CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit IWEE Bladen.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
9de JAARGANG
VRIJDAG 23 NOVEMBER 1928
NUMMER 2401
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en bniten Leiden
waar agenten geTestigd zijn
Per kwartaal. i 230
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
EERSTE BLAD.
De Zondag moet Zondag blijven.
In Noord-Hollandsche Kerkblad
schrijft Prof. Grosheide:
„We leven in een tijd van conferen
ties, conferenties van allerlei soort.
Persoonlijk meenen we zelfs dat
men er te veel van houdt, althans,
dat de conferenties niet geven wat
men er van verwacht. Maar wil men
in conferenties tezamen komen, om
van vriendschap en gezelligheid te ge
nieten, om oude bekenden weer te
zien, om allerlei dingen te bespre
ken, om er eens even uit te wezen
dan is daartegen geen bezwaar. Geen
bezwaar ook om zulke samenkomsten
niet slechts in de vacantietijden te
houden, doch ze ook te doen plaats
hebben van Zaterdagmiddag tot Maan
dagmorgen vroeg, zoodat men op tijd
weer aan den arbeid kan zijn.
Alleen maar, men late dan den
Zondag Zondag blijven. Dat wil niet
alleen zeggen, dat men zich onthoudt,
van wat onze vaderen noemden slaaf-
schen arbeid, maar dat men ook tot de
gemeente des Heeren naarstiglijk
komt.
Er schijnen steeds meer conferen
ties te komen, waar aan dat laatste
niet wordt gedacht.
Zoo vonden we nu weer aangekon
digd een programma voor een week-
end-reunie der Ned. Christelijke Reis-
vereeniging. Voor den Zondag heet het
daarin: Wijdingsure, Koffiedrinken,
Diner, aWndeling (bij ongustig weer
oud-Hollandsch theeum Re), Avond
maaltijd, Afscheidssamenkomst.
Van kerkgaan of gelegenheid daar
toe wordt in dit programma niet ge
rept. Als we aanzien, wat men des
Zondags denkt te doen, vreezen we
zelfs ,dat zij die het geheele program
ma volgen aan kerkgaan niet toe zul
len komen.
Zoo mag het onder ons niet geschie
den.
De kerk des Heeren, de bediening
des Woords roept ons op den Zondag
ir- de eerste plaats. Wanneer we daar
onder niet opgaan, moeten daartoe
wettige redenen bestaan, en wettige
reden is zeker niet, dat men op eigen
gelegenheid een wijdingssamenkomst
houdt, of dat men zonder noodzaak
de plaats van samenkomst zóó kiest,
dat kerkgaan bezwaarlijk wordt.
We leven in dagen van onkerkelijk
heid.
Laten we toch op onze hoede zijn,
dat we op geenerlei wijze in de hand
werken, doch ons veeleer angstvallig
onthouden van alles, wat de kerk des
Heeren naar den achtergrond dringen
zou".
Er is naar onze meening nog een
andere reden waarom wij in dezen tijd
bijzonder vermaand moeten worden
om op onze hoede te zijn. Ds. Kersten
maakt jacht op de minste overtreding
in onzen kring. De radio moet het nu
reeds geregeld ontgelden. Evenzoo
zal het gaan met onze wijding van den
dag des Heeren. Als wij ook maar in
het minst afwijken, zal dat tegen ons
gebruikt worden.
Daarom is er reden te meer om nauw
te leven. Niet met conferenties en ver
gaderingen alleen, maar ook met het
algemeen gebruik van den Zondag; de
Zondag mag niet onze dag zijn, maar
moet gebruikt worden als de dag des
Heeren. De Zondag moet Zondag
blijven.
STADSNIEUWS.
EE RESTAURATIE DER MAREKERK
Gisteravond is in de Pieterskerk een
buitengewone samenkomst der Ned.
Herv. Gem. gehouden, ter bespreking
van de restauratie der Marekerk en
waar het woord weri gevoerd door de
predikanten Ds. C. Hartwigsen, Ds. M.
J. Punselie, Ds. A. D. Meeter en Ds. D.
Kuilman, alsmede door de kerkvoog
den, de heeren J. P. Mulder en Jac.
