Zijden Kousen,
Aan het einde der "Week
Richten wij gewoonlijk in ons weke-
lijksch overzicht allereerst den blik
naar het buitenland, iets wat vanzelf
sprekend is, omdat de groote gebeur
tenissen zich gewoonlijk buiten onze
grenzen afspelen, ditmaal zullen wij
van deze gewoonte afwijken en aller-
e<rst in herinnering brengen de bete
kenis, die de afgeloopen week voor ons
land gehad heeft. Trouwens de oogen
der heele wereld zijn in deze dagen
op ons land gericht, nu te Amsterdam
tie Olympische Spelen gehouden wor
den, die j.l. Zaterdag met een „wij
dingswoord" van den oud-minister dr.
J. Th. de Visser geopend werden.
BelangTijker evenwel voor ons volk
dan de Olympische Spelen achten wij
den verjaardag van H. M. de Koningin-
Moeder, die dit jaar in den lande met
1 do- -wektheid gevierd werd.
Vooreerst omdat H. M. den leeftijd
van 70 jaar bereikte, doch tevens om
dat het weldra een halve eeuw zal zijn,
dat deze Hooge Vrouwe in den waren
zin des woords in het midden van
ons volk heeft vertoefd. Zij heeft een
groote plaats in het hart van het Ne-
aerlandsche volk bekomen, vooral ook
omdat zij is geweest de moeder van
onze Koningin, die in de proclamatie,
waarmee zij op 31 Augustus 1898 de
regeering aanvaardde, o.m. zeide:
„Mijn innig-geliefde Moeder, aan
wie ik onuitsprekelijk veel verschul
digd ben, gaf Mij het voorbeeld van
een edele en verheven opvatting der
plichten, die nu op Mij rusten".
H. M. de Kóningin en Prinses Julia
na waren juist den dag vóór Koningin
Emma's verjaardag van hun vacantie-
reis uit het hooge Noorden teruggeko
men en zijn in behouden welstand ten
paleize Soestdijk gearriveerd.
Wat het buitenland betreft, is de be
langrijkste gebeurtenis der afgeloopen
week de mededeeling van den Brit-
schen minister van Buitenlandsche
Zaken, Sir Austen Chamberlain, dat
Engeland met Frankrijk gekomen is
tot een compromis inzake de bewape
ning ter zee. Om de beteekenis daarvan
goed te begrijpen, zal men zich in het
geheugen moeten terugroepen, hoe in
dertijd op de conferentie te Washing
ton Engeland voor den dag kwam met
het voorste.! om de duikbooten af te
schaffen, waartegenover Frankrijk
den moed had den eisch te stellen nog
90.000 ton te mogen bijbouwen. Sinds
dien was het tusschen Engeland en
Fran'krijk nu niet bepaald koek en ei,
wat vooral te bespeuren viel aan de
mtnder aangename op- en aanmerkin
gen die Frankrijk lanceerde naar aan-
jeiding van Engeland's houding op de
conferentie van Coolidge, waar Enge
land, Amerika en Japan het kruiser-
vraagstuk behandelden.
Wat het compromis precies inhoudt
is nog niet bekend maar het feit alleen
al is van beteekenis.
Nu is de mogelijkheid weer open
voor een nieuwe conferentie ter be
perking van de bewapening ter zee, en
het verluidt reeds dat een dergelijke
conferentie in het najaar te Genève zal
gehouden worden.
Waarschijnlijk zal de totstandko
ming van Kellogg's anti-oorlogsver
drag ook wel het hare hebben bijge
dragen tot de vergemakkelijking en
verhaasting van het Engelsch-Fran-
sche compromis.
Men moet dan ook de beweging naar
ontwapening en die tot uitbanning
van den oorlog noch over-, noch onder
schatten. Indien in deze vredesbewe
gingen niet de tendens zit, slechts den
volkerenstrijd door den klassenstrijd
te vervangen, kan van al deze strevin
gen gezegd worden: verderf het niet,
er is een zegen in.
LUCHTVAART.
DE ONDERGANG VAN DE ITALIA,
Interview met Biagi.
