CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN Cii numtner bestaal uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. BelaDorijkste nieuws in dit Hummer. 90» JAARGANG ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1928 NUMMER 2544 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal. f 2.50 Per week f 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 221/* cent Ingezonden Mededeelingen dobbel tarief Bij contract belangrijke reductie Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da» gelijks geplaatst ad. 40 cents Gevaarlijke combinatie Dezer dagen is de nagedachtenis vari Tolstoï geëerd. Niet liet minst in revolutionairen kring heeft men het verzet dat Tolstoï predikte aange merkt als daadwerkelijke revolutie, waardoor hij gemaakt is tot den voor- looper van liet Communisme. Natuurlijk is daarmede aan den Russischen Graaf onrecht gedaan. Een Communist die zich met alle, zoo wettige alts onwettige middelen, tegen het gezag verzette was hij niet. Wat de kerngedachte van Tolstoï's verzet aangaat deze lag ongetwijfeld in zijn verzet tegen de waarheid Gods. Van zondeschuld en een eeuwig leven wilde hij niet weten. Als zoodanig stond hij met de revolutie op één wor tel. Maar in de uitwerking was groot verschil. Tolstoï was de filosoof die tegen den afval en het bederf getuigde. Voortge komen uit den kring, die den diepbe- clorven staat, door een het rechtver- krachtende Kerk trachtte op te hou den, wist hij welk onrecht daar plaats greep. De geweldige dwaling, die de roe ping van den staat en de kerk ver mengt, niet juist onderscheidt, heeft inzonderheid in Ruslan.l wrange vruchten gedragen. En reeds de toe stand in Rusland kan ons de vvreede gevolgen van deze historische dwaling doen zien. Staat en Kerk waren in Rusland één. De heerscher in den staat was tevens het hoofd der kerk. De staat sfeun.de cle kerk, de staatskerk steunde den staat en het bederf tastte beide aan. In de combinatie staat en kerk had de Russische kliek nog een machtig middel om zich staande te houden. Onrecht door het niet straffen van den schuldige en door het vertrarpen van den onschuldige werd onder vromen schijn van kerkelijke vormendienst en kerkelijke liefdadigheid verborgen ge houden. Staat en kerk konden elkan der niet meer missen. Vandaar dat men aan de dwaasheid dacht om den Tsaar van goddelijken oorsprong te verklaren. -Tegen deze gevaarlijke combinatie heeft Tolstoï zijn stem verheven. „Hoe droevig is op 't oogenblik zoo schreef hij de aanblik dier zich christelijk noemende wereld, waar de Staat nog onbeperkt zijn dwangscep- ter zwaait, waar keizers, koningen, presidenten, ministers en hoe verder het gansche neer despotiek© en baat zuchtige regeerders mag heeten, zich met geweld op het kussen handhaven; waar het honderdste deel der bevol king het overige aan hun grillen en egoïsme opoffert en onderworpen houdtDe jeugd wordt opgevoed in eerbied voor Staat en Kerk. gehoor zaamheid aan beide wordt haar al3 heilige plicht ingescherpt; menschelij- ke wetten worden haar als goddelijke voorgesteld. Daarom kunnen Kerk en Staat elkaar ook niet missen; door v/ederzijdsch bedrog moeten zij elkaar overeind houden En als de jeugd aan de school ontwassen is, als - zij dreigt zelfstandig te gaan nadenken en oordee'en, moeten andere middelen van bedrog worden aangewend, om de oogen en de gewetens slapende te üou- den. Dan verduistert de Kerk de rei ne, duidelijke leer van Jezus door haar dogmen