CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
9<te JAARGANG
DINSDAG 11 SEPTEMBER 1928
NUMMER 2537
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week f 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778 -
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Ge one Advertentiên per regel 221/j cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertenties - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Dit nummer bestaat uit IWEE Bladen
EERSTE BLAD.
V Het christelijk onderwijs in
Leiden.
Nu Woensdagavond in de Hoogland-
sche Kerk de Dank- en Bedestond voor
het Christelijk Onderwij| zal gehou
den worden is het goed eens even na
te gaan, hoe groot ook in Leiden de
zegen van God over dit onderwijs is
geweest in de halve eeuw, die sinds
de donkere dagen van 1878 verstreek,
't Zal dan wel blijken, hoe voor een
Dankuur meer dan overvloedig reden
is.
In het Unieblaadje lezen we, na een
korte schets van den druk, die de Wet
van '78 den voorstanders van Chris
telijk Onderwijs oplegde, het volgende:
„Verwonderen doet het wel niet.
dat onder zulke omstandigheden,
het aantal Chr. Scholen hier ter
stede nog klein was. Er waren er 3:
de weinig bevolkte School aan den
Stillen Rijn sedert 1853; de School
op de Hooigracht sedert 1854; en de
School op de Middelstegracht sedert
1871. De 3 hoofdonderwijzers werden
bijgestaan in totaal door 12 „hulp"-
onderwijzers, 3 „hulp"-onderwijze-
ressen en eenige kweekelingen.
Eere aan de nagedachtenis van hen,
die toen, in onze stad, hun schou
ders hebben gezet onder den arbeid
voor en in de Chr. School!"
Zet nu daar eens naast den stand
van het Chr. Onderwijs, zooals het
Verslag van de Gemeente Leiden over
het jaar 1927, dus niet een3 de aller
laatste opgaven, daarvan spreken.
Leiden bezit thans, volgens dat ver
slag:
1 U.L.O.-school, Hoofd C. J. W. de
Reuver, Noordeinde 40 met 3 onderw.,
1 vakonderwijzeres voor Boekhouden
en 1 voor Nutr. en fraaie Handwerken
en 1 onderwijzer voor gymnastiek, met
103 leerlingen;
2. Opleidingsschool voor H.B.S., enz.,
Hoofd A. L. L. Gathier, Noordeinde
40, met 12 onderwijzers en onderwij
zeressen, 2 kweekelingen met akte.
1 vakonderwijzer voor gymnastiek,
met 415 leerlingen;
3. Chr. School A, Hoofd A. v. d. Baan,
Pasteurstraat, met 6 onderwijzers en
onderwijzeressen, met 276 leerlingen;
4. Chr. School B, Hoofd J. Kalsbeek,
Pasteurstraat, met 6 onderwijzers en
onderwijzeressen en 1 onderwijzeres
voor handwerken, met 255 leerlingen;
5. Chr. School, Hoofd P Herfkens,
Munnikenstraat 1, met 5 onderwijzers
en onderwijzeressen en 1 onderwijzer
voor gymnastiek, met 209 leerlingen;
6. Chr. School, Hoofd W. A. Bode-
wes, Oosterstraat 16, met 5 onderwij
zers en onderwijzeressen en 1 onder
wijzer voor gynastiek, met 218 leerl.;
