CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Oil nummer bestaal uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Het Koningschap.
STADSNIEUWS.
Belanurijkste nieuws in dit Nummer.
9tte JAARGANG
ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1928
NUMMER 2505
LEIDSCHE COURANT
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 230
Per week i 0,19
Franco per post per kwartaal 1.2.90
Iu den algemeenen jubel die op 2
Augustus in de Nederlandsche pers
opging toen onze geliefde Koningin-
Moeder haar 70ste verjaardag vierde,
deed, zooals vanzelf spreekt, Het Volk
niet mee.
Wel nam het blad op een warm ge
steld artikel van den zieken Jan van
Zutpken, een artikel waarin wel de
daden van de jarige hoogstaande
vrouw werden bewonderd, maar waar
in tevens ook doorklonk een eerbied
voor de vorstelijke Moeder des Vader
lands. Maar de redactie kon niet over
haar hart verkrijgen instemming met
dezen verborgen grondtoon te betui
gen. Integendeel tegenover deze hulde
aan de koninklijke vrouw, omdat zij
eenmaal Regentes was, moest 'n grond
gezocht voor dit afwijzende standpunt.
Dien grond had men spoedig gevonden.
Sociaal-demokraten zoo heet het
in het betreffende artikel die men
getracht heeft in de huldiging, die
reeds sinds geruimen tijd voorbereid
wordt, te betrekken, hebben hieraan
uiteraard geen gevolg gegeven. Reeds
de uitgebreidheid der huldiging, die
in geen verhouding stond tot de ver
diensten der gehuldigde, wa3 een dui
delijke aanwijzing, dat de huldiging
minder den mensch dan het lid van
het vorstenhuis betrof. Daarmee was
voor republikeinen de zaak beslist.
Wij zijn republikeinen en wij kun
nen dus niet meedoen aan een uitge
breide nationale hulde. De goede da
den van de weduwe van den overleden
Koping waardeeren dat gaat wel, maar
de daden van diezelfde vrouw, als
draagster van de regeeringswaardig-
heid, erkennen, neen dat gaat niet.
Zelfs moet al dadelijk een mogelijk
al te gunstige indruk door het arti
kel van den heer Van Zutphen gewekt
over het karakter van Koningin Em
ma worden weggenomen. Zij heeft
immers als Regentes dingen gedaan
die volstrekt niet door den Sociaal-
Democratischen beugel kunnen. Zij
was veel te oud-Duitsch koppig-despo-
tiek. Dat staat er wel niet precies zoo
maar zoo is het toch bedoeld.
De indruk zoo wordt gezegd
dat Koningin Emma, meer dan met
Nederlandsche verhoudingen overeen
kwam, meer oud-Duitsch dan Neder-
landsch, zich gemengd heeft in de keu
ze. der ministers. Immers heeft zij in
1891 niet Tak van Poortvliet, die om
zijn kiesrechtaktie hiervoor aangewe
zen was, doch Van Tienhoven die als
Amsterdamsch burgemeester ten hove
zeer gezien was, in 1894 niet Van
Houten die de kiesrechtcrisis verwekt
had, maar den voogd der prinses,
Röell in 1897 niet Goeman Borge-
sius, die als leider der Liberale Unie
daartoe aangewezen was, maar den
president der Nederlandsche Bank,
den uit een voornaam geslacht gespro
ten Pierson, als kabinetsformateur en
minister-president aangewezen en al
dus driemaal wel niet tegen de letter,
inaar zeker tegen den geest van de
Grondwet gehandeld en aan het per
soonlijk regime meer plaats ingeruimd
dan daaraan in Nederland toekomt.
Nu is het opmerkelijk zoo vrijmoe
dig Het Volk hier de personen aan
wijst, die in den tijd dat Koningin Em
ma Regentes was de Kabinetsforma
teurs hadden moeten ziin. Reeds het
feit, dat dit in die kleine acht jaar
driemaal moest plaats hebben, telkens,
na min of meer heftige beroeringen,
moest Het Volk toch wat voorzichti
ger stemmen.