en eeredienst; de Staat prikkelt de hartstochten door op a1 ler- lei listige manieren 't patriotisme aan te blazen", enz. enz. In zijn kern moge dit betoog onjuist zijn en dus tot falen in zijn doelstelling voorbeschikt zijn, in de teekening van het bederf zit groote verdienste. Het was een waarschuwing die nog tot het wegzinkende Rusland uitging Hoe zeer het bederf intrad, heeft men kunnen zien uit de geschiedenis der laatste jaren van het hof der Ro- manofs. de geschiedenis van Raspoe- tin en zijn moordenaars, die zich thans nog beroepen op hun schrikkelijke daad. Het moreel bederf bracht tenslotte cok een wonderlijke onmacht in het regeeren, zoodat de revolutie steeds verder kon doordringen en ten slotte de communistische geweldenaar de macht kon grijpen, om voorts het on gelukkig volk onder nog vreeselijker geweld te doen bukken. Toen Tolstoï genoeg kreeg van zijn omgeving, toen hij, zooals hij dan ztgt, tot bekeering kwam, toen keer de hij zich niet alleen tegen het kwa de en het bederf in den staat maar te gen den staat zelve. Hij voegdó zich aan de zijde van de onderdrukten en dat was sympathiek. Zijn strijd voor het onderdrukte volk was allicht echter dan de ,kamp tegen de staatsmacht door den revolu tionair. Hij wilde geen geweld; niet van de overheid, maar ook niet van den onderdaan. Maar juist, omdat hij het geweld van de overheid verwierp, liet hij vrij spel aan het geweld der revolutie. Tol stoï weende om het leed van zijn volk. Maar zijn werk bereidde een erger leed voor. Hij bereidde mede den weg voor Lenin. De Tsaar verdween; erger dan de Tsaar kwam over het volk. De groote fout van Tolstoï was. dat hij wel de gevaarlijke combinatie van Staat en Kerk bestreed, maar naliet aan elk haar terrein aan te wijzen. God geeft de overheid om den vvree- c!en geweldenaar, die vrijelijk meent te mogen beschikken over het leven van zijn naaste, te straffen. Haar wettig geweld moet het onwettig geweld kee- ren. Dat is de gave van Gods genade voor dit tijdelijk leven. Als de overheid haar gezag mis bruikt, dan ondermijnt zij deze instel ling Gods. Maar valt zij weg en valt met haar het recht, dan komt een toe stand als men in Rusland thans kent en dien wij hier niet nader behoeven te schetsen. Als de Kerk .haar zelfstandige posi tie niet handhaaft, maar zich om stof felijke redenen voegt onder de macht van den staat, dan moet haar bederf wel spoedig komen. Dat bleek ook in Rusland. En heel de gang van zaken daar geeft het bewijs, hoe ontzettend het leven wordt als de kerk haar eigen terrein niet kent en de staat zijn gren zen niet eerbiedigt. De kerk moet on afhankelijk staan naast den staat. De overheid moet weten, .dat zij een be perkt© taak heeft en geen macht heeft over de consciëntie. De vermenging van deze beide insti tuten van Gods genade voor het rnen- schelijk leven is een der grootste dwa lingen in de historie der menschheid. De in wezen revolutionaire leer van een Tolstoï kan nooit de onze zijn. Maar evenmin kunnen wij ooit ons neerleggen bij een, gevaarlijke combi natie welke een ds. Lingbeek en ds. Kersten thans voorstaan. Het is een even groot belang dat wij de juiste verhouding van den staat en cle kerk leeren kennen als ons met kracht t© keeren tegen diegenen, die ons willen voeren naar een toestand van vermenging, die een Tolstoï de ar gumenten gaf voor zijn revolutionaire leer en den weg deed effenen voor den bolsjewist. STADSNIEUWS. A. R. KIESVEREENIGING. Met de