7. Chr. School, Hoofd P. C. Zandee.
Middelstegracht, met 7 onderwijzers en
onderwijzeressen, 1 onderwijzeres voor
handwerken en 1 onderwijzer voor
gymnastiek, met 274 leerlingen;
8. Chr. School, Hoofd A. J. Doorne-
veld, Plantsoen, met 5 onderwijzers en
onderwijzeressen en 1 onderwijzer
voor gymnastiek, met 210 leerlingen;
9. Chr. School, Hoofd G. Bakema,
Stadhouderslaan, met 6 onderwijzers
en onderwijzeressen, met 237 leerl.;
10. Chr. School, Hoofd W. Pothuis,
Lusthoflaan, met 9 onderwijzers en
onderwijzeressen, 1 onderwijzer voor
gymnastiek, met 349 leerlingen;
11. U.L.O.-School, Hoofd W. G. Al-
dershoff, Hoogl. Kerkgracht, met 3 on
derwijzers, 1 vakonderwijzer voor Wis
kunde, 1 onderwijzeres voor hand
werken en 1 onderwijzer voor gym
nastiek. met 81 leerlingen;
12. Opleidingsschool voor H.B.S. enz.,
Hoofd D. Meyer, Hoogl. Kerkgracht,
met 7 onderwijzers en onderwijzeres
sen, 1 onderwijzeres voor handwerken
en 1 onderwijzer voor gymnastiek, met
256 leerlingen.
Wie van de petitionarissen van 3
Augustus 1878 had zulk een zegen
durven verwachten. Wie ook van de
genen, die oordeelden, dat ,.de minder
heid maar onderdrukt moest worden",
heeft dat kunnen denken!
Daarom zal er In de Hoogl. Kerk ge
dankt kunnen worden van ganseher
harte en bij het bedenken, dat al deze
leerlingencijfers al weer gestegen ziin
in het loopende jaar, dat twee nieu
we scholen (Morschweg en in „onze"
Kooi) in wording zijn een feestavond
kunnen zijn, allermeest tot eer van
onzen God, Die zoo groote dingen in
onze stad heeft gedaan en nog doet
in het oog, Zij meenen. dat Zijne Ex
cellentie beter deed op zijn departe
ment te blijven.
Toch zien wij in de practijk nog al
eens, dat Minister Kan zich aanpast
aan de werkelijkheid.
Een van die werkelijkheden is dat
deze Minister ziet de nood, waarin ve
le gemeenten verkeeren. Daarvan ge
tuigde in 1926 een aandrang van deze
Excellentie op zijn collega's om aan de
gemeenten geen nieuwe lasten op te
leggen door nieuwe maatregelen waar
van de uitvoering op de schouders der
gemeenten zou komen te rusten.
De andere Departementshoofden ge
voelen blijkbaar echter de waarde van
dien aandrang niet al te goed aan.
Zoo kwam onlangs de Vereeniging
van Nederl. gemeenten in een tweetal
verzoekschriften in verzet tegen de
wetsontwerpen tot regeling van het
voorbereidend hooger en algemeen
vormend middelbaar onderwijs en tot
wijziging der schoolgeldheffing voor
het lager onderwijs.
Ten aanzien van het eerste ontwerp
werd daarin gewezen op de aanzienlij
ke verschuiving van lasten van het
Rijk op de gemeenten, welke de wijzi
ging ten gevolge zou hebben.
En wat de voorgestelde regeling
inzake het schoolgeld aangaat, werd
de nadruk gelegd op de belangrijke
vermindering, welke de opbrengst der
schoolgelden voor de gemeenten zou
ondergaan.
Ten overvloed© werd op beide pun
ten de aandacht der Kamer gevestigd
door den heer Droogleever Fortuyn,
die schriftelijke vragen stelde betref
fende deze belangrijke aangelegenhe
den.
Blijkbaar heeft de Minister van On-
derwijs ingezien dat een nader overleg
met de gemeenten was noodig geweest.
Immers nu zijn door den Minister van
Binnenlandsche Zaken aan de ge
meentebesturen vragenlijsten ter in
vulling gezonden om inlichtingen over
de financieele gevolgen van de voor
gestelde wetsontwerpen.
Hieruit blijkt in de eerste plaats een
nader overleg tusschen de Departe
menten onderling. Een overlag dat
niet vooraf plaats had en blijkbaar
vergeten was.
Meer waard dan het overleg tus
schen Ónderwijs en Binnenlandsche
Zaken is het cijfermateriaal, dat thans
aan de gemeentebesturen wordt ge
vraagd en waaruit de gevolgen, die de
beide ontwerpen voor de gemeenten
zullen hebben, straks spreken zullen.
