CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit auranier bestaat uit TWEE Bladen
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
DONDERDAG 16 AUGUSTUS 1928
NUMMER 2515
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. f 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22'/, cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel taxiei
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Drie kleine vossen.
Het stembusjaar nadert en de Staat
kundig Geref. „Banier" beijvert zich
om kleine vossen in onzen antirevolu
tionairen wijngaard te jagen.
Wij willen beproeven ze op te van
gen.
Zoo vinden wij in bet nummer van
26 Juli j.l. en daar dreef „De Ba
nier" in coalitie met „De Nieuwe Lin-
gebode", ook een kleine vossendrijver
een artikeltje tegen „De Nieuwe
Meerbode" gericht, onder den titel „De
Coalitie", welk artikel besloten wordt
met bet volgende citaat:
„Van Coalitie hoor ik telkens
gewag maken. Vriend van coalitie
ben ik, in mijn parlementairen loop
baan, niet geweest. Ook thans, als in
1869, zeg ik: Wie ons volgen wil,
kan meegaan, maar op Neder-
landscben bodem voegt, in den strijd
tegen ongeloof en radicalisme aan
de Christelijk-pr ot estantscbe
richting, indien zelfkennis en veer
kracht haar niet ontbreekt, lei
ding en initiatief.
Mr. Groen van Prinsterer, 1871".
Inderdaad vindt men dit citaat in
Groen's „Nederlandsche Gedachten"
als driestar onder No. 101, 10 Juni 1871.
'Alleen is het weer niet volledig: de
tweede alinea is weggelaten:
„Tegen datgene juist, wat onont
beerlijk is voor haar, zijn thans de
liberale, de Roomsche en de conser
vatieve partijen gericht. Zoo de as-
piratiën van het christelijk-histori-
sche Volk niet door onze eigen
flauwheid worden gesmoord, zijn
wij ook zonder coalitie zelfs
tegen deze coalitie bestand".
Juist deze tweede alinea wijst reeds
aan, dat dit citaat niet zonder meer
toepasselijk is op wat wij in den tegen-
woordigen tijd gewoon zijn onder
Coalitie te hegrijpen. Toch willen „Ba
nier" en „Nieuwe Lingebode" het blijk
baar zonder eenige commentaar daar
op toegepast hebben.
Om de onjuistheid daarvan aan te
toonen zou bet noodig zijn:
le. de parlementaire geschiedenis
van 18661871 ten voeten uit o te ha
len, wat we in dit artikel niet kun
nen doen, maar tot welke studie we
ons ter publicatie elders wel geneigd
gevoelen;
2e. uiteen te zetten, waarom en hoe
Groen er toe kwam in 1871 zijn drie
voudige candidatuur „Kuyper-Keuche-
nius-Otterloo" aan te bevelen, in ver
band waarmee hij bovenvermelde
uitspraak gaf;
3e. Groen's „Nederlandsche .%Ge-
dachten" van dit No. 101 tot en met
No. 136, voor zoover die op de binnen-
landsche politiek betrekking hebben,
te laten doorlezen. Dan zou de lezer in
het laatstgenoemde nummer dit lezen:
„R e g t voor allen is, indien de
Roomschen het verlangen door samen
werking tegen het triumpheerend ra
dicalisme, verkrijgbaar.
„De car do quaestionis komt
hierop neer:
óf het Gereformeerde Volk, in zijn
onnoozelheid, zal meegaan met een
conservatief-ultramontaansche coali
tie, die een schoolwet -herziening
verlangt,
óf wel, bij naderoverleg, zal, ook
door de Roomsch-Katholieken, als
conditio sine jua non, herziening van
art. 194 der Grondwet worden begeerd.
„Zoo wij meegaan, zullen de
Roomschgezinden, in bondgenootschap
met de conservatieven (of, waarschijn
lijker nog, incidenteel door vriendelij
ke tegemoetkoming van Thorbecke)
verkrijgen wat voor hen genoeg, en,
omdat het aan de T>r,otestant-
sche Christenen niet baat, dubbel
waard is.
„Zoo men daarentegen met ons
meegaat zal elke gezindheid door
onbelemmerde ontwikkeling van
eigen kracht, den verderfelijken druk
van 't staatsalvermogen ont-
gaan.