intrede van het herfstsei zoen zullen weldra de actieve werk zaamheden onzer Kiesvereeniging we der een aanvang nemen. Naar wij vernemen is het bestuur der Kiesvereeniging reeds in vergade ring bijeen geweest en hebben bespre kingen plaats gehad over het werk program der komende maanden. Op Vrijdag 5 October a.s. zal een ledenvergadering worden gehouden, waarin de gemeente-politiek zal wor den behandeld en waarbij Wethouder T S. Goslinga als spreker zal optre den. In de tweede helft van October, kort voor de vergadering van het Centralen Convent, zal weder een ledenvergade ring plaats hebben, waarin de voor stellen van het C. C. inzake de candi- daatstelling voor de Tweede Kamer zullen worden besproken en waarbij de heer J. Karstens als spreker op treedt. Wij verheugen er ons over dat het bestuur onzer Kiesvereeniging toont actief te zijn en door haar tijdig aan vatten der werkzaamheden het bewijs levert doordrongen te zijn van het gewicht van den grooten strijd welke in 1929 te wachten staat. Moge haar voorbeeld navolging vin den bij al onze A.-R. mannen en vrou wen. Voorts kunnen we nog melden, dat in de plaats van den heer J. van der Steen, door het bestuur als penning meester benoemd is de heer H. Lam- booy, die deze benoeming heeft aange nomen. DE A.S. 3 OCTOBER DAG. De 3 October-Vereeniging doet de laatste dagen aan reclame. Ieder Leidenaar zal dit wel bemerkt neb ben, en de Hutspotplaat doet vele huismoeders reeds herinneren aan het hutspotmaal op 3 October. Het gevolg van de reclame is voor de Vereeniging merkbaar; de rondgezonden brief kaarten, om toe te treden als lid, ko men flink binnen en er gaat geen post voorbij, of de Secretaris heeft tal van nieuwe leden, en ook Donateurs, te boeken. Dat stemt vreugdevol! Met de werkzaamheden voor den Optocht vlot het goed. Er is in de laat ste 2 weken al heel wat gereed geko men, en er wordt in de tent aan de Durggravenlaan hard gewerkt, onder directe leiding van Jan de Quack, en vaardige hand van Fons van der Vel den, bijgestaan door den timmerman Foppe en den decorateur Lau. Er zijn ook tal van toezeggingen van allerhande soort oude Vehikels en wat niet meer te verkrijgen was, wordt zoo getrouw mogelijk nagebootst. Voorts wordt aan de praalwagens door den heer Jan de Quack bijzondere aan dacht geschonken, en is het de bedoe ling deze opvallend anders te deen zijn dan gewoonlijk het geval is met dit soort wagens. Ook met de andere onderdeelen van de feestviering loopt het vlot. De Kin derzang bij de Koraalmuziek belooft iets indrukwekkends te worden; meer dan 1100 kinderen meldden zich aan. Ook met het Koor van den heer De Rook, dat de Cantate „Leidens Strijd en Zegepraal" zal opvoeren en wel op I October, worden flinke vorderingen gemaakt. Door goede zorgen van den heer Hibma is het jongenskoor ver sterkt geworden, wat het geheel ten goede zal komen. En het bestuu" der 3 October-Ver eeniging mocht twee goede Leidenaren vinden, die er prijs op stelden als so list mede te werken aan deze zoo mooie Cantate. Mej. Rosine Gaykema zingt de sopraan-solo, terwijl de heer Jacques Jongmans bereid bevonden werd, de bariton-soló te zingen. De geheele uitvoering geschiedt dus door enkel Leidsche krachten, waar voor een woord van lof hier op zijn plaats is. Aan den vóór-avond, dus 2 October, wordt een Taptoe gehouden, waarvoor reeds de Leidsche muziekcorpsen be langeloos medewerking toezegden. Ook zullen alle Leidsche Vereenigin- gen worden opgeroepen