CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Oil Dommer bestaal uit TWEE Bladen
EERSTE BLAD.
Belaimrijksie nieuws in dit Nummer.
9a® JAARGANG
VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1928
NUMMER 2534
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778 -
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknei Lisse
Middenstand en Zondag.
Te Alkmaar is het 25e Congres van
den Koninkl. Nederl. Middenstands
bond gehouden. Op den tweeden con
gresdag, gisteren, kwam aan de orde
het ontwerp op de winkelsluiting.
Hoewel de discussie over de strek
king van dit ontwerp belangrijk is,
gaan we dié voorbij.
Bijzonder trof ons een besluit om
trent de Zondagssluit'ng, waarom
trent bet ontwerp ook regelingen
beeft. Meer nog de wijze waarop dit
besluit werd voorbereid en verdedigd
en de stemverhouding die in de be
slissing gezien werd.
Er was slechts één afdeeling, Dor
drecht, die het openlijk voor de Zon
dagssluiting van de winkels opnam
en dit een der goede elementen uit het
ontwerp durfde noemen.
De Utrechtsche afgevaardigde
wenschte een algeheele of in het
g e h e-e 1 geen Zondagssluiting.
De Algemeene Winkeliersvereni
ging te Amsterdam kwam met voor
stellen, waarin regelen voor het ven
ten op Zondag, dat aan beperking
moest worden onderworpen, voorkwa
men. Tegenover haar stond de Slagers-
vereeniging, die wel een ventverbod
wilde, maar ook vrijheid voor den
Joodschen slager om Zondag en Za
terdag te verwisselen.
De vertegenwoordiger van het lan
delijk comité van actie tegen het ont
werp vatte zijn rede samen in de
woorden: „Nimmer een rijks winkel
sluiting, nimmer 'n Zondagssluiting
Nadat zoo de meerderheid van de
vergadering zich tegen de Zondags
sluiting had verklaard, kwam de
voorzitter, de heer Ed. G. Schürmann,
een en ander samenvatten. Volgens
hem moet thans een beslissing geno
men worden, wil men niet, dat er over
rlen middenstand besloten wordt. De
regeering zoo zeide hij moeten
wij behoeden voor het échec van een
Zondagssluiting. Wij kunnen het niet
krachtig genoeg zeggen: de geheele
Zondag moet vrij zijn. En hiermee be
wijzen wij den Minister een dien3t.
Geen wonder, dat de vergadering zich
met op twee na algemeene stemmen
(die van Dordt) uitsprak tegen Zon
dagssluiting.
Het motief klinkt edel, den Minister
behoeden voor het échec van een
Zondagssluiting.
Met één voorname factor hebben
de heeren Neutrale Middenstanders
echter niet gerekend, namelijk deze,
dat er een algemeene drang naar
Zondagsrust is die, gepaard met de
actie voor Zondagsrust met het doel
Zondagsheiliging, wel eens sterker
kon zijn dan de hoog van den toren
geblazen meening van dezen neutra
len middenstandsbond.
Wat wij van harte hopen.
STADSNIEUWS.
DEN ARBEID HERVAT.
Men deelt ons mede:
De Jongelingsvereeniging op Geref.
Grondslag „Dr. H. Bavinck", vergadert
vanaf heden weer iederen Woensdag
avond van 8 tot 10 uur in de Consisto
rie der Hooigrachtkerk.
Agenda Woensdag a.s.: Ie en 2e uur:
„De Vakbeweging".
PILGRIM FATHERS GENOOTSCHAP.
Bij de onthulling van den gedenk
steen voor rev. John Robinson in de
doopkapel der Pieterskerk, morgen
namiddag te 3 uur, zal het woord ge
voerd worden door rev. dr. Edgar
Franklin Romig van New-York, door
Z.Exc. mr. Richard M. Tobin, gezant
der Vereen. Staten in Den Haag. door
ZExc. dr. J. H. van Royen, Nederl.
gezant te Washington en prof. dr. M.
van Nes, voorzitter van het Pilgrim
luthers Genootschap. Deze onthul
lingsplechtigheid draagt een besloten
karakter en is alleen toegankelijk voor
genoodigden. De dienst in de Pieters
kerk, die op de onthullingsplecntig-
heid volgt, waar prof. dr. A. Eekhof
een kortstondige rede en rev. dr. Ro
mig een preek zullen houden, is voor
alle belangstellenden toegankelijk.