„En zoo samenwerking ontbreekt,
dan zal de uitkomst, ook in hetgeen
voor de Roomschen essentieel is,
de juistheid toonen van dr. Lampings
voortreffelijk woord: „Die berusten
wil in art. 194 der Grondwet, moet ook
h( rusten in de wet van 1865, met al
haar essentie el e bepalingen. Een
programma van Schoolwetherziening
zonder Grondwetsherziening is zelf
misleiding of volksmisleiding".
„Let wel, de Roomschen zullen ons.
ter bestrijding van art. 194 der Grond
wet. de hand reiken, zoodra zij over
tuigd zijn, dat wij met een schijn van
R e g t voor allen niet om den tuin
worden geleid. Zoodra het hun blijkt,
dat wij niet berusten in een vrijheid
van b ij zonder onderwijs, waarbij
men de Staatsschool aan het ongeloof
prijs geeft".
Ons dunkt, wie Groen's gedachten
in de bovenvermelde nummers van
zijn belangrijk werk aandachtig door
leest, die zal tot de overtuiging geko
men zijn, dat onze groote voorman, wel
verre van met het in „Banier" en „N.
Lingebode" weer opgeduikelde citaat
een coalitie als die van 18881913 te
veroordeelen, haar er waarschijnlijk
mee ingeluid en haar komst met het
door ons gegeven tweede citaat voor
speld heeft.
Een tweede vosje, dat wij najagen
moeten, verschuilt zich in „De Banier"
van 2 Augustus. Daar lezen we:
„Dr. J. Th. de Visser, oud-Minister
van Onderwijs, die indertijd namens
het geheele ministerie-Colijn voor
stelde een millioen gulden subsidie
voor deze spelen uit 's Rijks kas toe
te staan
T Is een kleinigheid, maar straks
loopt dat verhaaltje weer de staatkun
dig-gereformeerde gelederen door, dus
moeten wij er even aan herinneren,
dat er op 6 Febr. 1925, toen het desbe
treffende wetsontwerp werd ingediend,
geen..... „ministerie-Colijn" was. Er
was het kabinet-Ruys de Beeren-
brouck, waarin de heer Colijn niet ten
eigen pleiziere het beheer van het de
partement van Financiën had aan
vaard.
Het derde vosje loopt rond in de
„Vragenbus" van het zooeven genoem
de nummer. Daar tracht dit slimme
Reintje den goê lezers te doen geloo-
ven:
„Zij (d.i. de A.-R. Partij) maakt
den recbtstreekscben band tusschen
Overheid en Gods Woord los en acht
de Overheid niet aan de wet der ze
den gebonden".
Over deze en soortgelijke bewerin
gen is al heel veel papier moeten vuil
gemaakt worden en meestal moest er
dan op gewezen worden, dat, wat men
ook mocht fantaseeren op een „minder
gelukkige uitdrukking" in dr. Ivuy-
per's vroegere schrifturen, hij deze
principieel antirevolutionaire stelling
later wel veel duidelijker en voor geen
tweeërlei uitlegging vatbaar, had ont
wikkeld. Hier echter vinden we de
hardnekkige beschuldiging terzake in.
zulk een onnopzelen vorm, dat wij ter
vveerleggng volstaan kunnen met aan
te halen uit „Ons Program", waarin
letterlijk staat:
„Vandaar, dat haar standpunt (n.l.
dat der Overheid) geen ander mag
noch kan zijn, dan het standpunt
der wet, en, wijl zij niet uit eigen
hoofde, maar bij de gratie God9 re
geert, van de wet Gods.
„Meer bijzonder van de zedewet.
„Met „wet* Gods" bedoelen we in-
tusschen niet de fcwet der tien ge
boden" in formeelen zin, maar „de
algemeene zedewet
„De Banier" maakt zijn lezers wijs:
De A.-R. Partij „acht de Overheid niet
gebonden aan de wet der zeden". Het
standaardwerk der A.-R. partij ter
toelichting van haar Program stelt
reeds sedert 1878 den regel: de Over
heid is gebonden aan de wet Gods,
meer bijzonder aande zedewet".
Vosjes, 4ie den wijngaard bederven.
R. A. d. O.
STADSNIEUWS.
KONINGINNEDAG.