tot deelname, en gezamenlijk zal dan een hulde wor den gebracht aan burgemeester v. d. Werff in het park. Er zal dus heel wat feest te vieren zijn. CHR. LETTERKUNDIGE KRING. Onder groote belangstelling van le den en donateurs opende de voorz de heer A. B. Mulder, gisterenavond de eerste vergadering na het zomerreces. Na lezing der notulen deed de secr. verslag van den arbeid in het verloo- pen jaar, dat, blijkens de \ele en ac tueel© lezingen, vruchtbaar mag wor den genoemd. Het hoofdpunt der agenda was het referaat van den heer J. van Ham, die in een uitvoerige, zeer gedocumen teerde beschouwing trad over 't werk van Timmermans, meer speciaal ever Schoon Lier en Pieter Brueghel. Daar ze, zeer binnenkort, in „Opw. Wegen" zal gepubliceerd worden, onthouden we ons ervan de lezing te verslaan. Na de discussie las de inl. eenige geestige fragmenten ter illustratie. Het opmaken van het jaarrooster liep ditmaal slechts in zóóverre niet vlot, dat voor de Octobervergadering (voor de volgende maanden was de animo algeméén), onderwerp en inlei der niet definitief konden vastgesteld worden. De heer Laman sloot met dank. GEEN SPREEKUUR WETHOUDER VAN ONDERWIJS. Naar wij vernemen is de Wethouder van Onderwijs, de heer Tepe, volgende week verhinderd spreekuur te houden. PROF. VAN DER VLUGT. De laatste berichten omtrent den oud-hoogleeraar, prof. v. d. Vlugt, lui den, dat zijn toestand zeer zorgwek kend is en dat er weinig hoop is op herstel. BETERE SCHOENREPARATIE. Door de federatie voor de vakoplei ding is een actie door geheel Neder land ingezet voor goede en betere re paratie aan schoenwerk; zij tracht dit doel te bereiken door een aan schouwelijke expositie daar te stellen. Voor Leiden en omstreken is deze actie opgedragen aan de Schoenma kers Patroons Vereeniging „Nieuw Leven" en deze zal de expositie ope nen op Dinsdag 18 Sept. a.s. in de eta lage van de Firma Lewenstein in de Maarsmansteeg, daartoe welwillend afgestaan. Ter gelegenheid van de opening zal de in het schoenbedrijf algemeen be kende en begaafde redenaar W. Don ker Pzn. uit Rotterdam, spreken over het voor elk gezin zeer belangrijke onderwerp: „Die schoenen dat kost wat!" in cle groote zaal van 't Nut van 't Algemeen, Steenschuur, des avonds te acht uur. In Diligentia te 's-Gravenhage heeft genoemde redenaar voor een volle zaal hetzelfde onderwerp behandeld. Door den heer J. v. d. Nat is op gedragen het afbreken van de percee- len Kruisstraat 4749 en het aldaar bouwen van een werkplaats met bo venwoning, aan de firma Th. G. Bar- then en Zoon, aannemers, alhier. Op de Veemarkt zijn gisteren twee koeien achtergebleven. Inlichtin gen bij de politie. BINNENLAND. DE KONINGIN-MOEDER. De Koningin-Moeder bracht gister middag te halfvijf een bezoek aan de Ziekenverpleging St. Jan, te Laren in Noord Holland. Nadat aan den ingang van het ge bouw het bestuur der verpleging aan H. M. was voorgesteld, begaf de Ko ningin-Moeder zich naar de ziekenza len, waar zij werd rondgeleid door den voorzitter van het bestuur, pastoor W. Hendriks en de moeder-overste. Het bezoek duurde bijna een uur, waarna de Koningin-Moeder naar Soestdijk terug keerde. BIJZONDERE VRIJW. LANDSTORM. De nationale Landstormdag. 