CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaal uit IWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belanorijkste nieuws in dit Nummer.
9do JAARGANG
DONDERDAG 6 DECEMBER 1928
NUMMER 2412
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per week f 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Sireeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertenties per regel 22'/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
V Waar het heen moet.
Naast de hoofdzaak voor d© Indi
sche politiek, die wij gisteren bespra
ken, kwamen in de afdeelingen der
Tweede Kamer, volgens het voorloo-
pig verslag, ook ter sprake de punten
door den heer Colijn in zijn boek: „Ko
loniale draagstukken van heden en
morgen" aan de ord© gesteld, n.l. om
vorming van üen Volksraad en benoe
ming van een Staatscommissie ter
bestudeering van het vraagstuk.
Wij ontmoeten daarbij allereerst de
klacht over te weinig klaarheid.
„Sommig© leden zoo lezen wij
betreurden, dat de Minister niet
tracht meer zuiverheid te brengen
in de verhoudingen tusschen de or
ganen van het Rijk in Europa en
de Indische organen door een be
paalden inhoud te geven aan het
begrip „inwendig© aangelegenhe
den" in art. G1 der Grondwet. De
Minister moet de richting aangeven,
waarin de ontwikkeling tot meer
zelfstandigheid moet worden geleid,
of zoo dit niet mogelijk is, een
Staatscommissie benoemen, die zich
met een grondig onderzoek van dit
vraagstuk zal hebben bezig te hou
den. Ook werd er aangedrongen op
de instelling van een commissie in
den geest van de commissie-Simon,
om na te gaan, of de bevoegdheden
van den Volksraad niet kunnen
worden uitgebreid".
Zoodra dit punt ter sprake komt,
hoort men aan do eene zijd© het uit
spreken van de vrees dat een derge
lijke behandelingswijze zal leiden tot
het uithollen van de taak van den
Volksraad. Aan de ander© zijde wil
men voor alles rustige doorwerking
om t© zien wat de uitkomst brengt en
eerst daarna maatregelen treffen.
Soms vallen daarbij harde woorden.
Zoo blijkt dat enkele leden zich geroe
pen achtten den heer Colijn te zuive
ren van blaam dat hij opzettelijk op
het verwekken van wanorde zou aan
sturen om zoodoende de regelmatige
ontwikkeling voor langen tijd op ie
houden.
Het komt ons voor, dat deze dwaze
veronderstelling niet eens zooveel aan
dacht verdient.
Van veel meer belang achten w^j de
critiek die deze leden oefepden op het
nieuwe denkbeeld, althans nieuw in
dit stadium van beschouwing, van den
heer Colijn, n.l. de vorming van eilan
den-Gouvernementen. Deze leden wa
ren van oordeel, „dat ook de door den
heer Colijn ontworpen staatsinrichting
niet bij machte zou zijn, den zijns in
ziens bestaanden drang naar. volledig
parlementarisme op te vangen; de uit
holling van den Volksraad zou veeleer
in tegengestelden zin werken. Voor
do door hem uitgebrachte eilandressor
ten zou wel een voldoende taak zijn af
te bakenen, al zouden onderwerpen
van algemeene landspolitiek uiter
aard daarbuiten vallen, maar die ei
landenressorten zouden toch bezwaar
lijk als ethnografische en economische
eenheden zijn aan te merken, wat
vooral treft, omdat de heer Colijn juist
den nadruk legt op de verscheiden
heid van en het gemis aan eenheid
tusschen d© volken van den Archipel.
In ieder geval zou de spoedige instel
ling daarvan afstuiten op bezwaren
ter zake van personeelsvoorziening,
terwijl van het daarmede gepaard
gaande denatureeren van den Volks
raad onrust valt te verwachten".
