CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Oil nummer bestaat uit IWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
9*°JAARG~ANÖ
WOENSDAG 5 DECEMBER 1928
NUMMÈR 2411
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waai- agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 240
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 Leiden CÖtsSé? Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22'/* cent
Ingezonden Mededeelingen dobbel tarief
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da*
gelijks geplaatst ad. 40 cents
V Het voornaamste.
Het was te voorzien, dat de verschil
lende politieke partijen bij de voorbe
reiding van de Kamerverkiezing van
1929 meer aandacht aan de Koloniale
paragraaf van hun programs zouden
wijden, dan bij een vorige verkiezing.
Daar was in de eerste plaats het ge
beurde in Nov. 1926 en 't voorjaar van'
1927 reeds aanleiding genoeg voor.
Maar ook de gebeurtenissen in In-
dië, na de communistische woelingen,
dwongen tot belangstelling.
Een sterk oplevend nationalisme
vestigde de algemeene aandacht op
zich.
Verschillende politieke partijen zoch
ten. al of niet in hun leiders vertegen
woordigd, persoonlijke aanraking
met Indië.
Na hun terugkeer was de uiting
hunner indrukken het onderwerp van
min of meer levendige discussie.
Geen wonder, dat ook bij de behan
deling van de Indische begrooting
in de afdeelingen der Tweede Kamer
deze algemeene belangstelling zich
deed gelden.
Daarvan legt het Voorloopig Ver
slag getuigenis af.
Nu is in het algemeen een toon te
beluisteren, dat ieder de overtuiging
is toegedaan, dat de uiteindelijke zelf
standigheid van Indië het doel moet
zijn van alle politieke groepen.
In het tempo is verschil.
Verschil is er ook over de middelen
en over het doel van die zelfstandig
heid.
Ook over het doel.
Ook wij hebben ons daarvan reken
schap te geven.
Immers ook dan wanneer men aan
neemt, dat Indië politieke zelfstandig
heid krijgt en dat in dat zelfstandige
Indië de Regeering in handen zal zijn
van de Inlanders, dan moet men toch
nog rekening houden met de aanwezig
heid van duizenden Europeanen en
vreemde Oosterlingen.
Reeds hierom is het noodig, om bij
het opkomend nationalisme steeds
den nadruk te leggen op de verplichte
samenwoning en samenwerking der
rassen.
Dat ook onze Kamerleden zich ter
dege daarvan bewust zijn, blnkt uit
paragraaf 3 van het Voorloopig Ver
slag, waar wij in den aanhef lezen:
„De algemeene richting van het ge
voerde staatkundige beleid eener-
zijds de bevordering van de economi
sche en geestelijke ontwikkeling, met
toekenning aan de Inheemsche bevol
king van een geleidelijk grooter aan
deel in de openbare lichamen, ander
zijds krachtige afwijzing van revoluti
onaire pogingen tot aanranding van
het gezag werd door verscheidene
leden juist geacht.
In de ontwikkeling van iedere maat
schappij, maar in het bijzonder van
de koloniale, waarbij het Westen ge
heel nieuwe denkbeelden en methoden
brengt in een Oostersche samenleving,
zijn conflicten niet te vermijden.
Deze op te lossen met het algemeen
belang als richtsnoer, is de hooge,
doch dikwijls moeilijke taak van het
bestuur over de koloniale landen. Het
zal daarin slechts dan kunnen slagen,
wanneer bij de- verschillende groepen
der samenleving begrip bestaat om
trent de wederzijdsche opvattingen,
wenschen en belangen.
Het blijkt herhaaldelijk, ook in de
pers, zoowel de Europeesche als de In-
landsche, dat zoodanig begrip slechts
nog zwak ontwikkeld is, terwijl de
wijze, waarop deze zich uit, menig
maal zeer weinig geschikt is, om een
goede onderlinge verhouding te schep
pen".
Natuurlijk kwamen andere leden
en men behoeft niet te vragen, tot
welke fractie zij behoorden hieraan
verbinden een aandringen op versneld
tempo.