20.000 Vrijwilligers met vaandels naar Den Haag. De herdenking van het 10-jarig bestaan van het instituut van den Bijzonderen Vrijwilligen Landstorm belooft een groo te dag in den Haag te worden. Een groote dag 27 September. Van zelf denken we terug aan de donkere dagen van 1918, in welke dagen het instituut der B.V.L. ge boren is, een instituut in handen der Re- g-eering om het wettig gezag te handha ven. Moge iets van de blijheid en de stra ling van den 18en November 1918 haar glansen aan dezen komenden 27en Sep tember geven. Van alle plaatsen uit het land komen de vrijwilligers naar den Haag, uit Fries land bijv. 2600. Met 17 extra treinen, uit alle richtingen komende, zullen ze naar de Haag trekken. Elf treinen komen er bij het Staatsspoor aan en zes bij het Hol- landsche spoor, terwijl elke trein 600— 1100 man vervoert. De treinen komen tusschen half tien en twaalf uur aan. Buiten de stations worden de troepen op gesteld en met muziek voorop en met ont plooide vaandels trekken ze langs één weg door de stad naar Houtrust. Zeven tien colonnes zullen dus door de Haag- scbe straten trekken. De vrijwilligers ko men, behalve de officieren, in burger kleeding, ze zullen ieder door een oranje band gesierd worden. Het ligt in de be doeling de tocht door de stad zóó te lei den, dat de vrijwilligers ook iets van de mooie gedeelten van den Haag te zien krijgen. Na aankomst op Houtrust, waarheen de bijna twintigduizend militairen zich zul len begeven, en waar muziek de vroolijk- heid erin zal houden, wordt gelegenheid tot ontspanning gegeven. Er zullen ver schillende demonstraties gegeven worden, o.m. komt er een escadrille vliegtuigen. Een der vliegers zal de luchtschrijverij beoefenen en de letters B. V. L. aan dén hemel schrijven. Dan worden toespraken gehouden, wel ke door Philips met luidsprekers ver spreid worden. Na een openingsrede van den voorzitter der Nationale Landstorm- commissie, de heer F. L. Duymaer van Twist, spreken achtereenvolgens de hee- ren dr. J. Th. de Visser, Mr. D. Fock. H. Colijn, Mr. P. Droogleever Fortuyn en Mr. Dr. Deckers. Direct hierna zullen de troe pen voor het défilé worden opgesteld. De stoet zal een lengte hebben van ongeveer 6J-S K.M., terwijl het voorbijtrekken 5 kwartier zal duren. Nadat voor de aan wezige autoriteiten en er zullen zeker vele aanwezig zijn gedefileerd zal zijn, trekt de stoet naar de Maliebaan, waar tijd is voor verpoozing en waar de groe pen weer geformeerd worden om naar de stations te vertrekken. De eerste trein vertrekt weer om 6 uur. De vrijwilligers hebben er wat voor over voor dezen dag. Er zijn er, die om vier uur 's morgens reeds op den trein stappen en-het zal zeer laat zijn voordat ze weer thuis komen. Maar dat niet al leen, ze hebben hunne reiskassen gevormd om de kosten te betalen. Ze betalen voor een groot gedeelte zelf van alles wat er voor zoo n dag noodig is. En dat loopt in zeer vele tienduizenden. Natuurlijk zijn er ook zeer vele particulieren in het land, die de B.V.L. zoo'n goed hart toedragen en terecht dat zij gaarne met hunne giften gesteund hebben; maar dat neemt toch niet weg, dat het zeker niet onwel kom zal zijn, als menigeen, die tot nog toe niet genoeg aandacht aan dezen Na- tionalen Landdag gaf, op een tot dank baarheid stemmende wijze, zou laten be merken, dat men de preventieve werking der B.V.L. tot behoud van orde en rust in ons land, waardeert; want alle kosten zijn nog lang niet gedekt. Hierbij zij nog aangeteekend, dat er voor dezen Landdag geenerlei gelden uit 's Rijks schatkist komen. Van alle kanten kwam medewerking. Van de Directie van Binnenland. Ingebroikneming Chr. Geref. Kerk te Lisse. Radio-uitzendingen voor Chr. scho len. Het oppositie-blad