CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN Dit nummer bestaal uit IWEE Bladen. EERSTE BLAD. Belanorijkste nieuws in dit Nummer. 9do JAARGANG DONDERDAG 6 DECEMBER 1928 NUMMER 2412 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal. i 2.50 Per week f 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Sireeknet Lisse ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertenties per regel 22'/» cent Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief Bij contract belangrijke reductie Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad. 40 cents V Waar het heen moet. Naast de hoofdzaak voor d© Indi sche politiek, die wij gisteren bespra ken, kwamen in de afdeelingen der Tweede Kamer, volgens het voorloo- pig verslag, ook ter sprake de punten door den heer Colijn in zijn boek: „Ko loniale draagstukken van heden en morgen" aan de ord© gesteld, n.l. om vorming van üen Volksraad en benoe ming van een Staatscommissie ter bestudeering van het vraagstuk. Wij ontmoeten daarbij allereerst de klacht over te weinig klaarheid. „Sommig© leden zoo lezen wij betreurden, dat de Minister niet tracht meer zuiverheid te brengen in de verhoudingen tusschen de or ganen van het Rijk in Europa en de Indische organen door een be paalden inhoud te geven aan het begrip „inwendig© aangelegenhe den" in art. G1 der Grondwet. De Minister moet de richting aangeven, waarin de ontwikkeling tot meer zelfstandigheid moet worden geleid, of zoo dit niet mogelijk is, een Staatscommissie benoemen, die zich met een grondig onderzoek van dit vraagstuk zal hebben bezig te hou den. Ook werd er aangedrongen op de instelling van een commissie in den geest van de commissie-Simon, om na te gaan, of de bevoegdheden van den Volksraad niet kunnen worden uitgebreid". Zoodra dit punt ter sprake komt, hoort men aan do eene zijd© het uit spreken van de vrees dat een derge lijke behandelingswijze zal leiden tot het uithollen van de taak van den Volksraad. Aan de ander© zijde wil men voor alles rustige doorwerking om t© zien wat de uitkomst brengt en eerst daarna maatregelen treffen. Soms vallen daarbij harde woorden. Zoo blijkt dat enkele leden zich geroe pen achtten den heer Colijn te zuive ren van blaam dat hij opzettelijk op het verwekken van wanorde zou aan sturen om zoodoende de regelmatige ontwikkeling voor langen tijd op ie houden. Het komt ons voor, dat deze dwaze veronderstelling niet eens zooveel aan dacht verdient. Van veel meer belang achten w^j de critiek die deze leden oefepden op het nieuwe denkbeeld, althans nieuw in dit stadium van beschouwing, van den heer Colijn, n.l. de vorming van eilan den-Gouvernementen. Deze leden wa ren van oordeel, „dat ook de door den heer Colijn ontworpen staatsinrichting niet bij machte zou zijn, den zijns in ziens bestaanden drang naar. volledig parlementarisme op te vangen; de uit holling van den Volksraad zou veeleer in tegengestelden zin werken. Voor do door hem uitgebrachte eilandressor ten zou wel een voldoende taak zijn af te bakenen, al zouden onderwerpen van algemeene landspolitiek uiter aard daarbuiten vallen, maar die ei landenressorten zouden toch bezwaar lijk als ethnografische en economische eenheden zijn aan te merken, wat vooral treft, omdat de heer Colijn juist den nadruk legt op de verscheiden heid van en het gemis aan eenheid tusschen d© volken van den Archipel. In ieder geval zou de spoedige instel ling daarvan afstuiten op bezwaren ter zake van personeelsvoorziening, terwijl van het daarmede gepaard gaande denatureeren van den Volks raad onrust valt te verwachten". Dat is ook onze meening. Zou voor een enkel ressort een dergelijk Gou vernement geëigend zijn, als oplossing over geheel Indië komt het ook ons ongewenscht voor. Wij vreezen zelfs, dat het doel langs dien weg nimmer zou worden bereikt, omdat de drang niet gaat in de richting van meer zelfbestuur maar naar absolute auto nomie. Zou nu straks die drang in de eilanden-Gouvernementen zich uitle ven, dan zou bij het ontbreken van