CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dii Dommer bestaat uit TWEE Bladen
EERSTE BLAD.
9* JAARGATTO
DONDERDAG 13 SEPTEMBER 1928
NUMMER 2539
IEDWE LEIDSCHE COURANT
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden ItfÊtQfi' Teleioonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaalf 2J50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
V Crematie en kanker.
Hoeveel moeite of hier en daar ge
daan wordt om de lijkverbranding al
gemeen ingang te doen vinden, kan
blijken uit de middelen die daartoe
worden aangewend.
In het medisch tijdschrift Britisch
Medical Journal wordt door het Insti
tuut voor Kankeronderzoek er op aan
gedrongen het stoffelijk overschot van
kankerlijders verplicht naar het cre
matorium te verwijzen. Wijl na her
haalde proefnemingen gebleken is, dat
de virus dezer ziekte zelfs door een
porseleinen filter dringt, deze ook den
bodem, hij moge uit kiezel, kalk of
leem zijn samengesteld, moet kunnen
doorboren. Bij de geconstateerde toe-
noming dezer kwaal meent men in
Engeland dat het verplicht cremeeren
van aan deze ziekte overledenen nood
zakelijk is.
Het is weer een stelling die nog be
wezen moet worden, maar die reeds
nu wordt aangegrepen om propaganda
te maken voor lijkverbranding.
Het bericht zooals het daar ligt laat
allerlei vragen onbeantwoord. Zoo b.v.
of de toeneming van kanker het
sterkst zich openbaart in de nabijheid
van de begraafplaatsen. Ook zou men
mogen vragen of de toeneming elders
ook tot eenzelfde conclusie leidde.
Maar als propagandamiddel kan het
al vast dienst doen. Als zoodanig
wordt het gebruikt. Dit is teekenend.
STADSNIEUWS.
DANK- EN BEDESTOND VOOR HET
CHR. ONDERWIJS.
Gisteravond is in de Hooglandsche
Kerk de jaarlijksche Dank- en Bede
stond voor het Cbr. Onderwijs gehou
den, uitgaande van het Locaal Comité
,.De Unie een school met den Bijbel
Sprekers waren ds. D. Kuilman, Ned.
Herv. predikant alhier en dr D. K.
Wielenga, predikant der Geref. Kerk
van Voorschoten.
De kerk was flink bezet.
Nadat gezongen was Ps. 103 1, ging
dr. Wielenga voor in gebed en las ver
volgens Jozua 3 144 9.
Spr. begon zijn rede met er aan te
herinneren hoe 50 jaar geleden de
strijd is ingezet, waarvan wij thans
nog, veelal onbewust, de zegeningen
genieten. Het is echter niet goed, in
dien ons volk deze historie zou verge
ten; daarom is bet zoo noodig dat wij
thans bijeenkomen om te herdenken
de wonderen die God heeft van ouds
gewrocht. Zoo heeft ook Israël bij den
tocht door den Jordaan 'n monument
van 12 steenen opgericht, dat getuigt
van het gevaar om - vergeten, den
plicht om te gedenken en de roeping
om te onderwijzen.
Onder dit drieërlei gezichtspunt wil
spr. ook den strijd voor het Chr. on
derwijs bezien.
Vergeet het niet hoe de toestand 50
jtar geleden was. De scholen waren
heidensch, paganistisch en de geest
die er heerschte was de geest van
Bousseau. Ook de schoolwetten waren
in een geest van „neutraliteit" geredi
geerd. De Bijbel werd een verboden
boek op de school. Wel bestond de
mogelijkheid, dat de Christenen door
hen zelf betaalde scholen oprichtten,
doch daarvoor was noodig een „auto
risatie", welke toestemming in vele ge
vallen door de autoriteiten niet ver
kend werd, zóó „liberaal" waif men!
Toen in 1857 de Schoolwet-Van der
Erugghen werd ingediend legde Groen
\an Prinsterer zijn mandaat als Twee-
re Kamerlid neer; hij kon zóó i let
langer de verantwoordelijkheid dra
gen en gaf van zijn besluit rekenschap
in een „open brief" aan de Kiesver-
eeniging „Nederland en Oranje' te
Leiden".