De gedenksteen vertoont in een cir
kel het opgetuigde zeilvaartuig „De
Mayflower" met den naam en het
jaartal 1620, daaronder „In memory
of John Robinson, Pastor of the En-
glisch Church in Leiden 16091625",
terwijl verder in 't Engelsch wordt
vermeld, de beteekenis van John Ro
binson en waarom, door wie en wan
neer de steen is geplaatst.
GROOTE ALGEMEENE
DAMWEDSTRIJDEN.
De Leidsche Christelijke Damvereen.
heeft heden, ter gelegenheid van het
eén-jarig bestaan, de inschrijving
opengesteld voor deelname aan de
groote en zeer belangrijke Beker- en
Medaillewedstrijden, welke 2 October
a.s. zullen aanvangen.
De wedstrijden beloven nu reeds
zeer belangrijk te zullen worden, daar
behalve de inschrijving van alle leden,
cqk reeds de deelname is verzekerd
van op Damgebied zeer bekende per
sonen.
De wedstrijden zijn verdeeld in 2
groepen. Groep A kampt om de wis
selbeker (le prijs) en 2 medailles (2e
en 3e prijs). Voor groep B. zijn 3 zeer
mooie medailles beschikbaar gesteld.
Eigenaar van den wisselbeker wordt
hij, welke 2 achtereenvolgende jaren
houder wordt of 3 maal in 't geheel
over een aantal jaren.
De inschrijving kan geschieden hij
den secretaris, de heer T. D. v. d.
Bosch, Nieuwe Rijn 68a of Dinsdags
avonds aan 't Clublokaal Theetuin
Witte Singel.
De inschrijving sluit uiterlijk 26 Sep
tember a.s.
GEM. ARBEIDSBEURS.
Bij de arbeidsbeurs stonden op 5 Sept.
1928 ingeschreven 440 werkzoekenden.
Op denzelfden datum van het vorig
jaar bedroeg het aantal ingeschreve
nen 507.
JEUGDIGE DIEVEN.
Door de recherche alhier zijn aan
gehouden een drietal jongens van 11,
11 en 8 jaar, die zich schuldig hebben
gemaakt aan inbraak in een woon
schuit, liggende in de Morschsingel.
Zij namen een bedrag, van f 16 mep,
voor een gedeelte waarvan zij sigaret
ten en snoepgoed hebben gekocht.
K. B. heeft aangifte gedaan, dat
hij, toen hij een visite maakte bij zijn
neef J. B., wonende in de Gortestraat,
en een meeningsverschil ontstond,
door zijn neef met een theekopje op
het hoofd is geslagen, waardoor hij
een paar verwondingen opliep.
BINNENLAND.
DE ZIEKTEGEVALLEN OP DE
„INSÜLINDE".
Aneta seint uit Batavia d.d. 5 dezer:
Het Bat. Nieuwsblad, dat informeer
de, wat er met het telegram van den
scheepsarts van de Insulinde was ge
beurd, vernam van dr. J. L. W. van
Leent en van den agent van den Lloyd,
dat het telegram tep rechte niet ge
zonden was aan dr. Van Leent, doch
aan den agent van den Lloyd en het
was niet verzonden door den scheeps
arts, maar door den gezagvoerder.
Een telegram op 1 Juni van zee uit
tusschen Singapore en Batavia ont
vangen meldde, dat toen verdachte
roodvonkgevallen aan boord ware:* en
deelde mede, dat den volgenden dag
nader bericht zou worden gezonder.
Het blad merkt op, dat het telegram
niet spreekt van het roodvonkgeval te
Singapore.