de rem die nu in de Grondwet ligt (im mers worden deze gouvernementen ah een in de Indische staatsregeling geregeld) dan moet dat noodzakelijk nog spoediger tot botsingen leiden. Maar daar staat nog iets anders te genover. Het blijkt dat in Indië zelf de gedacht© is levendig geworden, dat men schakels in den keten heeft ge smeed, die daarin niet passen. Het is voornamelijk mr. Schriecke geweest die daarop de aandacht vestigde ten aanzien van de regentschapsraden. De taak die nu daaraan is toebedeeld moet noodzakelijk tot denaturalisati© van het regentschap leiden. Dat maakt te meer huiverig om nieuwe autonome rechtsgemeenschap pen in het leven te roepen. Vooral wanneer dat r©chtsgemeenschappon zullen zijn met zoo vérgaande doel stelling als de eilanden-gouvernemen ten. 'v Ten aanzien van deze punten heb ben wij niet voldoende inzicht in de meeningen der Regeering. De Minister was tot heden sober met de ontvou wing zijner denkbeelden, uiterst sober met de mededeeling der werking van de bestuurshervorming. Daarom kun nen wij de meening van die Kamerle den deelen die er niet aan dachten om den Volksraad uit te hollen, desniette min van meening waren, dat de raad geving van den heer Colijn om grooter aandacht te wijden aan de lagere be stuursorganen, alle aandacht ver dient. Ook naar hun meening is het voor een gezonde ontwikkeling van de politieke verhoudingen in Indië veel noodzakelijker eerst de bevoegdheden der plaatselijke, gewestelijke en pro- vinciaie bestuursorganen uit te brei den en deze tot grooter zeggenschap op te voeden. Zij zouden gaarne zien, dat de Minister omtrent deze door den heer Colijn ontwikkelde beginselen uitvoerig zijn meening kenbaar maak te. Inderdaad een meer uitvoerige uit eenzetting van de werking der be stuurshervorming en van de mogelijk heden die ze opent is dringend noodig. Eerst daarna kan met vrucht wor den overwogen wat verder te doen staat. STADSNIEUWS. GEMEENTERAAD. Vergadering van den Gemeenteraad op Maandag 10 December 1928, des na middags te twee uur. Te behandelen onderwerpen: 1. Staat van af- en overschrijving op de begrooting, dienst 1927, van het College van Vrouwen-Kraammoeders. 2. Rekening, dienst 1927, van het College van Vrouwen-Kraammoeders. 3. Begrooting, dienst 1929, van het College van Vrouwen-Kraammoeders. 4. Voorstel tot verhuring van: a. het perceel teel land in den Pest huispolder, Sectie L No. 1199 ged., aan G. Schut; b. het perceel grond in de Waard. Sectie N No. 357, aan G. Tijssen en A. Tijssen; c. de perceelen grond met woning en stallen in de Waard, Sectie N Nis. 360 en 361, aan M. Menken; d. de perceelen teelland met schuur en water in den Stadspolder, Sectie K No. 593 en Sectie N Nis. 206, 207 en 208, aan A. J. Prevo. 5. Voorstel tot overname in eigen dom en onderhoud bij de gemeente van eenige strookjes grond, gelegen aan de Rijn- en Schiekade, de Cob't1- straat, den Haarlemmerweg, de Pieter de la Courtstraat, de Waldeck Pyr- montstraat, de Heerenstraat en de Langebrug. 6. Voorstel om te besluiten tot het indienen van bezwaren tegen een 21- tal aanslagen in de forensenbelasting in een andere gemeente. 7. Verordening, tot wijziging van de verordening van 2 Augustus 1920 (Ge meenteblad No. 35), laatstelijk gewij zigd bij verordening van 12 December 1927 (Gemeenteblad No. 20), betreffen de het verleenen van een bijslag op de pensioenen aan gemeente-ambtenaren en hunne weduwen en weezen toege kend, krachtens de verordening, rege lende het verleenen van pensioen en wachtgeld aan gemeenteambtenaren en de verordening, regelende het ver leenen van pensioen aan weduwen en kinderen van gemeente-ambtenaren, zooals deze luiden na de wijziging van 26 Maart 1914. 8. Voorstel inzake de toekenning van een voorschot op de vergoeding, bedoeld in art. 101 der L. O. Wet 1920 aan het bestuur van de vereeniging tot oprichting en instandhouding van scholen voor lager en meer uitgebeid lager onderwijs op Gereformeerden grondslag, ten behoeve van de school voor gewoon lager onderwijs aan de Driftstraat. 