Hiertegenover hielden de bovenge
noemde verscheidene leden juist hun
'standpunt vast.
„Zij meenden ernstig te moeten
waarschuwen tegen het vooruitloopen
op de voortschrijding van de economi
sche, geestelijke en politieke ontwik
keling van het Inheemsche volksdeel.
Zij meenden dan ook, dat de gege
ven omschrijving niet van eenzijdig
heid is vrij te pleiten, daar het staat
kundig beleid niet behoort te zijn toe
gespitst op de belangen van een deel
der bevolking van Nederlandsch-ïndiü
de Inheemsrhen, doch niet minder
moot omvatten de belangen der in Ne*
derlandsch Indië Woonachtige Neder
landers en der uitheemsche onderdu-
nen-niet-Nederlanders, alsmede niet
minder de belangen van het Rijk, door
den Minister onlangs imperiale belan
gen genoemd.
Tegen de neiging om de belarigtm
der Nederlanders, die ons koloniaal
Rijk hebben opgebouwd en ook thans
aan den economischen bloei van on
ze overzeesche gewesten hun hes te
krachten ten bate van Nederland en
Indië wijden, op het tweede plan terug
te dringen, dient krachtig te worden
opgekomen. Voor een rustige ontplooi
ing van alle geestelijke en materiecle
belangen van Indië is noodig, een
krachtige handhaving van liet gezag
en een behartiging van de belangen
van alle volksgroepen.
Een verontrusting van het Europee
sche volksdeel, zooals tegenwoordig
in Indië is waar te nemen, is niet min
der verkeerd en te betreuren, dan ver
ontrusting van de Inheemschen.
Beide worden voorkomen door een
standvastige politiek en het achter
wege laten van voorbarige en onnoo-
dige bemoeienissen met de belangen
van de onderscheidene deelen der be
volking".
Wij meenen, dat dit inderdaad het
voornaamste punt is in den geheelen
opzet.
Indië heeft voor alles noodig een
rustige samenwerking van de ver
schillende bevolkingsgroepen, die elk
een eigen cultuur vertegenwoordigen,
maar die te zamen Indië kunnen op
heffen.
Het Westen moge leiding geven,
maar dan moet dat leiden gericht zijn
op de vervulling van Oostersche be
hoeften.
STADSNIEUWS.
MESSA DE REQUIEM.
Guiseppe Verdi.
De Italiaansche Gezant had gister
avond de uitvoering van Toonkunst
willen bijwonen.
Zijne Exellentie telephoneerde, zich
met zijn auto op weg te hebben bege
ven, maar wegens den zwaren mist te
zijn terug gekeerd.
Wel hoogst jammer!
Want Z. Exc. had in zijn zonnig va
derland kunnen getuigen, hoe in het
koude en kille Noorden, de harten
warm en geestdriftig genoeg zijn, om
een meesterwerk van één zijner^ groo-
te landgenooten een volwaardige en
schitterende vertolking te geven.
Verdi's Requiem werd uitgevoerd
op een wijze, die we ons niet hadden
kunnen denken.
De lezer weet: een Requiem is een
doodenmis, welke gezongen wordt bij
uitvaarten. Het pioet voor practisch
gebruik bij kerkelijke plechtigheden
in kerkstijl zijn geschreven, zooals het
bekende Requiem van Lorenzo Perosi.
Verdi was evenwel opera-componist.
Ten overvloede heerschten in zijn
dagen niet zulke strenge principes om
trent de kerkmuziek als thans.
En tenslotte is het waarschijnlijk
ook allerminst Verdi's bedoeling ge
weest, een werk voor practisch ge
bruik bij den Roomschen eeredienst
te schrijven, maar alleen om zijn ge
voelens te uiten over den dood van
een in 1873 gestorven vriend, den dich
ter Alessandro Mauson.
In 1874 werd het werk voor het
eerst in Milaan uitgevoerd en het is.
sindsdien een der meest dankbare
werken voor de concertzaal gebleven.