Dat is ook onze meening. Zou voor
een enkel ressort een dergelijk Gou
vernement geëigend zijn, als oplossing
over geheel Indië komt het ook ons
ongewenscht voor. Wij vreezen zelfs,
dat het doel langs dien weg nimmer
zou worden bereikt, omdat de drang
niet gaat in de richting van meer
zelfbestuur maar naar absolute auto
nomie. Zou nu straks die drang in de
eilanden-Gouvernementen zich uitle
ven, dan zou bij het ontbreken van de
rem die nu in de Grondwet ligt (im
mers worden deze gouvernementen
ah een in de Indische staatsregeling
geregeld) dan moet dat noodzakelijk
nog spoediger tot botsingen leiden.
Maar daar staat nog iets anders te
genover. Het blijkt dat in Indië zelf
de gedacht© is levendig geworden, dat
men schakels in den keten heeft ge
smeed, die daarin niet passen. Het is
voornamelijk mr. Schriecke geweest
die daarop de aandacht vestigde ten
aanzien van de regentschapsraden. De
taak die nu daaraan is toebedeeld
moet noodzakelijk tot denaturalisati©
van het regentschap leiden.
Dat maakt te meer huiverig om
nieuwe autonome rechtsgemeenschap
pen in het leven te roepen. Vooral
wanneer dat r©chtsgemeenschappon
zullen zijn met zoo vérgaande doel
stelling als de eilanden-gouvernemen
ten. 'v
Ten aanzien van deze punten heb
ben wij niet voldoende inzicht in de
meeningen der Regeering. De Minister
was tot heden sober met de ontvou
wing zijner denkbeelden, uiterst sober
met de mededeeling der werking van
de bestuurshervorming. Daarom kun
nen wij de meening van die Kamerle
den deelen die er niet aan dachten om
den Volksraad uit te hollen, desniette
min van meening waren, dat de raad
geving van den heer Colijn om grooter
aandacht te wijden aan de lagere be
stuursorganen, alle aandacht ver
dient. Ook naar hun meening is het
voor een gezonde ontwikkeling van de
politieke verhoudingen in Indië veel
noodzakelijker eerst de bevoegdheden
der plaatselijke, gewestelijke en pro-
vinciaie bestuursorganen uit te brei
den en deze tot grooter zeggenschap
op te voeden. Zij zouden gaarne zien,
dat de Minister omtrent deze door den
heer Colijn ontwikkelde beginselen
uitvoerig zijn meening kenbaar maak
te.
Inderdaad een meer uitvoerige uit
eenzetting van de werking der be
stuurshervorming en van de mogelijk
heden die ze opent is dringend noodig.
Eerst daarna kan met vrucht wor
den overwogen wat verder te doen
staat.
STADSNIEUWS.
GEMEENTERAAD.
Vergadering van den Gemeenteraad
op Maandag 10 December 1928, des na
middags te twee uur.
Te behandelen onderwerpen:
1. Staat van af- en overschrijving
op de begrooting, dienst 1927, van het
College van Vrouwen-Kraammoeders.
2. Rekening, dienst 1927, van het
College van Vrouwen-Kraammoeders.
3. Begrooting, dienst 1929, van het
College van Vrouwen-Kraammoeders.
4. Voorstel tot verhuring van:
a. het perceel teel land in den Pest
huispolder, Sectie L No. 1199 ged., aan
G. Schut;
b. het perceel grond in de Waard.
Sectie N No. 357, aan G. Tijssen en A.
Tijssen;
c. de perceelen grond met woning
en stallen in de Waard, Sectie N Nis.
360 en 361, aan M. Menken;
d. de perceelen teelland met schuur
en water in den Stadspolder, Sectie
K No. 593 en Sectie N Nis. 206, 207 en
208, aan A. J. Prevo.
5. Voorstel tot overname in eigen
dom en onderhoud bij de gemeente
van eenige strookjes grond, gelegen
aan de Rijn- en Schiekade, de Cob't1-
straat, den Haarlemmerweg, de Pieter
de la Courtstraat, de Waldeck Pyr-
montstraat, de Heerenstraat en de
Langebrug.
6. Voorstel om te besluiten tot het
indienen van bezwaren tegen een 21-
tal aanslagen in de forensenbelasting
in een andere gemeente.