Wilbrink.
Ds. Hartwigsen opende de bij
eenkomst, ging voor in gebed en zette
daarna het doel uiteen, waarvoor de
gemeente was bijeengeroepen.
Het gaat om de restauratie der Ma
rekerk, dat mooie kerkgebouw, waar
in reeds 280 jaar het Evangelie ver
kondigd is, doch dat thans dringend
verbetering behoeft.
Reeds is een commissie hezig ge
weest, gelden te verzamelen voor de
restauratie.
De gemeentecommissie zal gaarne
zoo spoedig mogelijk met de herstel
lingswerkzaamheden willen beginnen;
daarom is deze samenkomst georgani
seerd, opdat de daartoe noodige gelden
worden bijeengebracht.
Hoe deze commissie zich dat voor
stelt, zal de heer J. P. Mulder uiteen
zetten.
Nadat gezongen was Psalm 26 vs. 8
en 7, betrad de heer Mulder den
kansel.
Spr. deelde allereerst iets mede van
de geschiedenis der Marekerk.
In 1638 werden de voorbereidselen
voor den bouw dezer kerk gemaakt. Zij
kwam op de plaats der voormalige
zoutkeet. 27 Sept. 1638 werd de eerste
steen gelegd en op 13 en 14 October
1647 hadden de inwijdingsdiensten
plaats. Er waren n.l. twee preekstoe
len en men wilde probeeren welke het
meest geschikt was.
Op Woensdag 13 Oct. hield een der
plaatselijke predikanten een predika
tie over Ps. 84 vs. 9 en 12, den volgen
den dag de bekende Prof. Abraham
Heidanus over Hagg. 1 vs. 311.
Een orgel had de kerk nog niet, dit
kwam pas 84 jaar later en werd 3 Oct.
1733 voor het eerst bespeeld.
Of het interieur in de verloopen 300
jaar veel gewijzigd is?
Spr. gelooft van niet; in elk geval
behoeft dit thans dringend restaura
tie.
In 1923 werd voor dit doel het Mare-
kerk-comité opgericht, dat reeds meer
dan 7000 aan de Gemeente-commissie
kon afdragen. Er is evenwel een halve
ton noodig. Om de ontbrekende 43.COO
gulden bijeen te krijgen, werd de res
tauratie-commissie gevormd, die on
der leiding der gemeente-commissie
bestaat uit vertegenwoordigers van de
verschillende college's der Ned. Herv.
Gemeente.
Spr. eindigde met een hartelijk woord
van opwekking tot de gemeente, haar
gaven te offeren.
De volgende spr. wa9 Ds. Punselie
De restauratie onzer Marekerk, al
dus spr., is een zoo groote onderne
ming, dat de geheele gemeente haar
schouders onder dit werk moet zetten
Daartoe is noodig, dat wij ons be
zinnen op de plaats die de kerk in
neemt in het publieke leven. Het is
het orgaan, waardoor God tot ons
spreekt. De kerk is als de adem van
Gods Geest. Die het stof der aardschc
dingen wegblaast van de vleugelen
onzer ziel, zoodat we weer klapwieken
in de sfeer der eeuwigheid.
De Kerk zegt ons, dat God in den
hemel rekening heeft gehouden met
de diepste behoeften der menschenziel
en daarop een bevredigend antwoord
geeft.
Doch als de kerk de toegang is tot
het heiligdom Gods, voelen we dan
niet, dat daarmee strijdt de verouder
de schamelheid en de schamele verou
derdheid, die we zien, als we de Mare
kerk binnentreden.
Gods eere is daarmee gemoeid. Dat
daarom elk onzer om 's Heeren wil 'n
offer brenge voor de restauratie dezer
kerk.
Spr. liet vervolgens zingen Ps. 84 vs.
1, waarna de heer Wilbrink het
woord voerde.