Wie Verdi verwijt, dat zijn werk te
wereldsch van karakter is, heeft ge
lijk en ongelijk.
Gelijk, wanneer hij uitsluitend als
criterium neemt, wat Wij hier in het
Noorden onder religieuze muziek ver
staan. Maar objectief beschouw*!, is
dat eenzijdig. L.» Italiaansche menta
liteit, verzot op prachtlievend vertoon,
uitbundig in haar Uitingen, in haar
muzikale aanvoeling der dingen an
ders afgestemd dan het Germaansch
gemoed, uit haar religieuze gevoelens
ook anders: soms luchtiger, schijnbaar
voor ons! pompeuzer. Maar daar
om kunnen de gevoelens toch wel
even diep en innig en ernstig zijn.
Verdi's Requiem is een meesterwerk
en zeer zeker heeft de meester in zijn
.instrumentatie-kunst, die blijk geeft
van sierlijkheid, verfijning en een
prachtige tekstbelichting, in dit Re-
qiem al zijn andere werken overtrof
fen.
Die fijnheid en gratie voelt men on
middellijk bij de korte, droevige in
leiding van 't orkest, waarbij het koor
in nobel pianissimo den eersten tekst
regel vertolkt.
Maar daarna bruist onmiddellijk 't
forto op in: „U komt de lofzang toe".
Alleen deze beide passages wa
ren reeds voldoende, om onver-'eehl
het Toonkunstkoor te prijzen. De koor
klank was prachtig en de voordracht
RELACME.
HMSIERDflMSCHE Prima brandstof
flHTHBIICIEt Mil. Vez"kkeme
Heerensingel 34—35, Iel. 1523.
A'dam, Hilversum, Bussum, Haarlem.
rijk van nuance. Stralende sopranen,
mooie donkere alten, heldere frissche
tenoren en bassen die droegen, al
les in beheerschte evenwichtigheid,
en tevens alles heel doorzichtig.
En dan hooren we heel spoedig de
voordracht vón het „Kyrie", door solo-
kwartet en koor.
Magistraal is hierbij de eerste prach
tige inzet van den tenor-solist, Louis
van Tulder.
Van Tulder zong trouwens den ge
heelen avond met dat prachtige élan
en dat zeldzaam technisch gemak,
waardoor hij zijn mooie stem geheel
dienstbaar kan maken aan een ont
roerende weergave van zijn partij.
Een nieuwe verrassing was ditmaal
ook het optreden van Mia Peltenburg,
naar wie wij met ontroering hebben
geluisterd.
In de meermalen zeer hoog liggen
de passages wist zij een stralende zui
verheid aan haar toon te geven en te
gelijkertijd een mystieke vervoering.
En in de meermalen voor een sopraan
heel diep liggende gedeelten deed
haar toon denken aan het vibreerenrl
halfduister in een chapelle ardente.
De altpartij werd vervuld door MeJ.
Theodora Versteegh, die beschikt over
een bijzonder warm en diep geluid,
donker purper als de cello van v. Ister-
dael, een stem vol uitdrukking, die
ook als mezzo-sopraan in de hoogte 'n
ongemeenen glans behoudt.
We herinneren ons, hoe het „Liber
scriptus" heel mooi door het orkest
wordt voorbereid. Er is een geleide
lijke stijging, tot de bazuinen invallen.
En uit de bazuinklanken komt dan
zoö heel mooi de inzet van de mezzo
sopraan te voorschijn.
Bas-solist was de heer Kurt Weiier,
die bij zijn eerste optreden te Leiden
een goeden indruk maakte.
Zijn geluid is nobel en beschaafd;
hij zingt met voordracht en gevoel.
Toch scheen het ons toe, dat bij
de diepste tonen zijn geluid nog niet
over voldoende draagkracht beschikte
In het kwartet had hij bij momen
ten iets sterker kunnen zijn, waarte
genover staat, dat zijn solo-voordrach
ten heel goed voldeden.