7. Verordening, tot wijziging van de
verordening van 2 Augustus 1920 (Ge
meenteblad No. 35), laatstelijk gewij
zigd bij verordening van 12 December
1927 (Gemeenteblad No. 20), betreffen
de het verleenen van een bijslag op de
pensioenen aan gemeente-ambtenaren
en hunne weduwen en weezen toege
kend, krachtens de verordening, rege
lende het verleenen van pensioen en
wachtgeld aan gemeenteambtenaren
en de verordening, regelende het ver
leenen van pensioen aan weduwen en
kinderen van gemeente-ambtenaren,
zooals deze luiden na de wijziging van
26 Maart 1914.
8. Voorstel inzake de toekenning
van een voorschot op de vergoeding,
bedoeld in art. 101 der L. O. Wet 1920
aan het bestuur van de vereeniging
tot oprichting en instandhouding van
scholen voor lager en meer uitgebeid
lager onderwijs op Gereformeerden
grondslag, ten behoeve van de school
voor gewoon lager onderwijs aan de
Driftstraat.
9. Voorste] tot het verleenen van
medewerking aan het bestuur van de
R. K. Par. Jongensscholen onder R. K.
Par. Kerkbestuur, tot vergrooting van
de speelplaats, tevens terrein voor li
chamelijke oefening, bij de scholen
aan de Haarlemmerstraat 240 en Peli
kaanstraat 20. en tot vaststelling van
den desbetreffenden begrootingsstaat.
10. Voorste] tot het aangaan van 'n
overeenkomst met de N. V. Neder-
Iandsche Thermo-Chemische Fabrie
ken te Amsterdam, inzake de verwer
king van afgekeurd vee en vleesch.
GEMEENTEZAKEN.
Vergrooting speelplaats.
B. en W. stellen den raad voor mede
werking te verleenen aan het bestuur der
R.K. parochiale jongensscholen onder R.K.
parochiaal kerkbestuur tot vergrooting
van de speelplaats, tevens terrein voor li
chamelijke oefening, bij de scholen voor
gewoon lager onderwijs aan de Haarlem
merstraat 240 en Pelikaanstraat 20, waar
van de kosten worden geraamd op ƒ750.
Voorschot art. 101 L.O. school
Diiftstraat.
B. en W. ge/en den raad in overweging
ten behoeve van de bijzondere school voor
gewoon lager onderwijs aan d3 Driftstraat
alsnog, een voorschot op de vergoeding,
bedoeld bij art. 101 der L.O.-wet 1920, over
het tijdvak van 1 October31 December
1928, uit te keeren aan het bestuur d->r
vereen, tot oprichting en instandhouding
van scholen voor lager en meer uitgebreid
lager onderwijs op gereformeerden grond
slag ten bedrage van 441.
Bijslag op pensioenen.
Ingevolge een door den Gemeenteraad
gemaakte regeling ontvangen sommige ge-
pensionneerde gemeenteambtenaren een
extra bijslag. B. en VV. stellen voor dien
bijslag ook over 1929 te verleenen.
Verlenging van Tuur gemeente
eigendommen.
Aangezien verschillende huurovereen
komsten binnenkort eindigen stellen B.
en W. den Raad voor:
I. aan G. Schut alhier, voor den tijd van
één jaar, ingaande 1 Januari 1929, het
perceel teelland in den Pesthuispolder +er
grootte van 0.05.00 H.A., tegen een huur
prijs van ƒ15 per jaar;
II. aan G. Tijsxn cn A. Tijssen alhier,
voor den tijd van vijf jaren, ingaande 1
Januari 1929, het perceel grond in de
Waard, groot 0.12.87 H.A., *egen een huur
prijs van ƒ260 per jaar;
III. aan M. Menken alhier voor den tijd
van vijf jaren, ingaande 1 Januari 1929,
de perceelen grond met wening en stallen
in de Waard, tezamen 0.33.00 H.A., tegen
een huurprijs van 400 per jaar;
TV. aan A. J. Prevo, alhier, voor den tijd
van vijf jaren, ingaande 1 Januari 1929,
de perceelen teelland met schuur en water
in den Stadspolder, tezamen groot 1.36.09
H.A., tegen een huurprijs van ƒ250 per
Overdrrcht stukjes grond aan
de gemeen'?.
