CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
9 d® JAARGANG ZATERDAG 10 NOVEMBER 1928 NUMMER 258 8
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. r f 2.50
Per weekI 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen dnbbel tarief
Bij contract belangrijke rednctie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling -
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Oil nummer beslaat uit IWEE Bladen
EERSTE BLAD.
Ons program van Actie.
Na de korte opmerkingen in het al
gemeen. die wij verleden week Zater
dag maakten, moge op een enkel
punt nog even in het bijzonder de
aandacht gevestigd worden.
Justitie.
Op dit punt zegt het program:
a. Herstel van het recht der Over
heid om den moordenaar aan het le
ven te straffen;
b. Krachtig tegengaan van de in
vloeden, die de oneerbaarheid bevor
deren;
c. Sneller afloop der procedure tot
nakoming van onderhoudsplicht, met
name ook van den vader van een na
tuurlijk kind.
Hierbij valt op te merken, dat de
doodstraf voor ons een beginselzaak
is. die ons zwaar weegt. Ook al weten
wij dat het voorshands omuogelijk zal
zijn een meerderheid to vinden voor
dc daarvoor noodige wetswijziging,
dat mag geen reden zijn om te zwijgen.
Het is dus in zekeren zin te beschou
wen als een conscientiekreet.
Onder b. was veel meer samen te
vatten. Zoo zouden wij natuurlijk ook
gaarne zien dat een krachtige actie
ontstond tegen de hand over hand
toenemende ongeloofspropaganda door
openbare geschriften. Maar wij mee-
rcn dat verbods-maatregelen moeten
s.'eunen op het volksgeweten. En nu
is het helaas zoo, dat op dit gebied dat
geweten nog lang niet duidelijk ge
noeg zich doet hooren. Het particulier
initiatief heeft hier tot taak de bel te
luiden.
Met de zedenverwoestende propa
ganda staat het anders. Daarin is vrij
wel de gelieele natie het met ons eens,
dat hier van een vergif sprake is.
Wanneer de Overheid hier dus op
treedt met verbodsbepalingen kan zij
er op rekenen dat zij uitzonderin
gen daargelaten een krachtige tril
ling van de volksconscientie mee heeft.
Onder c. is de onderhoudsplicht in
het algemeen genoemd, hetgeen onge
twijfeld beter is dan de uitzondering
van den vader van een natuurlijk
kind. Uiteraard zal het in die geval
len het meest klemmen, omdat daar
zoo veel spoediger van onwil en po
ging tot onttrekken aanwezig is.
Zooals de Standaard onlangs er op
wees gaat het hier om een wijziging
in den vorm n.l. van schriftelijke naar
mondelinge rechtshandeling. Door
schriftelijke behandeling met re- en
dupliek wordt een lange en dure weg
gevolgd. Maar in de tweede plaats
wees de Standaard er ook op, dat er
reden is om bij erkenning van de ge
slachtelijke gemeenschap van den ge
daagde, doch die de mogelijkheid van
het vaderschap van een ander op
werpt. den gedaagde tot bewijs van
die bewering te noodzaken. Thans
rust wegens onsplitsbaarheid, zooals
de juridische term luidt, de bewijs
voering (tegen de ontkenning dus) bij
de moeder.
Voorts dienen middelen gevonden
te worden om deze procedure op de
meest eenvoudige wijze te omkleeden,
omdat het snelle recht in dezen door
gaans het billijkste recht is.
Defensie.
Ter verdediging zoo zegt het pro
gram van actie zoowel van Neder
land als van Indië worde een weer
macht onderhouden, zooals die uit na
tionaal cn internationaal oogpunt
ve-reischt wordt, met besliste afwij
zing van eenzijdige nationale ontwa
pening.
Art. 8 van het Volkenbondsverdrag
spreekt de erkenning uit dat de in
standhouding van den vrede de ver
mindering eischt van de natio
nale bewapeningen doch slechts tot
l:et minimum, vereenigbaar met
de nationale veiligheid en met de
uitvoering der internationale
verplichtingen in geval van ge
meenschappelijke actie.