Maar er zit nog iets anders in. Hare
Majesteit heeft blijkbaar den ongetwij
feld haar gegeven raad opgevolgd en
niet de roerige leiders der kiesrechtac
tie genomen, maar in de plaats daar
van, mannen van dezelfde politi3ke
kleur, maar minder op den voorgrond
tredende in de actie die de Minister-
wisseling noodig maakte. Doch ook al
zou Hare Majesteit hier zelfstandig
opgetreden zijn onconstitutioneel was
het zeker niet en ontactisch evenmin.
Wat echter treft in deze uiting van
het Sociaal-Democratisch hoofdorgaan
is de overeenstemming met het roepen
van Israëls volk om een andere regee-
ringsvorm, toen Samuel oud gewor
den was.
Samuël was de laatste van Israëls
Richteren. Met hem sluit de reeks van
mannen af, onder wie ook ééne vrouw
genoemd wordt, door wie de Heere
Zijn volk verlossing van hun vijanden
heeft bereid en het recht onder zijn
volk heeft besteld.
De tijd is nu rijp, om Israël eenen
kening to geven. Het Boek der Richte
ren eindigt met het in de laatste hoofd
stukken telkens wederkeerende: „In
die dagen was er geen koning in Is
raël; een iegelijk deed wat recht was
in zijne oogen".
Door het optreden der Richteren, die
de Heere verwekte, werd dit kwaad
telkens slechts tijdelijk verholpen.
Alles riep op duurzame verbetering.
In Europa hebben verschillende re-
geerende vorstenhuizen voorgoed het
veld moeten ruimen voor de republi-
keinsche, opdringende volksmacht, hl
andere landen zag de regeerende vorst
naast zich uit den volkswil opkomen
de dictator die feitelijk den vorst over
bodig maakt.
Zoo iets zou hier reeds lang aanwe
zig geweest zijn indien niet Oranje en
het overgrooto deel van het Neder
landsche volk door religieuze banden
verbonden waren. Deze handen zijn
een doorn in het oog van de republi-
keinsch voelende socialisten.
Zooals het nu ging in Samuël's da
gen zoo dreigt het nu ook bij ons te
gaan.
In Samuëls ouderdom trad de crisis
in. Samuël alleen kon het niet meer af.
Daarom droeg hij een deel van de taak
over aan zijn béide zonen. Op zichzelf
lag hierin geen kwaad. Verdeeling van
een arbeid, die-één alleen niet af kan,
is béter dan dat het werk onafgedaan
blijft. Bovendien heeft Samuël zeker
daarover zijn eigen zonen tot hulp
richters aangesteld, omdat hij ver
wachtte op hén meer invloed ten goe
de te kunnen uitoefenen dan op vreem
den.
Toch heeft hij blijkbaar dien in
vloed overschat. En de vraag doet zich
voor, of hij er wel genoegzaam reke
ning mede gehouden heeft, dat zijn zo
nen zijn inborst niet deelden.
Want het ging met deze beide man
nen niet goed. Zij wandelden niet in
de voetstappen van hun vader. Rich
teren zooals de Heere aan Zijn volk
had gegeven betoonden zij zich niet.
In die crisis was toen het bederf in
Israël al tever doorgedrongen. Israël
verwierp niet alleen Samuel en in
zijne zonen de personen van de rich
ters, het verwierp ook het richter
schap zelf.
Ten onzent is het niet de persoon
öer Koningin, niet haar familie, die
een sta-in-den-weg vormt, maar haar
gezag, haar regeering, die wil men weg
hebben.
Zoodra ons volk, evenals Israël wel
eer, ook in zijn geheel zoo zou optre
den dan zou ook voor Nederland aan
breken de tijd, dat God zou zeggen: Zij
hebben Oranje niet verworpen zij heb
ben Mij verworpen.
Daarom ook moeten wij ons scharen
rond den troon en rond ens Koninklijk
Huis. Dat is voor ons niet een orna
ment, maar een gave Gods. God be
liefde in de Historie zelf banden te
leggen, die wij niet straffeloos mogen
breken, maar die wij als Zijn werk
moeten eeren.