Op 2 Juli kwam een nader telegram,
meldend, dat enkele passagiers en le
den van de bemanning erg ziek wa
ren en opname gewenscht werd. Van
deze telegrammen is geen mededee-
ling gedaan aan den havenarts, r och
aan den Dienst voor Volksgezondheid.
Wel is aan dr Van Leent verzocht bij
de aankomst van de Insulinde zich
aan boord te begeven en een onder
zoek in te stellen. Dit is geschied en
wel onmiddellijk na aankomst var: de
boot op 2 Juli, bij daglicht.
Dr. Van Leent merkte in de eerste
r>l ats aan boord op, dat het niet naar
behooren was, dat de Insulinde niet
met de gele vlag was binnengeloopen,
indien vermoed werd, dat er rood
vonk aan boord was. Naar de ^vin
dingen van dr. Van Leent heeft zich op
de uitreis aan boord v.an de Insulinde
geen enkel geval van roodvonk voor
gedaan. Wel zijn acht ziektegevallen
geconstateerd, doch dr. Van Leent kon
de definitieve diagnose niet vaststel
len.
NAT. CHR. GEHEELONTH.VEREEN.
De Nat. Chr. Geheelonthouders Ver-
eeniging hield te Groningen haar al
gemeene vergadering onder voorzitter
schap van ds. P. Veen van Utrecht De
leden van het hoofdbestuur: ds. Veen
van Utrecht, ds. Valeton te Zwolle en
mr. baron van Verschuer van Beesd
werden als zoodanig herkozen; even
eens ds. A. J. Montijn van Utrecht als
li 1 van de comm. van redactie.
Een voorstel om bij de Zwitsersche
Spoorwegvereenigingen aan te drin
gen op maatregelen tegen het veelvul
dig in Zwitserland voorkomend drank
misbruik onder het spoorwegperso
neel werd aangehouden voor nader
onderzoek.
Naar aanleiding van gedane vragen
werden door den directeur der Verben.
ds. A. J. Montijn van Utrecht, inlich
tingen verstrekt over pogingen om iets
te doen onder de arbeiders bij de Zui
derzeewerken alsook over de voor- er.
nade.dtn van ecu evtmtueele erla-
Ring van den accijns' ^p het gedistil
leerd. Andere voorstellen betroffen de
propaganda van de Vereeniging.
■Inleidingen werden gehouden door
ds: Valeton over den invloed van het
alcoholisme op de kinderverwaarlop-
zing; en door ds. Momijn over den toe
stand der Vereeniging.
Aan den avond van den eersten ver
gaderdag had een samenkomst plaats
in de geheel gevulde Martinikerk,
waarin, na het openingswoord door
den voorzitter, het woord werd ge
voerd door dr. A. H. Edelkoort van
Meppel en ds G. Venema van Loos
duinen, Muzikale medewerking werd
verleend door het Kerkelijk Zangkoor,
onder directie van den heer P. W.
Kuiper.
RIJKSOPVOEDINGSGESTICHT TE
AVEREEST.
Naar de Tel. verneemt, bestaat het
voornemen het Rijksopvoedingsge
sticht voor jongens te Avereest op te
heffen, in verband met verder door te
voeren bezuinigingsmaatregelen. Het
bezoek, dat Minister Donner onlangs
aan dit gesticht heeft gebracht, moet
met de voorgenomen opheffing ver
band houden.
Mocht inderdaad tot opheffing wor
den besloten, dan zullen de jongens,
die in het gesticht verblijven, ten deele
raar andere gestichten worden over
gebracht en deels aan particuliere zor
gen worden toevetrouwd.
Mede in verband met het plan, is,
naar het blad vernam, nog steeis niet
voorzien- in de vacature van directeur
van het Rijksopvoedingsgesticht te
Doetinchem.
DEEL VAN DEN WEG
RIJSWIJK—ROTTERDAM GEGUND.
De Provinciale Waterstaat van Zui-
Holland heeft aan de N.V. Aanne
mingsmaatschap] nj v.h. Zanen en
Verstoep, te Gouda, /om' f 552.000 op
gedragen het maken van de aarden
baan met bijbehoorende werken voor
een gedeelte van den nieuwen weg
RijswijkRotterdam met zijtak naar
Delft.