Omdat Nederland tct den Volken
bond is toegetreden, rust op ons reeds
ow dien grond den plicht om dat mi
nimum van bewapening te handha
ven. Tegenover de Sociaal Democra
ten, die beweren ,dat een land dat
zichzelf weerloos maakt, zich daar
mede rechtens geheel onttrekt aan
dien plicht, meenen wij dat een over
eenkomst nog steeds iets meer is dan
een vodje papier. Maar ook mogen wij
niet voorbijzien het gevaar van geen
bescherming en medegevoel, wanneer
de nood aan den man kwam en wij
ons zelf moedwillig weerloos hadden
gemaakt.
Aan de andere zijde mogen wij on-
oogen niet sluiten voor het meer
en meer uit de achting raken van ons
mil tieïeger. ook onder het Christelijk
deel van ons volk. Dat daarnaast de
Burgerwachten weer blijk geven van
een mooie offervaardigheid, geeft naar
onze meening een vingerwijzing in
een richting die misschien op den
duur gevolgd kan worden. Wanneer
vrijwillig een taak werd aanvaard, die
door dwang niet was te verkrijgen,
dan ware een propaganda in die rich
ting naar onze meening niet ver
keerd.
Zoover zijn wij intusschen nog niet.
Thans rust op ons den plicht ieder
Nederlander zijn plicht voor te hou
den elkander de hand te reiken tot het
verdedigen van wat God ons gaf.
Over enkele der andere punten later
nog eenige opmerkingen.
STADSNIEUWS.
A. R. KIESVEREENIGING.
Gisteravond kwam de A. R. Kiesver-
eeniging in de Burchtzaal bijeen.
Een dertigtal leden waren tegen
woordig.
De Voorzitter, de heer G. Kuyper,
opent de vergadering op de bij ons
gebruikelijke wijze, waarna de secre
taris, Mr. F. H. v. d. Tas voorlezing
doet van de notulen, die onveranderd
worden gearresteerd.
Alvorens met de werkzaamheden te"
beginnen, dankt de voorzitter den heer
Oudshoorn nog voor het aannemen
van zijn benoeming als bestuurslid,
terwijl spr. hem tevens als zoodanig in
het bestuur welkom heet.
Aan de orde wordt gesteld de behan
deling van het ontwerp-program van
actie, waarmede men de vorige maal
niet was klaargekomen.
Begonnen wordt met het hoofdstuk
over Defensie, waarvan de Voorzitter
een uiteenzetting geeft.
Bespreking wordt hierover niet ge
voerd.
Bij de paragraaf betreffende de fi
nanciën geeft de voorzitter een nade
re toelichting van het wetsontwerp tot
wijziging van de financieele verhou
ding tusschen Rijk en Gemeente. Bij
deze paragraaf is door de heeren Scho-
neveld en Van Cittert een amendement
ingediend, dat hierop neerkomt, dat
belastingheffing geschiedt naar draag
kracht, waarbij rekening moet wor
den gehouden met de groote gezinnen
en geen belasting gelegd wordt op de
noodzakelijke gebruiksartikelen.
Het is de bedoeling, dat dit amen
dement als punt 9 aan het artikel toe
gevoegd wordt.
De heer Schoneveld licht het amen
dement nader toe.
Het wordt door de heeren Kuperus
en den Voorzitter bestreden.
Deze laatste wijst er op, dat het eer
ste gedeelte van het amendement een
algemeen beginsel is en geheel hetero
geen met het tweede gedeelte, zoodat
beide dingen niet onder punt e zouden
kunnen samengebracht worden.
Wat de belasting op de verbruiks-
artikelen betreft, merkt spr. op, dat
de directe belasting bij afschaffing van
de indirecte zoo onrustbarend zou toe
nemen, dat ze bijna niet te betalen
zou zijn. Bovendien wordt er nog zoo
veel uitgegeven aan luxe verbruiks-
middelen, dat het niet onbillijk kan
genoemd worden, dat voor noodzake
lijke gebruiksartikelen iets bijgedra
gen wordt.