De radiotelegrafist van de „Italia"
Biagi is de eerste van de leden der ex
peditie geweest, die het stilzwijgen
over de lotgevallen van de „Italia"
heeft verbroken. Hij heeft zich door
de „Tribuna" laten interviewen.
Hij deed mededeelingen ovc het le
ven van hem en zijn makkers op het
ijs en het vinden van Pomella, die
reeds overleden was. Biagi vond hem
niet gebogen hoofd zittend op een ijs
blok. Biagi schudde hem heen en
weer, vragende „Heb je je bezeerd,
Pomella?" Doch hij kreeg geen ant
woord en begreep toen, dat Pomella,
die blijkbaar een leelijken val op het
ijs gemaakt had, aan de gevolgen
daarvan overledenwas. Men heeft
hem vervolgens in het zeemansgraf
bijgezet.
Bij den val was het radiotoestel ont
wricht, doch er was niets gebroken.
Biagi heeft onmiddellijk het herstel
lingswerk ter hand genomen, met het
gevolg, dat men na een uur reeds tot
ontvangen en na acht uur tot het zen
den van telegrammen in staat was.
Biagi's voornaamste zorg gold de ac
cumulatoren, daar de geringste lek de
chemicaliën zou doen wegvloeien en
Biagi en de zijnen van de buitenwe
reld zouden worden afgesloten.
Voor de ijsberen, waarover Biagi in
zijn jeugd zooveel gelezen had, had
hij een heilzame vrees. Nobile's hond
Titina blafte er op een keer een aan,
die spoedig het hazenpad koos. Malm-
gren doodde een anderen beer met zijn
revolver en Biagi joeg er een met re
volverschoten op de vlucht.
Berenvleesch smaakt volgens hem
bijzonder goed. Zij aten het zoo vaak.
dat zij aan den smaak geheel gewend
geraakten. Alleen Lundborg had er
aanvankelijk een afkeer van. doch
toen er tenslotte niets anders over
bleef at ook hij het met smaak. Vis-
schen heeft Biagi nimmer in het Pool
gebied gezien.
Toen Majoor Maddalena zijn rubber
boot omlaag had geworpen, heeft Bia
gi nog getracht'uit visschen te gaan,
maar hij kreeg nimmer beet.. Zee
honden zijn er in het Poolgebied in
overvloed, doch de dieren zijn uiterst
schuw, zoodat het bijna onmogelijk is
er een te benaderen.
De gezondheid van de mannen'in de
tent liet niets te wenschen ovpr. Na
tuurlijk met uitzondering van hen, die
gewond waren, voegde Biagi er aan
toe. De meestén der mannen hadden
last van sneeuwblindheid; vooral Ce-
cioni leed hieraan. Hun uiterlijk on
derging een groote. verandering. Ge
neraal Nobile, wiens gezicht zeer ge
bruind was, zag er met zijn langen
baard en ongekamde haren zeer on
gunstig uit..
Toen Lundborg arriveerde, vertelde
Biagi verder, deden wij ons best om
met de scharen, die hij bij zich had,
ons uiterlijk te fatsoeneeren, Joch, al
vorens de „Krassin" ons eindelijk op
pikte, slaagden wij er niet in op fat
soenlijke menschen te gelijken. De
Russische barbier aan boord van de
„Krassin" gaf er, nadat hij niet min
der dan vijf scheermessen had bedor
ven op het aangezicht van Biagi, de
brui aan. En Biagi moest tensl ite
een beroep doen op des barbiers broe
derliefde om van hem gedaan te krij
gen, dat hij nogmaals probeerde hem
een meer fatsoenlijk uiterlijk te ver
schaffen.
Nobile had bij zijn vertrek zijn ge-
noraalskepi achtergelaten en dit hoofd
deksel kwam Biagi te pas, want hij
had het ziine, dat geschikter was voor
een vliegtocht, aan Nobile medegege
ven. Toen Biaei en zijn vrienden ein
delijk op de „Krassin" arrivi rden ge
raakten de -v-.^pelingen daar een beet
je in de war door het gezicht van dat
e< eraalshoofddek. van Biagi, dien
zij nota bene „Kameraad Generaal
Biagi" noemden.
