CHRISTELIJK DAC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
9de JAARGANG
DINSDAG 25 SEPTEMBER 1928
NUMMER 2549
ABONNEMENTSPRIJS'
in Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per week J 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 Leiden iöÉlsQp Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
Vrijzinnigheid in het ge
drang.
Na de Joodsche Hoogere Burger
school in Amsterdam, krijgen we nu
ook het Vrijzinnig Chr. Lyceum in
Den Haag.
Zijn de Joden ongeveer zonder uit
zondering .althans in ons land, Libe
raal en dus tot voor kort nog alge
meen voor neutraal o-penbaar onder
wijs, de Joodsche H.B.S. is een uiting
van een drang naar afzondering, naar
bewaring van het geestelijk stand
punt.
Rabbijn Sarlouis, voorzitter van het
centraal comité der Centrale Organi
satie voor de religieuse en moreel©
verheffing der Joden in Nederland,
sprak in zijn openingswoord van een
historische bijeenkomst. En in
derdaad mag deze nieuwe school gel
den als een teeken des tijds, als een
bewijs te meer van den separistischen
geest, die in de geloovige Joden meer
en meer doordringt.
Rabbijn Sarlouis herinnerde er ook
aan, dat het streven naar een bijzon
dere Joodsche H.B.S. ook door den
opperrabbijn en de rabbijnen in hun
predikatiën is gesteund.
Nu kan men over de practische
vraag of in Amsterdam inderdaad
behoefte bestond aan een Joodsche
H.B.S. verschillend denken. Het blijkt
zelfs dat heel veel Joden die behoef
ten niet gevoelen. Ook o.a. uit het ge
ring aantal leerlingen (14) waarmede
de school geopend werd kan dat wor
den afgeleid. Maar als uiting van
godsdienstig bewustzijn verdient het
onze aandacht.
Reeds dadelijk werd van verschil
lende zijden deze actie bestreden. Van
de zijde van het openbaar onderwijs
werd alle mogelijke moeite gedaan
om de Joodsche leerlingen te behou
den, zoo o.a. door Zaterdagsluiting
der school voor zoover de leerlingen
in meerderheid Joodsch zijn.
Ook de Liberale pers beijverde zich
om deze Joodsche actie als onnoodig
te bestempelen.
Thans zien wij ten aanzien van het
Vrijzinnig Chr. Lyceum weer het
zelfde.
Wanneer, zoo wordt in de N. R. Crt.
gezegd, het vrijzinnig Protestantsc-he
levensbeginsel temidden van zijn om
geving een zoo kenmerkend eigen
stempel draagt, dat een vrijzinnig
Protestantsch jongmensch zich op
een niet-vrijzinnig Protestantsch ly
ceum voelt als een kat in een vreemd
pakhuis, is er reden tot isoleermig.
Maar zoo wordt dan gevraagd
zou een vrijzinnig Protestantsch ly-
ceïst onder het regime van prof. Casi-
mir, dr. Gunning of dr. De Vletter
zich inderdaad zoo gevoelen?
Het eenige, wat een vrijzinnig
Christelijk lyceum tot zekere hoogte
zou kunnen rechtvaardigen, is de
welomschreven geloofsformule. Het
zou in letterlijken zin een navolging
moeten worden van de orthodoxe
S'hool met den Bijbel; een confessio-
neele school, met een belijdenis, waar
bij de kinderen, of althans de ouders
zich, alvorens toegang te krijgen, zou
den moeteft conformeeren. Maar bezit
men momenteel zulk een vrijzinnig
Christelijke belijdenis, waaraan de
schapen der nieuw te stichten instel
ling kunnen worden onderkend van
de hokken van Casimir, Gunning, De
Vletter e.d.? Maar naar verluidt, lij
den juist heden ten dage de vrijzin
nige Christenen onder het gebrek aan
scherpe omlijning.
Te Barchem, in de jeugdbeweging
en elders acht men juist zulk een
scherpe omlijning thans uit den boo
ze, omdat er een dooreenloopen van
kleuren bestaat, van welk procédé
men meer zuivering verwacht dan
van afzondering. Men zoekt en vindt
elkaar en vooral met de ethische or
thodoxie is er van weerszijden een
alleszins vruchtbare wisselwerking.