Het Koningschap mag zich ten on
zent in de volle sympathie van het
volk verheugen om de personen, en
daar zijn wij dankbaar voor, maar bo
venal vechten wij er voor, omdat wij
er den zegeningsvorm in zien dien God
over ons beschikt.
V Een verzoek uit 1878,
In een „Geleidend schrijven bij het
Smeekschrift aan de locale Comité's
en Agenten" richtte de heer Feringa,
secretaris van de Commissie voor het
Volkspetitionnement aan bovenge
noemde adressen reeds den 12den Juli
1878 het verzoek:
„Tenslotte komt de Commissie tot U
met het verzoek, om in Uwe woon
plaats een Openbaren Bidstond te hou
den, zoo mogelijk op den derden dag,
des avonds te 8 uren, nadat de Wet
door de Tweede Kamer zal zijn aan
genomen".
De Tweede Kamer nam de Wet aan
en op tal van plaatsen is toen aan het
verzoek der Commissie voldaan en op
denzelfden dag en h' .elfde uur ging
uit alle deelen van ons land het gebed
op tot den God van ons volk en
Zijn kinderen om dezen aanslag op de
Christelijke opvoeding te doen mis
lukken.
En toch kon het Handelsblad schrij
ven ruim een maand later: De ont-
zachlijke beweging is mislukt.
't Gebed dus ook vruchteloos, 't ge
loof teleurgesteld. Wat diepe smart
moet toen ons Christenvolk door-
priemd hebben, als ze laar wel den
juichkreet der tegenstanders hebben
vernomen en zelf verslagen, ontmoe
digd den honentjen tegenstander op
niets hadden te wijzen, dan op een
niet-verhoord gebed.
Maar 't was ook toen: „Mijn wegen
zijn hooger dan uwe wegen en Mijn
gedachten hooger dan uwe gedachten"
en met den traan der oogenb^kkelijke
teleurstelling in het oog schreef ooi:
toen reeds in de dagen na de actie, die
verliepen tusschen de aannemiis i" or
i'e Tweede ..„:ner en de bekrachtiging
Koni.igs dezelfde secretaris: Mocht
het echter in den ondoorgronde lijken
raad onzes Gods besloten zijn, zwaar
der druk over ons te brengen, dan
SLhenke Hij ons genade om aanbid
dend te buigen, in de geloovige beken
tenis, dat alle dingen ten goede zullen
medewerken dengenen, die God lief
hebben, die naar Zijn voornemen ge
roepen zijn. Ook nu nog heeft e-
ren toezegging: „Mijn genade is u ge-
r\ want Mijne kracht wordt in
zwakheid volbracht" de volle beteeke-
nis voor ons.
In diezelfde geEofsverwachting zijn
st«-liirr 3 bidstonden in Juli '78 g:Iiou-
den, ook als misschien de vijand zijn
boon over de uitkomst van zulk bid
den nauwelijks weerhouden kon. En
de uitkomst heeft verrassen!- bewe
zen, dat God een God is, die wonderen
werkt en zooals eenmaal Egypte de
wegtrekkende Israëlieten met zijn
goud en zilver heeft moeten -elpen en
steunen, zoo zien wij na 50 jaar, maar
ook reeds tientallen jaren eer nog, dat
God Zijn volk, ook op onder wijsgel'2d
r.iet vergat, maar het zijn smader wat
gaf te antwoorden.
Geen menschenwerk zou het zijn.
Zelfs niet de gunst van een Oranje.
Alleen God zou het doen gelukken als
Zijn volk zich opmaakte en zco zou
het worden niet de mislukking der
ontzaglijke beweging maar de onge
dacht schoone overwinning, waarover
we thans ons verblijden en waarbij
bet „Door U, door U alleen" ons uit
hart en mond bruist.