Hier ter stede was het evenwel ge
lukt, in '53 aan de Oude Vest en in '54
aan de Langebrug Chr. scholen te
stichten, die onder bescherming ston
den van ds. D. Chantepie de la Saus-
saye en ds. J. H. Donner, alsmede van
Groen van Prinsterer.
In 1878 werd op 18 Juli de schoolwet-
Kappeyne, die het Christelijk Onder
wijs met vernietiging bedreigde, aan
genomen; reeds 4 dagen later hadden
overal in den lande bidstonden plaats
rn op 3 Aug. werd aan Koning Willem
UT het Volkspetitionnement aangebo
den, onderteekend door 305.000 Neder
landers. Desondanks teekende de Ko
ring op 17 Aug. het ontwerp-School-
v et. waardoor het tot wet verheven
werd.
De toeleg der tegenstanders van het
l r. onderwijs mislukte evenwel; in
1 •-S9 werd bij de wet-Markay subsidie
aan liet Chr. onder»vij9 toegestaan en
onder Minister De Visser werd ten
slotte de gelijkstelling bereikt, al heeft
het dit nadeel dat we thans feitelijk
een Chr. Staatsschool hebben.
Tenslotte wees spr. op den plicht
der ouders, hun kinderen te onderwij
zen of te doen en te helpen onderwij
zen in de waarheid der Heilige Schrift,
Waartoe school en gezin moeten sa
menwerken.
Nadat gezongen was Ps. 105 1, 5 en
24, betrad ds. Kuilman den kansel, die
wees op de noodzakelijkheid van het
gebed voor het Chr. onderwijs.
Wij moeten er voor waken, dat niet
in het heden en in de toekomst de
glans en de heerlijkheid van het gees
telijk goed der diep-Christelijke over
tuiging verloren ga, zoo wordt in het
Unieblaadje van het Locaal Comité
gezegd, en spr. beaamt dit ten volle.
Na 1917 en 1920 zijn al meer dan
eenmaal in Christel ijken kring de
vragen opgekomen, op welke goederen
wij die geestelijke overtuiging moeten
richten. Wij hebben immers ons doel
in hoofdzaak bereikt. Waarom hebben
wij God nu nog te bidden?
Prof. Bavinck heeft reeds de vrees
uitgesproken, dat het jaar der
geldelijke overwinning wel eens het
jaar van onzen geestelijken ondergang
zou kunnen zijn. Het is immers moei
lijk, weelde te kunnen dragen.
Een ander gevaar ligt daarin, dat
onze vrijheid is verloren gegaan en de
Staat over ons schoolmeestert.
Spr. kan deze bezwaren niet ten
volle onderschrijven, omdat immers
aan onze vrijheid om het Evangelie
in de school te onderwijzen geen en
kele belemmering in den weg wordt
gelegd.
Veel ernstiger acht spr. het dat we
ons te weinig hekommeren om de
duizenden kinderen die nog op de
openbare scholen gaan en het eene
noodige missen.
Groen streed tegen het onttrekken
van den Bijbel aan de Volksschool, en
deze strijd is nog niet uit, want het
doel is nog niet bereikt. Hoe we prac-
tisch dit moeten uitvoeren, kan spr.
niet zeggen, doch het staat voor hem
vast, dat we hen die nog in duisternis
zitten het licht, dat wij hebben, niet
mogen onthouden.
Meermalen zijn wij zelf er de schuld
van, dat nog zoovel en van het Chr. on
derwijs niet willen weten. Er zijn
Christelijke onderwijzers, die eigenlijk
in die sfeer niet thuis bêhöoren; er zijn
ook Christelijke schoolbesturen, die
niet begrijpen den strijd die er zijn
kan in de hart van jonge onderwij
zers en onderwzeressen.
In veel opzichten dreigt de glans
van het goud der diep-geestelijke over-
tuigin verloren te gaan. Daarom ga de
bede op om de komst van Gods Ko
ninkrijk, dat we niet alleen in eigen
kring doch in breeden kring de diep-
geestelijke overtuiging uitdragen.