Wij zouden gaarne het heele werk
op den voet volgen en dan nog
even teruggaan om te herinneren, hoe
nobel het koper het „Tuba missum"
voorbereidt. Wij zouden het heerlijke
duet „Recordare Jesu pie" voor so
praan en alt in herinnering willen
brengen. Wij denken aan de verinni
ging. waarmee Van Tulder „Ingemis-
co" inzette.
Maar ons verslag zou te uitvoerig
worden.
Nog enkele punten dus.
En dan eerst een woord van hulde
aan Van Isterdael, voor de heerlijke
cello-inleiding van het „Offertorium".
Een herinnering aan de heerlijke
compositie van het „Hostias", de bij
zonder fijne orkest-begeleiding van
„Fnc eas Domine".
Het „Sanctus" is misschien voor
Germaansche ooren in deze composi
tie wel wat wereldsch gedacht, maar
hoe prachtig was hier de voordracht
van het koor.
Maar de zeldzaam gewijde stemming
van het koraal-achtige „Agnus Dei"
zal niemand miskennen.
Hoe etherisch zijn de vioof-figuren
bij Lux eterna" eeuwig licht. Hoe
fijn heeft Verdi hier de accenten aan
gebracht.
En tenslotte het slotkoor.
Hierin toonde Toonkunst wol zijn
schitterende slagvaardigheid in afwis
seling met de voordracht van Mia Pel
tenburg.
Tenslotte een woord van warme
hulde Ran den man, die alles leidde
op de meest overtuigende wijze, met
beheersching en met élan, zoodat het
orkest, dat schitterend speelde, koor
en solisten gebonden werden in volko
men artistieke eenheid.
Antnri Tierie heeft door zijn voor-
tvpffpijjifP leiding zoowel de volle zaal
als Toonkunst aan" zich verplicht.
BURGERLIJKE STAND.
Geboren:
Maarten Jacobus, zv. B. D. de Wit
en H. Noordervliet. Neeltje Wilha.,
dv. P. J. Ouwerkerk en N. W. Klomp.
Adra. Geertra. Joha., d.v. J. Nijssen en
A. T. M. Lamboo. Antonius Josef, zv.
J. J. Bontje en E. G. A. de Groot Su-
anna Gcertruid i dv. J. .T. Lares en S.
L Sükkelorum. Willem Frederik. zv
W. F. van Putten en C. Rijsbergen
Maria Petronella, dv. A. Devilee en P.
van Haarlem. Theresia Jacoba, dv. P.
Krispijn en J. Lossie. Gerardus, zv. J.
Zeegers en M. J. Frankhuijzen. Johan
na Maria, dv. W. F. Brouwer en J. M.
Betgen. Wilhelmina Joha. Maria, dv.
P. G. Sabee en M. C. v. Kerkhof. Hes
ter, dv.: J. Siera en H. Labordus. Qui-
rina Petra., dv. G. v. d. Togt en C. J.
Schuttenhelm. Johanna Huiberdina,
dv. M. A. Schreucler en H. van Leeu
wen. Gerrit Jan, zv. H. J. Grolleman
en M. Heuver. Geertrui Cornelia, dv.
P. J. Nieuwenhuizen en G. W. Dee-
gens. Jacobus, zv. C. J. J. v. Ekeris en
W. Brouwer. Hermanus, zv. H. Seller
en D. Laven.
Gehnwd:
Gehu w d J. Verboom, wedn., en
J. P. Hooidonk, jd. B. H. L. v. d. Tuin,
jm. en C. M. Tuinhof de Moed, jd. C.
Smit, jm. en K. v. Drunen, jd. J. Neu
teboom, jm. en H. Blansjaar, jd. J. J.
de Keijzer, jm. en C. J. Lek, jd. L. Gijs
man, jm. en M. C. Warners, jd. P. Ha-
gendijk, jm. en T. Bosman, jd. J. Noest
jm. en C. Doorneveld, jd. N. v. d. Hoed
jm. en K. Ruis. jd. C. P. Kooien, jm. en
J. Bronsgeest, jd.
Overleden:
C. V. Pekelharing, zn. 3 jaar. A. C.
Berends, dr. 9 mnd. G. H. Beeken
kamp, man 53 jaar. H. J. A. Beij, man
43 jaar. A. W. v. d. Heul, zn. 3 mnd.
