CHRISTELIJK DAC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit 1WEE Bladen.
9^ JAARGANG
DINSDAG 4 DECEMBER 1928!
NUMMER 2410
courant
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. 1 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op bet Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRUS
G«won« Advertentien por regel 221/* cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiin - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
EERSTE BLAD.
V De lijn doorgetrokken.
Naast verschillende voorloopige
schermutselingen op practisch poli
tiek terrein, begint zich ook nu reeds
af te teekenen een scherpe strijd op
het terrein van de groote grondver-
schillen.
Wanneer in de Tweede Kamer het
groote politiek debat, waarmede de
begrotingsbehandeling aanvangt, is
afgeloopen, wordt over de aangevoer
de grondstellingen van de verschillen
de partijen nog nagepraat.
Door onze Rotterdammer uit zijn
tent gelokt, heeft de heer Roodhuijzen
in ,.Het Vaderland" nog eens uiteen
gezet, waarom hij een coalitie van
de drie rechtsche partijen op. den
grondslag van eenheid in de grondbe-
lijdenis uit den booze acht.
Zooals bekend, was de heer Rood
huijzen tegen aanneming van de
tweede alinea van art. 4 van het alge
meen Program van den Vrijheids
bond, dat luidt: „Erkenning van de
waarde van het geestelijk en van het
godsdienstig leven voor maatschapni.l
en staat", omdat hij meende, dat dit
in strijd moest komen met de eerste
alinea: „Waarborg tegen iedere aan
randing van de volledige godsdiensti
ge vrijheid".
Hij wil den staat losmaken van elke
inmenging in godsdienstzaken.
„En daarom zoo betoogt hij is
voor den liberaal, die de vrijheid wil
voor allen, eerste eisch, dat de Re
geering, al zal natuurlijk ook de po
litiek van hare leden beïnvloed wor
den door hun religieuse overtuiging,
zich van iedere godsdienstige uit
spraak onthoude.
Wie over een zoo gemengde bevol
king als de onze wil regeeren, en zoo,
dat de godsdienstvrijheid voor allen
verzekerd zal zijn. moet, als r e 2 e p-
ring wel te verstaan, noch re
ligieus, noch irreligieus zijn. maar
godsdienstloos, het eenige, dat in
staat stelt als regeeringsper-
soon, dit zij nog eens herhaald, an
dersdenkenden recht te doen".
Hier is de lijn zuiver doorgetrokken
Het is alsof we Thorbeoke hooren in
de Kamer, als hij zijn liberale begin
selen tegenover Groen van Prinsterer
vasthoudt: „Ik ken eerst den Staat,
uit zijn eigene insgelijks door God ge
geven regels, eer ik derzelver hoogere
gronden door alle verschillende in
stanties, terug leide tot hetgeen over
alles is".
Bij beiden het Deïstisch vrijzinnig
standpunt: de menschen individuen,
waarvan zooveel duizend samengevat
op zooveel bunders land.
Deze vrijzinnige erkent. dat_ voor
hem geen andere bronnen van kennis
voor den staat bestaan, dan de natuur
met al haar rijkdom en raadselen, de
geschiedenis, waarin elk volk zijn
plaats vindt, ook het Israëlietische
ja ook dat nog waaronder 't Chris
tendom ontstond, ook de oorkonde
dus naar het eigen woord van een
Liberaal voorman waaruit die his
torie tot ons spreekt in de geschriften
van Oud- en Nieuw Testament, en
door de ervaring van den mensch, zoo-,
wel in zijn eigen bewustzijn, als het
geen het leven in de maatschappij
hem aanbiedt.
Maar een ordinantie van God, die
alles omspant, een regel, door Hem
gesteld, waaraan ieder heeft te ge
hoorzamen en die alle ordeningen
geeft en in stand houdt, daarvan wil
hij niets weten.
Hier ligt dan ook inderdaad de
sriipjdslijn bloot.