Spr. ging vervolgens voor in dank
gebed, waarna ten besluite Gezang
189 4 gezongen werd.
GEM. ARBEIDSBEURS.
Bij de Arbeidsbeurs stonden op 12
September 1928 ingeschreven 449
werkzoekenden. Op denzelfden datum
van het jaar 1927 bedroeg bet aantal
ingeschrevenen 523.
EEN JUBILEUM.
Zaterdag 15 Sept. herdenkt de heer
C. L. Seijn den dag, dat hij voor 25
jaar als blikslager bij Tieleman en
Dros eonservenfabrieken in dienst
trad.
DE ROTOWSKY's.
Evenals verleden jaar zijn mevrouw
en den heer Rotowsky bereid bevonden
om hunne krachten te geven voor
manschappen der Herhalingstroepen,
door hun viool- en piano-recital inet
causerie te houden op Dinsdag 18
September, des avonds 8 uur in de za
len van de Morschpoortkazerne.
VERSLAG VAN DE BRANDWEER.
Blijkens het verslag van de Brand
weer over het jaar 1927, hadden gedu
rende dit jaar plaats: 10 schoorsteen
branden, 36 kleine binnen-branden, 2
zware binnen-branden, 3 kleine uit
slaande branden, 3 zware uitslaande
branden en 10 buitengewone branden,
totaal 64 branden, terwijl de brand
weer nog 2 maal op vermoeden van
brand werd gealarmeerd.
In de formatie van het vaste perso
neel kwam geen verandering en bieef
bestaan uit: Commandant en Onder-
Commandant (neven-betrekking) en 8
brandwachts.
Door den verkoop van 2 stoomspui
ten en 3 handspuiten moest een nieu
we groepeering van het vrijwillige
personeel plaats hebben.
Het vrijwillig perso ïeel bestond
daarin uit: 2 opper-brandmeesters, 3
brandmeesters, 3 adjunct-brandmees-
tes en 23 spuitgasten, ingedeeld bij de
2 motorspuiten en, de stoomspuit.
Aangesteld werden nog 2 nieuwe
spuitgasten.
De buiten werking gestelde stoom-
en handspuiten werden publiek ver
kocht en brachten met eenig ander af
gedankt materiaal netto op de som
van f 910.
Een buiten werking gestelde red
dingsladder werd verkocht voor f 250
aan de Gestichten Endegeest, c.a.
De beide motorspuiten voldeden uit
stekend en bleven bij de groote bran
den, zonder de minste stoornis of op
onthoud, uren lang werken. Ook de op
een der spuiten meegevoerde afneem
bare reddingsladder bewees een enke
le maal goede diensten, al bleek dan
ook dat bij strenge vorst en ijsvorming
de ladder zeer moeilijk is te hantee-
ren en dan nog al gevaarlijk is bij het
beklimmen.
Ten dienste van de Brandweer zijn
voorts aanwezig: 504 brandwanen
van de Gemeente en voor zooveel be
kend 20 van het Rijk en 14 van parti
culieren. Een brandkraan, liggende
juist over de gemeentegrens in de ge
meente Oegstgeest, mag zoo noodig
cok door de Leidsche Brandweer wor
den gebruikt.
Onder leiding van den Commandant
of den Onder-Commandant wordt met
het brandweermateriaal door de
brandwachts geoefend en deze hebben
dan ook een meerdere mate van ge
oefendheid verkregen om met dat ma
teriaal om te gaan.
Ook met het vrijwillig personeel
werden, behalve de gebruikelijke voor-
en najaarsoefening, extra oefeningen
gehouden.
Bij de op ongeregelde tijden door den
Comm. gehouden beproevingen van
het materiaal, hetwelk uitsluitend ge
schiedt met het vaste personeel, bleek
alles steeds in orde te zijn. Ontdekte
afwijkingen werden direct hersteld of
maatregelen daarvoor genomen..
AMBTSAANVAARDING.
Prof. Dr. A. D. FOKKER.