9. Voorste] tot het verleenen van medewerking aan het bestuur van de R. K. Par. Jongensscholen onder R. K. Par. Kerkbestuur, tot vergrooting van de speelplaats, tevens terrein voor li chamelijke oefening, bij de scholen aan de Haarlemmerstraat 240 en Peli kaanstraat 20. en tot vaststelling van den desbetreffenden begrootingsstaat. 10. Voorste] tot het aangaan van 'n overeenkomst met de N. V. Neder- Iandsche Thermo-Chemische Fabrie ken te Amsterdam, inzake de verwer king van afgekeurd vee en vleesch. GEMEENTEZAKEN. Vergrooting speelplaats. B. en W. stellen den raad voor mede werking te verleenen aan het bestuur der R.K. parochiale jongensscholen onder R.K. parochiaal kerkbestuur tot vergrooting van de speelplaats, tevens terrein voor li chamelijke oefening, bij de scholen voor gewoon lager onderwijs aan de Haarlem merstraat 240 en Pelikaanstraat 20, waar van de kosten worden geraamd op ƒ750. Voorschot art. 101 L.O. school Diiftstraat. B. en W. ge/en den raad in overweging ten behoeve van de bijzondere school voor gewoon lager onderwijs aan d3 Driftstraat alsnog, een voorschot op de vergoeding, bedoeld bij art. 101 der L.O.-wet 1920, over het tijdvak van 1 October31 December 1928, uit te keeren aan het bestuur d->r vereen, tot oprichting en instandhouding van scholen voor lager en meer uitgebreid lager onderwijs op gereformeerden grond slag ten bedrage van 441. Bijslag op pensioenen. Ingevolge een door den Gemeenteraad gemaakte regeling ontvangen sommige ge- pensionneerde gemeenteambtenaren een extra bijslag. B. en VV. stellen voor dien bijslag ook over 1929 te verleenen. Verlenging van Tuur gemeente eigendommen. Aangezien verschillende huurovereen komsten binnenkort eindigen stellen B. en W. den Raad voor: I. aan G. Schut alhier, voor den tijd van één jaar, ingaande 1 Januari 1929, het perceel teelland in den Pesthuispolder +er grootte van 0.05.00 H.A., tegen een huur prijs van ƒ15 per jaar; II. aan G. Tijsxn cn A. Tijssen alhier, voor den tijd van vijf jaren, ingaande 1 Januari 1929, het perceel grond in de Waard, groot 0.12.87 H.A., *egen een huur prijs van ƒ260 per jaar; III. aan M. Menken alhier voor den tijd van vijf jaren, ingaande 1 Januari 1929, de perceelen grond met wening en stallen in de Waard, tezamen 0.33.00 H.A., tegen een huurprijs van 400 per jaar; TV. aan A. J. Prevo, alhier, voor den tijd van vijf jaren, ingaande 1 Januari 1929, de perceelen teelland met schuur en water in den Stadspolder, tezamen groot 1.36.09 H.A., tegen een huurprijs van ƒ250 per Overdrrcht stukjes grond aan de gemeen'?. Door bebouwing oi verbouwing zijn ver schillende strookjes grond voor den open baren dienst beschikbaar gekomen. B. en W. stellen nu voor den eigendom daarvan kosteloos over te nemen. Bezwaar tegen aaviclagen als werkfoiens elders. B. en W. stellen voor tegen de aansla gen van 21 Leidenaars als werkforens el ders bij Ged. Staten bezwaren ir te bren gen. DE BEGROOTING VOOR 1929. I. Zooals te doen gebruikelijk is, wil len wij, na het verschijnen van het al gemeen verslag van het sectie-onder zoek der begroóting met Memorie van Antwoord van B. en W., ook nog in 't kort onze meening daarover mede- deelen. Als een eigenaardigheid treft het ook nu weer, dat een zekere groep raadsleden, blijkbaar dezelfde van vorige jaren, weer met dezelfde vra gen komen. Dat deze methode eenig nut kan af werpen kunnen wij niet inzien, ter wijl zij ook de inleiding vormt tot een veel te uitgebreid algemeen debat bij de openbare behandeling. Volkomen terecht wijzen B. en W elk overbodig schriftelijk debat dan ook bij voorbaat af. Het algemeen verslag is gesplitst in een elftal punten die aan een artikels- gewijze behandeling vkn de begrooting voorafgaan. Zij omvatten: 1. Gemeentebestuur. 2. Economische toestand. 3. Financiën. 4. Bedrijven. 5. Gemeentepersoneel. 6. Leiden als woonstad (verkeer). 7. Volkshuisvesting. 8. Werkloosheid, werkloozensteun, werkverschaffing. 9. Onderwijs. 10. Politie, Brandweer. 