Men voelt hier de Vrijzinnigheid in
bet gedrang komen. De theorie is nog
steeds, geen omlijning, maar samen
voeging. Vooral de school, de open
bare school, waaraan de natie gehecht
is, moet dat parool dienen.
Daar tegenover ziet men maar al te
zeer zich de kansen ontglippen.
„Het is", zegt de Vrijzinnige ds.
Kleyn, „in onzen tijd onontbeerlijk,
zich te organiseeren, om invloed te
oefenen en weer verbinding te krijgen
met de algemeene cultuur. De roep
cn begeerte is thans naar organisatie,
naar samenwerking en naar het be
reiken van een zekere eenheid, opdat
men kracht kan oefenen in de wereld,
ten bate van de beginselen welke be
leden worden".
Daarop antwoordt dan de N. R. Crt.
aldus:
„Voortreffelijk! Laat die vrijzinnig
Christelijke beweging propageeren en
organiseeren. Maar kan zij het geld en
de kachten niet beter concentreeren
op het eigenlijke, kerkelijke gebied?
De kerkelijke strijd, de radio, de
jeugdbeweging worden belemmerd
door een tekort. De vrijzinnig Chris
telijke gemeenschap beschikt niet
over den offervaardigen rijkdom, wel
ken zij de orthodoxie benijdt. Kan
men dan de f 40.000 niet doeltreffen
der aanwenden dan voor den bouw
van een sectarisch lyceum?
Kerk, jeugdwerk, aether desnoods,
voor de sectarische propaganda en het
sectarisch isolement. Maar de school
is, althans onder vrijzinnigen (het
woord thans in den ruimen zin ge
nomen) nog bijna het eenige gebied,
waar de in hokjes verdeelde Neder-
landsche natie gelegenheid erlangt,
het confessioneel etiket een oogenblik
te vergeten".
En toch de symptomen zijn er dat
dit terrein afbrokkelt. Ook de «school
wordt het terrein waarop ook de Vrij
zinnigheid kleur bekennen moet.
Dat is hetgeen de Vrijzinnigheid
bedroeft maar ons verblijdt.
STADSNIEUWS.
GEMEENTEZAKEN.
Verkoop van gronden.
Reeds geruimen tijd werden onder
handelingen gevoerd met de N. V.
Leidsche Exploitatie-Maatschappij van
Onroerende Goederen in zake den ver
koop van een gedeelte van het gron-
dencomplex aan en nabij den Zoeter-
woudschen Singel, dat wel wordt aan
geduid met den naam „Zuiderzicht".
De te koop gevraagde grond en die
van het nit te voeren stratenplan be
hoort voor verreweg het grootste ge
deelte tot de terreinen, die de gemeen
te in eigendom verkreeg tegen 2.29
per vierk. Meter en voor een klein ge
deelte tot de perceelen, die zij bij
raadsbesluiten van 20 November 1919
en 23 November 1925 resp. voor 2.25
en 1.50 per vierk. Meter aankocht.
Op een kaart zijn de aan de ven
nootschap te verkoopen bouwblokken
aangegeven, terwijl daarop mede zijn
aangeduid de aan te leggen straten,
door welken aanleg de wijken aan en
bij de Heerenstraat een belangrijk
betere en kortere verbinding naar
den Zoeterwoudschen Singel en via de
K ore vaar straat, naar de binnenstad
verkrijgen.
Ten behoeve van den geprojecteer-
den weg langs de trambaan zal de
oostelijke vleugel van bet huis „Zui
derzicht" dienen te worden afgebro
ken.
Langs de trambaan zal de vennoot
schap heerenhuizen (ééngezins-wonin-
gen) bouwen met een gemiddelde
huurwaarde van 650.terwijl ver
der ééngezins-, alsmede beneden- en
bovenwoningen met een gemiddelde
huurwaarde van 350.zullen wor
den gesticht. Het bouwplan, totaal pl.
m. 173 woningen omvattende, ongere
kend de winkels, beoogt derhalve ook
de stichting van een aanzienlijk aan
tal kleinere middenstandswoningen,
door welker toevoeging aan den wo
ningvoorraad de belangen van de
volkshuisvesting ten zeerste worden
gediend.
