CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
9^ JAARGANG ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1928 NUMMER 2SS3
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknel Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd sijn
Per kwartaal2.50
Per week j 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
OOK NU.
Nog slechts enkele dagen en Leiden
viert weer zijn historisch feest. Al is
l'et feestvieren nog niet zoo oud, de
oorzaak ligt toch in het grijs verle
den. Daarom spreken wij van een
historisch feest.
Wij verheugen ons dat de 3 October-
vcreeniging steeds weer aanknoo-
pingspunten zocht in die historie cm
zóó. wat eenmaal was en nu is, tot één
te brengen. Ook dit jaar zal de optocht
ons het verband tusschen historie en
heden laten zien.
Maar ook zal straks in de Kerkge
bouwen de historie van Leiden's be
leg en ontzet weer worden verhaald
en God gedankt voor de uitredding
toen onze stad betoond.
Wij zullen daar weer bepaald wor
den bij die smartelijke weken in deze
stad doorleefd en hoe toen, naast veel
ongeloof en zonde, toch bij een groot
deel der burgerij de hoop op God bleef
In het algemeen gelooven aan Gods
almacht is niet zoo moeilijk. En zelfs
in 't algemeen te vertrouwen, dat Hij
machtig is om uit het grootste gevaar
te redden ook als iedere uitweg afge
sneden schijht, dat gaat ook nog
wel. Maar als het eraan toe is, en het
gevaar voor de deur staat, waar is
dan ons geloof?
Het behoeft nog niet eens een groot
gevaar te zijn; een betrekkelijk klein
gevaar kan ons al doen beven; ja, het
dreigen ervan is al voldoende om ons
den moed in de schoenen te doen zin
ken.
Hoeveel temeer een toestand zooals
die in September 1574 aanwezig was.
Waarlijk het was geen wonder, dat er
geen genoegzaam geloof was.
Maar er waren er toch ook die met
psalm 27 durfden zeggen: Ook nu zal
mijn hoofd verhoogd worden boven
mijn vijanden die rondom mij zijn, en
ik zal in zijne tent offeranden des ge-
lclanks offeren; ik zal zingen; ja
psalmzingen den Heere.
Zeker ook onder degenen die aldus
roemden waren er van wie het ijdele
woorden waren, die niet geloofden. Er
was tijdgeloof ongeloof, zoo als wij
in onze dagen aantreffen, veel minder
dat tijdgeloof verwelkte, toen de
hitte der verdrukking kwam De
dagen der belegering hebben er van
getuigd.
Maar er was ook een kern die bleef
volharden. Die wisten dat God helpt
wie op Hem vertrouwd. Zij gedachten
Zijne wonderen.
Deze bevinding van s' Heeren hulp
beeft hun geloof wel niet gewerkt.
Want geloof is geen vrucht van er
varing; geloof wordt alleen gewerkt
door het Woord des Heeren. Maar
waar het geloof op des Heeren Woord
steunt, vindt het in 's Heeren daden
nieuwe sterking.
En waar de Heere Zijn Woord in
Zijn daden bevestigt, daar zal het ge
loof zijn belijdenis ook in daden beze
gelen.
Leiden van toen heeft het in daden
bezegelt. Na 1574 is een tijdperk van
geestelijken bloei gekomen. Wij teren
nog voor een aanzienlijk deel op den
schat dien toen verzameld is.
Daarom is er reden om elk jaar
weer ons te realiseeren wat toen de
geesten-zoo machtig aangreep.
Ook nu in 1928.
Wij vieren dan weer feest. Van hein
de en verre komt men naar ons toe
om mee feest te vieren. Lazen we niet
van een heel gezelschap uit Arnhem,
dat de Ned. Chr. Reisvereen. organi
seert?
Zal er in onze feestviering ook iets
tintelen van den grondtoon die kort
na 1574 klonk?
Wij hopen het!
Maar ook als wij waarlijk ons één
weten met onze vaderen, wat hebben
wij dan een ontzaglijke taak. Want
wij hebben veel te verliezen en wij
verliezen veel.
