CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Ons betaalmiddel.
STADSNIEUWS.
Belanariiksle nieuws in dit Nummer.
BINNENLAND.
9d« JAARGANG
ZATERDAG 28 JULI 1928
NUMMER 2499
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. f 2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Bureau: Hooigracht 35 Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 gT]g§llor Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22Vt cent
Ingezonden MededeelJngen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Het was goed gezien van den Neder-
land9chen Journalistenkring om den
keer Colijn uit te noodigen om, zoo pas
van de Economische Conferentie te
Genève teruggekeerd, voor den kring
van Journalisten een lezing te kouden.
Dat deze kring dat op de even sym
pathieke als smaakvolle wijze doet
aan een maaltijd, verhoogt de waarde.
Een koningin en zij is immers de
koningin der aarde past hoofsche
hoffelijkheid.
De rede, waarmede de voorzitter van
den kring, de heer D. Hans, den heer
Colijn welkom heette, getuigde mede
van den goeden smaak.
Onze vreugde zoo zeide de heer
Hans in zijn welkomstwoord over
uw aanwezigheid hier, is van velerlei
aard. De pers is een soort van volks
vertegenwoordiging. De beste figuren
des volks zijn dus in ons midden op
hun plaats. Daaronder behoort gij.
Als staatsman van een bepaalde en
krachtige overtuiging is er altijd veel
gerucht en ook veel critiek om u heen
geweest. Dat kan niet anders, en alle
leidende staatslieden hebben daarvan
hun deel gehad. Maar ik voeg er dit
onmiddellijk bij: ons volk weet toch
altijd met sterke beslistheid de figu
ren te herkennen en te waardeeren,
die zich, hoe onwankelbaar van poli
tieke overtuiging ook, hoven alle scha
keeringen uit in breedheid van over
tuiging hebben weten te verheffen tot
op het algemeen nationale platform,
zich hebben weten te vormen tot een
volksbezit in den besten en ruimsten
zin van het woord.
Zoo zien wij u en zoo zijn wij trotsch
op u. Zelfs uw meest principieele te
genstanders hebben toch in een hoekje
van hun hart wel dat gevoel van be
wondering voor u, dat wij koesteren
voor ieder, in wien zich de beste eigen
schappen van ons volk demonstreeren
en die de eer en de reputatie van on
zen stam handhaaft voor het aange
zicht der wereld.
Het is geen wonder, dat de Volken
bond beslag op u heeft gelegd en dat
de veelzijdige bekwaamheid en de
stoere kracht van uw persoon ook in
internationaal milieu worden benut.
Bij dit alles heeft het voor ons nog
bijzondere bekoring, dat dit noenmaal
wordt aangeboden aan een lid van
den kring, hoofdredacteur van „De
Standaard, opvolger van dien onver-
getelijken journalist, wiens naam als
voorzitter en eere-voorzitter aan onze
vereenjging verbonden is geweest en
wiens voetspoor in de geschiedenis der
Nederlandsche journalistiek nooit zal
worden uitgewischt.
Wij begroeten u dus hier als Neder-
landsch staatsman, als internationale
figuui en als journalist.
Hooggeachte heer Colijn.
Wij wenschen u van harte geluk
met uw behouden terugkeer in het va
derland, wij spreken de hoop uit, dat
ons volk nog vele jaren op u als één
van zijn beste zonen zal mogen wijzen
en wij brengen een dronk uit op u en
de uwen".
Wij gaan thans voorbij de rede van
den heer Colijn, die een scherpe be
lichting gaf over de oorzaken en den
omvang van de economische ontwrich
ting en van de middelen tot herstel,
wij willen iets anders belichten een
ander deel van het werk van Colijn,
n.l. de rustige stabilisatie van onzen
gulden.
Waar in vele landen het betaalmid
del moest worden gestabiliseerd op 'n
waarde ver beneden die van vóór den
oorlog, daar mogen wij ons gelukkig
rekenen, dat onzen gulden zijn waar
de in het buitenland behield, of waar
hij bezig was achteruit te gaan, dien
achterstand weer inhaalde.