Zoolang de vrijzinnigen in den Vrij
heidsbond deze grondstelling vasthou
den. kan aan de mogelijkheid van sa
menwerking op principieelen grond-
sia? met deze groep, zooals Dr. de
Visser veronderstelde, geen sprake
zijn.
STADSNIEUWS.
PAEDAGOGISCH JEUGDCONCERT
Voor Leiden iets nieuws en dus:
de Foyer van de Gehoorzaal maar half
vo!.
Gewoon verschijnsel.
't Is moeilijk hier inertie en voorin
genomenheid te overwinnen. En later,
als een zaal niet goed loopt, vertellen
de hoogwijze buitenstaanders, die zelf
geen vin verroerden: „Zie, ik heb
het wel gezegd. Daar kon niets van
komen
Dat geldt nu niet uitsluitend voor
dit concert, maar voor tal van din
gen, die hier op touw worden gezet.
Het concert was dus matig bezocht
en er waren zeker evenveel volwasse
nen als jeugdige muziekbeoefenaren.
Maar wij volwassenen mochten ook
wel hooren, wat Willem Andriessen te
vertellen en te spelen had. Hij weet
zoowel door 't eeen als door 't ander
zijn gehoor te boeien en zijn in hel
deren trant gehouden causerie over
de ontwikkeling van het klavier en
de klaviermuziek was zeer leerzaam.
Een heel kort overzicht van wat hij
alzoo mededeelde, moge volgen.
Hij begon met te vertellen, dat de
oudste klaviermuziek van plm. 1500
dateert. Maar deze werd gespeeld op
een clavicorde, niet meer door een
kastje, met snaren bespannen, dat
men op tafel kon plaatsen en verder
had men een soort kleine vleugeltjes,
clave-cymbel of Spinet geheeten.
De snaren van deze instrumenten
werden niet aangeslagen door met vilt
bekleede hamertjes, maar door pen
nen of dorens. Dit geeft een droog, me
taalachtig geluid, Spr. demonstreert
dat geluid, door met zijn nagels de
snaren van den vleugel aan te tikken.
Door den aanslag door middel van
met vilt bekleede hamertjes ver
krijgt men dien zachten, vollen, wee
ken klank, welken spr. vervolgens
laat hooren.
De eerste klaviermuziek ontstaat in
Engeland en daar vormde zich een
school, de z.g. Virginalisten, die com
poneerden voor het Virginaal, zoo ge
noemd. omdat het meestal door meis
jes (virgines) werd bespeeld.
In Engeland grondde deze muziek
op het lied.
In Frankrijk was de luit het meest
gebruikte instrument en zoo zien we
daar de klaviermuziek opkomen uit
het luitspel en den dans.
In Italië wordt de klaviermuziek
voorbereid door het orgel. De invloe
den zijn bij de componisten der ver
schillende landen in den eersten tijd
zeer goed merkbaar.
Spr. laat nu hooren „The New
Sahoo" van Giles Farnaby, een dei-
eerste virginalisten. Hij heeft eenvou
dig de melodie van een lied, dat wij
kennen als: ..Wie gaat mee, gaat er
mee. naar de zee? Houdt het^ roer
recht!" met wat trillers en versierin
gen omgeven.
En zoo deden de virginalisten met
allerlei volksliederen.
Ten bewijze, hoe hoog het composi
torisch talent van onzen Sweelinck
reeds boven de virginalisten uitging,
speelt de heer Andriessen ook diens
bewerking van dezelfde melodie.
In de canonische imitaties hoort
men hier duidelijk, dat Sweelinck
hier de koorcompositie voor oogen
stond.
In dit verband deelt spr. nog mede,
dat de liederen van Valerius eigenlijk,
voorzoover het de melodie betreft,
veelal van Engelsch origine zijn.
Valerius woonde te Veere, dat toen
druk handelsverkeer onderhield met
Engeland.
De Fransehen hielden er van, aller
lei dingen, buiten de muziek om, mu
zikaal te verklanken.