Door het 6e Regiment Veld-Artillerie
worden, evenals het vorige jaar, ter ge
legenheid van de verjaardag van H. M.
de Koningin op 31 Augustus a.s., op
het Schuttersveld onderlinge wedstrij
den gehouden voor het personeel van
het regiment.
Voor het bijwonen van deze wed
strijden wordt, voor het publiek, een
beperkt aantal toegangsbewijzen kos
teloos beschikbaar gesteld, welke na
25 Augustus op het regimentsbureel in
de Doelenkazerne kunnen gehaald
worden.
Mevr. v. ITALLI—VAN 2MBDEN.
Bij het Centraal Stembureau is be
richt ingekomen, dat mevr. van Itallie
Van Embden haar benoeming als
Tweede Kamerlid in de vacature-Van
Aalten, aanvaardt.
DE TEYLERSTICHTING.
Bij Kon. besluit is de Teylerstichiing
te Haarlem aangewezen als- bevoegd
om bij de faculteit der wis- en natuur
kunde aan de Universiteit alhier een
bijzonderen leerstoel te vestigen, op
dat door den daarvoor te benoemen
hoogleeraar onderwijs worde gegeven
in de natuurkunde.
Viervoudig Jubileum bij de firma PIECK.
Drie der jubilarissen: v.l.n.r. de heer Th. Bergsma, Mej. v. d. Woorden, de
heer J. Fleur. De vierde meende, uit al te groote bescheidenheid, zich niet
voor een foto beschikbaar te moeten stellen.
Zooals reeds gemeld, had heden
morgen bij de N. V. F. Pieek, Confectie
fabriek, Haarlemmerstraat, de herden
king plaats van het zilveren jubileum
van een viertal leden van het perso
neel, n.l. Mej. v. d. Voorden, hoofd der
meisjes in het atelier, en de heeren J.
Fleur, chef van het atelier; Th. Bergs
ma, chef-verkooper en C. Schrijvers,
2de coupeur.
Toen de vier jubilarissen hedenmor
gen te omstreeks kwart voor 9 per
auto aan de zaak arriveerden stond de
directeur, het geheele personeel en nog
enkele genoodigden hun op te wach
ten. De winkel was met groen en bloe
men versierd, en van zakdoeken was
op zeer kunstige wijze, oranje op wit
ten ondergrond, gemaakt: „1903
Hulde 1928".
Nadat de jubileerenden waren bin
nengetreden, werden hun door enkele
kinderen, nichtjes van den Directeur,
bloemen aangeboden, waarna door al
len een welkomstlied werd gezongen,
waarvan het slotcouplet op de wijze
van het „Io Vivat" eindigde met „Zij
leven lang, Hoera".
Vervolgens nam de directeur, de
heer J. Pi e c k, het woord, die in her
innering bracht, hoe de zaak 25 jaar
geleden, toen de thans jubileerenden
er hun intrede deden, nog slechts van
bescheiden omvang was. Zij was toen
gevestigd op den hoek van de Leege
Werfsteeg. In de afgeloopen kwart
eeuw is de zaak gestadig in bloei toe
genomen. Al spoedig werd een volle
dig atelier ingericht, dat in 1908 be
langrijk werd uitgebreid, terwijl in
1911 een vergrooting van den winkel
volgde, waarna in 1925 de groote
nieuwbouw plaats had.
Tot dien bloei der zaak hebben ook
de jubileerenden door hun trouwe
plichtsbetrachting bijgedragen, en spr.
wil dan ook op dezen dag uiting geven
aan,zijn gevoelens van erkentelijkheid
te hunnen opzichte, om te eindigen
met den wensch, dat zij nog vele jaren
mogen medehelpen de zaak tot steeds
grooteren bloei te brengen. Spr. over
handigde den jubilarissen vervolgens
een enveloppe met inhoud.
Hierna voerde het woord de etaleur
de beer G. Boersema, die namens
het personeel sprak en er op wees, dat
het zulk een groot voorrecht is, als
men 25 jaar van zijn leven aan vrucht
baren en energieken arbeid heeft be
steed.
Spr. richtte zich in 't bijzonder tot
den heer Bergsma, die als chef-ver
kooper leiding heeft te geven aan het
jongere personeel en 9teeds op zoo
vriendschappelijke wijze met hen om
gaat. Ten slotte bood spr. den heer B.
onder applaus een mooie lampekap
aan.