Daarom plaatste reeds de heer Fe
ringa een vraagteeken achter het bral
lende woord: mislukt en hij ging ver
der: Mislukt ook in de gevolgen? Het
staat aan U, voorstanders van een
School met den Bijbel, hierop een ant
woord te geven. Willen we onze scho
len met den Bijbel behouden, willen
we die scholen zien vermeerderen,
dan moet het goud van den rijke met
het penninkske van den arme samen
vloeien. Dan moet het blijken, dat men
vcor de Christelijke volksopvoeding
zijn goud en zilver niet te lief heeft".
Ook in deze woorden schuilt een
verzoek. Aan beide verzoeke1om te
bidden en te offeren is en wordt vol
daan. De heer Feringa en heel die
kring van mannen, die op Zaterdag 3
Augustus '78 naar Het Loo toog, aan
al de onderteekenaars van het Volks
petitionnement zou het zeker rijke vol
doening geven, als ze allen nog eens
konden zien, hoe God het waar ge
maakt heeft, dat Zijn genade ons ge
noeg is.
De bidstond werd al sinds jaren een
dankstond en meermalen werd de
Unie-collecte of Augustus-collecte
meer dan een ton gouds per jaar.
Ook dit jaar zal 't weer zoo zijn en
we vleien ons, dat in dit jubeljaar
den tegenstander het meer nog dan
anders zal getoond worden, dat het
verzoek van de Commissie voor het
Volkspetitionnement nog niet is ver
geten, maar is omgezet en blij
vend zal worden omgezet in een dank
stond en een dankoffer, zoo groot, dat
de dank en de liefde, de beginsel-
trouw er den verbaasden, nu verslagen
tegenstander, in het verwonderd oog
al9 blinkend goud zal tegenschitteren.
Bovenal den God onzer kinderen, den
Hoorder der Gebeden voor de Scholen
met den Bijbel tot onvergankelijke
ecre.
In de zaal Noordeinde.
Een opschrift, om bij menigen ouden
Leidenaar heel wat mooie herinnerin
gen wakker te roepen.
Een echt historische plek in de ge
schiedenis van ons Christelijk Leiden,
een plaats, waar als op weinig andere
is gebeden, gestrden, geloofd en ge
dankt.
Nog niet zoo heel lang'geleden hoor
den we een vriend van ons Christelijk
Onderwijs zeggen: Wat mooi, dat juist
op deze plaats een Christelijke School
is gebouwd, 't Is als een monument
op die plaats van gebed!
Velen zullen zich nog wel den lan
gen gang herinneren, die naar de
kleine voorzaal eerst voerde, welke
dan weer toegang gaf tot de groote
zaal met zijn preekstoel en zijn kerk
orgel. De herinnering zal bij menigeen
de zucht doen uiten: „Hadden we die
aardige zaal nog maar!"
Maar ze is weg.
Wat erger is, weg is ook zooveel
geestdrift, welke daar zoo menigmaal
is gewekt. Niet het minst ook als het
ging om het houden van de Uniecol
lecte of zooals de immer optimistische
„Meester Uittenbroek" haar noemde:
de collecte voor de School met den
Bijbel.
't Is ruim 25 jaar geleden, dat we
er met het Locale Comité onder den
heer F. Uittenbroek. vergaderden, om
op den volgenden Woesdag de col
lecte te houden. Een betrekkelijk klei
nen kring, in ieder geval te weinig
collectanten on de heele stad te be
werken.
Dan maar niet doen?
Kun je begrijpen, dat nooit, dacht
Mr. Uittenbroek.
Niet voor niets scheen hoog aan den
muur een groot schilderstuk te han
gen met herinneringen aan den Vader
des Vaderlands en daarbij de spreu
ken: „Ik zal handhaven" en „Ik heb
met den Potentaat der Potentaten een
vast verbond gemaakt".
Diens taaie moed, die van geen wan
kelen wist, begeesterde onder 's Voor
zitters woord tenslotte ook de verga
dering ,en 's Woendags bracht de
collecte een kleine 700 op.
Dat werd medegedeeld in de bid
stond in de Pieterskerk, waar nog
weer gecollecteerd werd en zoo werd,
alle pessimisme ten spijt, met de na-
giften een kleine 1000 gehaald.