Uit het Sociale Leven.
UIT DE SIGAr _ndu:trie.
Naar Het Volk verneemt, zijn de on-
lii rhandelingen tusschen de patroons
en de werklieden-organisaties in de si-
garenindustrië gisteren hervat.
De besprekingen over l.ct oprollen
van machinebosjes konden niet tot
een einde gebracht worden en zullen
in een volgende besnreking worden
voortgezet.
Over de plaats-klasseregeling voor
de sigarenmakers is overeenstemming
bereikt. Vastgesteld i9, dat tusschen
een eerste klas plaats ën een vijfde
klas plaats i i totaal 10 pCt. loonver-
schil zal zijn.
Over het verschil van de overige
groepen werklieden zal nog nader ge
sproken worden.
DE STAKING BIJ DE FIRMA STORK
Omtrent de.reden tot de aangekon
digde loonwijziging, waardoor de sta
king der klossenspoclsters is ontstaan,
zti opgemerkt, dat dit ben gevolg was
van onregelmatigheid in de Üoonen, al
dus wordt van werkgeverszijde bericht.
In genoemde afdeeling had dus een
vermindering en in teen landere afdee
ling .(aandraaisters) een verhooging der
loonen plaats. Het bericht, dat de kwes
tie in handen is gesteld van (het bestuur
der Twentsch—Goldersche Fabrikanten
vereeniging, behoeft in zooverre Recti
ficatie, dat de secretaris (dezer vereeni
ging, met Ide kwestie in kennis is ge-
Waar de resp. Te.xtielarbeidersbonden
tot nog |oe buiten ihet conflict staan,
is er voor de directie nog geen aan
leiding harerzijds de kwestie m handen
te stellen van genoemde Fabrikanten-
vereeniging.
Zooals reeds gemeld, bedraagt het
personeel dezer fabriek ruim 1300 per
sonen, welke, indien de kwestie niet vrij
spoedig .opgelost 4 ordt, werkloos bullen
worden.
DE LOOGIETERSSTAKING EN HET
CONFLICT BIJ ,.DE SCHELDE".
In verband met (het feit, dat het con
flict bij „De Schelde" en de l'oodgie-
tersstaking, welke reeds eeni^e ïnaan-
den duren, nog geruimen fcjja kunnen
voortduren, heeft het bestuur van het
N.V.V. besloten, indien in de eerstvol-
gende_ weken deze conflicten niet tot,
oplossing zijn gebracht, ifcegeh einde'
Augustus een steunbeweging onder He
leden der modern© vakbeweging uit te
eqhrgven
ROOD OF GEEN BROOD.
In „De Amsterdammer" wordt er de
aandacht op gevestigd, dat tegenover de
woorden in socialistische kringen inzake
de vakvereenigingsvrijheid, nog steeds ge
steld moeten worden de daden van tyran-
nie en onderdrukking der „moderne" vak
beweging in meer dan één land.
„De Volkskrant" van: 11 Juli 1928, ver
haalt, dat in Hüttenberg (Stiermarken,
Oostenrijk) een staking is geproclameerd,
omdat daar een arbeider was in dienst ge
nomen, dia lid was. van een niet-socia-
listische vakorganisatie. -
De directie dezer fabriek gaf echter niet
toe, zoodat de staking.een nederlaag werd
voor de r^ode dwingelanden.
Maar toch gaan de socialisten door met
deze vrijheidsbeperking overal waar het
mogelijk is, toe te passen. En de socialis
tische „Arbeiter Zeitung" verdedigt deze
tyrannie. Waar wij, aldus genoemd blad,
b.v. 90 pet. der arbeiders hebben georga
niseerd, daar zullen wij wel weten te
voorkomen, dat niet-rood georganiseerden
te werk worden gesteld.
Hier hebt ge de openlijke verdediging
van de aanranding der vakvereenigings
vrijheid door een officieel orgaan der So
ciaal-democratische arbeiderspartij.