Spr. begon met op te merken, dat,
als men de offervaardigheid neemt als
Graadmeter voor het geestelijk leven
der gemeente, het er met onze gemeen
te niet erg gunstig voorstaat. Geen F>0
net. van den aansla?, die toch slechts
Vi pet. van het inkomen bedraagt,
komt binnen, n.l. 17.000 van de
f 35.000.
Beter staat het met de opbrengst van
nlaatsen?eld: 5 500 voor vaste plaat
sen en 14.400 van kaartjesverkoon. en
collecten f 8.300 voor de gewone uitga
ven. en 1.380 voor de Oosterkerk.
Spr. zette vervolgens het plan van
de restauratiecommissie uiteen.
Er is noodig 50.000, daarvan moet
door de gemeente de helft worden bii-
eengebrneht, terwiil de andere helft
zal worden geleend. Van deze leening
zal de rentelast op de gemeente rusten
en de aflossing on bet Marekerk-eomi-
té. dat aldus nog 25 jaar met zijn ar
beid bliift voortgaan.
Van de andere 25.000 is reeds
f 7000 door het Marekerkcomité bij
eengebracht.
Snr. wekte de aanwezigen on. de in-
teekenbilietten in te vullen om on die
manier de 18.000 bijeen tebrengen.
Elk geve naar vermogen.
Ds. Meeter. die vervolgens 't woord
voerde, zeide een „zwak" te hebben
voor de Marekerk.
Dit is nu eens geen kerk met een
duur te onderhouden koor. waar men
niets aan heeft, doch een echt nrotes-
tantsrhe kerk, die geheel kan gebruikt
worden.
De Marekerk is niet alleen zoo ge
schikt voor preekdiensten, doch ook
voor doopdiensten in den winter, om
dat zij meer in het mntrum der ge-
meente staat dan de Oosterkerk.
Als de Marekerk gerest°urpprd is.
als pr ppn hehorHiikP nrpdik^^+p"1*0-
mer. ppnirn'« vprtv^mimr on pio<*
triscli licht R zal zii ppn van on?o
kostelijke kerkgebouwen zijn.
Spr. eindigde met 't woord van Ne-
hemia: God van den hemel zal het
ons doen gelukken en wij, Zijn knech
ten zullen ons opmaken en bouwen.
Ds. Kuilman sprak het slotwoord
Spr. uitte zijn blijdschap, dat hij als
jongste predikant der Ned. Herv. Gem.
te Leiden aan dit werk mag medehel
pen, om een kerk beter aan haar doel
te doen beantwoorden.
Spr. heeft in al de gemeenten, die
hij gediend heeft, gezien: als het gees
telijk leven bloeit, is men bereid offers
te brengen voor dit doel.
Er zijn hier in Leiden 5COO kerkelij
ke belastingbetalers, waarvan er 2500
betalen. Als er van die 2500 500 zijn,
die 1 zullen bijdragen, 1000 die ge
middeld f 6 en nog andere 1000, die ge
middeld 12 bijdragen, kan het benoo-
digde bedrag voor 1 Jan. 1929 bijeen
zijn. Spr. wekte de gemeente op, op
royale wijze haar dankbaarheid te
toonen en te offeren voor dit doel.
Spr. ging hierna in dankgebed voor,
waarna nog gezongen werd Gez. 156
vers 1.
Bij den uitgang der samenkomst was
er gelegenheid de ingevulde inteeken-
biljetten in te leveren.
LEIDSCHE KUNSTKRINK
„VOOR ALLEN".
Blijkens de advertentie in dit blad
geeft de Leidsche Kunstkring een pae-
dagogisch Jeugd concert, waarin de
heer Willem Andriessen, op de hem
eigene wijze, met groote duidelijkheid
het begrip muziekbouw en muzikale
eischen, zoo ook uitvoering zal demon-
streeren en waarvan een groote en
niet te onderschatten dosis kennis den
hoorders zal worden toebedeeld.
Wij juichen het streven van den
Kunstkring ten zeerste toe en vertrou
wen, dat de leden hun kinderen deze
gelegenheid, hun muzikale inzichten
te verbreeden, niet zullen onthouden
vooral waar, bij welslagen, meerdere
concerten zullen volgen.