DE ZAAK VAN HET RAADSLID
VAN BURINK.
Gisteren kwam op de rol van den
Rotterdamschen rechter voor de zaak
tegen het raadslid G. v. B., die terecht
moet staan terzake van verstoring
van de orde in den raad.
De verdediger, mr. J. J. Fokma,
vroeg uitstel, aangezien hij geen tijd
had gehad zich voldoende voor deze
zaak te prepareeren.
Het O.M. meende, dat hier de ver
dachte het uitstel moest vragen.
Verdachte sloot zich bij het verzoek
van mr. Fokma aan. Hij is het met
het O.M. eens, dat deze kwestie door
de justitie moet worden uitgemaakt.
En om haar geheel tot haar recht te
doen komen, zal zijn verdediger de ge
legenheid moeten hebben haar aan al
le kanten te bezien, waartoe hem tot
r,u toe de tijd heeft ontbroken.
De rechtbank stelde daarop de zaak
uit tot Dinsdag 2 October.
GEVAAR VOOR MOND- EN KLAUWZEER
De Minister van Binnenlandsche Zaken
en Landbouw deelt naar aanleiding van
schriftelijke vragen van het Tweede Ka
merlid van Rappard het volgende mede:
Dat op enkele onzer markten vee wordt
aangevoerd, sterk onder verdenking staan
de, langs de zuidelijke grens ons land te
zijn binnengesmokkeld, was den onderge-
teekende bekend.
Dat deze smokkelhandel grooter uitge
breidheid zou hebben dan andere jaren,
is niet met zekerheid vast te stellen.
Indien in de landen, waaruit onder
steld wordt, dat het vee afkomstig is, het
mond- en klauwzeer in vrij belangrijke
mate voorkomt, althans van een epizoötie
op kleinere of grootere schaal gesproken
kan worden, ligt het voor de hand, dat de
kans op overbrenging van besmetting
door den smokkelhandel grooter bestaans
mogelijkheid verkrijgt dan bij sporadisch
voorkomen der ziekte.
Reeds half Juli heeft de ondergeteeken-
de zich met de betrokken landbouworga
nisaties in verbinding gesteld, om haar
gevoelen in te winnen over den stand van
zaken en over de wenschelijkheid om
maatregelen te treffen, waardoor wel is
waar de smokkelhandel in belangrijke
mate zoude zijn tegengegaan, maar te ge
lijkertijd den veehouders in de grensstre
ken groote last in de uitoefening van hun
bedrijf zoude worden opgelegd. Op één
uitzondering na hadden alle destijds ge
raadpleegde organisaties tegen het instel
len van een z.g. verboden strook overwe
gende bezwaren, in verband waarmede
aanvankelijk nog niet daartoe werd over
gegaan. Wél is aanstonds door den on-
dergeteekende op verscherpt douanetge-
zicht aangedrongen.
Intusschen, ondanks dit toezicht en
zelfs bij een gunstigen stand der ziekte,
kan met gesmokkeld vee immers deze
dieren ontgaan elk deskundig onderzoek
binnensleepen van infectie plaats heb
ben. Zeer onlangs is sterk vermoeden ont
staan van zulk binnensleepen der ziekte
door een gesmokkeld rund. De onderge-
teekende heeft, na kennisneming hiervan,
mede in verband met de juist in de laat
ste dagen ambtelijk gerapporteerde uit
breiding van den smokkelhandel, ge
meend, niet, verantwoord te zijn, de in
stelling van een verboden grensstrook
langer uit te stellen. Alleen op deze wijze
toch is, zoovel mogelijk, het doel te be
naderen.
Uit het bovenstaande moge volgen, dat
thans geen aanleiding bestaat, om met de
Belgische Regeering te dezer zake overleg
te plegen, te minder, omdat voor het
oogenblik het mond- en klauwzeer daar
slechts sporadisch schijnt voor te komen.