In de eerste plaats is er zoo weinig
verband tusschen geloof en ervaring.
Wij gelooven wel. Ook hebben wij
wei eenige ervaring. Maar die twee
staan in ons leven los naast elkander.
Dat mag niet, ons geloof moet zich bij
de weldade.. aansluiten. Daaruit moet
het opnieuw opbloeien. Dan zal dat
geen schat zijn waar wij min of meer
trotsch op 'in, maar een voorwerp van
nieuwe kracht.
Die kracht hebben wij ook nu noo-
dig.
Meer dan onze vaderen in de zes
tiende eeuw hebben wij te vreezen
een achteruitgang van het geestelijk
peil. Er dreigen andere maar geen
kleinere gevaren. Integendeel veel
ernstiger gevaren dan toen.
Daarom moet elke nieuwe 3 Octo-
berviering ons spannen on. den grond
toon van de belijdenis onzer vaderen
to vatten.
Ook nu dus geloof en ervaring.
STADSNIEUWS.
KERKCONCERT.
40-jarig jubileum Mevr. Noordewier.
De schoone statie van Leiden's oud
ste heiligdom komt nooit beter tot
haar recht, dan wanneer boven het
ruischen van het orgel de vrome zang
van Mevr. Noordewier zich welft en
de muziek der Gothische architectuur
met de muziek van het hart, door mid
del der menschelijke stem, samen op
gaan in vereenigde Godsadoratie.
Er is op een avond als gisteren
avond tusschen de zangeres en de
hallen, die zij vult met gedragen hym
nen of de omhoogrankende guirlandes
van coloratuur, een entente cordiale,
een wonderlijke harmonie.
En toen zij na een kort en rijk gefi
gureerd voorspel van orgel en fluit,
een aria uit Cantate 152 van Bach in
zette, was het prachtige crescendo op
het eerste woord „Stein", van: „Stein,
der über alle Schatze", in meer dan
één opzicht symbolisch. Symbool, hoe
de gewelven zich uitzetten en rezen
en ruimer werden; symbool voor de
stemming van zangeres en auditorium
de eerste, die door haar zich onver
deeld geven in beheerschte kracht,
steeds méér gaf; het auditorium, dat
steeds dieper onder den indruk kwam;
symbool ook van het immer sterker
vertolkte geloofsvertrouwen.
Wonderlijk deze zang gisteravond.
Een rijkdom van registers: breed en
forsch, mild en zacht, teer en mijme
rend, jubelend en bruisend. En onder
alles door groot, machtig van stijl-op
vatting, doorleefd van stijlbegrip.
Mevr. Noordewier brengt deze in
zichzelf zoo heerlijke muziek van Ba' h
zoo het kan op hooger plan. Zij
doorleeft, zij doorlicht ze, zij maakt ze
transparant en voert ze op tot een
graad van sereniteit en vergeestelij
king als zelden wordt bereikt.
Maar in „An evening Hymn" van
Purcel is zij niet minder stijlvol.
Het eigenaardig sleepende van de
Engelsche muziek wordt door haar
niet minder treffend vertolkt.
En dat Purcel als 17de eeuwer uit
het typische van zijn volksaard zich
omhoog kan werken tot extase, mer
ken we aan de illustratieve belichting
van het woord „singing" en de weldra
volgende bruisende jubel van het
„Hallelujah".
Hoe schitterend beheerscht Mevr.
Noordewier een dergelijk werk.
En niet minder: ,.0 Gottes Stadt".
van Buxtehude, met 't als in biddend
verwonderen, herhalen van den slot
regel van elke strophe.
Toen hoorden we Novalis' prachtige
„Abendmahlhymne", door Diepen-
brock getoonzet, een werk, grootsch
van stijl.
Novalis heeft den diepen zin van
's Heeren Avondmaal in een mystiek
gedicht trachten niet te verklaren
maar te verklanken, waardoor zjjn
gedicht, in tegenstelling met zijn an
dere „Geistliche Lieder" een min of
meer pantheïstische tendenz heeft.