PATRIMONIUM
Wij herinneren nog even aan de
propagandavergadering voor Patrimo
nium, heden avond te 8 uur in het ge
bouw aan de Hoogl. Kerkgracht.
Sprekers zijn: de heer Hollander en
.de heer Willigenburg, wie te hooren
een lust is.
JUBILEUM J. STOL.
Heden herdenkt de heer J. Stol den
dag, dat hij voor 25 jaar als blikslager
aan Tieleman en Dros' Conservenfa-
brieken in dienst trad.
Hedenmorgen werd de jubilaris op
een der kantoren door de directie ont
vangen en hem onder hartelijke woor
den van gelukwensch een envelop met
inhoud aangeboden.
Daarna begaf de jubilaris zich naar
de afd. blikslagerij, daar werd hem
door Mej. W. de Boer namens het da-
mespersoneel een palm met sierpot
aangeboden.
Toen was het woord aan den heer
L. Erades, die als voorzitter der „Ju
bileumclub" hem namens zijn manne
lijke collega's een bronzen gaslamp
aanbood.
Nadat de heer Stol allen had bedankt
bracht hij den dag verder in den hui-
selijken kring door.
GEEN SPREEKUUR.
De Wethouder van Fabricage, de
heer J. Splinter, is verhinderd morgen
spreekuur te houden.
DE LAKENHAL.
De tentoonstelling van schilderijen
door Eduard Karsen in het Stedelijk
Museum De Lakenhal, die heden zou
worden gesloten, zal nog worden ver
lengd tot 2 December a.s.
CHR. HIST. UNIE.
Tot bestuurslid der afd. Leiden, van
de Chr. Hist. Unie. ontstaan door het
bedanken van den heer J. B. Meijnen,
is gekozen de heer M. H. de Reede, lid
van den Gemeenteraad van Leiden.
Het dagelijksch bestuur bestaat thans
uit uit de heeren J. C. B. Hüner, voor
zitter; C. H. v. d. Wijngaard, secretaris
Utrechtsche Jaagpad 13a; E. J. de Geus
penningmeester.
Op de vergadering, die Woensdag 28
Nov. gehouden zal worden in het ge
bouw „Prediker", Janvossensteeg,
komt o.m. aan de orde de samenstel
ling van de groslijst van candidaten
voor de Tweede Kamer.
GEREF. SCHOOLVERBAND.
Gisteren vergaderde de afdeeling
„Leiden" van bet Geref. Schoolverband
te Hillegom.
Wegens ongesteldheid van den
voorzitter, presideerde de heer H. de
Boer van Noord wijk aan Zee.
Na opening en afdoening van enke
le andere zaken, trad voor de verga
dering op de heer J. C. de Koning van
Hillegom met bet onderwerp: „Bijbel
en kind".
De Bijbel is de kenbron en de open
baring des Heeren, het kind is een
geschenk des Heeren.
Alzóo zijn Bijbel en kind onmiddel
lijk op elkaar aangewezen.
Er is bij de kinderen echter niet al
leen sprake van een religieuzen „aan
leg", de gedoopte kinderen zijn kinde
ren des verbonds, dragers dus van be
paalde beloften Gods.
De Bijbel wil zijn de autoriteit, de
gids, het richtsnoer door het leven.
Daarom heeft ook het kind den Bij
bel noodig, en moet dat Woord naar
zijn bevatting worden medegedeeld.
Gedachten aan God en de eeuwig
heid zijn in het kinderlijk gemoed in
geschapen, niet als iets toevalligs of
iets bijkomstigs, maar ze vormen een
integreerend deel van zijn natuur.
Daarom moeten ook die kleinen
worden opgevoed tot „menschen Gods"
een moeilijke, doch ook een heerlijke
taak. Maar bij den plicht, die de Heere
hier oplegt, geeft Hij ook weer Zijn be
lofte en dan Zijn zegen als belooning.
Waar de modernen spreken van
zelfstandigheid ook van den kinderlij
ken geest willen wij onze jeugd reeds
vroeg bekend maken met en haar geest
richten op den dienst des Heeren.