M. Burggraaf-Biering, vr. 57 jaar. P.
C. Schreuder, man 61 jaar. J. C. van
Graas-Meijer, vr. 39 jaar. H. v. Tien
hoven, man 61 jaar. J. v. Beek, man
65 jaar. J. J. v. Vliet, man 68 jaar. W.
J. v. Velzen, man 66 jaar.
Hedenmorgen is in een perceel
van het Kuipershof de 38-jarige V. van
een ladder, die naar den zolder voer
de, gevallen. Vermoedelijk heeft hij
een rib gebroken. Hij is per politie-
brancard naar het Academisch Zie
kenhuis overgebracht.
BINNENLAND.
HOFBERICHTEN.
H. M. d-e Koningin-Moeder- heeft
gisterenochtend een bezoek gebracht
aan de Breitner-tentoonstelling in het
gebouw van het Museum voor moder
ne kunst aan de Zeestraat te 's-Gra-
venhage. H. M. werd er rondgeleid
door dr. Knuttel, conservator van het
gemeentemuseum en vertoefde onge
veer anderhalf uur op de tentoonstel
ling.
De Koningin en de Prins hebben
gisterochtend een' langdurig bezoek
gebracht aan de tentoonstelling van
Spaansche kunst in Pulchri Studio te
's-Gravenhage.
CENTRAAL COMITé.
Het Centraal Comité zal op Zaterdag
8 December, des namiddags om 1 uur
vergaderen in het Kuyperhuis.
DE KRUISER JAVA TE JOKOHAMA.
Blijkens een bij het departement
van Defensie ontvangen telegram is
Hr. Ms. Java 1 December te Jokohama
aangekomen.
Reuter seint d.d. 4 dezer uit Tokio,
dat Nederland op de groote revue van
200 Japansche oorlogsschepen, die
voor den keizer van Japan te Jokoha
ma is gehouden, was vertegenwoor
digd door den kruiser Java.
De revue leverde een schitterend
cshouwspel op en was 'n waardig be
sluit van de feesten ter gelegenheid
van de kroning.
HET GRAF VAN GRAAF WILLEM II.
Te Middelburg is men bezig een gat
te maken in den muur van de Koor
kerk om daardoor de zerk binnen te
brengen, die zal worden geplaatst op
het graf van graaf Willem II van Hol
land en Zeeland, Roomsch Koning,
die, nadat hij in 1255 was doodgesla
gen, aldaar werd begraven.
Het graf had in den loop der
eeuwen veel geleden, maar wordt
thans op kosten van het Rijk hersteld.
Onder de zerk wordt dan weer her
plaatst de kist met schedel en been
deren, die thans in de Abdijgebouwen
wordt bewaard, ook de ornamenten,
die op 't graf behooren en nu in het
museum van het Zeeuwsch Genoot
schap der wetenschappen stonden,
zullen herplaatst wordei. en dan zal
het graf weer geheel in overeenstem
ming met de bedoelingen van de Stich
ters gerestaureerd zijn.
INSPECTEUR
DER BURGERWACHTEN.
Als opvolger van wijlen gep. luite
nant-generaal de Blocq, inspecteur, dei-
burgerwachten. zou, naar men meent
te weten, ernstig in aanmerking ko
men oud-luitenant-generaal R. B. A.
X. de Quay, voormalig commandant
der 111e divisie te Breda.
Buitenland.
Een commissie gevormd om namens
den Engelschen koning te kannen op*
treden.
De laatste boodschap van president
Coolidge.
De vlootcommissie nit het Ameri-
kaansche Hols van Afgevaardigden
nam een motie aan voor verdere vloot-
beperking tüsschen de zeemogendhe
den.
De a.s. presidentsverkiezing in Oos
tenrijk.
Bunenland.
De Nederlandsche kruises „Java"
te Jokohama.