der S.D.A.P. (FimmenStenhuis-groep) verschenen. De Liberale omroep geïnstitueerd. Het pensioenfonds in het Graiisch bedrijf treedt 1 Januari a.s. in werking. Buitenland. De Fransclie ministerraad heeft Briands politiek te Genève goedge keurd. Twee nieuwe Fransche ministers be noemd. De invrijheidstelling van Borms in het zicht. De orkaan in den West-Indischen archipel heelt groote schade aange richt. In Britsch-Indië zijn 66 pelgrims omgekomen. de spoorwegen voor de regeling van het vervoer, ter oplossing van het probleem om de vele extra treinen op een door-de- weeksche dag te laten loopen. Van tal van werkgevers, die voor zoo'n nationaal doel hun personeel gaarne vrijaf geven. Van de regeering, die de mannen, die „op" zijn voor herhalingsoefeningen, en de Rijksambtenaren (voor zoover de dienst het toelaat) in de gelegenheid stelt, dien dag vrij te nemen. Er mag verheuging zijn, dat de B.V.L. thans ruim 58.000 vrijwilligers telt. Ver heuging, welke echter met eenige droef heid gepaard gaat, omdat de B.V.L., en dat in ons land nog steeds noodig geacht wordt, en omdat men het soms wil laten voorkomen, dat de, B.V.L. in stand gehouden wordt ten bate van een gedeelte van de bevolking. Niets is min der waar dan dat; de vrijwilligers komen voort uit alle gedeelten en klassen onzer bevolking, het ordelievende gedeelte van ons volk. Men herinnere zich het woord van oud minister Heemskerk: „De overheid kan nooit beter het gezag handhaven, dan wanneer zij vrijwillige hulp van de bevolking ondervindt". Leden der B.V.L. die zich nog niet hebr ben opgegeven voor deelname aan den Landdag, kunnen dit alsnog doen, mits zeer spoedig, aan den Leider hunner af- deeling. A.s. Maandag, des avonds om 8 uur stelle men de Radio in op Huizen. Deze avond werd aan de Nationale Landstorm- commissië afgestaan. Van het instellen op Huizen zal men geen spijt hebben. DE NIEUWE WET OP DE NAAMLOOZE VENNOOTSCHAPPEN Bij Kon. Besluit van 8 dezer, St.bl. no. 364, is de inwerking treding van de wet van 2 Juli 1928, St.bl. no. 216, tot wijziging en aanvulling van de bepa lingen omtrent de naamlooze vennoot schap en regeling van de aansprake lijkheid voor het prospectus, bepaald op 1 April 1929. VEREENIGING VAN GEMEENTE ACCOUNTANTS. Ve vereen, van Gemeente-accoun tants zal op Zaterdag 29 Sept. e.k. in één der lokalen van het restaurant van het Jaarbeursgebouw te Utrecht om 11 uur dés voormiddags haar tweeden accountantsdag houden, voor afgegaan door een algemeene leden vergadering en een vergadering van leden-accountants. Op den accountantsdag zullen als sprekers optreden Mr. Dr. G. v. Leyden secretaris dei' gemeente Zwolle en Ir. W. F. J. M. Krul, directeur van het Rijksbureau voor drinkwatervoorzie ning te 's Gravenhage, die een inlei ding zullen houden over het onder werp: De Naamlooze Vennootschap en de stichting als eploitatievorm voor intercommunale bedrijven. OPPOSITIEBLAD Wij lezen in het Volk: Verschenen is het proefnummer van „De Socialist", onder redactie van E- do Fimmen, J. de Kadt en P. J. Schmidt en met medewerking o.a. van v. d. Goes, Kiès, Nathans, Stenhuis. Er wordt in medegedeeld, dat de geregelde verschijning van het blad met 1 October begint. Dit is het blad van de open-brief- groep. Naar men weet, had een door die groep aangewezen contactcommis sie zich tot ons Partijbestuur gewend met de vraag, of het tegen uitgave van een oppositieblad bezwaar had.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1