Als voorbeeld geeft spr. ..Le Cou-
eou' van Claude Daguin 16941722,
en vervolgens „Le Carillon de Cythè-
re" van Fr, Couperin. genaamd Le
Grand, omdat hij de grootste van
heel zijn muzikaal geslacht was.
Deze Fransche muziek bekoort door
haar fijnheid, haar gratie, haar char
me. Diepte bezit zij niet; maar dat was
ook de bewuste bedoeling van de
Fransche clavecynisten. Zij wilden
voor alles de schoonheid.
Vervolgens wijdt spr. eenige oogen-
blikken aan Bach.
Hij wekt zijn jeugdig gehoor op, de
zen vooral nauwkeurig te bestudee-
ren.
Bach is heel moeilijk en de jeugd
vindt „er meestal niets aan".
Maar dat komt vanzelf, als men
hem maar heel nauwgezet oefent.
Dan ontdekt men zijn diepte en
krijgt men hem lief; want hij was een
reus onder de componisten.
Eindelijk komt spr. tot Beethoven
die onzen modernen vleugel al kende,
al was die dan nog niet zoo geperfec
tioneerd als thans.
Van Beethoven speelde hij de Mond-
schein-soriEte.
Na de pauze werden verschillen 1e
bijzonderheden van Chopin verteld en
vooral, hoe hij verschillende genre s
van Poolsche volkskunst uit de folk-
lorische sfeer in de algemeene muzi
kale cultuur heeft gebracht; en ver
der, hoe hij het klavier heeft diensr-
baar gemaakt heeft aan zijn dichter
lijk gemoedsleven.
Met Beethoven reeds, was de mu
ziek de uiting van het persoonlijk ge
moedsleven geworden.
Voor Chopin is het klavier het in
strument bij uitnemendheid om er op
de volkomenste wijze zijn leed en
smart aan toe te vertrouwen.
Een mooie karakteristiek wordt se-
geven van verschillende zijner klavier
ger.re's en we hooren een nobele ver
tolking van Wals Op. 64.2; Etude Op.
10j5; Mazurka Op. 17.1 en tenslotte 'n
schitterende voordracht van de Polo
naise Op. 51.
De zeer bekwame muziek-paedagoog
en uitnemend kunstenaar ontving 'n
bloemstuk en veel applaus.
MUZIEK IN BIOSCOPEN.
De Hooge Raad heeft gisteren ver
worpen het cassatieberoep van R. U..
bioscoophouder alhier, die door den
kantonrechter was veroordeeld tot 1
boete wegens overtreding van art. 4
der Zondagswet op den len Paasch-
dag 1928.
Voor de muziek hadden B. en W.
geen toestemming gegeven; de bios
coophouder was echter van meening,
dat hij zich alleen aan de bepalingen
van de bioscoopwet te houden had.
De Hooge Raad heeft hiermede be
slist, dat het bioscoopbedrijf, evenals
andere openbare vermakelijkheden,
onderworpen is aan de bepalingen
van de Zondagswet.
STADSLIJN TRAM.
Wij ontvingen het eerste wijzigings
blad van de dienstregeling der N. Z.
H. T. M., waarin vermeld de gewijzig
de regeling voor de stadslijn.
De voornaamste wijziging daarin is,
dat, óp werkdagen te beginnen, met
de tram van 7.45 van Hooge Rijndijk
en met de tram van 7.50 van Endegeest
om de andere tram deze doorloopen
tot het eindpunt van de geheele lijn.
Met deze trams behoeft men dus
niet meer over te stappen bij den
overweg Rijnsburgerweg.
SINT NICOLAAS.
Op uitnoodiging van de buurtver-
eeniging „Eensgezindheid", zal van
avond te ongeveer 7 uur St. Nicolaas
een rondrit maken door de straten
van de stadswijk, waar evengenoemde
vcreeniging resideert.
De groote kindervriend stelt zich
voor alle kinderen van leden van de
voreeniging te tracteeren.
Ze mogen dus wel zoreen thuis te
zijn om het hooge bezoek waardig te
kunnen ontvangen en van zijn welda
digheid te kunnen meedeelen.