Daardoor was het ons mogelijk, om
niet alleen crediet te ontvangen, maar
kunnen wij ook aan onze verplichtin
gen in de toekomst voldoen.
Geheel anders b.v. dan in Frankrijk,
waar het betaalmiddel eenvoudig op
een vijfde van de waarde is terug ge
bracht.
Wie zijn geld aan den Franschen
staat heeft toevertrouwd, omdat hij in
dien staat een onbeperkt vertrouwen
had, en geen andere bronnen van in
komsten heeft, dan de rente dier fond
sen, zal nu maar een vijfde van zijn
vroeger inkomen genieten.
Feitelijk was de toestand reeds lang
zoo. De stabilisatie bevestigt dus
slechts, wat reeds was, maar de kans
op een volledig waardeherstel js nu
toch afgesneden.
In de geschiedenis van vroegere tij
den lezen wij bij herhaling van munt
verzwakking, De munten, die gewichts
namen dragen (pond sterling, livre,
enz.) hadden oorspronkelijk werkelijk
dat gewicht, maar langzamerhand zijn
zij ontaard. Het gehalte fijn goud of
zilver werd steeds verminderd, maar
de oude namen bleven behouden, hoe
wel zij niet meer met de werkelijkheid
correspondeerden.
Het Fransche livre was aanvanke
lijk een pond zilver, maar reeds in
1774 gingen er 54 livres in een pond.
Vroeger was de zoogenaamde alte
ratie van de munt zeer algemeen.
Niet alleen Philips II, Jacobus II
van Engeland en Frederik de Grootc,
maar ook velen onzer graven, bene
vens Leycester en ook wel burgemees
ters van Amsterdam, hebben zich aan
dat euvel schuldig gemaakt. De ver
zwakte munt werd dan tegen gedwon
gen koers uitgegeven, zoodat een vorst
met dezelfde hoeveelheid goud en zil
ver meer doen kon dan anders.
Artikel 28 van het groot Privilege
van Maria van Bourgondië herinnert
nog aan die vroegere misbruiken en
nog .in art. 57 van ons wetboek van
koophandel, dat over wissels handelt,
vindt men een nagalm van vroegere
klanken.
Wij dachten ons evenwel aan die
oude, minder solide tijden ontgroeid.
Het kwam niet meer bij ons op, dat
verzwakking van de munt nu nog in
beschaafde kringen mogelijk was,
maar de stabilisatie van de franc, die
nu heeft plaats gehad, is toch feitelijk
niets anders, evenals de stabilisatie
van de Mark, die daaraan is vooraf
gegaan.
Alles is thans een gevolg geweest
van veel te zware uitgifte van onge
dekt papier. Ook de papieren munt
kan worden verzwakt, evenals de me
talen.
Nu is het opmerkelijk, dat de nieu
were geschiedenis van Frankrijk ons
meer van die muntverzwakking heeft
laten zien.
Zoo heeft b.v. Frankrijk na de revo
lutie nog geruimen tijd geleefd op het
crediet van de te verkoopen goederen
van de Kerk en van de Emigrés, de
naar het buitenland uitgeweken bezit
tende klasse, maar die dekking hield
eindelijk op en men zorgde niet voor
nieuw crediet.
In onze wetgeving is dit niet moge
lijk en speculaties als van een John
Law, die Frankrijk voor vele millioe-
nen heeft opgelicht, kunnen hier niet
voorkomen, omdat art. 178 van onze
Grondwet het gewicht, het gehalte en
de waarde van onze munt bepaalt.
Naar algemeen wordt aangenomen,
ziet dit ook op de dekking van ons
papieren geld.
Niet alle banken mogen zulk geld
uitgeven, zooals vroeger in Amerika
is toegestaan, en voor behoorlijke me
taaldekking moet worden gezorgd.
Wordt, door welke manipulaties
dan ook, het papieren of metalen geld
gedepreciëerd of verzwakt, dan is dat
reeds een begin van een staatsban
kroet en dat is het ergste, wat een land
kan overkomen. Zonder crediet kan
geen land meer bestaan.
Vroeger was dit anders.