De „Evangelische Sociale Warte", het
orgaan van het Zwitsersch Prot.-Christe-
lijk Vakverbond, van 1 Juli 1.1. schrijft
naar aanleiding van een fel protest van
Fr. Adler tegen de reis van Alb. Thomas
naar Rome, waar hij ook de fascistische
vakorganisaties bezocht, wat hem gewel
dig kwalijk werd genomen, o.m. het vol
gende:
„Wij hebben tot nu toe van dit met
kracht en klem verdedigen der vakver
eenigingsvrijheid nog niets gemerkt. Juist
de socialistische vakvereenigingen in Zwit
serland maken vakvereenigingsvrijheid
onmogelijk. Dat bewijst het geval Joder
te Biel, wien zijn arbeid ontnomen werd,
omdat hij lid was der Prof.-Christelijke
vakbeweging; dat bewijst het nieuwe ge
val Bochofner, die op eisch der socialisti
sche organisatie in de levensmiddelenbe-
drijven, door de coöperatie te Bern ontsla
gen werd; dat bewijst ook het geval Man-
gold in Zürich, die als steenhouwer ont
slagen zal worden, als hij zich niet bij de
socialistische Hoüt- en Bouwarbeidersor
ganisatie aansluit, hoewel men weet, dat
Mangold bij de Prot.-Christelijke vakbe
weging aangesloten is.
Men heeft aldus het treurige schouw
spel, dat op de groote internationale &r-
beidsconferenties, de vertegenwoordigers
der socialistische vakorganisaties zich als
verdedigers der vakvereenigingsvrijheid
opwerpen en zij de erkenning der vakver
eenigingsvrijheid eischen van de fascis
ten, welke vrijheid zij zelf met voeten ge
treden heeft. De vertegenwoordigers der
socialistische vakbeweging vergeten te
zeggen, dat zij het principe der vakver
eenigingsvrijheid slechts zoolang hoog
houden, tot zij de macht hebben, om dan
met druk en dwang de arbeiders te dwin
gen in hun organisaties te treden, gelijk
bovenstaande gevallen bewijzen."
Hier behoeft niets aan toegevoegd te
worden. Waar het de socialistische vak
beweging mogelijk is, daar past zij nog
steeds toe het: Rood of geen broodl In
dien zij de mogelijkheid zag ook in ons
land deze middelen aan te wenden, zij
zou het niet laten. De machtsverhoudin
gen beslissen immers.
UIT ONZE INDIEN.
EERHERSTEL.
Het Bat. Nieuwsblad looft de Regee
ring voor de rehabilitatie van ir. Meer-
tens, wiens weder-opneming in vasten
dienst nu slechts nog maar 'n kwestie
van tijd is. Daarmede heeft de Regee-
rjng het onbillijk karakter aan de on
matig zware straf ontnomen. Het blad
stelt vast, dat het de Regeering siert
dat zij in deze aangelegenheid toegan
kelijk gebleken is voor de critiek van
de publieke opinie, en aldus een over
winning op zichzelf behaald heeft.
Het blad meent tenslotte thans ook
voedsel te moeten geven aan de hoop,
dat nu ook de assistent-resident Kar-
sen en de controleur Veen (die destijds
van Sumatra's Westkust werden over
geplaatst) hun kans nog zullen krijgen
GRENSSCHEIDING OP NIEUW-
OUINEA.
Anetaverneemt, dat de gouverneur
der Molukken, de heer L. H. W. van
Sandick, en de resident van Ternate,
de heer W. A. Hovenkamp, op 13 Aug.
a.s. te Hollandia op Nieuw-Guinea
een ontmoeting zullen hebben met den
RECLAME.
M \i(j
laddervrij,
139, 129, 119, 107, 89 cis.
Alle kleuren.
Administrator of the Territory of New
Guinea, den General Wisdom. Deze
hoofdambtenaren zullen confereeren
over de vaststelling van de grens tus
schen het Nederlandsche- en het Man
daatgebied.
EEN CLANDESTIENE WAPEN-
FABRICAGE.
D e politie-autorit riten te Bandoeng:
ontdekten dat een Inlander ini hlet Pen-
(galepgansche clandestien geweren ver
vaardigde. Bij een 'inval in 'de gehei
me werkplaats werden een voorlaad-
geweer en twee pistolen pJsmiede 8
geweerloop en in beslag genomen. Bij (di
verse personen, bij wie vervolgens in
vallen plaats hadden, werden nog zes
geweren in beslag genomen, die deze
heden van "den fabrikant hadden ge
kocht.