Prof. dr. A. D. Fokker te Santpoort,
conservator bij de Teyler-stichting te
Haarlem, benoemd tot bijzonder hoog
leeraar in do Theoretische Natuurkun
de vanwege deze stichting bij de Uni
versiteit alhier, zal zijn ambt aan
vaarden met het hoi'ilen van een rede
op Woensdag 26 dezer des namiddags
2 uur in het groot-auditorium der
Universiteit.
BURGERLIJKE STAND. 'f
Gehuwd:
C. Rodenburg, jm en C. van Vliet,
jd J. de Boer, jm en G. A. Heetveld,
jd A. A. G. Bergers, jm en M. M. F.
Trel, jd J D. Verkerk, jm en G. de
Vos, jd M. W. de Visser, wedr en C.
J. Hozee, jd P. Gerth, gesch en J. A.
Roos, jd P. v. d. Put. jm en J. H.
Smeele, jd F. P. Smit, jm en J. W.
II. Gascard, gesch A. G. Fasseur,
jm en M. Botermans, jd L. Eradus,
jm en J. Ju, jd W. D. A. Truyers,
jm en M. Labordus, jd J. J. den Os,
jm en M. Gorree, jd J. H. Schlag-
wein, jm en S. C. Hoppenbrouwer, jd
G. A. Batist, jm en M. M. Nap A.
Rietkerken, jm en M. M. van Polanen,
jd.
BINNENLAND.
HOFBERICHTEN.
Naar gemeld wordt, zal H. M. de
Koningin de volgende week een dag
de legermanoeuvres in Limburg bij
wonen.
De Prins is voornemens Zaterdag
15 dezer de oefeningen bij te wonen
van de transportcolonnes uit de vier
noordelijke provincies welke dien dag
zullen gehouden worden op den Kra-
nenberg nabij Zwolle.
De Prins zou omstreeks half drie
op het terrein aankomen van Apel
doorn uit.
DE ZIEKTEGEVALLEN AAN BOORD
VAN DE INSULINDE.
Aneta seint d.d. 11 Sept. uit Bata
via:
Een gisteravond gehouden vergade
ring van Batavia'sche artsen heeft de
volgende motie aangenomen:
De vergadering van 35 Batavia'sche
medici spreekt hare verontwaardiging
uit over de wijze, waarop het excerpt
van het rapport der drie Leidsche
hoogleeraren inzake de Insulinde we
reldkundig is gemaakt, immers dit
excerpt spreekt een veroordeeling uit
van de Bataviasehe artsen zonder dat
tevoren ook maar een poging is ge
daan om met hen in verbinding te ko
men.
Daardoor is de goede naam dezer
medici onnoodig geschaad.
PT llTQWPn
AMSTERDAM ROTTERDAM.
Commissarissen van de Associatie
tot den aanleg en het Beheer van den
straatweg van Gouda naar Bodegra
ven, hebben de bijzondere aandacht
van den Minister van Waterstaat ge
vestigd op de bezwaren, die Burge
meester en Wethouders der gemeente
Nieuwkoop hebben ontwikkeld tegen
de richting van den ontworpen weg
Amsterdam-Rotterdam.
Hierbij staan voor de Associatie
groote belangen op het spel, want in
dien vastgehouden wordt aan de rich
ting achter het dorp Nieuwkoop om,
dan wordt genoemde straatweg ge
heel vermeden en wordt hij getraceerd
via het Meije-dorp door den Polder
Nieuwkoop en Noorden, gelijk ook
Nieuwkoop wil, dan zal hij voor on
geveer de helft den straatweg opne
men, wat een voordeel is voor bet Rijk
en een groot belang voor de Associatie
OEFENINGEN VAN DE MARINE.
Bij de gisteren begonnen oefeningen
der Marine om en bij de Zeeuwsche
wateren, wordt verondersteld, dat een
vijandelijke macht Zeeuwsch Vlaan
deren en Brabant heeft bezet en daar
na getracht heeft vasten voet op de
Zeeuwsche eilanden te verkrijgen, in
de eerste plaats op Zuid-Beveland,
doch dit is hun nog alleen op Tholen
en St. Philipsland gelukt,
't Is daardoor alleen mogelijk buiten
om den dagelijkschen aanvoer van le
vensmiddelen en munitie van verster
kingen te doen plaats hebben.