Door bebouwing oi verbouwing zijn ver
schillende strookjes grond voor den open
baren dienst beschikbaar gekomen. B. en
W. stellen nu voor den eigendom daarvan
kosteloos over te nemen.
Bezwaar tegen aaviclagen als
werkfoiens elders.
B. en W. stellen voor tegen de aansla
gen van 21 Leidenaars als werkforens el
ders bij Ged. Staten bezwaren ir te bren
gen.
DE BEGROOTING VOOR 1929.
I.
Zooals te doen gebruikelijk is, wil
len wij, na het verschijnen van het al
gemeen verslag van het sectie-onder
zoek der begroóting met Memorie van
Antwoord van B. en W., ook nog in 't
kort onze meening daarover mede-
deelen.
Als een eigenaardigheid treft het
ook nu weer, dat een zekere groep
raadsleden, blijkbaar dezelfde van
vorige jaren, weer met dezelfde vra
gen komen.
Dat deze methode eenig nut kan af
werpen kunnen wij niet inzien, ter
wijl zij ook de inleiding vormt tot een
veel te uitgebreid algemeen debat bij
de openbare behandeling.
Volkomen terecht wijzen B. en W
elk overbodig schriftelijk debat dan
ook bij voorbaat af.
Het algemeen verslag is gesplitst in
een elftal punten die aan een artikels-
gewijze behandeling vkn de begrooting
voorafgaan.
Zij omvatten:
1. Gemeentebestuur.
2. Economische toestand.
3. Financiën.
4. Bedrijven.
5. Gemeentepersoneel.
6. Leiden als woonstad (verkeer).
7. Volkshuisvesting.
8. Werkloosheid, werkloozensteun,
werkverschaffing.
9. Onderwijs.
10. Politie, Brandweer.
11. Uitvoering ZorKi.-v'srust, enz.
B. en W. volgen de~e indeeling op
den voet en geven nnust de opmerkin
gen hun antwoorden.
Wij zullen ook deze punten volgen.
Gemeentebestuur.
De poging van een lid (moeen wij
onderstellen, dat de heer Van Eek dit
is?) om B. en W. een uiteenzetting te
doen geven over hun meening omtrent
de geste van het Dagel. Bestuur en
omtrent de samenstelling der raads
commissie, worden afgewezen.
B. en W. wenschen zich daarover
niet uit te laten.
Ten ander lid heeft onze opmerking
bij de begrooting van 1928 gemaakt,
tot de ziine gemaakt en van B. en W.
gevraagd een soort urgentieprogram.
Ofschoon B. en W. de noodzakelijk
heid van een dergelijk ureentiepro-
gram niet inzien, geven zij toch een
lijstje van in de toekomst uit te voe
ren werken.
B. en W. hebben het voornemen,
zonder daarmee ook maar een eenigs-
zins volledig programma te willen ge
ven, de navolgende groote werken in
de eerstvolgende tijden tot uitvoering
te doen komen:
Centrale rioleering, nieuwe vee
markt, uitvoering van het herziene
uitbreidingsplan, verbetering van ver
schillende bruggen en andere verbete
ringen ten behoeve van het verkeer,
zooals aanleg van nieuwe wegen (o.a.
op het grondencomplex Zuiderzicht)
en verbetering van bestaande wegen
(Stationsweg, Singels in verband met
den aanleg van de centrale rioleering,
overweg Rijnsburger weg), woningbouw
verbouwing raadhuis, uitbreiding
electriciteitsfabriek.
In al zijn soberheid is het tenminste
iets in de richting die wij wezen.