11. Uitvoering ZorKi.-v'srust, enz. B. en W. volgen de~e indeeling op den voet en geven nnust de opmerkin gen hun antwoorden. Wij zullen ook deze punten volgen. Gemeentebestuur. De poging van een lid (moeen wij onderstellen, dat de heer Van Eek dit is?) om B. en W. een uiteenzetting te doen geven over hun meening omtrent de geste van het Dagel. Bestuur en omtrent de samenstelling der raads commissie, worden afgewezen. B. en W. wenschen zich daarover niet uit te laten. Ten ander lid heeft onze opmerking bij de begrooting van 1928 gemaakt, tot de ziine gemaakt en van B. en W. gevraagd een soort urgentieprogram. Ofschoon B. en W. de noodzakelijk heid van een dergelijk ureentiepro- gram niet inzien, geven zij toch een lijstje van in de toekomst uit te voe ren werken. B. en W. hebben het voornemen, zonder daarmee ook maar een eenigs- zins volledig programma te willen ge ven, de navolgende groote werken in de eerstvolgende tijden tot uitvoering te doen komen: Centrale rioleering, nieuwe vee markt, uitvoering van het herziene uitbreidingsplan, verbetering van ver schillende bruggen en andere verbete ringen ten behoeve van het verkeer, zooals aanleg van nieuwe wegen (o.a. op het grondencomplex Zuiderzicht) en verbetering van bestaande wegen (Stationsweg, Singels in verband met den aanleg van de centrale rioleering, overweg Rijnsburger weg), woningbouw verbouwing raadhuis, uitbreiding electriciteitsfabriek. In al zijn soberheid is het tenminste iets in de richting die wij wezen. Toch meenen wij in alle bescheiden heid te mogen opmerken, dat zoo al lerminst ons doel benaderd wordt. Zoolang dat lijstje niet vergezeld gaat van cijfers van kosten en een glo bale rentabiliteitsberekening of ande re aanwijzing van de nuttige doel stelling, beteekent het lijstje niets. De begrooting blijft daarmede onbe- invloed, terwijl het juist onze bedoe ling was de begrooting van een be paald jaar te beschouwen als onder deel van een werkplan over een aan tal jaren verdeeld. Economische toestand. Hierbij is ter sprake gekomen dé5 taak, die volgens een bepaald lid, de gemeente heeft in de medewerking aan de opheffing van de verstoring van het economisch leven. Als nieuw denkbeeld werd door dit lid naar voren gebracht het omwerken van weilanden tot tuinland. Het verwijt, dat de gemeente te wei nig op dat terrein doet, ontkennen B. en W. Een enkele blik in de begrooting zoo zeggen zij doet reeds zien, dat de gemeente voor den nood van de mingegoeden juist veel doet. Verschil lende instellingen, die in het belang van deze categorie van personen werk zaam zijn, geriieten subsidie uit de gemeentekas. Voor ondersteuning van armlasti gen en werkloozen, voor ziekenverple ging, voor woningbouw, enz. werden in de afgeloopen jaren zeer groote be dragen uitgegeven. Ook op de concept-begrooting voor 1929 zijn daarvoor weer aanzienlijke sommen uitgetrokken,* niettegenstaan de in den economischen toestand ver betering valt te constateeren. In het midden van den afgeloopen zomer stonden slechts 300 werkzoe kende mannen bij de arbeidsbeurs in geschreven, hetgeen i.n vergelijking met andere steden een zeer gunstig cijfer is. Evenmin kunnen B. en W. toege ven, dat hooge belastingen geen be lemmering zouden zijn voor de wel vaart. Ongeveer drie vierde van het aantal aangeslagenen in de inkom stenbelasting is naar een inkomen beneden 2000 aangeslagen (over het belastingjaar 19271928 niet minder dan 11.888 van de 16.776 aanslagen\ zoodat bij verhooging van de belas tingen het getal dergenen, die ze met moeite opbrengen, slechts zou worden vergroot. Alles moet juist in bet. werk worden gesteld, om den hoogen be lastingdruk te verlagen. De meening, dat de gemeente nuttig werkzaam zou kunnen zijn, door wei land in de omgeving van de gemeente te doen omzetten in tuinland, hetzij door gemeentelijke exploitatie, hetzij in den vorm van credietverstrekking, kunnen B. en W. niet deelen. IN HET NIEUWE HUIS. De Leidsche Courant, wier gebouw aan het Rapenburg door brand ver nield werd, deelt