Wemeldinge wordt beschouwd als
de beste landingsplaats van Neder-
landsche troepen en de Nederlandsche
sche oorlogsschepen en andere vaar
tuigen hebben zich op de Oosterschel-
de terug getrokken, omdat de Wester-
schelde als „niemandsland" wordt be
schouwd, omdat Zeeuwsch Vlaande-
ren door den vijand is bezet.
De bedoeling is, dat de als vijandig
beschouwde schepen het verkeer tus-
schen Holland en Zeeland trachten te
beletten, terwijl de Nederlandsche
schepen juist dat verkeer moeten be
schermen.
Daartoe is de hulp noodig van wa
tervliegtuigen, mijnen en onderzeeboo
ten.
WAT IS EEN WERK-FORENS?
De heer P. A. G. Baron van Heecke-
ren van Brandenburg, burgemeester
van Woudenberg, laat dagelijks zijn
kinderen per auto naar de school te
Zeist brengen. De auto wordt bestuurd
door den chauffeur van den heer Van
Heeckeren.
Wat deed nu de gemeente Zeist?
Deze redeneerde: de chauffeur des
heeren van Heeckeren komt meer dan
90 dagen per jaar de kinderen zijns
heeren per auto brengen, wij, gemeen
te Zeist, slaan hem du9 aan als werk-
forens, daar hij immers meer dan 90
dagen per jaar te Zeist komt „wer
ken"
De heer Van Heeckeren, burgemees
ter van Woudenberg, vond dit geval
nog al kras en merktein den gemeen
teraad van Woudenberg op, dat een
dusdanige toepassing niet de bedoe
ling kan zijn van de Forensenwet.
Op die manier, meende hij kan men
een dienstmeisje, dat vaak in een an
dere gemeente boodschappen moet
doen, ook wel als „werkforens" aan
slaan.
Mitsdien stelde hij den gemeente
raad van Woudenberg voor, dit geval
aan het oordeel van Ged. Staten van
Utrecht te onderwerpen. Met welk
voorstel de Woudenbergsche Raad ac-
coord ging.
BOOTTREINEN.
De bootrein van het s.s. Prinses Ju
liana, die morgen te Genua verwacht
wordt, zal Zaterdagmorgen om 11 uur
aan het Staatsspoor in Den Haag aan
komen.
OPRUIMING VAN VRUCHTBOOMEN
Op vragen van het Tweede Kamerlid
den heer Bulten, betreffende een he
velschrift tot opruiming van bopmen,
vooral vruchtboomen, langs den voet
van den dijk in het land van Maas en
Waal, heeft de minister van water
staat geantwoord, dat na onderzoek is
gebleken, dat inderdaad bevel is ge
geven.
Gebleken is, dat de dijkstoel van
het polderdistrict Maas en Waal be
reid is uitstel te verleenen voor de
volgens liet Rivierpolderreglement be
volen opruiming van bedoelde beplan
tingen, voor zoover gelegen buiten de
binnenkort te versterken dijkvakken,
zoodat verlies van de opbrengst der
vruchten van de op te ruimen boomen
zooveel mogelijk wordt beperkt.
Vele belanghebbenden zijn van de
beslissing van Gedeputeerde Staten,
waarbij hun bij dat college ingesteld
beroep werd afgewezen, in beroep ge
gaan bij de Kroon.
Nadat de Raad van State, afdeeling
voor de geschillen van bestuur, zal ge
adviseerd hebben, zal voor den-minis
ter de tijd daar zijn, om zijn stand
punt te bepalen.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentie n per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Belangrijkste nieuws io dit Nummer.
Binnenland. 1
De Centrale Diaconale conferentie te
Arnhem.
De tocht der vijf vliegtuigen naar
Indië.
Ernstige autobotsing te Garderen.
Buitenland.
De 52ste zitting van den Volken
bondsraad bijeen.