De heer Schoneveld repliceert en
wijzigt tenslotte het amendement in
dien zin, dat het aldus zal luiden:
„Geen uitbreiding en zoo mogelijk
verlaging van belasting op noodzake
lijke verbruiksartikelen".
Het amendement wordt daarna in
zijn geheel aangenomen.
Bij het artikel Onderwijs stelt de
heer Goslinga enkele wijzigingen voor.
Spr. wijst er op, dat ook betreffende
het voorbereidend lager onderwijs ge
streefd moet worden in de richting
van het Bijzonder onderwijs en niet
naar gelijkstelling van het openbaar
en bijzonder onderwijs, dat bovendien
in strijd is met een volgende alinea,
dat zooveel mogelijk grooter kosten
moeten vermeden worden, want de
kosten zullen door gelijkstelling zeer
opgevoerd worden. Spr. wil daarom
het artikel wijzigen in dien zin, dat
gehandeld wordt overeenkomstig het
gewijzigd Unie-rapport. Dit rapport
wil het Bewaarschoolonderwijs tot
Rijkszaak maken.
De Voorzitter voelt meer voor de
oplossing die De Standaard aan de
hand doetf, n.l. om de gemeenten vrij
te laten een bewaarschool te stichten,
maar als ze het doet, moet ze de bij
zondere bewaarschool op denzelfden
voet behandelen.
De heer Goslinga zegt, dat dit niet
de goede oplossing is. Er is met dit
onderwerp nog de mogelijkheid, om
in de richting van het Bijzonder On
derwijs te gaan en daarom is de beste
oplossing: de bijzondere school regel
en de openbare school uitzondering,
aanvulling.
De Voorzitter gelooft, dat het gewij
zigd Ünie-rapport niet kan slaan op
de Bewaarschool, omdat deze in vele
gevallen niet noodig zal zijn. Het is
hier geen onderwijszaak. School is
hier bedoeld op dezelfde manier als
men spreekt over een school visschen.
De heer Parmentier voelt op dezelf
de gronden meer voor het artikel van
het Centraal rapport.
De heer Schoneveld wil de Bewaar
school meer beschouwen als voorbe
reidend lager onderwijs en daarom
voelt spr. veel meer voor de gelijkstel
ling, waarbij dan de norm lager zal
moeten worden gesteld.
Het voorstel-Goslinga, waarvan de
redactie aldus luidt: „Wettelijke rege
ling van het Bewaarschool-onderwijs,
in den geest van gewijzigd Unie-rap
port. wordt aangenomen.
Bij de paragraaf betreffende Arbeid
komt in behandeling een voorstel-
Schoneveld, om de zinsnede, betref
fende de doorvoering van de Arbeids
wet 1919 ook voor de arbeiders, die
daar thans nog niet onder vallen,
eenigszins scherper te maken, name
lijk in dien zin, dat deze wet algemeen
wordt doorgevoerd.
De heeren Boot en Goslinga wijzen
er op. dat dit voor verschillende groe
pen van arbeiders nog niet mogelijk is
en daarom lijkt hun het voorstel van
het Program, om zooveel mogelijk de
Arbeidswet door te voeren, beter.
De heer Schoneveld wijst er op, dat
in de Arbeidswet reeds voor sommige
arbeiders de mogelijkheid van over-
arbeid opengelaten is, maar desniette
min moet als principe toch gepropa
geerd worden de algemeene doorvoe
ring.
De heer Lambooy is op principieele
gronden teven het amendement Scho
neveld. Zoolang de arbeiders in den
arbeid een vloek zien. wenscht spr.
daaraan niet mede to werken.