Toch meenen wij in alle bescheiden
heid te mogen opmerken, dat zoo al
lerminst ons doel benaderd wordt.
Zoolang dat lijstje niet vergezeld
gaat van cijfers van kosten en een glo
bale rentabiliteitsberekening of ande
re aanwijzing van de nuttige doel
stelling, beteekent het lijstje niets.
De begrooting blijft daarmede onbe-
invloed, terwijl het juist onze bedoe
ling was de begrooting van een be
paald jaar te beschouwen als onder
deel van een werkplan over een aan
tal jaren verdeeld.
Economische toestand.
Hierbij is ter sprake gekomen dé5
taak, die volgens een bepaald lid, de
gemeente heeft in de medewerking
aan de opheffing van de verstoring
van het economisch leven.
Als nieuw denkbeeld werd door dit
lid naar voren gebracht het omwerken
van weilanden tot tuinland.
Het verwijt, dat de gemeente te wei
nig op dat terrein doet, ontkennen B.
en W.
Een enkele blik in de begrooting
zoo zeggen zij doet reeds zien, dat
de gemeente voor den nood van de
mingegoeden juist veel doet. Verschil
lende instellingen, die in het belang
van deze categorie van personen werk
zaam zijn, geriieten subsidie uit de
gemeentekas.
Voor ondersteuning van armlasti
gen en werkloozen, voor ziekenverple
ging, voor woningbouw, enz. werden
in de afgeloopen jaren zeer groote be
dragen uitgegeven.
Ook op de concept-begrooting voor
1929 zijn daarvoor weer aanzienlijke
sommen uitgetrokken,* niettegenstaan
de in den economischen toestand ver
betering valt te constateeren.
In het midden van den afgeloopen
zomer stonden slechts 300 werkzoe
kende mannen bij de arbeidsbeurs in
geschreven, hetgeen i.n vergelijking
met andere steden een zeer gunstig
cijfer is.
Evenmin kunnen B. en W. toege
ven, dat hooge belastingen geen be
lemmering zouden zijn voor de wel
vaart. Ongeveer drie vierde van het
aantal aangeslagenen in de inkom
stenbelasting is naar een inkomen
beneden 2000 aangeslagen (over het
belastingjaar 19271928 niet minder
dan 11.888 van de 16.776 aanslagen\
zoodat bij verhooging van de belas
tingen het getal dergenen, die ze met
moeite opbrengen, slechts zou worden
vergroot. Alles moet juist in bet. werk
worden gesteld, om den hoogen be
lastingdruk te verlagen.
De meening, dat de gemeente nuttig
werkzaam zou kunnen zijn, door wei
land in de omgeving van de gemeente
te doen omzetten in tuinland, hetzij
door gemeentelijke exploitatie, hetzij
in den vorm van credietverstrekking,
kunnen B. en W. niet deelen.
IN HET NIEUWE HUIS.
De Leidsche Courant, wier gebouw
aan het Rapenburg door brand ver
nield werd, deelt mede d.d. gisteren:
De Redactie is van heden af geves
tigd in het nieuwe gebouw aan de
Papengracht (dus niet meer Hooge-
woerd).
De Administratie verblijft nog in
het oude gebouw op het Rapenburg.
Deze mededeeling wil niet zeggen,
dat drukkerij en kantoren op de Pa
pengracht al geheel in orde zijn; zoo
ver zijn we nog niet! Maar het ver
schiet is nu geopend, dat wij spoedig
weer normaal zullen kunnen werken;
we vertrouwen er op, dat het begin
van 1929 ons zal verlossen uit den
druk der abnormale bedrijfs-verhou-
dingen, welke een gevolg zijn geweest
van den grooten brand op 21 Dec. 1927.
Voor onze perszuster een felicitatie.
SCHENKING
VAN PROF. DR. F. M. TH. BöHL.
Prof. F. M. Th. Böhl heeft 'n schen
king aan de regeering gedaan, be
staande uit 13 stuks Amerikaansche
oudheden, waarvan 6 stuk9 aardewerk
Binnenland.