Voor de schooljaren is bet Moeder,
die de kleinen inprent: liefde tot God,
behoefte aan schuldvergeving, enz.
Daarna komt thuis het dagelijks le
zen van de Heilige Schrift en neemt
de school een deel van de taak der
ouders over. Ook hier doen uitkomen,
dat God te heilig is om het kwade te
zien, doch ook: „Alzoo lief heeft God
de wereld gehad".
Over het gebruik van den Bijbel
hoorden we deze opmerkingen:
Gebruik den Bijbel:
le. biddend, zelf onmachtig om het
gehoorde Woord vrucht te doen dra
gen, brengen we het in gehoorzaam
heid, als gezanten Gods;
2e. na ernstige voorbereiding; niet
alleen handleidingen, maar vooral den
Bijbel zelf;
3e. houdt de heiligheid van den Bij
bel hoog, voorzichtig in ons spreken;
4e. spreek niet alleen over den Bij
bel, maar geef het kind ook den Bij
bel in handen;
5. Maak de vertelling niet mooier
dan het Bijbelverhaal zelf;
6. Maak het kind vertrouwd met
den Bijbel-„tekst".
7. Laat gedeelten van buiten leeren.
8. Voor het kind moet den Bijbel
steeds zijn „Gods Woord". Geen twij
fel aan de waarheid er van, geen ant
woord op alle nieuwsgierige vragen.
Met deze woorden uit Bunjan's
„Christinnereize" besloot spr. zijn keu
rig woord:
„God is wijzer dan ik ben en ik hoop
dat Hij mij er zooveel van doe ver
staan als mij nuttig en noodig zal
zijn".
Bij de bespreking, waaraan door tal
van aanwezigen werd deelgenomen,
kreeg de heer De Koning ruimschoots
gelegenheid eenige zaken in verband
met zijn onderwerp nader toe te lich
ten.
VERLAGING TELEFOONTARIL VEN.
Door de Kamer van Koophandel te
Leiden is een adres verzonden, waar
in o.a. op principieel© wijze stelling
wordt genomen tegen den theoreti-
schen opzet van het door het Hoofdbe
stuur der Posterijen en Telegrafie
voorgestelde gesprekkentarief.
Aan dit adres wordt het volgende
ontleend:
De Kamer v. K. dankt het Hoofd
bestuur voor do gelegenheid om ad
vies uit to brengen en spreekt haar
waardeering uit over een viertal ver
lagingen, vooral omdat deze alleen
mogelijk zijn geworden door een ra
tioneel beheer.
De Kamer had voorts gaarne gezien,
dat in de voorstellen ook was opgeno
men:
a. het overschakelen van telefoonge
sprekken;
b. de kostenberekening van een in-
terlocaal gesprek na de eerste drie
minuten; en
c. uitbreiding van het aantal streek-
netten.
In aansluiting aan de opmerkingen
o\er streeknetten uitte de Kamer den
vvensch om de afstanden, binnen wel
ke voor lager tarief interlocaal kan
worden gesproken, als minima te be
schouwen. De Kamer denkt daarbij
aan plaatsen, die zeer op elkander zijn
aangewezen en met weinig kosten
met elkander kunnen worden ver
honden.
Het gesprekkentarief heeft echter
de instemming der Kamer niet kun
nen verwerven.
De uitbreiding van het aantal abon-
né's zal op billijker wijze zijn te be
reiken door verlaging van liet vaste
abonnementstarief.
Inzonderheid worden een zevental
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 227» cent
Ingezonden Mededeelingen dobbel tarief
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling -
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents x
Binnenland.
De wekelijksche rustdag voor chauf
feurs en toonkunstenaars zal volgens
den Minister binnen weinige maan
den zijn beslag krijgen.
Het bezoek van den gezant van
Tsjecho-Slowakije aan Leiden.
De restauratie der Marekerk.
Het Centralen Convent der A.-R.
Partij.
Buitenland.
De toestand van koning George van
Engeland is minder gunstig.
Spoorwegongeluk bij Praag.
Baldwin over den huidigen geest in
Europa.
De a.s. verkiezingen in Roemenië.