Met de vennootschap werd nu, be
houdens 's Raads goedkeuring ten
aanzien van de hoofdpunten, overeen
stemming verkregen op de volgende
basis
Prijs: De vennootschap betaalt voor
den grond, vormende de bouwblokken
alsmede voor den grond, reeds aange
legd als en nog bestemd voor straat
voorzoover de kosten van deze straten
voor rekening van de koopster komen,
een prijs van 2,75 per M2.
Vermits de bouwblokken een opper
vlakte hebben van plm. 22.600 M2. en
de stratengrond een van plm. 8700 M2.,
is deze koopsom verschuldigd over een
oppervlakte van plm. 31300 M2.
De opbrengst is dus 86,075.
Verdeeling kosten stratenaanleg:
De stratenaanleg is tusschen de
koopster en de gemeente aldus ver
deeld, dat straten, welke ter weerszij
den worden bebouwd, geheel, en stra
ten, die aan een zijde van de bebou
wing grenzen voor de halve breedte
doch ten hoogste over 10 M. ten laste
van de Maatschappij komen.
De rest blijft dan voor rekening van
de gemeente, doch de kosten daarvan
kunnen uiteraard worden gelegd op
de overblijvende bouwblokken, die im
mers eveneens de waarde van bouw
rijp terrein verkrijgen.
Deze verdeeling sluit zich aan bij de
vroegere gevallen en is in overeen
stemming met de practijk bij den aan
leg van straten.
Overeenkomstig dezen maatstaf nu,
neemt de maatschappij van de reed-
aangelegde en nog aan te leggen stra
ten voor hare rekening een gedeelte
van plm. 870Ö M2., terwijl dan het res
tant, groot plm. 9500 M2. ten'laste van
de gemeente komt.
Het aandeel der vennootschap in de
kosten van straataanleg, hetwelk zij
dus aan de gemeente, behoudens nade
re verrekening met de werkelijke kos
ten, is verschuldigd, bedraagt 76750,
d.i. bijna 9 per M2. straatoppervlakte,
naar de volgende specificatie:
a. eigenlijke straataanleg en riolee-
ring 8700 maal 7,50 is 65250.
b. ophooging en uitvoering 11500.
Te samen 76750.
De koopsom bedraagt 86075, zoo
dat in totaal is verschuldigd 162825.
De kosten van straataanleg, riolee-
ring, ophooging en uitvoering voor re
kening van de gemeente komende,
kunnen, naar boven afgerond, even
eens geschat worden op 9 per M2. of
in totaal op 9500 maal 9 is 85500.
Dit bedrag wordt ongunstig beïn
vloed, doordat in de berekening is op
genomen de geheele te verlengen Ko
ninginnelaan, die een grootere breedte
heeft dan normaal ten laste van den
grond kan worden gebracht.
Zondert men van de 30 M. breede
Koninginnelaan 20 M. uit (10 M. komt
ten laste van de koopster en van de
overige 20 M. wordt 10 M. gemaakt
speciaal voor de verkeersbelangen,
terwijl de rest behoort te drukken op
de zuidelijke bouwblokken), dan kun
nen de bestratingskosten voor de ge
meente worden gesteld op 56700.
Hierbij is dan nog in het oog te hou
den, dat de meest waardevolle bouw
blokken aan de gemeente verblijven.
Het aan te vragen crediet voor den
straataanleg bedraagt, blijkens boven
staande gegevens, 85500 en 76750
is 162250.
Wijze van betaling: v
Bij het passeeren van de koopaicte
wordt in mindering van de koopsom
en van de te vorderen bestratingskos
ten, tezamen bedragende 162.825, een
som van 50.000 in contanten betaald,
terwijl voor het verder verschuldigde
ad 112S25 onder zekere voorwaarden
eerste hypotheek tozen een rente va:.
5 pet. op het verkochte bouwterrein
wordt verleend.