Al is het dan ook laat, toch nog niet
t e laat naar wij hopen.
Wanneer toch de nieuwe lasten te
groot zouden blijken dan mogen wij
verwachten, dat de Minister de ont
werpen zal terugnemen en door ande
re vervangen.
Maar het gebeurde is toch wel een
goede les voor de toekomst. Een Mi
nister moet ook een practisch mensch
zijn. Zijn departement moet de ont
werpen toetsen aan de practijk en
moet daartoe overleg plegen. Wordt
dat vergeten dan is dat een tekort.
STADSNIEUWS.
PRINSES JULIANA
H. K. H. Prinses Juliana heeft he
denmiddag na afloop van de receptie
ter gelegenheid van de opening van
het nieuwe clubgebouw van de V. V.
S. L. wederom haar villa te Katwijk
betrokken.
V Overleg vergeten.
Onze Minister van Binnenlandsche
Zaken, tevens van Landbouw, houdt
er van de dingen ter pk-atse te gaan
zien. Voor sommigen is Jit een doorn
INGEBRUIKNEMING
VEREENIGINGSGEBOUW RER
V. V. S. L.
Het nieuwe vereenigingsgebouw van
de Vereeniging voor Vrouwelijke Stu
denten (V. V. S. L.), waarvoor is aan
gekocht het perceel Rapenburg 65, tot
voor kort bewoond door den vorigen
burgemeester, Jhr. De Gyselaar, is
hedenmiddag officieel in gebruik ge
nomen.
Ook Prinses Juliana was als lid
der V. V. S. L. bij de ingebruikneming
aanwezig.
Het gebouw was zoowel uit- als in
wendig met groen, bloemen- en plan
tengroepen versierd en van vele wo
ningen in de omgeving van het nieu
we vereenigingsgebouw hadden de be
woners de vlag uitgestoken.
Hedenmiddag te omstreeks half 3,
vereenigden de leden zich in de tot
dusver in gebruik zijnde clublokalen
in het Nutsgebouw, vanwaar zij zich
vervolgens gezamenlijk naar het nieu
we vereenigingsgebouw begaven.
Prinses Juliana wandelde in den
stoet mee.
Nadat allen zich in de groote zaal
van het nieuwe vereenigingsgebouw
hadden opgesteld, heeft de praeses der
V. V. S. L., Mej. Tjeenk Willink, het
nieuwe gebouw met een toespraak ge
opend. waarin zij haar blijdschap er
over uitsprak, dat zoovele oud-leden,
voor het bijwonen van deze plechtig
heid waren overgekomen.
Na de openingsrede van de prae
ses heeft het bestuur receptie gehou
den.
Hier kwamen o.a. hun gelukwen-
schen aanbieden Z. K. H. Prins Hen
drik, de burgemeester van Leiden,
Mr. A. van de Sande Bakhuyzen, me
de namens curatoren der Leidsche
Universiteit, de rector magnificus
der Leidsche Universiteit, Prof. Wen-
sinck, deputaties van zustervereni
gingen uit andere universiteitssteden,
alsmede van andere bevriende stüden-
tencorporaties uit Leiden, enz.
Vervolgens was er een feestmaaltijd
voor leden en oud-leden.
De openingsplechtigheid wordt be
sloten met een avondfeest in het ver
eenigingsgebouw, waarbij ook de no
vieten aanwezig zullen zijn.
Prof. POLAK BENOEMD TOT
HOOGLEERAAR TE GRONINGEN.
Bij Koninkl. Besluit van 6 Sept. 1928
is benoemd aan de Rijksuniversiteit
te Groningen it, ka'Faculteit .Ier Let
teren en Wijsbegeerte om onderwijs te
gev<n in de geschiedenis der Wijsbe
geerte, Logica en de metaphysica, tot
gewoon hoogleeraar dr. L. Polak, bij
zonder hoogleeraar aan de Universiteit
alhier.