De heer Schoneveld zegt, dat dit on-
iuist i". De Chr. arheiders beschouwen
den arbeid niet nTc een vloek, maar
als een zegen. Fof echter de bedoe
ling om door arfceh'^enerking de ar
beid den arbeiders niet als een vloek
te doen gevoelen.
Be heer Karstens wiist er op, dat ge
bleken is, dat de Arbeidswet doorge
voerd kan worden in bedrijven, waar
dit vro&ger met mogelijk scheen. Zoo
is het ook met de bedrijven, die er nu
nog niet onder vallen.
Als voorbeeld noemt spr. de ver
pleegsters. die thans ook ren overma
tige arbeid hebben. Dat kan niet an
ders, wordt er gezegd, maar als de wet
het oplegt dan moet het en dan kan
het ook. Spr. is daarom voor het
amendement Schoneveld.
De heer Boot verklaart zich er tegen
omdat het onmogelijk is b.v. voor zee
lieden.
Na nog eenige bespreking wordt het
amendement in stemming gebracht en
aangenomen.
In behandeling komt daarna nog een
amendement van de jieeren Schone
veld en Van Cittert bii de paragraaf
Arbeid, Handel en Nijverheid, dat
luidt:
„Herziening der Veiligheidswet,
waardoor uitbreiding van de werkings
sfeer dezer wet worde verkregen en
deze o.a. toepassing vinde op de Bouw
bedrijven, de Binnenvaart, het vissche-
rijbedrijf en het land- en tuinbouwbe
drijf'.
Dit amendement wordt z. h. st. aan
genomen. Alleen zal het visscherijbe-
drijf er uit geschrapt worden, omdat
dit behandeld wordt bij de Schepen
wet.
Bertreffende het amendement van
bovengenoemde heeren, aldus luiden
de:
„Maatregelen, waardoor kan worden
den verkregen verlaging van de huren
der in de laatste jaren met steun van
het Rijk gebouwde woningen", merkt
de heer Goslinaa op, dat het toch ook
wel wenschelijk is, dat de te lage hu
ren hooger gemaakt worden, zoodat
spr. liever het amendement aldus zou
lezen: „Maatregelen waardoor kan
worden verkregen nivelleering van
met Rijkssteun gebouwde woningen".
Na eenige bespreking wordt op
voorstel van den heer Van der Tas be
sloten de redactie aldus te laten lui
den: „Maatregelen waardoor kan wor
den verkregen verlaging van de in de
laatste jaren met rijkssteun gebouwde
woningen".
Tenslotte wordt nog op voorstel van
den heer Goslinga besloten de alinea:
„meerdere differentatie van de loon-
klassen in de invaliditeitswet", aldus
te veranderen: „verdere uitbouw van
de Invaliditeitswet ter voorziening in
de nooden van invaliden, weduwen
weezen en ouden van daven".
Daarna sluiting door Ds. Thomas
met dankgebed.
RESTAURATIE MAREKERK.
Verleden week kondigden wij aan de
Gcm^enteavond. die in de Pieterskerk
op 22 November, des avonds te 8 uur
zou gehouden worden ten bate van
de restauratie van het interieur der
Marekerk. Het is de bedoeling niet al
leen een beroep te doen op den steun
van de gemeenteleden alleen, maar op
allen, die het belang van een derge
lijke restauratie inzien op grond van
hun liefde voor het monument, of uit
aesthetische overwegingen gedreven,
veel voor deze restauratie gevoelen.
Het is te hopen, dat de restauratie
commissie in haar loffelijk pogen zal
slagen.
Deze schoone koepel-kerk, gebouwd
in het jaar 1639, vraagt allerdringendst
een inwendige restauratie.
CHR. KWEEKSCHOOL
Door den heer J. Schaap Hz., direc
teur der Chr. Kweekschool alhier, is
tegen 1 Maart 1929 als zoodanig ont
slag genomen.
In diens plaats is met ingang van
denzelfden datum benoemd, de heer H.
Schilp. drs. wis- en natuurkunde,
leeraar aan de Chr. Kweekschool.
VIER JUBILEA.