Bij het voorbereiden van een derge
lijke transactie werden B. en-W. ge
leid door de gedachte,, dat de gemeen
te gebaat is bij een zoo spoedig moge
lijk van de hand doen tegen een be
hoorlijken prijs van het terreinencom
plex, daar nu door de gemeente op den
grond uiteraard een niet onbelangrijk
renteverlies wordt geleden en het zeer
onzeker is, of het steeds mogelijk zal
blijken, dat voortdurend toenemende
renteverlies ten volle in den verkoop
prijs te verdisconteeren.
Bovendien worden, gelijk hiervoor
reeds bleek, de belangen van de volks
huisvesting en daarmede die van de
gemeente, ten zeerste door de uitvoe
ring van het voorgenomen bouwplan
gediend.
Waai*, zooals in het rapport van de
voormalige Commissie van Beheer
voor het Grondbedrijf terecht wordt
betoogd, de gemeente voor uitgifte
stuk voor stuk veel minder goed ge
outilleerd is dan een particuliere
maatschappij en zij zich in dat geval
aan een niet te bepalen risico zou
bloot stellen, moet de thans geboden
gelegenheid, om een zeer groot gedeel
te van den grond ineens te verkoopen,
ernstig in overweging worden geno
men.
Wat nu de koopsom in het bijzonder
betreft, ontvangt de gemeente voor den
te verkoopen grond, in bouwrijpen
staat, een som van 162.825, waarbij
echter in het oog is te houden, dat de
koopster nog heeft te rekenen op ren
teverlies, hetwelk den kostprijs niet
onbelangrijk kan verhoogen.
Neemt men, in verband met het
voorgenomen tijdvak van bebouwing
een renteverlies aan van twee jaren
5 pet., hetgeen niet aan den ruimen
kant is, dan stijgt de prijs reeds met
16.000 en wordt de kostprijs plm. 8
per M2. Deze kostprijs zou derhalve
ook voor de gemeente gelden, indien
zij zelve den grond in exploitatie wil
de brengen.
Gezien deze uitkomst en daarbij ge
voegd de stellige verwachting, dat de
ten laste van de gemeente komende
kosten van straataanleg geheel kun
nen worden omgeslagen over de
niet af te stane bouwblokken, waar
onder die ten noorden van het huis
„Zuiderzicht" aan den Zoeterwoud
schen Singel en langs de trambaan,
moet een prijs van 2,75 per M2. voor
den te verkoopen ruwen grond in zijn
geheel, dus ook voor de minder gun
stig gelegen bouwblokken, alleszins
aannemelijk worden geacht.
In het onderhavige geval nveenen B.
en W. geen bezwaar te moeten maken
tegen de bovenomschreven wijze van
betaling van koopsom en kosten van
straataanleg. In de waarde van het.
bouwterrein wordt voldoende dekking
voor een eerste hypotheek tot 't voor
gestelde bedrag gevonden, terwijl een
alleszins behoorlijke rente wordt ge
maakt. Het vergemakkelijken van de
verkrijging van crediet is voor de aan
vraagster factor geweest bij de calcu
latie van den koopprijs en vormt daar
van dus een integreerend deel; voor
de gemeente is de verstrekking van
hypotheek een soliede belegging met
behoorlijk rendement en na vier jaar
zal zij het grootste gedeelte van het
nog in den grond vastgelegde kapi
taal in de gemeentekas zien terugge
vloeid.
Op grond van een en ander zouden
B. en W. het niet in het belang van de
Volkshuisvesting, noch in het financi
eel belang van de gemeente hebben
geacht, om den verkoop en daarmede
de stichting van een belangrijk aantal
woningen alleen op dit punt te laten
afstuiten.
Voor de verder aan den verkoop te
verbinden voorwaarden, waaronder
bepalingen inzake het tijdstip van
aanvang en voltooiing van den bouw,
het vereischte van goedkeuring van
het bouwplan uit architectonisch oog
punt, enz., verwijzen B. en W. naar de
in de Leeskamer ter visie liggende
stukken.
