CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN Dit oommer bestaat uit IWEE Bladen. EERSTE BLAD. Belangrijkste nieuws in dit Hummer. 9de JAARGANG DINSDAG 4 SEPTEMBER 1928 NUMMER 2531 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd sijn Per kwartaal. i 2.50 Per week i 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse V Calvinisme en tooneel. Dat de plaatsvervangende Veritas in de Leidsche penkras van j.l. Zater dag en in die van 14 dagen tevoren dieper liggende snaren heeft aange roerd moesten wij ondervinden in een ons toegezonden schrijven van een medelevende broeder die in een cons- cientiekreet zich uitte. Dit noopt ons er ook iets van te zeg gen. Vooraf willen wij opmerken, dat wij de tooneelkwestie niet willen be spreken van uit het gezichtspunt van de Kerk. Wanneer wij dan ook hierbo ven plaatsen als titel Calvinisme en tooneel, bedoelt dit allerminst om een kerkelijk cachet aan onze ppmerking te geven. In de tweede plaats de opmerking, dat naar onze meening de tooneel kwestie er eene is van het soort dat ligt op het terrein van de res mediae, de middelmatige dingen. Dat wil dus zeggen, dat het voor den een verboden voor den ander toelaatbaar kan geacht worden, voor den een is het zonde vcor den ander niet. Maar dan geldt ook groote voorzich tigheid èn bij den verdediger èn bij den veroordeelaar. Wie zich tot verde diging geroepen acht doe dat met voorzichtigheid, zonder den ander te kwetsen en steeds met heilige liefde om ook op dit terrein de eere Gods te bevorderen. Wie meent dat het tooneel niet op ons terrein hoort voere redenen aan uit Gods Woord en de geschiedenis, voor het minst wijze hij op het gevaar dat er uit geboren kan worden. Wij hopen daarop nog nader terug te komen. Voor ditmaal willen wij wijzen op een onlangs in het Fransch versche nen boekje van dr. P. Keegstra over het Calvinistisch tooneel. Dr. Keegstra wijst er op, dat men 't Calvinisme wel verweten heeft, dat het juist door zich tegen het tooneel te keeren, de inwerking daarop van ernstiger levensbeschouwing heeft in den weg gestaan. Het is daarom inte ressant te vernemen, hoe de Calvinis ten in het begin der Reformatie een ernstige poging hebben gewaagd, om ook het tooneel te doordringen met het groote beginsel, dat heel het leven binnen zijn werking betrok. Het is die ernstige poging, die dr. Keegstra tot onderwerp van zijn on derzoek heeft gekozen. Hij bepaalde zich tot de Fransche en Zwitsersche Reformatie, omdat uiteraard de leven dige zuidelijke volksaard zich meer nog tot het tooneel voelde aangetrok ken, dan dit in ons land het geval was. Ook de Nederlandsche Calvinistische dichters hebben wel in navolging van bet Fransche voorbeeld enkele dra ma's geschreven. Wij noemen Cats en Revius. Maar van de opvoering kwam niet veel terecht. Anders was het onder de Hugeno ten. Anders ook in Genève. Het beste voorbeeld bood Theodo- rus Baeza in zijn Abraham Sacrifiant, de dramatische voorstelling van de groote geloofsdaad van Abraham in de offerande van Isaak. Dr. Keegstra geeft in zijn in het Fransch geschreven proefschrift een uitvoerige schets van dit tooneeistuk van Beza en teekent verder de navol ging, die hij vond. Uit de studie van dr. Keegstra blijkt duidelijk, dat Calvijn en zijn volgelin gen zich niet keerden tegen het dra ma als zoodanig. Wel tegen het Mid- deleeuwsche mysteriespel en ook te gen het klassiek tooneel, dat