Bij de scheepswerf van de firma
Boot, waar dit jaar reeds een zestal
arbeiders gejubileerd hadden, werden
gisteravond weer een viertal jubilea
gevierd.
D£ heeren W. Hoogendijk, G. Jan
sen en II. Schutte waren n.l. 25 jaar
en de heer C. Roos 40 jaar aan de werf
verbonden.
Vanwege de directie worden de ju
bilea aan deze werf niet meer gevierd,
doch het personeel onderling heeft
den jubileerenden een hartelijke hul
diging bereid.
In het schaftlokaal van de werf
werden de vier feestelingen gis
teravond namens het overige perso
neel toegesproken door den heer L.
Meyer, die een en ander uit den voor-
fa iigeganen tijd naar voren bracht en
daarna geschenken aanbood: aan
Roos 4 stoelen, aan Hoogendijk een
bloementafel en nog eenige huishou
delijke voorwerpen, aan Schutte een
keren fauteuil en aan Jansen een
gaslamp.
De jubilarissen bedankten achter
eenvolgens voor deze hartelijke hul
diging, hen door hun kameraden be
reid.
INSCHRIJVING VAN STUDENTEN.
Tot gisteren hebben zich voor het
studiejaar 19281929 aan de Leidsche
Universiteit voor de eerste maal laten
inschrijven 568 studenten, over de ver
schillende faculteiten verdeeld als
volgt:
Godgeleerdheid 23, 17 mannelijke
en 6 vrouwelijke; rechten 147, 101 m.
en 46 yr.; geneeskunde 133, 106 en 27;
wis- en natuurkunde 120, 75 en 45; let
teren en wijsbegeerte 71, 33 en 38;
rechten en letteren (indologen) 74, 66
en 8.
Het aantal voor de eerste maal inge
schreven studenten op denzelfden da
tum van het vorig jaar bedroeg 609.
Het totaal ingeschreven studenten
van alle studiejaren bedroeg tot op
gisteren 2134 tegen 1732 op denzelfden
datum van het vorig jaar.
Deze vermeerdering van 400 kan
voornamelijk worden toegeschreven
aan de invoering der controle op de
colleges.
DE LEIDSCHE WINKELSTAND.
Maks Sweris, de bekende exploitant
van de sigarenwinkel aan de Nieuwe
Rijn, heeft thans ook een filiaal van
zijn zaak gevestigd op de Hoogewoerd,
in het perceel 48. tegenover de Ivoe-
nesteeg. Dit perceel is voor dit doel
flink onder handen genomen. O.a. is
een nieuwe etalage tot stand geko
men en nieuwe stellingen zijn ge
maakt, zoodat de winkel een gezellige
cn doelmatige inrichting heeft gekre
gen. De naam van den heer Sweris
staat overigens borg voov een in alle
opzichten goede be^ uiing. De zaak
bergt een groote en uitgebreide sortee
ring sigaren, sigaretten (tegen Valuta-
prijzen) en pijpen van de goedkoop
ste tot de duurste soorten. Iedere koo-
per, die voor minstens 50 cent besteed
ontvangt een mooie verrassing.
Door de politie is aangehouden
de 16-jarige P. I. T., die op de Haar
lemmerstraat betig was met het ste
ken van draadnagels tusschen de
straatsteenen met de punt naar boven.
BINNENLAND.
VORSTELIJK BEZOEK TEN
PALEIZE VAN H. M. DE KONINGIN
MOEDER.
H. M. de Koningin-Moeder verwacht
lieden voor een verblijf vap. enkele
dagen ten paleize in het Voorhout te
's-Gravenhage, haar nicht Prinses
Alice, gravin van Athlone.
VAN GEND EN LOOS.
Naar De Tijd verneemt, zullen de
Nederl. Spoorwegen op plaatsen met
Belaaorijkste nieuws in dit Hummer.
Binnenland.
De opening van het radio-ontvang
station te Noordwijk.