Restauratie van het graf van Graaf
Willem II te Middelburg.
Jhr. RUYS DE BEERENBROUCK.
Gemeld wordt:
De toestand van jhr. mr. Ruys de
Beerenbrouck, Minister van Staat, is
steeds vooruitgaande.
NED. VEREEN. TER BEHARTIGING
VAN DE BELANGEN DER
JONGE MEISJES.
Het laatste jaarverslag der Ned,
Ver. ter behartiging van de belangen
der jonge meisjes geeft weder een
overzicht over de verschillende Werk
zaamheden door de Vereeniging ver
richt. De Vereeniging stelt zich ten
doel zich de belangen van elk jong
meisje aan te trekken, dat raad of
leiding noodig heeft, zonder onder
scheid van nationaliteit, kerkgenoot
schap, beroep of stand. De Vereeni
ging tracht dit doel te bereiken o.a.
door plaatsing- en informatiebureaux;
door het oprichten van Tehuizen waar
vrouwen en meisjes goed en goedkoop
kunnen logeeren; het organiseeren
van clubjes, cursussen en avonden
waar de meisjes hun vrijen tijd kun
nen doorbrengen; en het stationswerk,
dat in de groote plaatsen wordt ge
daan door vast aangestelde juffrou
wen, in de kleinere plaatsen door le
den, die zich bereid verklaarden meis
jes van trein of boot te halen en haar
de weg naar haar nieuwe adres to
wijzen.
In de meeste groote steden wordt
veel liefde en tijd aan dit werk be
steed, maar de kleinere steden en
dorpen zijn op lange na niet vertegen
woordigd in de ledenlijst der Vereen.,
en dit juist wenscht de Ver. zoozeer,
want uit de kleinste plaatsen trekken
do meisjes naar de steden om er een
betrekking te vinden. Is er nu een lid
der Vereeniging op het dorp, dat zij
verlaat, dan wordt zij aanbevolen aan
een medelid in de stad, waar zij naar
toe zal gaan, die dan op zich neemt
bet meisje voort te helpen, terwijl zij
buitendien in Amsterdam, Arnhem,
Den Haag, Groningen, Rotterdam, 01-
denzaal, Nieuwe Schans en Utrecht
door de Stationsjuffrouw aan de trein
kan worden afgehaald.
Zouden ook predikanten, leidsters
van Meisjesclubs en allen die met
meisjes in aanraking komen, hierin
niet willen medewerken?
Het Hoofdbureau, Heerenstraat 25,
Utrecht, verstrekt daartoe gratis gaar
ne adressen van Tehuizen, Clubhui
zen enz.; ook aan allen die meer van
het doel en werk der Vereeniging
wenschen te weten en er in aanraking
mee willen komen, alle noodige inlich
tingen en bijzonderheden. De Ver. zou
zco gaarne elk dorp en elke stad ver
tegenwoordigd zien op de ledenlijst.
EEN ONGEPAST ADRES?
Het Tweede Kamerlid Bijlcveld
heeft den Minister van Defensie de
volgende vragen gesteld:
1. Is het juist, dat de heer H. Eggink,
majoor der militaire kleeding en uit
rusting te Woerden, een adres heeft
gericht tot den raad der gemeente
Woerden, naar aanleiding van een be
sluit van dien raad in zake het sub
sidie aan een bijzondere neutrale
H. B. S. in die gemeente, in welk adres
op herziening van dat besluit wordt
aangedrongen, ondér opmerking:
dat ondergeteekende meent er uw
aandacht op te moeten vestigen, dat
hij als hoofd van het Centraal Kle
dingmagazijn, behalve aan het vaste
personeel daarvan aan een aantal ge
zinnen te Woerden, varieerende tüs
schen pl.m. 50 en 120, werk verschaft;
dat een groot aantal daarvan, indien
dat werk zou ophouden, ten laste van
uw gemeente dan wel van de openbare
liefdadigheid zou komen;
dat er van hoogerband reeds gerui-
men tijd een streven bestaat vorenbe
doeld werk te doen verichten door in-