Mr. Uitenbroek groeide en velen
met hem waren rijk met het behaalde
resultaat, dat toch in de tegenwoordi
ge geldswaarde omgezet wel een plm.
2% maal 1000 of 2500 beteekende.
Als dat nu nog eens kon.
Ons „Locaal Comité" denke er eens
pver. Heel ernstig!
En onze menschen ook. 't Moet een
jubileum-collecte worden. Dat willen
onze menschen graag.
En collectanten?
Even goed, beter nog dan vroeger,
toen menigeen niet makkelijk een
vrijen dag kon krijgen.
Maar 't is niet meer noodig, zegt ge.
Vraagt dat eens aan onze schoolbe
sturen, die nog altijd hun scholen be
ter willen hebben. Die gaarne iets ont
vangen om „stroppen", die ze bij hun
pogen tot volmaking, kregen, weg te
werken.
We hebben zeker de gelijkstelling,
maar nog niet geheel, want onze re
keningen mogen niet die der welvoor
ziene openbare school te boven
gaan. En er moest door ons zooveel
worden bijgespijkerd of nieuw inge
kocht. Al wa9 het daarom alleen maar
Laat straks, als het Locaal Comité er
toe besluit een collecte te houden, Uw
gave een dankoffer wezen en helpt het
Locaal Comité ook als ge kunt met
collecteeren, mannen en vrouwen.
De voorvergadering kan worden als
die in de Zaal Noordeinde en de bid
stond aan den avond van dien collec
tedag bewijze ook in het bekendmaken
van de opbrengst naast lof en dank
aan God gebracht, dat ook Leiden
dankbaar waardeert, wat God na han
gen strijd in Nederland en in onze stad
aan ons en onze kinderen wilde
schenken.
Ds. G. H. BEEKENKAMP.
Volgens het „Leidsch Predikbeur
tenblad" zal Ds. G. H. Beekenkamp,
Ned. Herv. predikant alhier, morgen
avond weer voor de gemeente optre
den.
CHRISTELIJK MILIT IR TEHUIS.
Gisteravond was het feest in het
Mil. Tehuis aan den Morschweg. Toen
werd onder groote belangstelling ge
vierd de verjaardag van de Koningin-
Moeder.
De voorzitter, de heer J. Bosch,
opende de vergadering met gebed,
heette de militairen, die in zeer groote
getale waren opgekomen, hartelijk
welkom en zette uiteen de reden waar
om allen in feestelijke stemming bij
een waren.
Het trio, dat zich de voorgaande
maal zoo verdienstelijk had gemaakt,
toen het 25-jarig bestaan van het ge
bouw feestelijk werd herdacht verleen
de ook nu zijn muzikale m '.ewerking.
Mej. Loes Fontein (cello), mej. To
Fontein (piano) en dhr. Jea P. Mul
der Jr. (viool), verhoogden ook nu we
der door hun muzikale voordrachten
de feestelijke stemming.
Het trio werd door de militairen zelf
gehuldigd, de dames ontvingen bloe
men en de violist een prachtige doos
sigaretten.
De militairen zorgden voor voor
drachten, die bijzonder in den smaak
vielen en met een luid applaus wer
den beantwoord.
De verjaardag van Koningin Emma
in het Tehuis op aangename wijze
gevierd, de militairen, dn vele malen
onthaald werden, hebben volop ge
noten.
De voorzitter dankte aan het eind
allen die tot het welslagen van dezen
avond hadden medegewerkt en niet
bet minst het trio dat zoo uitnemend
speelde, hetgeen hij een tot weerziens
toeriep.
De heer Bosch sloot met dankgebed.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 227» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling -
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Binnenland.
Het NederL Onderw. Genootsch. en
het wetsontwerp-Zijlstra,
Te Amsterdam is een steiger be
zweken. Vijf schilders te water, waar"
van een verdronk.
Buitenland.
Een boodschap van den paos tot
China.
Het Britsche parlement gesloten.
In Joego-Slavië zijn door het tijdens
een storm wegslaan van een steiger
18 personen verdronken.