Prof. Dr. HAZEU.
Bij Koninklijk Besluit is op verzoek,
met ingang van 17 September, wegens
gezondheidsredenen eervol ontslag
verleend aan dr. G. A. J. Hazeu, als
hoogleer aar aan de Universiteit alhier,
met dankbetuiging voor de bewezer-
hèlangrijke diensten.
KUNSTAVOND VOOR DE
MILITAIREN.
In de Stadsgehoorzaal werd gister
avond voor de herhalingsplichtige mi
litairen een kunstavond gehouden.
Waarschijnlijk door het mooie weer
was de zaal slechts matig bezet, wat
zeer te betreuren is, daar het program
ma van dezen kunstavond inderdaad
op een hoog peil stond.
De bijeenkomst'werd op de gebrui
kelijke wijze geopend door den voor
zitter van het comité tot ontspanning
van herhalingsplichtige militairen,
den heer J. Bosch, die daarna een kor
te openingsrede hield, waarin hij al
len hartelijk welkom heette en er ver
der op wees, dat Nederland het land
is waar de grootste vrijheid genoten
wordt, een vrijheid die voortkomt uit
het wettig gezag en daardoor gesteund
wordt. Er zijn menschen, die zeggen:
„Krom u niet onder 't juk", maar zul
ke menschen,zijn het die als ©r gevaar
is het eerst wit om de neus worden en
de feiten zijn er, die bewijzen, dat als
zij baas worden de meest gruwelijke
dwang ontstaat.
Spr. wees er verder op hoeveel ons
land aan onze Koningin te danken
beeft, en met een: Lang leve Koningin
Wilhelmina, besloot hij zijn rede.
De muziek zette daarna het Wilhel
mus in, dat door de aanwezigen staan
de werd aangehoord.
Vervolgens werd een aanvang ge
maakt met de afwerking van het pro
gramma.
Dit bestond uit muziek van het
strijkensemble „Euterpe" en voor
drachten van den heer Siebesma uit
Voorburg en we weten waarlijk niet
wie van beiden meer lof verdient.
De muziek van „Euterpe" was hoog
staande kunst, waarvan de aanwezi
gen zeer genoten hebben, terwijl van
c!e voordrachten van den heer Siebes
ma precies hetzelfde kan worden ge
zegd.
Beider repertoire-was ook zeer af
wisselend. Soms bracht de muziek het
bloed aan 't bruisen, maar er waren
ook teere momenten en momenten
van wijding die diepen indruk maak
ten. De directeur, de heer Noordanus
Jr., verdient een hartelijk woord van
hulde.
De heer Siebesma hjeeft, zooals we
reeds eerder opmerkten, voorliefde
voor een apart genre van voordrach
ten en daarom heeft hij ook een apart
talent. Verzen die getuigen van vader
landsliefde en Oranjetrouw draagt hij
niet alleen voor omdat die op sommige
vergaderingen te pas komen, maar hij
doet het met innerlijke overtuiging.
Voor dezen avond had hij verschillen
de schetsen, uit het soldatenleven ge
kozen van ernstig en van luimig genre,
die volkomen in de sfeer van de bij
eenkomst pasten en die door bet. pu
bliek dan ook zeer geapprecieerd wer
den.
Alles bij elkaar genomen was bet
een zeer mooie avond.
INSTITUUT KERN.
De Commissie voor Onderwijs in de
Oostersche talen uit het instituut-
Kern alhier, deelt mede. dat de lijst
van docenten in het Arabisch voor
den cursus 1928/'29 moet worden aan
gevuld met den naam van Sajjid' Ab
e's llah Ai Attas. De door dezer» te ge
ven cursus begint begin October in net
instituut Kern op een nader te bepalen
dag en uur.
DE GEREF. JEUGDRAAD.
Men verzoekt ons mede te deelen,
clat de vergadering van den Geref.
Jeugdraad, die hedenavond zou plaats
hebben, door verschillende omstan
digheden uitgesteld is tot nader aan
kondiging.