Diepenbrock heeft dat geheimzinni
ge en omfloerste, dat uit een andere
wereld schijnt te komen, vooral in de
orgelpartij neergelegd.
En daarboven spant zich de vocale
dictie als een openbaring.
Men weet niet, wat men hier meer
moet bewonderen, de sfeer, welke de
organist weet te scheppen, of de sta
tige voordracht van Mevr. Noordewier
welke afgesloten wordt door een ver
rukkelijk teer naspel.
Daarna volgde „Um Middernacht
van Mahler, een lied van wanhoop en
vertwijfeling, eindigend met een ver
trouwend zich overgeven aan Gods
hand.
Um Mitternacht hab' ich die Macht
In deine Hand gegeben,
Herr über Tod und Leben,
Du haltst die Wacht um Mitternacht
Men zal die laatste strophe niet licht
vergeten.
En tenslotte vertolkte Mevr. Noorde
wier twee Oud-Hollandsche liederen,
door den heer Van der Horst met fijn
gevoel voor de Middeleeuwsche naïve
vroomheid bewerkt en het onvergete
lijke „Süsse Stille", van Handel, dat
we, evenals de beide vorige liederen bij
een vroeger concert reeds hebben be
sproken.
De begeleiding op het orgel van al
de genoemde vocale werken, was in
één woord voortreffelijk en hetzelfde
geldt ook voor de obligaatfluit-partijen
welke de heer M. Noordewier bij de
liederen van Bach en Handel had te
vervullen.
De heer Van der Horst kwam als or
gelsolist uit met een bevallig Canzona
van Gabriëlie, een prachtige Fantasia
in A kl. t. van Sweelinck, een magi
strale compositie, die in haar ingewik-
kelden bouw met groote klaarheid en
gevoelige registratie werd gespeeld en
ten slotte met een zeer modern werk
„Fugue et Choral" van A. Honnegger,
een werk, waarbij men in niets aan
gelijknamige werken van Bach of Cé-
sar Franck wordt herinnerd, toch po
ëtisch van bouw, een werk vol droom-
sentimenten, dat we gaarne nog eens
weer zouden hooren voor een meer
omlijnd oordeel.
De heer M. Noordewier toonde nog
zijn technisch meesterschap en muzi
kale behandeling van zijn mooi in
strument door de voordracht van een
Arioso van Quantz.
Een bijzonder fijn rococowerk vol
trillers en fiorituren, en ondanks die
bloemige weelde van modulatie en or
namentiek, toch niet dat waas van
weemoed, dat zoo kenmerkend is voor
de 18de eeuw.
De orgelpartij was ook hierbij door
den heer A. van der Horst met smaak
verzorgd.
Het talrijke publiek bleef na de af
werking van het programma nog eeni
ge oogenblikken in de diepste stilte
zitten.
Na afloop van het concert verzamel
den een aantal bewonderaars van Me
vrouw Noordewier zich in de consisto
riekamer, om de zangeres te compli
menteeren en te hul-digen.
Namens een comité voerde de heer
Felix Driessen kort het woord en bood
Mevr. Noordewier een zware zilveren
doos met waardevollen inhoud aan.
Van de dames-studenten bloemen;
van het bestuur van „Sempre Cres
cendo" een prachtige bloemenmand.
Mr. van der Tas sprak als voorzitter
van „Sursum Corda" en herinnerde er
aan, hoe Mevr. NooHewier al vele ja
ren haar medewerking verleent aan
het jaarlijksche krrkconcert dezer ver-
eeniging. Als blijk van dankbaarheid
en waardeering biedt hij haar één van
Haverkamps etsen van de Pieterskerk
aan.
Onder de aanwezigen merkten wij
nog op den rector magnificus Prof.
Van Eysinga, Prof. Storm v. Leeuwen,
Pr. Riemens en den voorzitter der
Leidsche Kunstvereeniging, Mr. Slag-
ter.