Cnshendnn en Chamberlain over het
Vlootcompromis.
Revolutionaire beweging in Spanje
onderdrukt.
Opzienbarende aanhouding in de
Afghaansche hoofdstad.
De IJzeren Gnstaaf is te Berlijn te
ruggekeerd.
De opsporingen in het Poolgebied
zijn gestaakt.
BESMETTELIJKE ZIEKTEN.
In de week van 2 tot en met 8 dezer
is het volgend aantal gevallen van be
smettelijke ziekten aangegeven:
Febris typhoidea 34; roodvonk 338
(waarvan 34 in Amsterdam, 56 te Rot
terdam en 48 te 's Gravenhage); diph-
terie 59; meningitis cerebrospinalis
epidemica 3; encephalitis lethargica 1,
en poliumyelitis anterior acuta 1.
ENCEPHALITIS NA INENTING.
In de week van 2 tot en met 8 Sep
tember 1928 zijn geen gevallen van
encephalitis na inenting ter kennis
van het Staatstoezicht op de Volksge
zondheid gekomen.
BUITENLAND.
DE VOLKENBOND. J
De 52ste Raadszitting. 1
De Volkenbondsraad heeft gistermiddag
de eerste bijeenkomst in de 52ste zitting
gehouden.
Op voorstel van Briand, die aan de
beurt was om voorzitter te worden, heeft
de raad den Finschen minister van bui-
tenlandsche zaken Procope, die reeds de
51ste zitting gepresideerd heeft, uitgenoo-
digd het voorzitterschap ook van deze zit
ting te blijven vervullen.
Minister Procope die deze uitnoodiging
aanvaardde, heeft hierop de nieuwe le
den van den raad Foroughi (Perzië), Qui-
nones de Léon (Spanje) en Zumeta (Ve
nezuela) met enkele woorden welkom ge-
heeten.
Hetgeen de raad gisteren behandelde,
was niet erg belangrijk. Te vermelden
valt alleen, dat de volkenbondsraad den
heer Quinones de Léon heeft benoemd tot
opvolger van minister Beelaerts van
Blokland als rapporteur over de Poolsch-
Litausche betrekkingen.
Het ontwapeningsvraagstnk.
In de derde commissie van de assem-
blée is gisteren het ontwapeningsvraag-
stuk behandeld. Daarbij drong lord Cus-
hendun er op aan, dat geen aansporing
tot de commissie-Loudon zou gericht wor
den om den datum voor de ontwapenings
conferentie vast te stellen.
Lord Cushendun achtte 't ongewenscht,
dat de commissie-Loudon bijeen zou ko
men, voordat de betrokken zeemogendhe
den het eens zouden zijn geworden en
niemand kon op het oogenblik voorzien
of dit met October, met November of met
December het geval zou zijn. De volken
bondsvergadering moest echter vertrou
wen hebben in de activiteit der regeerin
gen der zeemogendheden.
Met dezen troost wilde lord Cushendun
de commissie naar huis zenden. Doch
men mag zich afvragen, of de commissie
hiermede genoegen zal nemen, nadat men
van April van het vorige jaar tot nu toe
vergeefs op een overeenstemming heeft
gewacht.
HET VLOOTCOMPROMIS.
Een verklaring van Lord Cnshendnn.
Gisteren deelde lord Cushendun mee,
dat men, ofschoon er nog geen enkel of
ficieel antwoord ontvangen is, niet-offi-
cieel heeft laten doorschemeren, dat het
Engelsch-Fransche vlootcompromis bui
tengewoon onaangenaam zou kunnen zijn
voor zekere andere partijen, die evenzeer
als Frankrijk en Engeland het recht heb
ben hun stem te laten hooren.
De meaning van Chamberlain.
Sir Austen Chamberlain, die bij zijn
aankomst te Bermuda werd geïnterviewd,
heeft verklaard dat de reis hem wonder
lijk veel goed heeft gedaan. De geruchten,
dat zijn aftreden aanstaande zou zijn,
zijn onzinnig. Hij rekent er op zijn func
ties bij lijn terugkomst in November te
hervatten.