Van den heer F. L. J. Lourijsen, ar
chitect te 's Gravenhage, kwam voorts
een aanvrage in om van den grond,
welke werd uitgezonderd van den ver
koop aan de Leidsche Exploitatie-Mij.
van Onroerende Goederen, aan zijn na
te noemen lastgevers te verkoopen een
perceel, groot plm. 3080 M2., gelegen
aan den Zoeterwoudschen Singel en
den geprojecteerden weg langs de
trambaan.
Gegadigden hebben het voornemen,
om op het voorste gedeelte aan den
Zoeterwoudschen Singel bij gunstige
exploitatie-voorschriften een flatge
bouw te stichten, terwijl het overige
gedeelte van het terrein zal worden
bebouwd, langs de trambaan met hee
renhuizen en aan den evenwijdig met
den Singel geprojecteerden weg met
beneden en bovenhuizen of kleine hee--
renhuizen. Met deze wijze van bebou
wing kunnen B. en W. zich alleszins
vereenigen; in het bijzonder zouden
zij de totstandkoming van een flatge
bouw op dit punt van den Zoeterwoud
schen Singel toejuichen.
De waarde van het voorste gedeelte
op 15 en die van het achterste ge
deelte op 9 per M2. stellende, werd
door het College voor het geheele ter
rein als gemiddelde prijs 12 per M2.
gevraagd, welke prijs is gebaseerd op
bouwrijpen grond, zoodat de kosten
van den stratenaanleg, welke door en
voor rekening van de gem-eente ge
schiedt, daarin reeds zijn begrepen.
Genoemde prijs van 12, dien be
langhebbenden accepteerden, werd
voorts door hun becijferd met inacht
neming van het beginsel, dat getracht
moést worden de voor rekening van
de gemeente gebleven straatkosten te
vinden uit den verkoop van de aan
haar verbleven terreinen. Dat in casu
de prijs van 12 kon worden ver
kregen, is 'n aanwijzing, dat onze ver
wachting met betrekking tot het eind
resultaat van den grondenverkoop zal
worden bevestigd.
Ten behoeve van den aanleg van den
weg langs de tram zal nog een ruiling
van eenige strookjes grond met de
Noord-Zuid-Hollandsche Tramweg-
Maatschappij dienen plaats te hebben.
Een ruiling van grond moet even
eens met de bouwvereeniging „Tuin-
stadwijk" plaats hebben.
Voor den aanleg van de straat ten
noorden van de Koninginnelaan, in
bet verlengde van de Seringenstraat
en voor de afronding van het aan die
geprojecteerde straat gelegen bouw
blok behoeft de gemeente de beschik
king over eenige strooken grond, waar
tegenover aan „Tuinstadwijk" kan
worden afgestaan het stukje bouwter
rein, waardoor ook de grens van haar
eigendom een regelmatigen loop ver
krijgt.
In de plaats van het aan de gemeen
te over te dragen perceeltje bouwter
rein met den voor straat bestemden
.grond verkrijgt de vereeniging een
strook bouwgrond van ongeveer gelij
ke grootte van tenminste dezelfde
waarde terug.
Onder mededeeling tenslotte, dat
hun College, althans in casu, aan ver
koop den voorkeur geeft boven uit
gifte in erfpacht, stellen zij den Raad,
in overeenstemming met de adviezen
van de voormalige Commissie voor 't
Grondbedrijf, van de Commissie van
Fabricage en van de Commissie van
Financiën voor om in voren genoem
den zin te besluiten.
DE MENSCHENZOON.
Gisteravond hield pater F. Hendrichs
s.J. in de St. Petruskerk de tweede zij
ner conferenties over „den Menschen-
zoon". Zijn onderwerp was dezen
avond: „De vervulling", waarbij hij
uitging van Matth. 21 9 ..Benedictus
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22Vï cent
Ingezonden Mededeeiingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden* worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Binnenland.
Bezoek van de Kon. Familie aan de
Volkstuintjes te Amsterdam.
Bestrijding van T.B.C. onder het rund
vee
Vergadering van den Nationalen Bond
van Bezwaarden.
De onderhandelingen inzake de staking
aan de Schelde worden voortgezet
Kapitein Koppen is te Batavia aange.
komen.