HEEFT DE VEREENIGINGSBOUW
AFGEDAAN?
Gisteravond spraken in de Graan-
beurs alhier in een openbare verga
dering, uitgaande van de Federatie
van de alhier gevestigde Woningbouw-
vereenigingen, de heer De Miranda,
oud-Wethouder van Amsterdam en
bestuurslid van den Nationalen Wo
ningraad, en de heer J. H. Schüller,
lid van den Gemeenteraad alhier,
over: „De verkoop der gronden van
„Zuiderzicht" aan een particuliere
maatschappij".
Tot bijwoning dezer vergadering
waren uitgenoodigd B. en W„ alsme
de de raadsleden. Aanwezig was de
heer Wilbrink, die echter slechts een
uur de vergadering kon bijwonen.
De heer Metscher opende de verga
dering en deelde mede, dat mr. G. van
den Bergh, die eerst spreken zou ver
hinderd was en dat in zijn plaats zou
optreden de heer De Miranda. Spr.
wees op de noodzakelijkheid van het
bouwen van woningen met een huur
van ten hoogste f 5, omdat de Leid
sche arbeiders niet meer kunnen ver
wonen. Een dergelijke bouw kan ech
ter voor particulieren nooit winstge
vend zijn, vandaar de noodzakelijk
heid van vereenigingsbouw.
De heer Schüller, hierna het woord
verkrijgende, betoogde vervolgens, dat
door aanneming van het voorstel van
B en W. de meest waardevolle, n.l.
dé hooger gelegen gronden, aan par
ticulieren in handen worden gegeven,
zcodat men voor de volkshuisvesting
slechts de verliesgevende gronden
overhoudt.
B. en W. zijn in gebreke gebleven,
aan te toonen. dat er behoefte bestaat
aan middenstandswoningen; trou
wens dit zou moeilijk zijn omdat we
hier geen woningbeurs hebben. Spr.
ontkent dat er behoefte aan dergelij
ke woningen bestaat en wijst op de
woningen in de z.g. Vogelenwijk, die
heneden den kostenden prijs ver
huurd worden.
Spr. wees er tenslotte op, dat de prijs
waarvoor de betreffende gronden zou
den verkocht worden te laag is, n.l.
f 7.24 per M2.
Spr.'s fractie (de S.D.A.P.) zal zich
a,s, Maandag in den raad krachtig
verzetten tegen den verkoop der
gronden, zoowel aan de Leidsche Mij.
tot Exploitatie van Onroerende Goe
deren alsook aan den heer Lourijsen,
architect te 's-Gravenhage. De laatste
bedoelt flatbouw, hetgeen zeker niet
in den geest der Leidenaars valt, zoo
dat dit ongetwijfeld geen succes zal
worden. Spr. hoopt om al deze rede
nen. dat het voorstel a.s. Maandag
zal verworpen worden.
De tweede spreker, de heer De Mi
randa, noemde het onbegrijpelijk, dat
in een stad als Leiden, waar de we
tenschap hoogtij viert, het gemeente
bestuur grond, aan de gemeente toe-
behoorende, aan particulieren wil ver-
koopen. Men denke er aan, hoe in
vroeger tijd, toen er nog alleen parti
culiere bouw bestond, de volkskracht
voor een groot deel te gronde ging
omdat de arbeiders in krotten woon
den.
Wie den grond bezit, heeft do toe
komst van de volkshuisvesting in
handen. Daarom moet de gemeente
den grond dien zij bezit niet als
een koopman van de laagste soort
versjacheren; dan schept zij de moge
lijkheid dat er in de toekomst weer
krottenbuurten komen.
Een vergelijking van bet beheer der
woningbouwvereenigingen met dat
door particulieren valt in het voor
deel der eerste uit, dat zal ieder moe
ten toestemmen. Dat moet ook het
gemeentebestuur van Leiden wel,
doch het wil in dezen de regeering vol
gen, die kunstmatig beknot wat uit
het volksleven is opgekomen: den
vereenigingsbouw.