Hedenmiddag om half twee
bracht St. Nicolaas aan het oude en
Nieuwe Ziekenhuis en de gestichten
Endegeest en Voorgeest als alle jaren
met zijn zwarten Piet om aan de pa-
tienten cadeautjes uit te reiken.
SCHOENMAKERSCURSUS.
Gisteravond opende de schoenma
kerspatroons vereeniging „Nieuw Le
ven". onderafdeeling van den Ned.
Bond van schoenmakers-patroons-
vereenigingen, haar 2de wintercursus
in een der lokalen van de voormalige
Gemeenteschool aan de Mare.
De cursus wordt gegeven ter oplei
ding voor Diploma A.
Onder Rijkstoezicht gediplomeerd
schoenhersteller.
De leiding voor dezen cursus is op
gedragen aan den heer I. de Mo'»
maat-schoenpiaker alhier.
De leider opende den cursus met 'n
overzicht van de practische en theore
tische lessen voor dezen cursus, die
noodig zijn om aan de examenelschen
te voldoen.
Het diploma is niet zoo gemakkelijk
te verkrijgen. Echter de lessen ge
trouw en met ijver te volgen, geeft de
meeste kans van slagen.
Hiermede was de cursus geopend
en werd met de lessen een aanvang
gemaakt.
ONTEIGENING TEN BEHOEVE
GEREF. SCHOOT. HOOGT.,ANDSCHE
KERKGRACHT.
Bij de Tweede Kamer is een ont
werp tot onteigening ingediend noo
dig voor het stichten van een gymna
stieklokaal als uitbreiding van het
aan de Hooglandsehe Kerkgraeht ge
legen schoolgebouw der vereeniging
tot oprichting in instandhouding van
scholen voor lager en meer uitgebreid
lager onderwijs op Geref. grondslag
alsmede voor uitbreiding van de kaas
markt alhier.
DE ALMANAK VAN HET L. S. C.
De almanak van het Leidsch Stu
dentencorps voor het jaar 1929, do
115de jaargang, is heden bij de uitge
versfirma Van Doesburgh in de ge
bruikelijke blauwlinnen band ver
schenen. t
De nieuwe almanak is ditmaal niet
door de almanakredactie ouder ge
woonte rondgereden, wegens het over
lijden van ren der leden van het
Leidsch Studentencorps. tengevolge
waarvan alle feestelijkheden zijn af
gelast.
De almanak wint het van zijn voor
ganger wat den omvang betreft, bet-
Ten voor een niet gering deel het ge
volg is van de grootere volledigheid
van de naamlijst der studenten.
Uit de opgave der studenten blijkt,
dat het aantal hunner aan de Leid-
sche universiteit 2531 bedraagt, van
wie 596 corpsleden, 647 vrouwelijke
studenten en 1288 niet-corpsleden.
De almanak, die met tal van teeke-
nlngen is verlucht, opent met het por
tret van den rector-magnificus der
Leidsche Universiteit, Prof. Van Ey-
singa, en bevat voorts portretten van
wijlen Baron Sweerts de Landas Wy-
borgh, curator der Universiteit, waar
bij de tegenwoordige curator, Mr.
Limburg, een in memoriam heeft ge
schreven, van wijlen Prof. Oort, wijlen
Prof. Lorentz, wijlen Prof. Vürtheim
en wijlen Prof. Van der Vlugt, waarbij
resp. Prof. Wensinck, Dr. Crommelin,
Prof. Huizinga en Prof. Van Vollen
hoven een biografie hebben geschre
ven.
De almanak bevat voorts een vol
ledige opgave van de namen en de
adressen van curatoren en hoogleera
ren met hunne spreekuren, corps- en
faculteisverslagen, alsmede de ver
slagen van de meeste studentenvere
nigingen en een opgave der te Leiden
bestaande studentencorporaties en
hare besturen.
Voorts is een groot deel van den al
manak gewijd aan „Mengelwerk":
Proza, poëzie en mixed pickles.