Buitenland.
Verhooging van de Volkenbondsbegru«-
ting.
De inhoud van het Italiaansch—Griek-
sche vriendschapsverdrag.
Het antwoord van Amerika inzake het
Britsch-Fransche vlootcompromis.
Nadere bijzonderheden over den thea-
terbrand te Madrid.
qui venit in nomine Domini" (Geze
gend Die komi in den naam des
Heeren).
Spr. ontwkkelde een tweetal ge
dachten:
le. Jezus van Nazareth is de vervul
ling van de verwachting over den
Menschenzoon;
2e. Zijn opdracht draagt bet karak
ter, waarmede zij in de oude voor
spellingen is voorgesteld.
Er is 'n tijd geweest, maar die is nu
voor de ernstige wetenschap voorbij,
dat men Jezus hield voor een legen
darische filguur; de historische onder
zoekingen hebben evenwel geleerd,
dat tijdgenoot en opvolgende geslach
ten een ontwijfelbaar getuigenis ge
ven betreffende de historiciteit van
Jezus. Spr. noemde in dit verhand als
oudste getuigen betreffende 't Chris
tendom de geschiedschrijvers Tacitus,
Suetonius en Flavius Josephus. Ook
neemt men na de studiën van den mo
dernen hoogleeraar Adolf Hamack te
Berlijn weer algemeen aan, dat de 4
Evangeliën van tijdgenooten van
Christus afkomstig zijn. Dit blijkt uit
oe citaten uit de Evangeliën, die we
vinden in de „leer der apostelen"
(pl.m. 70 na Chr.), de geschriften van
Clemens, Barnabas, Papias, e.a. Ook
het feit, dat de dwaal leeraars zooals
Mardon en Ebion, redeneerden van
uit de Evangeliën is een bewijs voor
het bestaan dezer laatste en bet gezag
dat zij genoten. Justinus schrijft aan
keizer Marcus Aurelius, dat van den
aanvang af in de samenkomsten der
Christenen gedeelten van de Evange
liën voorgelezen werden. Uit dit alles
volgt toch wel, dat de Evangeliën
historie bevatten!
Jezus getuigt, blijkens de Evange
liën, dat de Vader Hem gezonden
heeft. Doch hoe weten wij dat dit geen
zelfbegoocheling is? Daarvoor geeft
Hij ons een teeken: bet wonder. Al
leen God kan een wonder doen; bier-
uit volgt, dat wie een wonder verricht
waarheid spreekt, anders zou God
Zijn Woord niet met een wonder be
vestigen.
Door wonderen heeft Jezus bewe
zen, dat Hij kwam in den naam des
Heeren, dat Hij van God een opdracht
ontvangen had: om op aarde waar
heid te brengen en verzoening voor
der wereld zondenschuld.
De volgende week zal pater Hen
drichs spreken over den persoon van
den Menschenzoon.
NEDERL. SPOORWEGEN.
Met ingang van 7 October a.s. wordt:
tusschen de stations Haarlem en
Leiden bij K.M. 21.150 een nieuwe bal-
te (stopplaats), genaamd Heemstede-
Aerdenhout, in dienst gesteld en in
verband daarmede de halte (stop
plaats) Woestduin opgeheven;
het station Halfweg voor den reizi-
gersdienst gesloten;
de naam van het station Nieuwer-
sluis gewijzigd in Nieuwersluis-Loè-
nen en die van de halte Loepen-Vree
land in Vreeland.
COLLECTE CHR. GEZONDHEIDS-
EN VACANTIEKOLONIES.
Woensdag 26 Sept., hoopt de afd.
Leiden der Vereeniging voor Chr. Ge-
zondheids- en Vacantiekolonies een
collecte te houden, ten bate der afdee-
lingskas. Deze collecte wordt zeer in
uw milddadigheid aanbevolen, om
dat met uw hulp de af deeling in staat
zal zijn, meer zwakke kinderen van
ouders, die niet in staat zijn zelf de
verpleging te bekostigen, uit te zen
den naai* de koloniehuizen der Ver
eeniging.