Intusschen kan, indien de omstandighe
den er toe aanleiding mochten geven,
zulks nader overwogen worden.
BUITENLAND.
HET KELLOGG-PACT.
Ook Egypte, Abyssinië, Zweden,
Portugal, Estland en Venezuela heb
ben zich thans bereid verklaard, het
Kelloggpact te onderteekenen.
Ook de Nanking-regeering heeft be
sloten tot het pact toe te treden.
De volgende landen hebben nog niet
op de uitnoodiging tot onderteekening
geantwoord: Afghanistan, Albanië,
Chili, China, Equador, Guatemla, Hon
duras, IJsland, Columbië, Litauen, Pa
raguay, Perzië, San Salvador, Siam
en Hongarije.
UIT DEN VOLKENBOND.
De rede van Minister Beelaerts.
Minister Beelaerts van Blokland
heeft ook dit jaar wederom een goede
pers in Zwitserland voor zijn rede
van gisteren.
De „Neue Züricher Ztg." verklaart,
dat de rede van Minister Beelaerts
weliswaar dit jaar niet zoo sensatio
neel was als verleden jaar, doch toch
wederom meer positief. Het blad ver
heugt zich bijzonder erover, dat de
Ned-erlandsche minister reeds den
eersten dag der discussies het minder
hedenvraagstuk aan de orde heeft
gesteld en voegt hieraan toe, dat het
thans de zedelijke plicht van den
Zwitserschen minister Motta is, om
Beelaerts te ondersteunen.
Het blad „Der Bund" uit Bern prijst
onzen minister als een moedigen, eer
lijken redenaar, .die frisch van de le
ver weg gesproken heeft over eenige
tekortkomingen in de Volkenbonds
methoden.
Het „Journal" te Genève en „La
Suisse" uiten zich waardeerend over
onzen minister, al gelooft het laatste
blad niet, dat zijn rede het gewensch-
te succes zal hebben.
Rede van minister Hymans.
In de voortgezette algemeene debat
ten kreeg de Belgische minister van
Buitenlandsche zaken, Paul Hymans
het woord.
Hij wees op de groote beteekenis
van de uitvoering van de in 1927 on
der voorzitterschap van den toenma-
ligen Belgischen minister-president
Theunis door de economische wereld
conferentie genomen besluiten voor
het economisch herstel van Europa.
Spr. geloofde, dat oen pessimistische
opvatting van de politieke toestan
den in de tegenwoordige politieke be
trekkingen tusschen de Europeesche
volken niet noodig is.
Er zijn gedurende de laatste jaren
belangrijke stappen tot toenadering
tusschen de eertijds vijandige staten
gedaan. Ernstige ongerustheid veroor
zaken slechts de buitengewone bewa
pening te land en te water en in het
bijzonder in de lucht. Er bestaat ge
vaar, dat de bewapeningswedloop tot
ernstige conflicten leidt.
De Volkenbond heeft echter door
zijn bemoeiingen den weg tot verbete
ring van de betrekkingen gewezen. In
het bijzonder noemde hij de werkzaam
heden van de commissies van arbitra
ge ep veiligheid en de voorbereidende
werkzaamheden van de ontwapenings
commissie van den Volkenbond. Bel
gië zal al deze werkzaamheden door
zijn medewerking bevorderen.
Na de rede van Hymans werd de
ziting tot hedenochtend verdaagd.
Dan komen onder meer Adatsji en
Hermann Müller aan het woord.
Het Poolsch-Litausche conflict.
In de zitting van gister heeft men
een begin gemaakt met de behande
ling van het conflict tusschen Pohn
en Litauen.
Beelaerts van Blokland bracht ver
slag uit over den tegenwoordigen
stand der onderhandelingen en be
treurde haar mislukking.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Binnenland.
Te Westerlee bij Winschoten een
vrachtanto door een locomotief aan
gereden; drie dooden.
Te Alkmaar twee mannen .van een
toren gevallen.
Het kwartje van Kan.
De heer D. Wentholt, burgemeester
van Hillegom overleden.
Buitenland.