Het geheel ziet er welverzorgd uit.
ITALIAANSCHE BELANGSTELLING
Naar wij vernemen, is de Italiaan-
sche gezant voornemens, hedenavond
de uitvoering van het „Requiem" van
Verdi door de Mij. ter Bevordering
van de Toonkunst in de Stadsgehoor
zaal bij te wonen.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Portemonnaie met inhoud, medaille
in etui, gladde gouden ring, huissleu
tels, handschoenen, blauwe muts, kin-
derparapluie, gabardine regenjas, al-
pacca beursje met inhoud, dames-
taschje met inhoud, kindertaschje m.
inhoud, R. K. gebedenboekje, para-
pluie, damestaschje, inh. eenig bank
papier (achtergebleven in een winkel)
mantelceintuur, R. K. medaille, zijden
shawl, pakje, inh. zwart kinderbroek
je, zwarte sok, gouden schakelbroche,
rijwielbelastlngplaatje in etui, rijwiel-
belastingplaatje van A. v. d. Blom,
fluweelen reticule, grijze jongensre
genjas, gekocht bij de fa. Dijckhoff te
's Gravenhage, 5-rittenboekje Den
HaagLeiden, schooltasch, inh. tijd
schriften. paarse muts, wit bontje,
eiectrisch lampje, zilveren armband,
zilverbon van 2.50, gouden .collier,
gevonden in 't Acad. Ziekenhuis, dou
blé horlogeketting, meetsleutel, tasch,
inh. een taalboekje van M. Ciggaar,
hoed, gemerkt J. v. R., vijl, notitie
boekje, paar nieuwe grijze kinderhand
schoenen, pet, gymnastiekschoen,
mondorgel, cano, zweep, steeksleutel,
portretbroche, damestasch, met zil
veren beugel, rand met glas van een
dameshorloge, bril in etui, strook
blauwe stof, jongenspet, tinnen beker,
nagelvijltje, zwart zijden tasch je, inh.
een luisterhoorn, algebraboek van J.
A. Buys, ledige kist, roode muts, hon
denhalsband, passer, drinkflesch in
zeildoek, honden.
Gevonden in de electrische tram
(stadslijn): damesparapluie.
Terug te bekomen en inlichtingen
te verkrijgen ten politiebureele alhier
eiken werkdag, behalve Donderdag en
Vrijdag, tusschen 1 en 3 uur nam.
DIEFSTAL.
In den nacht van Vrijdag op Zater
dag j.l. is van een schuit, liggende in
de Heerengracht, ten nadeele van de
fa. W. (Nationaal Veem) een tiental
dekens ontvreemd,
Gisternacht heeft de politie in vier
huizen huiszoekingen gedaan en in 3
daarvan zijn dekens in beslag geno
men.
In verband hiermede is als verdacht
van diefstal aangehouden M. E., koop
man alhier.
Hij is ter beschikking van de jus
titie gesteld.
Bij de politie alhier is een hee
renrijwiel te bevragen, dat onbeheerd
stond voor een perceel in de Lange-
straat.
BINNENLAND.
HOFBERICHTEN.
TI. M. de Koningin en H. K. H. Prin
ses Juliana woonden Zondagochtend
den jeugddienst in de Willemskerk bij,
onder gehoor van dr. Den Hertog.
In de Kloosterkerk was H. M. de
Koningin-Moeder Zondagochtend on
der gehoor van dr. Callenbach, pre
dikant te Rotterdam.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De IlGoge Raad neemt een eindbe
slissing inzake de onderworpenheid
van de bioscopen aan de Zondagswet.
Met ingang van 1 Juli a.s. zal ir.
Kalft, lid van de directie van de Ne-
derlandsche Spoorwegen, als zoodanig
aitreden.
Minister De Geer heeft de vragen
beantwoord van den heer Lingbeek in
zake de technische salarisherziening
van de burgerlijke rijksambtenaren.
De trawler IJM 325 vergaan; de be
manning gered.
Men maakt zich zeer ongerust over
het lot van den trawler „Amplitudo"
IJM 53.