MEDISCHE FACULTEIT DER LEIDSCHE
STUDENTEN.
Bij de firma S. C. van Doe9burgh al
hier is verschenen het jaarboekje vari de
medische faculteit der Leidsche studen
ten voor het studiejaar 19281929 (22ste
jaargang).
Prof. dr. J. van der Hoeve, voorzitter
van de faculteit voor geneeskunde der
Leidsche universiteit, heeft het van een
voorwoord voorzien, waarin hij o.m. zegt:
„Bij het eerste verschijnen van dit boek
je kwamen, jaarlijks een veertigtal stu
denten in de geneeskunde te Leiden aan
en was de gemiddelde studietijd korter
dan thans het geval is, zoodat, waar te
Leiden in den laatsten tijd meer dan 100
studenten per jaar zich aan de medisch®
studie gaan wijden, het aantal der stu
denten in de geneeskunde alhier welhaast
verdriedubbeld is.
Daar aan de andere universiteiten zich
hetzelfde verschijnsel in meerdere of min
dere mate voordoet en er nog geen aan
duiding van eenigen teruggang bemerk
baar is, vraagt men zich af, of er niet veel
meer artsen zullen komen dan in Neder
land en zijn koloniën een goed bestaan
kunnen vinden.
Reeds menigmaal zijn over dit punt be
schouwingen gehouden, maar het komt
mij niet ongewenscht voor om ook te de
zer plaatse hieraan onze aandacht een
oogenblik te wijden.
Aan onze vier universiteiten te zamen
kwamen in het afgeloopen studiejaar on
geveer 400 studenten in de geneeskunde
aan, terwijl in Nederland nog geen 4000
artsen werkzaam zijn.
Het is bij deze verhouding duidelijk,
dat er jaarlijks veel meer artsen gevormd
worden dan er de practijk neerleggen en
dat in ons land percentsgewijze het aan
tal artsen veel en veel sneller toeneemt
dan het aantal inwoners.
De uittocht naar de overzeesche gewes
ten is nooit groot geweest, zoodat het
overgroote deel der medici een plaats in
ons land zoekt.
Met deze cijfers voor oogen is het wel
zeker, dat de strijd om het bestaan voor
den Nederlandschen arts in de naaste toe
komst steeds zwaarder zal worden. Hier
in nu schuilt een groot gevaar; voorzeker
kunnen door een goed" concurrentie de
beste eigenschappen van den mensch
naar voren gebracht worden, kan men
trachten vooruit te komen door zijn werk
beter te verrichter, dan zijn collega's,
maar de keerzijde der medaille is, dat
ook de minder goede hoedanigheden zich
sterker kunnen doen gelden, zoodat de
medische ethica in de knel komt. Bijna
in geen enkel beroep komen de goede
eigenschappen van den mensch zoozeer
tot hun recht als in het medische, maar
stichten de verkeerde zooveel onheil. Tee
kenen van het moeilijker worden der tij
den zijn reeds overal te merken en een
gevolg ervan is de steeds sterkere drang
naar medische rechtspleging
In België is een wetsvoorstel ingediend,
beoogende de instelling van een „ordre
des médecins", op denzelfden leest ge
schoeid als een „ordre des avocats", welke
laatste reeds een groot aantal jaren over
de discipline onder de advocaten waakt
(laatstgenoemde instelling bestaat ook in
ons land Red.). Ook in ons land wer
den pogingen in het werk gesteld om een
speciale medische rechtspleging in het
leven te roepen.
Zeker moet men erkennen, dat derge
lijke instellingen, indien zij noodig zijn,
goed werk kunnen verrichten, maar be-
Belangrijkste nieuws in dit Kumo.
Binnenland.
De opening van de stichting „Vogelen
zang" te Hillegom-Bennebroek.
Het Tweede Kamerlid Ketelaar stelt
zich herkiesbaar.
De heer Feber lid van de Tweede Ka
mer.