De betrokken wapenfabrikant yer-
klaarde reeds gedurende drie'jaren zijn
wapen-industrie te drijven.
DE COMMUNISTEN IN NED.-INDIë.
Alimin, die op het congres van de
communistische internationale de com
munisten in Ned. Oost-Indië vertegen
woordigt, heeft blijkens het verslag in
de Prawda gezegd, dat de huiLljge
toestand karakteristiek is voor de ge
lijktijdige opleving van het proletariaat
in de industrieele landen en de ver
drukte bevolking der koloniën. Het gaf
te denken, dat de tweede internationale
meer belangstelling begon te wijden aan
de koloniale beweging, en pp haar aan
staande congres zal dit probleem bij
zondere aandacht ten deel vallen. De
tweede internationale streeft ier naar de
Reorganisatie van hlet koloniale prole
tariaat te verzwakken. Daarom moet de
derde internationale speciale aandacht
schenken aan de, vorming van de par
tij jn de koloniën, met ondersteuning
(van de Europelesche secties van de
(Komintern.
Wij meenen, aldus Alimin, dat wij
onze Hollandsche kameraden moeten
wijzen op de noodzakelijkheid van ver
sterking van hun werkzaamheid in In
donesië. De Indonesische partij is zeer
(jong en zoinder leiding van den kant
van de Komintern zijn fouten onvermij
delijk. Ongeacht do ongehoorde witte
terreur van de regeering groeit de par
tij gnel en verkrijgt invloed op de
(massa. Ten tijde van haar geoorloofd
bestaan kon zij de reformisten uit de
nationalistische beweging dringen en
ondergeschikt maken aan haar eigen
invloed. De regeering ging over tot on
derdrukking van de beweging, met het
resultaat, dat aanvankelijk da opstand
uitbrak, ten tijde waarvan de Komin
tern een betreurenswaardig gebrek aan
(activiteit toonde en de opstandelingen
zonder leiding bleven. "Wij hopen, zeide
Alimin ten slotte, dat in de toekomst
deze fouten niet herhaald zullen wor
den, en daarenboven, dat onze Euro-
peesche secties een campagne zullen
beginnen ter onverwijlde bevrijding van
onze veroordeelde Indonesische mak
kers.
Leidsche Penkrassen.
Amice,
De bijna afgeloopen week was voor
ons land wel een gewichtige.
Onze Koningin-Moeder mocht haar
Wat een rijke zegen ligt daarin.
70sten verjaardag vieren.
Een onzer Christelijke dagbladen
zeide het aan den vooravond van dien
dag zoo juist:
„Onze tijd is voor vorsten en konin
gen geen gelukkige tijd.
Machtige vorstenhuizen vielen. Kei
zers en koningen, wier troon onwan
kelbaar scheen vast te staan, werden
door de volkeren smadelijk verworpen.
Wij denken aan Oostenrijk, Duitsch-
land, Rusland, Griekenland.
En waar, zooals in Italië e'n in Span
je, het koningshuis nog werd gespaard
zette zich naast den troon de dictator,
die de regeermacht ten volle in zijn
handen nam,'en louter steunt op ge
weld.
De revolutie zette Europa in vuur
en vlam. En zelfs in ons land scheen
het een oogenblik, alsof een omwen
teling dreigen zou.
Maar slechts een oogenblik. Want
toen ons volk begreep, wat er ging
gebeuren, was er een opwaking van
liefde voor ons vorstenhuis, zooals ve
len in onzen tijd niet meer mogelijk
achtten.
Te midden van de stormen stond de
Oranjeboom veilig en ongeschokt.
Toen voor vele vorsten het leven on
veilig was geworden, durfde Koningin
Wilhelmina zich als steeds onbe
schermd wagen te midden van haar
volk. En zij kon gerust zijn.