Waarom bestaat in Leiden niet het
erfpachtstelsel, vraagt spr., gelijk dit
b.v. in Amsterdam, Den Haag, Haar
lem en Hilversum bestaat? De erva
ring met dit stelsel is vrij gunstig en
in Amsterdam zijn ook de Christelijke
raadsleden voorstanders daarvan.
Leiden is de eenige stad in ons land
die een Commissie van Fabricage
heeft als commissie van bijstand; kan
deze commissie niet zeer goed gron
den in erfpacht beheeren?
Spr. eindigde met den wensch uit
te spreken, dat dc Leidsche raad niet
zal toestaan, dat deze gemeentegrond
verkocht zal worden, doch dat hij zal
bestemd worden voor arbeiderswo
ningbouw. Aanneming van het voor
stel zou Leiden's gemeentebestuur
maken tot een der achterlijkste, een
der meest reactionaire gemeentebe
sturen van ons land.
De voorzitter stelde vervolgens een
motie voor, waarin de wensch wordt
uitgesproken, dat de raad de betref
fende voorstellen van B. en W. zal
verwerpen.
Van d© gelegenheid tot discussie
werd door de heeren Buys, Streef-
land en de Kier gebruik gemaakt,
waarna de motie met alg. stemmen
w erd aangenomen.
EEN AANBEVELING.
Ds. J. van Herksen, de redacteur
van Ons Kerkblad, het orgaan van de
Geref. Kerk van Hillegom, herstelt
een verleden week gemaakte fout
door te melden, dat een uit ons blad
overgenomen stukje abusievelijk als
uit het Leidsch Dagblad overgenomen
vermeld werd.
Daaraan voegt hij deze harte lbke
aanbeveling toe:
„De Nieuwe Leidsche Courant" is
het orgaan van onze richtiing, dat wij
niet genoeg bij u kunnen aanbevelen
als het blad. dat u voor deze streken
naar de beginselen van Gods Woord,
uitnemend op de hoogte houdt van
het leven in Staat. Kerk en Maat
schappij.
Gaarne herstellen wij onze vergis
sing en voegen er van heeler harte
een woord tot warm© aanbeveling bij!
Dr. VERSLUYS.
Aan de Gemeentelijke Universiteit
te Amsterdam is bevorderd tot doc
tor in de Geneeskunde o. proefschrift:
„Bijdrage tot de tweelineenpathotogie
in verband met de erfelijkheidsleer",
de heer J. J. Versluys. geb. te Middel
burg, zoon van den heer Versluys,
oud-notaris alhier.
PROF. DR. FORD IN ONS >»AND.
Prof. Dr. Edward B. Ford van de Hoo-
geschool te Michigan (A.) is gisteren een
dag later dan hij werd verwacht te Lei
den aangekomen ten einde vanwege het
Carnegie Instituut zich hier te Leiden op
de hoogte te stellen van het onderwijs in
de wis- en natuurkunde, waartoe hij en
kele besprekingen zal houden met de fa
culteit, alsmede om werkzaam te zijn in
het belang van den vrede en nauwere be
trekkingen tot stand te brengen tusschen
de universiteiten te Leiden en in Amerika.
Van hier zal Prof. Ford met hetzelfde doel
naar Utrecht vertrekken.
BLOEMPJESDAG.
Onder verwijzing naar de in dit
nummer voorkomende advertentie,
bevelen wij gaarne den bloempjes
verkoop aan, die zal worden gehou
den ten bate van de onverzorgde kin
dertjes der Margarita van Cortona-
stichting.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22'/i cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiên bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Binnenland.
Mevr. Noordewier in Leiden gehul
digd.
De staking aan de Schelde geëin
digd.
De actie tegen den verkoop van
gronden bij Zuiderzicht.
Buitenland.
Het congres van het Int. Chr. Vak
verbond te München.