Buitenland.
Ook de derde zoon van koning
George keert naar Londen terug.
Verklaringen van Chamberlain over
de Rijnlandontruiming.
Vliegramp bij Rio de Janeiro.
Nieuwe dijkdoorbraak in België.
NAMENS MIJZELF.
De Telegraaf bevatte gisteravond
het volgende eigenaardig bericht:
Naar aanleiding van de mededee-
ling, voorkomende in „De Telegraaf"
van 1 December, verzoekt de heer J.
C. Schroder, sinds 1 Mei 1923 niet
meer als hoofdredacteur aan ons blad
verbonden, opneming van het volgen
de:
„dat de bedoelde démarche buiten
de voorkennis der directie heeft plaats
gehad is juist;
„dat mr. Israels en ik de bevoegd
heid misten, „namens haar" op te tre
den, is dus ook juist. Hierbij zij aange-
teekend dat wij niet namens haar op
traden doch ik, met mr. Israëls als
adviseur, optrad namens mijzelf.
„dat de directie nimmer van deze
démarche is in kennis gesteld omdat
het onderhoud met den heer Vliegen
slechts van informatorischen aard is
geweest en geen enkele wijziging in
de houding van „De Telegraaf" teweeg
bracht".
HET VUIL NAAR DEN OVEN OF
NAAR DEN AKKER?
De directeur der N.V. Maatschappij
voor ontginning van Woeste Gronden
met toepassing van Stedelijke Afval
stoffen „Myvo", zegt in een adres aan
den Haagschen Gemeenteraad, dat de
„Myvo" 14 Nov. 1928 aan B. en W. een
aanbieding heeft gedaan voor afne
ming van. het gedeelte der afvalstoffen
der gemeente, dat reeds verscheiden
jaren door eenzelfden persoon of fir
ma per schip wordt afgevoerd en dat,
over 1929 nog niet aan derden voor
vervoer is toegewezen, en verzoekt dit
gedeelte voor 1929 en, zoo mogelijk,
voor eenige jaren aan haar af te staan
voor het in cultuur brengen barer ter
reinen in Leimuiden aan de Ringvaart
Zij doet bij een afneming van ten
minste 100.000 M3. de volgende aan
bieding:
le. bij vervoer der afvalstoffen van
at de Laakhaven, betaalt de gemeente
t 1.10 per M3.,
2e. bij vervoer© van af de Gemeente-
aschstaal, betaalt zij f 1.20 per M3.
Bij een afneming van minder dan
100.000 M3. worden deze prijzen
eenigszins gewijzigd.
Nevens deze aanbieding, 14 Nov.
aan B. en W. gedaan doet ze voor de
afneming van alle afvalstoffen over
1929 nog de volgende aanbieding:
le. Bij vervoer der afvalstoffen van
af de Laakhaven betaalt de gemeente
f 325.500 per jaar, en
2e. bij vervoer van af de Gemeente-
aschstaal betaalt zij f 356.500 per jaar.
Deze prijsopgaven zijn gebaseerd op
vrijdom van haven- en bruggelden in
de gemeente 's-Gravenhage met stor
ting der afvalstoffen door personeel
der gemeente in de schepen der Mij.
Bij vervoer van af de Laakhaven zal
de „Myvo" schepen gebruiken van ten
minste 180 ton en hij vervoer van af de
Aschstaal ter grootte van ten minste
60 ton. De geladen schepen worden be
hoorlijk afgedekt, zoodat de inhoud
aan het gezicht is onttrokken.
De arbeidsvoorwaarden van haar
personeel stelt ze vast, in overleg met
ck vakorganisaties der betrokkenen.
Bij een gunstige beschikking is zij
reeds tegen 1 Januari gereed om met
de afneming der afvalstoffen aan te
vangen.
Zij verzoekt dan ook haar op voor-
meldo voorwaarden af te staan alle of
een gedeelte der stedelijke afvalstof
fen der gemeente voor ontginning der
genoemde gronden.