Deze sterke band van Oranje en
Nederland wortelt in de historie. Wij
weten het. Maar de gedragingen der
vorsten kunnen zoo zijn, dat de schoon
ste traditie er door verbleekt en al9
machteloos wordt.
fiier werd die traditie gedurig' ver
sterkt. En dat dit geschiedde, danken
wij niet het minst aan Koningin Em
ma en aan Koningin Wilhelmina, die
door haar tot den troon werd geleid".
Wij zijn bier in Leiden aan die ge-
l^jdiige traditie ook al een weinig ge
wend, doordat Prinses Juliana een
groot deel van het jaar in ons midden
doorbrengt.
Wat een zegen toch, dat er bij ons
zoo sterke vriendschapsbanden zijn
tusschen het regeerend vorstenhuis en
het volk. Zelfs bij de socialisten en
communisten is er een zekere eerbied
voor de leden van ons vorstenhuis, al
kunnen zij niet nalaten hun anti-mo
narchale gevoelens ook op deze ge
denkdagen te uiten.
Onze stad is goede onderwijsinrich
tingen rijk.
Niet alleen de academie heeft een
naam, die genoemd wordt tot ver bui
ten onze landsgrenzen, ook onze an
dere inrichtingen van onderwijs heb
ben een goede reputatie. Wij hebben
hier enkele particuliere onderwijsin
richtingen, die leerlingen trekken uit
verschillende deelen van ons land.
Maar, voor zoover mij bekend, heb
ben wij één soort van onderwijs niet,
dat echter elders wel gevonden wordt.
Zoo las ik onlangs in een plaatselijk
Utrechtsch blad van de cursussen uit
gaande van het Protestantsch Chris
telijk Bureau tot ontwikkeling van
volwassenen.
Iets in die richting heeft de afdee
ling Lelden der S. D. A. P. in haar
instituut voor arbeidersontwikkeling,
maar op Protestantsch Chistelijk ter
rein bestaat, naar ik meen zooiets niet
Om je een denkbeeld te geven van
den aard van dit onderwijs in Utrecht
schrijf ik hier over, dat het genoemde
verslag er van zegt:
De cursisten zoo wordt gezegd
bepalen zich uitsluitend tot de ele
mentaire vakken.
De cursus Nederlandsrh, lezen en
schrijven, eerste leerjaar, begon met
23 cursisten, terwijl het tweede leer
jaar 21 leerlingen, telde.
De cursus rekenen en eenvoudige
administratie begon met 22 leerlin
gen, terwijl de cursus geschiedenis en
algemeene ontwikkeling 19 cursisten
telde.
Door deze cursussen kwam de Com
missie in aanraking met drie analfa
beten, Deze konden natuurlijk bet on
derwijs op de cursussen niet volgen,
maar toch werd een weg gevonden om
hen te helpen.
Wat gingen de cursisten dankbaar
heen bij het eindigen van het cursus
jaar. Nu ze meer vaardigheid in het
lezen hebben gekregen, begrijpen ze
ook heter wat ze lezen. Zouden dan
geestelijke zegeningen niet een gevolg
kunnen zijn?
De cursus geschiedenis en algemee
ne ontwikkeling was dit jaar 'n enorm
succes. Van verloop geen sprake en
verzuim kwam slechts zelden voor. De
cursisten gaven blijk van veel belang
stelling.
Bij zonder ontwikkelend waren de
avonden, waarop de cursisten zelf het
woord voerden en onderwerpen kwa
men inleiden, waarin ze heel goed
thuis waren.
Zoo verklaarde een drukker de wor
ding van een courant; iemand, die
veel gelezen bad, behandelde tegen
stellingen in het leven van Bilderdijk
en van Da Costa; keurig werd de Fran
sche revolutie uiteengezet, maar de
kroon spande een referaat over Rem
brandt met reproducties naar heken-
de schilderijen.
De meeste cursisten gaven zich
spontaan op voor het volgen van de
lessen in het komende seizoen. Voor
ieder is de gelegenheid nu reeds open
gesteld zich schriftelijk aan te melden
Het cursusgeld is 1 per maand.
Zou zoo iets hier ook geen opgang
maken? Is dat misschien ook iets voor
den Chr. Besturenbond of voor Patri
monium? Als er maar eens iemand de
koe bij de horens vat, dan krijgt hij
wel hulp, denk ik.