De Amerikaansche nota van ant
woord inzake het Britsch-Fransch
vlootcompromis is gisteren te Londen
overhandigd.
De ontploffing te Hoboken wordt
aan kwaadwilligheid toegeschreven.
Hevige ontploffing in Piacenza.
Afghanistan krijgt een verantwoor
delijk ministerie.
Nieuwe vlucht van de „Graf Zeppe
lin".
D© oranjekleurige bloempjes, die
ten verkoop worden aangeboden, zul
len wellicht met het oog op het a.s.
3-Octóberfeest aftrek vinden.
3 OCTOBERDAG IN DEN HAAG.
Ook in Den Haag wordt d© laatst©
jaren het feit van Leiden's' beleg en
ontzet in 1574 herdacht.
Op 2 October a.s., des avonds 8 uur
wordt in de Groot©- of St. Jacobskerk
door de Haagsche Chr. Oranjevereeni-
gingen „Bijbel en Oranje" en „Bijbel
Oranje en Nederland" weder een open
bare herdenkingssamenkomst belegd.
Als spreker treedt op ds. H. J. Kou-
wenhoven van hier met het onder
werp: „Leiden's beleg en ontzet".
Verder wordt de avond gevuld met
muziek en zang. waaraan medewer
ken de heer J. A. de Zwaan (orgel),
de heer Jan van der Velden (tenor) en
de Chr. Zangvereeniging „Asaf".
DE LEIDSCHE WINKELSTAND.
Het perceel Hoogl. Kerkgracht 3,
waar de heer Staats, gediplomeerd
radio-monteur, reeds sedert lang de
radio-branche beoefent, heeft thans
een belangrijke verbouwing ondergaan.
Onder leiding van den heer J. van
Iterson, aannemer, is een aantrek
kelijke winkel tot stand gekomen,
waarin diverse radio-apparaten zijn
tentoongesteld. Geleid door vakkennis
en ervaring heeft de heer Staats veel
interessants naar voren gebracht.
DE LEIDSCHE WINKELWEEK.
Gisteravond heeft voor de laatste
maal „Werkmans Wilskracht" een
ronde gemaakt door de stad en zooals
eiken avond weer veel levendigheid
gebracht op de straat. Verwacht wordt
dat vanavond geen muziek noodig zal
zijn om de menschen op de straat
te brengen. Ongetwijfeld zal de gewo
ne Zaterdagsche drukte nog ver over
troffen worden en zullen onze win
kelstraten een bijna groot-steedsche
aanblik geven.
Men moet vanavond toch beslist
eens gaan winkelen. Denk om de at
tractie.
GOUDEN JUBILEUM.
De heer H. W. Hageman herdacht
heden zijn gouden jubileum als let
terzetter bij de N.V. v.h. fa. E. J, Brill
alhier.
De jubilaris werd namens het per
soneel op hartelijke en waardeerende
wijze toegesproken door den chef der
drukkerij, die er op wees, dat hij
steeds vroolijk zijn weg gegaan was,
hetgeen blijkt uit zijn lachend gezicht.
Spr. bood hem tenslotte een envelop
pe met inhoud aan.
Dit jubileum van den heer Hage
man is tevens een afscheid, wijl hij
met pensioen gaat.
APOTHEKERS-ASSISTENT.
Voor het examen Apotkekers-assis-
ten waren opgeroepen 4 candidaten.
Geslaagd de dames: C. I. A. Senger
(Den Haag), H. A. Visser (Rotterdam),
L. P. van Beek (ITellevoetssluis) en
F. G. van Krieken (Rotterdam).
VECHTPARTIJ.
Gisterenmiddag heeft in de Bol-
werkstraat alhier een vechtpartij
plaats gehad tusschen de leden der
familie K„ waarbij ook messen wer
den gebruikt.
Een der familieleden, A. K., heeft
daarbij zijn broer, D. K., met een mes
in den arm gestoken. Hij moest in het
Academisch Ziekenhuis worden ver-