in de re naissance nieuwe kracht kreeg. Men wilde het tooneel als opvoedingsmid del. Deze actie heeft slechts kort ge duurd, nog geen derde van een eeuw. De poging is met ernst aangevat, maar niet gelukt. Het toonpel zonk ook toen spoedig weer tot het niveau, waarboven het zich nimmer wist te verheffen; een n iddel tot vermaak, waprom het blij spel alleen succes had. Alleen als amusement bleef het boeien. En juist als zoodanig verzetten de Calvinisten er zich krachtig tegen, om zijn degenereerende werking. Voorts toont dr. Keegstra aan dat Calvijn en zijn volgelingen, den kunst vorm eerende als gave Gods, zich met ernst keerden tegen den tooneelstand. Wij hebben in deze historische bij zonderheden enkele vingerwijzingen waarmede ook in onzen tijd winst is to doen. Een volgend maal gaan we nog even na on welken grond het bijbelsch tc.cneel wel moest verdwijnen. Daarna valle nog de aandacht op het feit waarom wel in Frankrijk en Zwitser land maar niet in Noord-Nederland het tooneel vasten voet kreeg bij de Calvinisten. Menschelijker-wijze volmaakt. 't Moest wel ongelukkig treffen, dat wij juist in een artikel waarin wij be spraken een wet waarvan men getuig de dat zij technisch menschelijker wijze volmaakt was, zoo groote fout maakten. De eerste zin van onze driestar van gisteren luidt: Aldus werd indertijd getuigd van de Kieswet Van Houten van 1880. Ieder politiek meelevend lezer zal onmiddellijk opgemerkt hebben, datt de Kieswet Van Houten is van 1896 en riiet 1880. Deze zin is dan ook niet af. Daar had moeten staan: „Aldus werd indertijd getuigd van C j Kieswet Van Houten van 1896 waarvan de ma ker reeds in 1880 den grondslag legde". Dan ook wordt duidelijk de bedoe ling van den slotzin en eveneens van den zin waarin Van Houten zelfs spreekt van zijn werk van 1879. STADSNIEUWS. EEN ANTWOORD-TELEGRAM. De heer W. Koops, voorzitter van de commissie, die door B. en W. van onze stad is uitgenoodigd om het kinder feest ter gelegenheid van den verjaar dag van onze Koningin te organisee- ren heeft ijan Het Loo het volgende schrijven ontvangen, als antwoord op de gelukwen9chen namens de kinde ren aangeboden: „Ingevolge de bevelen van H. M. de Koningin heb ik de eer de kinderen van Leidsche lagere scholen Hoogst- derzelver dank over te brengen vcor de gelukwenschen. aangeboden bij gele genheid der herdenking van Hoogst- derzelver geboortedag. De Adjudant van dienst van H. M. de Koningin". CURATOREN AAN DE RIJKS UNIVERSITEIT Bij Kon. Besluit van 30 Aug. is aan Jhr. Mr. Dr. N. C. de Gijselaar te Was senaar, op zijn verzoek, met ingang van 16 September 1928, eervol ontslag verleend als lid en voorzitter van het college van curatoren der Rijksuniver siteit alhier met betuiging van bijzon deren dank voor de in die functie be wezen diensten. Als opvolger van Jhr. de Gijselaar wordt genoemd onze burgemeester, Mr. A. van de Sande Bakhuyzen, wiens benoeming als zoodanig zeer waarschijnlijk wordt genoemd. LECTOR J. VAN ALPHEN. Bij Kon. Besluit is aan Dr. J. van Alphen te Voorschoten den persoon lijken titel van lector aan de Leidsche Universiteit verleend. Hij werd 18 Maart 1900 te Leiden ge boren. Na de lagere school bezocht te heb ben, was hij van 19141918 leerling der Leidsche H. B. S. In laatstgenoemd jaar werd hij als student in de faculteit der wis- en na tuurkunde der Leidsche Universiteit ingeschreven. In 1920 werd hij benoemd tot leer- aar aan het Instituut Wullings te Voorschoten, waar hij thans nog werk zaam is. In 1923 volgde zijn benoeming tot assistent van Prof. Dr. Blanksma aan het organisch chemisch laboratorium te Leiden. 