De Poolsch-Litausche kwestie in
den Volkenbond.
De Zwitsersche pers over de rede
van minister Beelaerts van Blokland.
Rede van minister Hymans ter Vol
kenbondsvergadering.
Voor Amundsen zal in Noorwegen
een gedenksteen worden opgericht.
Zaleski (Polen) verklaarde, dat hij
er niets aan toe te voegen had, daar
Polen niet verantwoordelijk is voor
het échec.
Woldemaras, de Litausche minister
president, gaf een uiteenzetting van
het Litausche standpunt. Hij gaf een.
verklaring van de mislukking der on
derhandelingen. Polen heeft onder do
aanbevelingen van den Volkenbonds
raad uitsluitend dé verkeerskwesties
behandeld, doch het onderhoudt aan
de grens van Litauen militair ge orga
niseerde benden.
De minister gaf een overzicht van
de ontwikkeling van het conflict se
dert den overval van generaal Zeli-
gowski. Litauen heeft er geen schuld
aan, dat de onderhadelingen met Li
tauen zoo langzaam vorderen.
Belga seint uit Genève, dat de uit
eenzettingen van Woldemaras een pijn
lijken indruk op de vergadering ge
maakt hebben. De Raad was blijkbaar
ontstemd over de manoeuvres, waar
door Woldemaras telkens uitstel
tracht te verkrijgen.
DE CRISIS IN BULGARIJE. H
Liaptsjef Kabinetsformateur.
Zooals te verwachten was, heeft ko
ning Boris van Bulgarije den aftreden
den minister-president. Liaptsjef uit-
genoodigd een nieuw Kabinet samen
te stellen.
Over de ontwikkeling der crisis ont-
leenen wij $e volgende bijzonderheden
aan een uitvoerig telegram van den
correspondent van het Berliner Tage-
blatt te Belgrado.
Minister-president Liaptsjef en Boe-
rof hebben er hij Volkof, minister van
oorlog, op aangedrongen ontslag te
nemen om niet het geheele kabinet in
zijn bestaan te bedreigen.
Volkof had daarop geantwoord door
den koning tot minister van oorlog te
zijn benoemd en alleen te zullen heen
gaan op verzoek van den koning, maar
niet op dat van Liaptsjef en Boerof.
Deze bleven er echter hij, dat het
ontslag van Volkof noodzakelijk was
in het belang van de buitenlandsche
politieke ontwikkeling, Liaptsjef kon
tenslotte niets anders meer doen, dan
het ontslag van het geheele Kabinet
aan den Koning aan te bieden.
De correspondent van het Tageblatt
meent, dat de crisis nog een andere
oorzaak heeft, namelijk deze, dat Li
aptsjef en Volkof niet, Tsjankof en
Boerof echter wel voelden voor een
toenadering met Servië.
ONTSNAPPING VAN DR. BOUGRAT.
Dr. Bougrat, die te Marseille een in
casseerder vermoordde, blijkt den 30en
Augustus met twee andere veroordeel
den ontsnapt te zijn uit 't ziekenhuis
van het straf oord Saint Laurent du
Maroni in Fransch Guyana.
Men heeft ontdekt, dat zij met een
vlot vertrokken zijn, waarschijnlijk
vergezeld van een inboorling, met het
doel de rivier de Maroni (Marowijne)
af te zakken naar de kust van Neder-
landsch Guyana.
HET VAKVEREENIGINGSCONGRES.
Cook valt in zwijm.
Cook, de leider van de extremisti
sche mijnwerkers is flauw gevallen
na het woord te hebben genomen op
het vakvereenigingscongres, waarbij
hij een aanval deed op het voorstel
tot voortzetting van de conferentie
met Lord Melchet (Sir Alfred Mond)
en andere leiders der industrie met
het oog op samenwerking tusschen
patroons en arbeiders.
Het voorstel zelf werd met zeer groo
te meerderheid aangenomen.
DE OPSPORINGEN IN HET POOL
GEBIED.
Het Noorsch tel. bureau meldt uit
Oslo, dat gisteren op het ministerie