Aan Sir Henry Deterding en Ir. C. F.
Stork zal het eere-doctoraat In de
Technische wetenschappen verleend
worden.
De heer Snring heeft vragen aan
den minister gesteld over den bouw
van den kortegolf-omroepzender te
Huizen.
Ds. J. Overduin, em. pred. der Geref.
Gemeente te Lisse, is overleden.
Bollenland.
De Christelijk-sociale afgevaardigde
Miklas is tot president van Oostenrijk
gekozen. i
De Engelsche Koning had weer een
lichte temperatuurverhooging.
Bulgarije is opnieuw door een aard-
beving geteisterd.
Minister Severing over zijn taak in
het RuhrgebiecL
Chamberlain weigert in het Lager
huis een vraag betreffende de ontrui
ming van het Rijnland te beantwoor
den.
afkomstig uit Mexico en een spin-
schijfje, waarschijnlijk eveneens uit
Mexico.
Deze stukken behooren tot de aller
oudste cultuur van Mexico.
Tot de schenking behoort verder o.
m. een stuk uit een prae-historische
rotswoning. Ai
WERKLOOSHEID.
Bij de Arbeidsbeurs stonden op 5
December 1928 ingeschreven 794 werk
zoekenden.
Op denzelfden datum van het Jaar
1927 bedroeg het aantal ingeschreve
nen 913.
DAMMEN.
Eindstrijd Meestertitel.
De heer J. Kleer heeft aan dezen
wedstrijd als afgevaardigde van het
district Leiden deel mogen nemen
met nog 6 spelers uit verschillend©
deelen van het land.
Maandagavond heeft hij de laatste
ronde gespeeld in Den Haag en kan
op een prachtig resultaat terugzien.
De uitslagen voor dezen Leidenaar
zijn: 1 partij verloren, 4 remise en één
gewonnen, dus 6 punten.
Hij was tevens de eenige, die het
tegen den sterken Delftenaar Vermeu
len tot remise wist te brengen.
Er bestaat nu groote kans, dat Kleer
thans in de Finale komt met nog twee
EEN LAFFE STREEK.
Een der bewoners van de Vogelbuurt
nabij den Rijnsburgerweg, heeft een
hond. Dit dier loopt zelden op straat.
Maar gister was hij toch w©er ont
snapt.
Van die gelegenheid hebben baldaw
dige medeburgers gebruik gemaakt,
om het arme dier met een of andere
zwarte stof in te smeren.
De gevolgen zijn niet alleen onaan
genaam geweest voor het dier zelf,
maar ook de eigenares heeft in volle
mate de gevolgen allerdroevigst on
dervonden.
Het dier toch heeft in huis alles
bevuild met de zwarte verfstof.
Muren, deuren, kleeden, loopers,
meubelen zijn onherstelbaar zwart ge
kleurd.
Het is te hopen, dat de daders wor
den gevonden en gestraft.
WAARSCHUWING.
De Burgemeester van Wassenaar
waarschuwt belanghebbenden niet in
te gaan op de voorwendsels van een
persoon, bij nader onderzoek vermoe
delijk genaamd: Albert Pieter de Lijs
ter. geboren te IJsselmonde, 10 Nov.
1887, controleur, welke persoon om
standige verhalen opdischt, teneinde
desbetreffende personen te bewegen
tot de afgifte van eenig geld, voor noo
dig te verrichten reparaties en derge
lijke.
In deze gemeente gaf hij zich uit
voor J. C. Overwater en verkreeg als
zoodanig bij een ingezetene eenig geld
Op de Haarlemmerstraat ter
hoogte van de Bouwelouwensteeg,
werd gisterenmiddag de 7-jarige C.
S. aangereden door den 16-jarigen
wielrijder P. O.
Het ventje bekwam een- beenfrac
tuur onder de knie.
Na door den E. H. D. verbonden te
zijn is hij naar het Ac. Ziekenhuis
overgebracht.