3 Juli 1924 promoveerde hij op een proefschrift, getiteld: „Inwerking van ketonen op hydrazine derivaten". In 1926 werd hij-toegelaten als pri vaat-docent aan de Leidsche Universi teit en benoemd tot conservator aan het organisch-chemische laboratori um. Van zijn hand verschenen verschil lende verhandelingen in de Recueil des travaux chimiques des Pays Bas. DE CHRIST. SCHOOL MORSCH- KWARTIER. In een zitting van Ged. Staten van Zuid-Holland werd gisternamiddag behandeld het beroep, ingesteld door ingezetenen van de gemeente Leiden, tegen de beslissing van den Raad dier gemeente van 17 October 1927, waarbij aan de vereeniging voor Christelijk onderwijs aldaar de aangevraagde gel den voor stichting eener bijzondere school werden toegestaan. Rapporteur was het lid van Gedy). Staten, Mr. Crena de Jongh. Prof. Dr. B. D. Eerdmans trad op namens degenen, die 't bezwaarschrift hadden ingediend. Namens het schoolbestuur sprak de heer A. Couvée, terwijl de heer H. Vriend ais gevolmachtigde van liet ge meentebestuur optrad. Zooais men weet, vroeg op 15 Juli 1927 ie Vereeniging voor Chr. Onder wijs te Leiden de medewerking van den raad voor de stichting eener bij zondere school in het Morschkwartier welke aanvraag was vergezeld van handteekeningen van de ouders van 212 kinderen, die deze school zouden bezoeken. Nadat het verzoekschrift was inge diend, bracht de vereeniging voor Volksonderwijs, afd. Leiden, ter ken nis van der Raad, dat van 5 leerlingen alleen de moeder had geteekend en dat 20 kinderen reeds een bijzondere school bezoeken, weshalve laatstge noemde- vereeniging van meening was dat er onvoldoende behoefte aan de nieuwe bijzondere school zou zijn. B. en W. adviseerden den raad ech ter, het verzoek om medewerking toch in te willigen, aangezien er nog 196 leerlingen overbleven. Toen de raad op 17 October d.a.v. 't verzoek van de vereeniging behandel de, werd in het midden gebracht, dat zich bij de verzameling der handtee keningen onregelmatigheden zouden hebben voorgedaan en dat een vrij groot aantal ouders de toezeggingen niet zouden handhaven. Een voorstel-Sytsma om een onder zoek in te stellen, werd met 18 tegen 13 stemmen verworpen, o.m. omdat binnen enkele dagen de beslissing val len moest, daar anders, wegens het verloopen van den wettelijken termijn van 3 maanden de beslissing tot me dewerking automatisch geacht zou zijn te zijn verleend. Met 19 tegen 11 stemmen heeft de raad daarop het voorstel van B. en W/ tot medewerking aangenomen. Binnen 30 dagen werd door een aan tal ingezetenen bij Ged. Staten een beroepschrift tegen 's Raads beslis sing ingediend. De hoofdinspecteur, daarover ge hoord, adviseerde tot handhaving van het raadsbesluit, daar eenmaal ver kregen handteekeningen van kracht blijven, tenzij fraude zou zijn gebleken hetgeen z.i. niet het geval was. Prof. Eerdmans heeft gisteren voor Ged. Staten namens de oppositie ge sproken. Hij begon met de opmerking, dat de hoofdkwestie is, of het schoolbe- bestuur op het moment, dat het de aanvraag indiende, redelijk kon aan nemen, dat het voorgeschreven mini mum van 80 leerlingen zou worden bereikt. Reeds op het oogenblik der indiening toch waren er berichten in gekomen. van