De data der vier jubilea, vallen n.l.
niet alle op denzelfden dag, doch wel
omstreeks vandaag, vandaar dat aan
een gemeenschappelijke huldiging de
voorkeur was gegeven boven vier af
zonderlijke.
De heer Fleur en Mej. v. d. Voorden
hadden op den dag van hun feest
reeds een staande lamp en een pluche
tafelkleed ontvangen, terwijl het jubi
leum van den heer Schrijvers nog
moet plaats hebben.
De jubilarissen dankten op hartelij
ke wijze voor de sympathieke woorden
tot ben gericht en de mooie geschen
ken door hen ontvangen, waarna de
huldiging besloten werd met het ne
men van een gemeenschappelijke foto
van het geheele personeel.
Vanavond wordt het feest nog in in-
tiemen kring voortgezet. De vier jubi
larissen zijn bij den heer Pieck ten
maaltijd genoodigd, waarna heden
avond voor het geheele personeel in
den tuin van het Woonhuis aan de
Hooigracht een avondfeest gegeven
wordt.
Zooals indertijd reeds gemeld, is als
gevolg van dit Kon. Besluit binnen af-
zienbaren tijd de benoeming te ver
wachten van prof. dr. A. D. Fokker,
uit Santpoort tot hoogleeraar in de fa
culteit der wis- en natuurkunde aan
de universiteit alhier, om onderwijs te
geven in de theoretische natuurkunde.
DE GEMEENTEREKENING OVER
1927.
B. en W. hebben thans bij den raad
een uitvoerig overzicht ingezonden
van de rekening der gemeente over '27.
Wij hopen hierop nog uitvoeriger te
rug te komen, doch ontleenen daaraan
thans feeds, dat de ontvangsten van
den gewonen dienst hebben bedragen
f 8.427,847, de uitgaven f 8.058.642, zoo
dat het batig saldo bedraagt f 369.205.
De ontvangsten van den kapitaal-
dienst bedragen f 5.373,318, de uitga
ven f 6.440.551. zoodat het nadeelig
saldo f 1.067.132 bedraagt.
De begrooting over 1927 werd oor
spronkelijk vastgesteld, wat den ge
wonen dienst betreft in ontvangsten
6ij uitgaven op f 7.815.113 en wat den
kapitaaldienst betreft in ontvangsten
op f 5.231.976 en in uitgaven op
f 4.302.624, alzoo sluitend met een ge
raamd batig saldo van f 929.352.
In den loop van de jaren 1926, 1927
en 1928 werd de gewone dienst zoowel
iri ontvangst als in uitgaaf verhoogd
met f 444.344 en gebracht op f 8.259.457.
De uitgaven van den kapitaaldienst
werden verhoogd met f 8.041.546 en dus
gebracht op f 12.344.140; de ontvang
sten werden verhoogd met f 7.737.670
en gebracht op f 12.969.646.
Het gevolg van een en ander is, dat
het geraamd batig slot van den kapi
taaldienst met f 303.846 werd vermin
derd en werd gebracht op f 62o.50G.
De rekening van den gewonen dienst
wijst een ontvangst aan, die f 168.389
hooger is dan geraamd werd. De reke
ning van den kapitaaldienst wijst een
bedrag aan, dat f 7.596.327 lager is clan
de raming.
De uitgaven van den gewonen dienst
waren f 200.815 lager dan de raming,
die van den kapitaaldienst waren
f 5.903.689 lager dan de raming.
Aan de bedrijven voor buitengewone
werken moesten worden verstrekt een
bedrag tot een totaal van f 5.043 509.
Hieronder worden o.m. vermeld voor
onkosten nieuwe Havenbrug f 210.000.
grondaankoopen f 55.970 en f 116.050
Lichtfabrieken f 1.900.000, terwijl reeds
voorzien werd in een bedrag van
f 2.370.819.
Voor verschillende andere posten
kan dit bedrag verminderd worden tot
f 1.575.427, zoodat thans door leening
zou zijn te voorzien in een bedrag van
f 3.468.083.
B. en W. stellen den raad voor de
rekening over 1927 vast te stellen.
Verder stellen B. en W. voor een
groot aantal bedragen uit administra
tieve overweging over te brengen van
den dienst 1927 naar den dienst 1928.