De jaarvergadering van de Vereeni-
ging tot Christelijke verzorging van
Zenuwlijders.
De gemeenteraad van Zaandam
spreekt zich uit voor samenvoeging
der Zaangemeenten.
Inaugnreele rede van prof. mr. V.
H. Rutgers als hnogleeraar aan da
V. U. te Amsterdam.
Buitenland.
Poincaré kabinetsformateur in
Frankrijk.
Titnlescoe is er niet in geslaagd in
Roemenië een kabinet te vormen. Ma-
nioe heelt nn de opdracht gekregen,
In Egypte heeft een bootongeluk
plaats gehad, waarb28 jonge meis
jes om het leven zijn gekomen.
Een resolutie der Evangelische ker
ken van Rijnland en Westfalen met
betrekking tct het metaalconflict.
De drie metaalbewerkersvereenigin-
gen hebben bij de arbeidsrechtbank te
Dnisburg een klacht tegen de Noord-
Westgroep ingediend.
eenigszins belangrijk goederenvervoer
en waar nog geen facte rij der N.V.
Van Gend en Loos is gevestigd, een
ambtshalven bestel- en afhaaldienst
openen, waarvan de uitvoering wordt
e edragen aan de N.V. Van Gend en
Loos.
WERKLOOSHEIDSVERZEKERING.
Volgens het Volk zal Minister Slo-
temaker de Bruine een wetsontwerp
op de werkloosheidsverzekering in
dienen.
De Minister wil de kleine commis
sie voor de rechtsspraak een verte
genwoordiger van de gemeenten en
een van de vakcentralen, onder voor
zitterschap van mgr. Nolens laten
voortbestaan, doch van haar beslis
singen beroep open stellen bij den
centralen raad van beroep te Utrecht.
De commissie doet uitspraak in ge
schillen. die mochten ontstaan tus
schen kasbesturen en gemeenten of
den rijksdienst.
In dit ontwerp is niet vervat een bij
drage van de werkgevers in de werk-
1 oo s h ei ds ver zekering.
DE KRONING VAN DEN
JAPANSCHEN KEIZER.
H. M. de Koningin heeft haren ge
zant te Tokio, den heer J. C. Pabst,
opgedragen om Hare Majesteit in bij
zondere zending te vertegenwoordigen
bij de plechtigheden der kroning van
Z. M. den Keizer van Japan.
IS EEN WETHOUDER
AMBTENAAR?
Ged. Staten van Noord-Holland heb
ben een beslissing in de Woensdag,
behandelde zaak van den heer H. J.
Klein, oud-wethouder van Schoten,
die meende recht te hebben op wacht
geld van de gemeente Haarlem, om
dat hij tengevolge van de annexatie
zijn ambt niet meer kon vervullen.
Naar wij vernemen hebben Ged.
Staten het bezwaarschrift van den
heer Klein tegen afwijzende beschik
king van het gemeentebestuur van
Haarlem, ongegrond verklaard.
SAMENVOEGING DER ZAAN
GEMEENTEN.
Na eenige avonden van algemeene
beschouwingen, waarbij het in tegen
stelling met andere jaren mak toe
ging, heeft de gemeenteraad van
Zaandam zich met 1110 stemmen
uitgesproken voor de samenvoeging
der Zaangemeenten, overeenkomstig
het rapport der centrale commissie en
i7i afwijking van het rapport der
Zaandamsche commissie.
Vóór samenvoeging stemden de
S D.A.P., de communist Bosman en do
Vrijzinnig Democraat Van Mever; te
gen stemden de burgerlijke leden.
SMOKKELENDE
DOUANEBEAMBTEN?
Te Munster in Westfalen wordt op
dit oogenblik een groot strafproces
gevoerd tegen koffiesmokkelaars,
waarin ook Duitsche douane-ambte
naren betrokken zijn. Een dezer, Heil-
mann genaamd, heeft een omstandige
bekentenis afgelegd. En daarbij heeft
hij over de deelneming van Neder-