misverstand van de zij de van verschillende ouders. Aan de ouders zou n.l. zijn gevraagd door de vertegenwoordigers der Chr. vereeniging, of zij er bezwaar tegen hadden, dat in het Morschkwartier 'n bijzondere school zou worden gesticht Zij zouden daarop ontkennend ge antwoord hebben en zouden hebben geteekend zonder evenwel voornemens te zijn, hun eigen kinderen naar die school te zenden. Toen op 21 Juli van het vorige jaar de raad van de zaak kennis nam, spr. was toen nog lid van den raad kreeg men den indruk, dat B. en W. een onderzoek zouden instellen naar de beteekenis der handteekeningen. Op 17 October bleek evenwel, dat 'n zoodanig onderzoek niet was ingesteld De secretaris van de afdeeling Lei den van de vereeniging Volksonder wijs, de heer Bader, heeft toen een onderzoek ingesteld en daarbij is hem gebleken, dat tientallen ouders hun toestemming hadden gegeven zonder de bedoeling te hebben hun kinderen ooit naar die school te zenden. Behal ve dat van 5 kinderen alleen de moe der had geteekend, waren er b.v. 21 kinderen, die wegens overschrijding van den leerplichtigen leeftijd na 1 Maart 1929 de school niet zouden be zoeken. Voorts bleek, dat het Morschkwar tier volstrekt niet een Christelijke be volking heeft en dat de vertegenwoor digers der Christelijke vereeniging dan ook gegaan waren naar ouders, wier kinderen de openbare school be zochten en die hun handteekening al leen uit vriendschap hadden gegeven. Wij waren dan ook, zcide Prof. Eerd mans, zeer teleurgesteld, dat de raad zich op 17 October op een bloot for meel standpunt stelde en daarbij nog buiten aanmerking nam, dat een aan tal kinderen den leerplichtigen leeftijd op den dag, dat de school zou moeten worden geopend, reeds zou hebben overschreden. Spr. kon zich dan ook niet voorstellen, dat het schoolbestuur redelijkerwijze niet zou hebben be grepen, dat verschillende handteeke ningen niet serieus waren bedoeld. Namens het schoolbestuur zeide de heer A. Couvée, dat aan dat bestuur verzocht was, in het Morschkwartier een Christelijke school te stichten. Onderzocht is toen. of er werkelijk behoefte aan die school zou bestaan Ie vereeniging exploiteert meer scholen op Christelijken grondslag en daar toe werden mannen aangewezen, op wie het bestuur kon vertrouwen. Binnen 4 of 5 dagen waren de hand teekeningen bijeen voor 121 leerlingen. Spr moet beslist afwijzen de bewe ring van Prof. Eerdmans, dat het schoolbestuur redelijkewijs kon be grijpen, dat niet alle handteekeningen serieus waren. Het schoolbestuur heeft de betrok ken vertegenwoordigers gevraagd, of zij minderwaardige middelen hadden gebruikt, om. aan handteekeningen te komen, waarop als één man geant woord was, dat zulks absoluut niet was geschied. Vanwege Volksonderwijs is wel ge tracht verschillende vrouwen te overre den hun handteekening terug te ne men, voor welken aandrang sommigen zijn bezweken. Ook is naar Spr. meening door den oud-belastingambtenaar Bader met de mededeeling gewerkt, dat de nieuwe school belastingverhooging zou bren gen en dat de Chr. school, hoewel min derwaardig, hooger schoolgeld zou vorderen dan de openbare. Spr. verheugt zich, dat het school bestuur niet de minste blaam treft. De heer H. A. Vriend, gemachtigde van het gemeentebestuur, meende, dat sommige ouders door dezen strijd in de war gebracht zijn, doch dat dit op de eindbeslissing geen invloed heeft gehad. Door