Tenslotte deelen B. en W. nog me
de, dat uit vroegere diensten aan den
djenst 1927 ten goede is gekomen een
bedrag van f 318.824, zoodat de gewone
inkomsten en uitgaven van het dienst
jaar 1927 sluiten met een voordeelig
^xploitatie-saldo van f 48.905.
Binnenland.
Ee Leidscbe Gemeenterekening over
1927.
Het rapport der Staatscommissie-van
Wijnbergen inzake bet aanvallend onder
wijs.
De bondsdag van den Chr. Gerei. Jonge-
lingsbond.
Nadere bijzonderheden over de ramp op
Paloeweh.
Bollenland.
Het antwoord van Costa Rica op de uit-
coodiging van den Volkenbond om lid te
blijven.
Rede van President Coolidge over dc
Amerika ansclie defensiepolitiek.
De Duitsche socialisten en de bouw van
den krniser.
Betoogingen tegen de ratificatie der Joe-
go-SlavischItaliaanscke verdragen.
De drie ter dood veroordeelden in En
geland zijn op het laatste oogenblik bege
nadigd.
EXAMENS.
Mej. A. Zuidema alhier slaagde gis
teren voor het examen Fransch L. O.
Voor akte Nijverheidsonderwijs Nk.
slaagde gisteren te 's-Gravenhage de
heer A. Ouwerkerk alhier.
WATERPOLO.
De Zwemvereen. „De Zijl" bericht
ons, dat de wedstrijd van hedenavond
niet doorgaat, aangezien van
„Alphen" bericht is ontvangen, dat het
niet opkomt.
BINNENLAND.
GASTEN TEN HOVE.
Aan de tafel van H. M. de Koningin
zaten gisterenavond ten Paleize Het
Loo, met H. K. H. Prinses Juliana en
haar gevolgen aan de majoor Van
Reede, commandant van de Rijschool,
ae ritmeesters jhr. Godin de Beaufort,
Camerling Helmolt en jhr. De Marees
van Swindef^n, instructeurs aan de
Rijschool en de équipe N.ederlandscbe
officieren, eerste luitenant Pahud de
Mortanges en Van der Voort van Zijp
en ritmeester De Kruyff, de prijswin-
ners der Olympiade.
DéFILé VOOR DE KONINGIN
MOEDER.
Hedenmorgen half twaalf is door
de VlIIste Inf.-Brigade uit Amersfoort
onder commando van haar comman
dant, den kolonel Verberne, gedefi
leerd voor H. M. de Koningin-Moeder
voor het paleis te Soestdijk.
PLATTELANDERSBOND.
De Plattelandersbond zal op Don
derdag 30 Augustus in hotel L'Europe
aan het Vreeburg te Utrecht een alge
meene ledenvergadering houden. Na
de openingsrede van den heer Braat
worden verschillende huishoudelijke
kwesties behandeld en zal de heer Kie
stra een inleiding houden over de wet
op het Lager Onderwijs en de geineen-
tefinanciën.
ROTTERDAMSCHE BEGROOTING.
B. en W. van Rotterdam hebben de
gemeentebegrooting voor 1929 inge
diend met een eindcijfer van
f 89.746.048.61, tegen f 85.177.317.32 voor
het loopende jaar.
DE S00.000STE.
Gistermiddag te 2 uur werd het
900.000ste entrée-biljet voor de Nenijto
verkocht. Mej. J. Anspach-Braam, uit
Goes, was de gelukkige. Zij werd door
het Bestuur ontvangen en kreeg een
juweelen hanger uit de Britsche af-
deeling en een aantal Nenijto-loten.
HET VISUM TUSSCHEN NEDER
LAND EN AMERIKA.
In de Haagsche pers is de klacht
tot uiting gekomen van een paar
Amerikaansche dames, die van Parijs
uit kamers hadden willen bespreken
in een hotel te Schêveningen voor den
duur van eenige weken, maar die
daarvan hebben afgezien, omdat zij
niet bereid waren de kosten te dragen
van tweemaal tien dollar voor het Ne
derlandsche visum, schrijft het „Hbl."
Over dit feit is in de Haagsche. pers
nog al wat te doen geweest, maar
achteraf blijkt, dat de visa tusschen
Nederland en Amerika sinds 1 Mei
verlaagd zijn. Amerikanen behoeven
voor een visum van onbeperkten duur