Het is je bekend, Amice, dat onze
Ds. Boissevain bij voorkeur spreekt
over de Catholiciteit der Kerk.
Eerlijk gezegd geloof ik, dat wij
daar allen over moesten spreken. De
algemeenheid van Christus' Kerk, die
alle kinderen Gods omvat, wordt he
laas in de kerk als instituut niet op
gemerkt.
Nu ben ik het niet in alles met Ds.
Boissevain eens, voor een deel begrijp
ik zelfs Z. Eerw. niet, maar toch heeft
hij op sommige punten wel een fris-
sche kijk.
Ik las in een verslag over een kort
geleden door hem gehouden referaat
het volgende:
„Het is een merkwaardig teeken des
tijds: in dagen van geestelijk réveil
klagen de Kerken over afval.
Daarvoor zijn twee redenen;
1. die geestelijke réveil staat onder
invloed van „de specifiek 19de eeuw-
sche religiositeit";
2. Een kerk, die niet katholiek is, be
zit voor dezen réveil geen fascineeren-
de kracht.'
De 19de eeuwsche religiositeit wordt
afgezien van de vele variaties en
combinaties getypeerd als spiritua
lisme. Het spiritualisme kent de din
gen der religie alleen als geestelijke
dingen en ziet in eiken vorm de mate
rialiseering van het geestelijke.
Zoo is het dan ook principieel anti
kerkelijk in naam der religie. Voor
zoover het een „gemeentebegrip" heeft
is het de onzichtbare gemeente der
door den geest gegrepenen, maar die
verder in geen relatie staat, met wat
men in de wandeling kerk pleegt le
noemen.
De hedendaagsche reveil staat sterk
onder den invloed van de nawerking
dezer religiositeit, maar ook onder in
vloeden, die in gansch andere richting
stuwen.
Vandaar zijn gecompliceerdheid en
het gevoel van onzekerheid, dat ons
bevangt, als wij zijn structuur bestu-
deertn en zijn mogelijkheden overwe
gen. Ref. denkt aan de opleving van
wat Troeltsch „die groszen Heimats-
gefühle" noemt; aan het oplevend be
sef van de waarde van traditie, heredi
teit, continuïteit, autoriteit, objectivi
teit. En daarnaast aan den intocht van
het irrationalisme en aan den opwa-
kenden zin voor symboliek, vorm en
stijl. 1
Er zal dus zijn een neiging naar de
Kerk. Een Kerk, die de teekenen der
tijden verstaat, zal dan moeten vol
doen aan deze eischen:
a. Zij zal katholiek móeten zijn;
want „die groszen Heimatsgefühle zijn
constitueerend voor alle katholiciteit.
b. Zij zal de 19de eeuw niet als niet-
gebeurd mogen beschouwen.
Ziedaar de problemen van het nieu
we katholiciteits-ideaal.
Het wil tegelijkertijd de continuï
teit met de goederen der traditie en
de waarden behouden der 19de eeuw,
die met die traditie radicaal brak.
Dat dit schijnbaar onmogelijke vol
strekt niet zoo onmogelijk is als het
schijnt, tracht spr. met enkele voor
beelden aan te toonen.
Maar of dit principieel-mogelijke
practisch werkelijkheid zal worden,
dat is zonder dat het de verant
woordelijkheid der kerk ook maar
eenigszins opheft het geheim van
Gods Geest.
Wederom hooren we het woord van
den Heere des Geestes: „De oogst is
wel groot, maar de arbeiders zijn wei
nige; bidt dan den Heere des oogstes,
dat Hij arbeiders in Zijn oogst uitstoo-
te".
Met het laatste ben ik het volkomen
eens. Ons gebed om de eenheid van
Gods Kerk is te veel vorm zonder we
zen. Wij moeten arbeiders Gods zijn.'
Maar dat is ook een werk van Go ls
Geest, zooals Ds. B. terecht opmerkt,
maar dat onze verantwoordelijkheid
en ook de verantwoordelijkheid van
de Kerk niet ophelft, integendeel juist
in een helder licht stelt.
VERITAS.