De hongersnood in China breidt zich
uit.
bezwaren tegen de theoretische moti
veering van het gesprekkentarief in
gebracht.
Te. Er wordt alleen gerekend met
aangevraagde gesprekken, ofschoon,
inkomende gesprekken dikwijls voor
den abonné grooter waarde hebben.
2e. Het publiek betaalt liever een be
drag ineens om verder kosteloos te
kunnen spreken.
3e. Het nut en voordeel, dat een aan
sluiting voor een abonné heeft, kan
nimmer een behoorlijke basis zijn
voor een telefoontarief, omdat dit nut
en voordeel veel te individueel is.
Noch de waarde, noch de lengte van
een gesprek is juist te w^ardeeren.
Voorts wordt de waarde van een te
verleenen dienst niet bepaald door de
waarde, welke dezê voor den betrok
kene heeft, maar door de kosten, moei
te, enz., welke degene, die zijn dien
sten aanbiedt, redelijkerwijs vergoed
moet hebben.
4e. Bij het vaststellen van het voor
gestelde gesprekkentarief is ter bere
kening van de zelfkosten uitgegaan
van iemand, die niet telefoneert insteê
van den normalen gebruiker als ba
sis te nemen. In de Nota (A. 16) wordt
aangegeven, dat bet grondbedrag (wis
selend tusschen f 24 en f 48) de kos
ten van aanleg en onderhoud moet
goedmaken, terwijl het gesprekkenta
rief hoofdzakelijk dient om de kosten
van de verkeersafwikkeling, van het
gesprek, te dekken. M.a.w.: hier wordt
begonnen met nul gesprekken en de
nidt- of weinig-gebruiker als uitgangs
punt genomen, iets wat bij de monde
linge toelichting werd bevestigd. Naar
de meening der Kamer is het opzich-
zelf zeer lofwaardig streven van het
Hoofdbestuur, om ket> aantal aange
slotenen sterk op te voeren, oorzaak
geweest, dat de zelfkosten voor een
klein-gebruiker onwillekeurig zoo laag
berekend worden, dat voor hem spoe
dig de kosten voor aansluiting gelijk
zijn aan het weinige nut, dat hij van
de telefoon heeft. Eenig deugdelijk
uitgangspunt is echter de normale ge
bruiker. Hij is degene, die niet alleen
het telefoonverkeer mogelijk maakt,
maar het ook mogelijk maakt in den
omvang en doeltreffendheid, welke het
thans hezit.
Waar het Hoofdbestuur echter is
uitgegaan van een abonné, die niet te
lefoneert, is het begrijpelijk, dat de
voorgestelde tarieven ten aanzien van
klein-gebruikers zoo voordeelig en
voor groot-gebruikers zoo nadeelig
zijn.
5e. Ook de grondbedragen worden
naar de meeding der Kamer op on
juiste en voor groot-gebruikers op on
billijke wijze vastgesteld, wat even
eens is terug te voeren tot het streven
om door lage tarieven voor klein-ge
bruikers het aantal aangeslotenen
sterk op te voeren. Het grondbedrag
wordt volgens de nota geheven om
goed te maken de kosten van aanleg
en onderhoud der aansluiting. Met
aansluiting en onderhoud is echter
een telefoonabonné niet geholpen, als
niet het geheele bedieningsapparaat
elk oogenblik gedurende de kantoor
uren ter beschikking staat. De kosten
voor de telefooncentrale, voor alle
vaste kosten in de centrale, voor het
beschikbaarhouden van telefonisten,
etc. moeten daarom in het grondbe
drag worden verdisconteerd en mogen
niet ten laste van een gesprekkenta
rief worden gebracht. Als echter in
het grondbedrag worden opgenomen
alle kosten, welke moeten worden ge
maakt om de abonné's de mogelijk
heid tot spreken te geven, dan zal
eenerzijds het grondbedrag zoo hoog
worden, dat het weinig meer zal ver
schillen van het vaste abonnements
tarief, terwijl anderzijds de verdere
kosten van elk gesprek zoo minimaal
worden, dat het zeker niet de moeite