Verklaringen van Woldemaras over
de verhouding tot Polen.
Het ontslag van den president der
Belgische Kamer.
RESTAURATIE MAREKERK.
De plannen tot restauratie der Ma-
rekerk beginnen vastere vormen aan
te nemen. Door bet Marekerk-Comité
is in den loop der jaren reeds een be
drag van f 7000 bijeengebracht, en bet
ligt in de bedoeling, dit bedrag nog
verder op te voeren; zoo staat o.m. nog
een radio-avond op het program.
Dezer, dagen heeft volgens het
„Leidsch Predikbeurtenblad", onder
presidium van den voorzitter van de
Gemeente-Commissie der Ned. Herv.
Gem. een vergadering plaats gehad,
waartoe waren uitgenoodigd, behalve
genoemd Comité, vertegenw- u-digers
van het ministerie vaL predikanten,
van het college diakenen en ouderlin
gen, van de commissie van eeredienst
en van verbetering van ,:>redikants-
tractementen.
In groote lijnen werd daar het werk
program vastgesteld. K< resultaat
van dezen avond is dit: Dat de Ge
meente-Commissie zich de medewer
king verzekerd heeft van alle boven
genoemde groepen. Elke groep zal nu
een zelfstandig lid aanwijzen.
Zoo krijgen we dus de Gemeente-Com
missie, als bet officieele lichaam,
waaraan toegevoegd: 1 predikant, 1
diaken, 1 ouderling, 1 lid van Eere
dienst, 1 lid van predikants-tracte-
menten, 3 leden Marekerk-Comité.
Deze combinatie bij elkaar draagt
tot naam: „Centrale-Commissie res
tauratie Marekerk".
De Centrale Commissie zal binnen
kort bij elkaar komen om definitieve
maatregelen te nemen.
Deze Centrale Commissie draagt
evenwel een tijdelijk karakter, zij wil
en moet in korten tijd met haar werk
k'aar zijn. Zij ontwerpt het plan de
campagne om in korten tijd de noodi-
ge gelden bijeen te krijgen.
Binnenkort z;.l dit Centraal Comité
dus wel meer van zich laten houren.
Onderdehand kunnen de vertegen
woordigers van die verschillende coH
leges nu heengaan naar hun eigen
college's en daar hun medeleden
warm maken voor de spoedige tot
standkoming van de restauratie. Op
deze wijze tracht de Gemeen 1-Com
missie al voorloonig de gdieele Ge
meente mobiel te maken voor het wel
slagen van het plan.
Ook wordt medegedeeld, dat zeker
als punt op het programma van dat
Centraal Comit' zal voorkomen een
Gemeente-avond.
CONCERT.
Door den Bond van Leidsche Zang-
vereenigingen zal op Donderdag 13
September a.s., des avonds van 810
uur in „Musis Sacrum" een concert
gegeven worden. Zes der aangesloten
vereenigingen zullen ieder een tweetal
nummers ten gehoore brengen, n.1. de
Zangvereenigingen: Neutraal Gemengd
koor „Amicitia"; Mannenkoor „de Ver-
eenigde Zangers", Chr. Zangvereen.
„Zang zij onze Leus", Mannenkoor
Kunst na Arbeid, Dameskoor „Eupho-
nia en Chr. Zangver. Kerkkoor „Ex
Animo".
VERKEERSVEBBETERING OP DE
HOOIGRACHT.
Hoevelen hebben zich niet reeds af
gevraagd waarom de breede voetpaden
langs de Hooigracht, die geregeld ook
tegen het verbod in door wielrijders
worden gebruikt, niet officieel voor dit
dubbele verkeersgebruik worden be
stemd. In den gemeenteraad werd ook
meermalen daar op aangedrongen.
Thans zal dit gebeuren, gelijk we
gisteren reeds in 't kort mededeelden.
Maar eerst gebeurt er nog iets an
ders. Men is nu bezig om de straat af
te scheiden van het voetpad door het
aanleggen van een rij trottoirbanden
ter weerszijden van de hoornen. Men