het lid van Ged. Staten, de heer Heukels, werd aan Prof. Eerd mans de pertinente vraag gesteld, of hij kon aantoonen, dat, toen de hand teekeningen gevraagd werden de ouders kenbaar hebben gemaakt, dat zij wel teekenden maar niet hun kin deren zouden zenden. Daarop antwoordde de heer Eerd mans, dat hij dit niet kon bewijzen, maar hij heeft wel den stelligen in druk, De heer Bader verklaart nog, dat de schoolvereeniging de handteekenin gen heeft afgebedeld en dat alle hand teekeningen van de tegenactie vrijwil- lik zijn gegeven. De beslissing van Ged. Staten volgt later. VOORSTEL VAN DEN HEER SIJTSMA. Door den heer Sijtsma (V. D.) is aan den Gemeenteraad voorgesteld de Commissie van Bijstand voor de Za ken, het lager onderwijs betreffende, thans bestaande uit twee katholieken één anti revolutionair, één Chr. Hist en één sociaal democratisch lid, nog met één lid te versterken, met het ken nelijk doel den Raad in de gelegenheid te stellen daarin ook een vrijzinnig lid aan te wijzen. PONT-SCHOOL. De Pont-school, Steenschuur 14, ves tigt in een circulaire de aandacht van het publiek er op, dat zij haar leer lingen opleidt voor de diploma's „Mer- curius", „Vereen, v. Leeraren", e.a., welke algemeen gewaardeerd en door iedereen als de officieele diploma's be schouwd worden. Onder bevoegde leiding wordt les gegeven door uitsluitend wettelijk be voegde leeraren (onderwijzers of oud onderwijzers). REDDINGSDEMONSTRATIES. Evenals verleden jaar, zullen ook ditmaal weer reddingsdemonstraties gehouden worden en wel op a.s. Zater dag 8 Sept., des nam. te 3 uur in het Rijn- en Schiekanaal bij de Wilhelmi- nabrug. (Hooge Rijndijk). De demonstraties zullen op iets uit voeriger schaal zijn dan verleden jaar Nadere bijzonderheden volgen. Het publiek zal alles goed en ge makkelijk kunnen zien vanaf den Ka- naalweg. DE LEIDSCHE WINKELSTAND. De Maarsmanssteeg is altijd geweest en is nog steeds een centrum van een bloei- enden winkelstand en wanneer men in deze straat een gezonde zaak kan begin nen dan is men bevoorrecht boven vele andere Middenstanders. Het beteekent dan ook voor den heer S. P. J. de Groot, die zijn zaak verplaatst heeft van Aalmarkt 24 naar Maarsmans steeg 11 een groote verbetering dat hij zich daar heeft kunnen vestigen. Het per ceel, vroeger een banketbakkerij, heeft een grondige verandering ondergaan en is onder leiding van den architect Ver hulst en den hoofdaannemer v. d. Poel een mooie moderne winkel geworden, die zich uitstekend leent voor het doel, n.l. voor bloemenmagazijn. De heer de Groot betrekt zijn bloemen uit Aalsmeer en uit Boskoop en heeft bovendien een eigen kweekerij, zoodat bij in staat is zijn clien tèle vlug en coulant te bedienen. Het spreekt overigens vanzelf, dat „Iris" zooals het magazijn is genoemd, een rui me sorteering bevat van vazen en man den en alle andere dingen waarvan een bloemenmagazijn met zijn voorzien. ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 22*/» cent Ingezonden Mededeelingen dubbel tariel Bij contract belangrijke rednetie Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad. 40 cents Binnenland. De Chr. school in het Morschkwartier. De opening van de 19e Jaarbeurs te Utrecht. Een Scheveningsche uitbreker gepakt. Buitenland. De openingsrede van den Volkenbonds voorzitter. Mr. J. A. Nederbragt benoemd tot cor- respondeerend lid van het permanent eco nomisch Volkenbondscomité. Kellogg is uit Dublin vertrokken. Critiek op de Fransche luchtvaart. Koning Zogoe van Albanië is door Italië erkend. ADSPIRANTEN-WEDSTRIJDEN L. Z. C. Gisteravond zijn in de Leidsche Zwem inrichting aan den Hoogen Rijndijk de adspirantenwedstrijden gehouden van de Leidsche Zwemclub. De uitslagen zijn als volgt: 25 M. vrije slag voor meisjes van 1114 jaar: le pr. Tr. Jonker 191/5 sec., 2e pr. G. Borgerding 25 sec., 3e pr. B. van Huideren 26 sec., 4e pr. A. Platteel, 27 sec. 25 M. vrije slag voor jongens van 1114 jaar: le pr. N. Ouwerkerk 163/5 sec., 2e pr. J. A. Verhaar 211/5 sec. 25 M. vrije slag voor meisjes van 1516 jaar: le pr. Sj. Hiemstra 20 sec., 2e pr. C. van Noort 213/5 sec. 40 M. vrije slag voor jongens van 1516 jaar: le pr. N. Matze 281/5 sec., 2e pr. L. van Ham 32 2/5 sec., 3e pr. M. Duindam 33 sec. 15 M. zwemmen, waarna vergooien po lobal voor heeren: le pr. G. Dingemans, 2e pr. Elzinga, 3e pr. E. Munting. Estafettewedstrijd L. Z. C.-adsp.Zijl- adsp. 5 X 25 M. vrije slag (2 meisjes en 3 jongens): le pr. L. Z. C 1 min. 40 sec. De Zijl maakte een tijd van 1 min. 44 sec. 15 M, zwemmen, waarna verwerpen po lobal voor dames: le pr. V. Corver, 2e pr. M. de Roo. VVisselslagzwemmen, 10 M. schoolslag, 10 M. rugslag, 10 M. zijslag, 10 M. vrije slag voor meisjes: le pr. C. v. Noort 37 2/5 sec., 2e pr. Sj. Hiemstra 391/5 sec. VVisselslagzwemmen, 10 M. schoolslag, 10 M. rugslag, 10 M. zijslag, 10 M. vrije slag voor jongens: le pr. H. Holtz 364/5 sec., 2e pr. M. Duindam 37 3/5 sec., 3e pr. L. van Ham, 39 sec. Ringsteken in cano's voor meisjes: le pr. R. de Bink, 2e pr. A. Platteel, 3e pr. C. v. Noort. Ringsteken in cano's voor jongens: le pr. N. Matze, 2e pr. J. Crahbendam, 3e pr. H. J. van Teylingen, 4e pr. L. van Ham. Een polowedstrijd tusschen de L. Z. C.- adsp. en de Zijl-adsp. werd gewonnen door de Zijl-adsp. met 21. Bij de rust was de stand 11. Tot ambtenaar van bet nieuwe Uni versiteitsgebouw en Universiteitsbureau alhier is benoemd de heer C. Stokhuyzen, voorheen werkzaam op het gemeente-ar chief alhier. Tijdens een huiselijke ruzie ten huize van S. in de Paradijssteeg zijn een drietal ruiten vernield. Gisteren reed de 16-jarige B. K„ ko mende uit de Gevangenlaan, toen hij linksaf moest slaan, rechtdoor in het wa ter van de Moschsingel. Door zekere S. Opdam die zich gekleed te water begaf, werd de jongen weer op het droge ge bracht. Bij de politie zijn inlichtingen te be komen betreffende een rijwiel, dat onbe heerd is aangetroffen voor het café-rest. „Zomerzorg". BINNENLAND. HOFBERICHT. Z. K. H. de Prins is voornemens Za terdag 8 dezer te Zeist oefeningen bij te wonen, welke gehouden zullen wor den door de transportcolonne van het Roode Kruis aldaar, in vereeniging met de Zeister padvindersafdeelingen. De Prins is voornemens op een der dagen van den 15en en 16en dezer maand een bezoek te brengen aan de zeilwedstrijden der Kon. Roei- en Zeilvereeniging te Rotterdam, welke deze vereeniging op beide bovenge noemde dagen heeft uitgeschreven. Prins Hendrik heeft het be schermheerschap aanvaard van het comité, hetwelk zich ten doel stelt de oprichting van een monument te Hel der, gewijd aan de nagedachtenis van Dorus Rijkers. HET ONGEVAL IN DE LEGERPLAATS BIJ OLDEBROEK. In verband met sommige bewerin gen over de mogelijke oorzaken van he; onlangs in de Legerplaats bij 01*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1