mede d.d. gisteren: De Redactie is van heden af geves tigd in het nieuwe gebouw aan de Papengracht (dus niet meer Hooge- woerd). De Administratie verblijft nog in het oude gebouw op het Rapenburg. Deze mededeeling wil niet zeggen, dat drukkerij en kantoren op de Pa pengracht al geheel in orde zijn; zoo ver zijn we nog niet! Maar het ver schiet is nu geopend, dat wij spoedig weer normaal zullen kunnen werken; we vertrouwen er op, dat het begin van 1929 ons zal verlossen uit den druk der abnormale bedrijfs-verhou- dingen, welke een gevolg zijn geweest van den grooten brand op 21 Dec. 1927. Voor onze perszuster een felicitatie. SCHENKING VAN PROF. DR. F. M. TH. BöHL. Prof. F. M. Th. Böhl heeft 'n schen king aan de regeering gedaan, be staande uit 13 stuks Amerikaansche oudheden, waarvan 6 stuk9 aardewerk Binnenland. Aan Sir Henry Deterding en Ir. C. F. Stork zal het eere-doctoraat In de Technische wetenschappen verleend worden. De heer Snring heeft vragen aan den minister gesteld over den bouw van den kortegolf-omroepzender te Huizen. Ds. J. Overduin, em. pred. der Geref. Gemeente te Lisse, is overleden. Bollenland. De Christelijk-sociale afgevaardigde Miklas is tot president van Oostenrijk gekozen. i De Engelsche Koning had weer een lichte temperatuurverhooging. Bulgarije is opnieuw door een aard- beving geteisterd. Minister Severing over zijn taak in het RuhrgebiecL Chamberlain weigert in het Lager huis een vraag betreffende de ontrui ming van het Rijnland te beantwoor den. afkomstig uit Mexico en een spin- schijfje, waarschijnlijk eveneens uit Mexico. Deze stukken behooren tot de aller oudste cultuur van Mexico. Tot de schenking behoort verder o. m. een stuk uit een prae-historische rotswoning. Ai WERKLOOSHEID. Bij de Arbeidsbeurs stonden op 5 December 1928 ingeschreven 794 werk zoekenden. Op denzelfden datum van het Jaar 1927 bedroeg het aantal ingeschreve nen 913. DAMMEN. Eindstrijd Meestertitel. De heer J. Kleer heeft aan dezen wedstrijd als afgevaardigde van het district Leiden deel mogen nemen met nog 6 spelers uit verschillend© deelen van het land. Maandagavond heeft hij de laatste ronde gespeeld in Den Haag en kan op een prachtig resultaat terugzien. De uitslagen voor dezen Leidenaar zijn: 1 partij verloren, 4 remise en één gewonnen, dus 6 punten. Hij was tevens de eenige, die het tegen den sterken Delftenaar Vermeu len tot remise wist te brengen. Er bestaat nu groote kans, dat Kleer thans in de Finale komt met nog twee EEN LAFFE STREEK. Een der bewoners van de Vogelbuurt nabij den Rijnsburgerweg, heeft een hond. Dit dier loopt zelden op straat. Maar gister was hij toch w©er ont snapt. Van die gelegenheid hebben baldaw dige medeburgers gebruik gemaakt, om het arme dier met een of andere zwarte stof in te smeren. De gevolgen zijn niet alleen onaan genaam geweest voor het dier zelf, maar ook de eigenares heeft in volle mate de gevolgen allerdroevigst on dervonden. Het dier toch heeft in huis alles bevuild met de zwarte verfstof. Muren, deuren, kleeden, loopers, meubelen zijn onherstelbaar zwart ge kleurd. Het is te hopen, dat de daders wor den gevonden en gestraft. WAARSCHUWING. De Burgemeester van Wassenaar waarschuwt belanghebbenden niet in te gaan op de voorwendsels van een persoon, bij nader onderzoek vermoe delijk genaamd: Albert Pieter de Lijs ter. geboren te IJsselmonde, 10 Nov. 1887, controleur, welke persoon om standige verhalen opdischt, teneinde desbetreffende personen te bewegen tot de afgifte van eenig geld, voor noo dig te verrichten reparaties en derge lijke. In deze gemeente gaf hij zich uit voor J. C. Overwater en verkreeg als zoodanig bij een ingezetene eenig geld Op de Haarlemmerstraat ter hoogte van de Bouwelouwensteeg, werd gisterenmiddag de 7-jarige C. S. aangereden door den 16-jarigen wielrijder P. O. Het ventje bekwam een- beenfrac tuur onder de knie. Na door den E. H. D. verbonden te zijn is hij naar het Ac. Ziekenhuis overgebracht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1