De ingebruikneming van het ciubge*
bouw der V.V.S.L. te Leiden.
Buitenland.
Spanje, Perzië en Venezuela zijn tot le
den van den Volkenbondsraad gekozen.
Een belangrijke rede van Bpand in de
Volkenbondsvergadering.
De besprekingen tusschen MüUer en de
geallieerden zijn afgeloopen.
Ernstig spoorwegongeluk bij Praag.
Amerika zal geen conferentie bijeenroe
pen voor ontwapening ter zee.
Een pleidooi voor samengaan van Ita
lië en Rnsland.
ter zou het zijn indien zij overbodig wa
ren en de medici zelf in staat om zonder
dwangmiddelen alle overtredingen der
medische fatsoensleer te voorkomen."
Het boekje bevat nagenoeg alles, wat
den medischen student van dienst en tot
voorlichting kan strekken.
Bij de opgave der colleges vinden we
vermeld, dat prof. Jelgersma voortaan
alleen colleges in de psychiatrie zal ge
ven. De colleges in de neurologie zullen
gegeven worden door den lector, Dr. A
Gans.
KAMER VAN KOOPHANDEL.
A.s. Maandag half 3 zal de Kamer
van Koophandel in het gebouw dier
Kamer aan den Stationsweg in openb.
vergadering bijeen komen.
POLITIE-MEDEDEELIN GEN.
De Commissaris van politie te Cu-
le rnborg verzoekt aanhoudingen
voorgeleiding van een inan van on
derstaand signalement, zich noemen
de en schrijvende W. Ketelaar, die in
de maand Juli 1928 zich bij neringdoen
den te Culemborg vervoegde, ten ein
de hun adressen op een door een res
tauratiehouder te CulembQrg uit te
geven spijskaart als reclame te plaat
sen. Hij vorderde f 3.50 vooruitbeta
ling, waaraan werd voldaan, terwijl
Ketelaar nadien niets meer «van zich
liet hooren, zoodat oplichting wordt
vermoed.
Signalement: flinke lengte, onge
veer 1.80 M. lang, sjovel 'gekleed met
bolhoed, bezit aktentasch, waarin mo
dellen spijskaarten, benevens diverse
aanbevelingen.
De Burgemeester van Rijswijk
(Z.-H.) verzoekt te worden bekend ge
maakt met den eigenaar van een op 24
Aug. 1928 in die gemeente gevonden
reservewiel van een auto, waarop ge
monteerd een nieuwe band, gemerkt
Good Year All Weater.
De Commissaris van politie te
Haarlem geeft belanghebbenden in
overweging om, alvorens in bandels-
relatie te treden met Hendrik Diek-
mann, geboren te Zwolle 18 Juli 1889,
ook wel zaken doende onder ,de na
men Diekmann's Handelsonderneming
en Diekmann's Goederenhandel, wo
nende te Haarlem, Gedempte Raam
gracht No. 70, inlichtingen in te win
nen aan zijn. bureau, afdeeling Justi-
tieelen dienst, Smedestraat No. 9.
Gistermiddag is in de Vestestraat
de 2-jarige E. B. in de ouderlijke wo
ning van de zoldertrap gevallen. Door
den E.H.D. is het ventje naar het Ac.
Ziekenhuis gebracht, waar bleek, dat
het door de val een lichte hersenschud
ding had opgeloopen.
Het anderhalfjarig kind van L.,
wonende op de Uiterstegracht is giste
ren uit de kinderstoel gevallen op een
steenen vloer. Wonder boven wonder
kon de dokter van den E.H.D. slechts
een kleine verwonding constateeren.
BINNENLAND.
COMMISSARIS DER KONINGIN IN
NOORD-BRABANT.
Naar wij vernumer is tij Kon.
besluit met ingang van 20 Sept. 1928
benoemd tot Commissaris der Konin
gin in de provincie Noord-Brabant
mr. A. B. G. M. van Rijckevorsel, lid
van de Tweede Kamer der Staten-
Generaal.