Toen moesten de leeningen binnens
lands gesloten worden.
Nu echter is er alles aan gelegen om
een goed crediet in het buitenland te
hebben, Daarvoor is noodig een gaven
gulden.
Dat ons crediet in het buitenland
stevig is gevestigd, dat hebben wij
middellijk aan Colijn te danken. Hij
is de man geweest, die op een gegeven
moment het aandurfde, om die maat
regelen te nemen, die daartoe noodig
waren.
Dat blijft zijn onvergankelijke eere.
Een eere voor de geheel© natie.
Dat men hem als zoodanig zij het
in meer bedekte termen in den Jour
nalistenkring huldigde, stemt tot dank
Dat Colijn daarbij werd opgemerkt
in de schaduw van Dr. Kuyper, dat zal
hem, evenals ons, eveneens dankbaar
hebben gestemd.
HET i VAN ART£ IERTOG
ALBREGHT.
Naar wij vernemen, zal Z. K. H.
Aartshertog Albrecht van Hongarije
met een Hongaarsche deputatie Lei
den bezoeken op Woensdag 8 Aug. a.s.
Een Comité van Ontvangst is reeds
gevormd. Het bestaat uit de volgende
personen, de heeren: C. Eeltjens Juta,
te Katwijk; E. Th. Witte, dr. H. A.
Schouten, D. M. van Nes, te Leiden; B.
E. Viervand Tukker, te Leiderdorp;
dr. P. M. de Planque, te Leiden; ds. II.
F. Broekstra, te Bijnshurg; raej. M.
Bachman, te Leiden; de heeren H. L.
Backer van Ommeren, te Arnhem; en
PJi. Wessels, te Goes.
Waarschijnlijk zal de aankomst uit
Den Haag tegen 11 uur plaats vinden;
het voornemen bestaat daarna de Uni
versiteit en de Egyptische afdeeling
van het Museum van Oudheden te be
zichtigen.
Om 1 uur zal een lunch worden
aangeboden, te kwart voor drie vindt
een samenkomst plaats in den Foyer
der Stadsgehoorzaal. Het Leidsch
Hongaarsch Comité heeft tot deze sa
menkomst de voormalige en tegen
woordige pleegouders uit Leiden en
omgeving van de door dit Comité ge
plaatste Hongaarsche kinderen uit-
genoodigd. De Aartshertog zal dan den
dank der Hongaarsche natie overbren
gen aan de Hollandsche pleegouders
voor de goede zorgen, door hen aan
zoo vele Hongaarsche kinderen be
steed.
OFFICIERSBENOEMINGEN.
Bij Kon. besluit zijn benoemd bij
het wapen der artillerie: le. tot ma-
jcor, met ingang van 2 Augustus, hij
hun tegenwoordig korps, de kapitein
A E. W. de Jong, van het 6e reg.
veldartillerie;
tot kapitein hij het 4de reg., eerste
luitenant D. J. Oosterink, van het re
giment grenadiers, toegevoegd aan
den commandant van het veldleger. 1
COMMISSIE VAN SCHEIDSLIEDEN.
De Minister van Arbeid heeft in de
Commissie van Scheidslieden, wier
zetel te 's-Gravenhage gevestigd is, in
rie plaats van het plaatsvervangend
arbeiderslid W. Sonneveld te Berkel,
benoemd de heer Corn, de Vroed, Vliet
42. alhier.
KINDERZENDINGSFEEST.
A.s. Woensdag, 's middags 2 uur
wordt op het schoone landgoed „Qud
Poelgeest" het 10e Kinderzendings-
feest gehouden, waar vorige jaren
ruim 2000 deelnemers waren uit Lei
den en de omstreken. Het gewijzigd
Programma vermeldt de volgende
sprekers met hun onderwerpen: Ds.
W. Kuilman: Iets uit het jeugdleven
van Alb. Schweitzer; zendeling J. van
Muylwijk: Trouwe vrienden; en zen
deling A. van Dijk: Sarma, of de zegen
van het Evangelie.
Toegangsprijs voor kinderen 20 cent,
volwassenen 30 cent. Kinderen zon
der geleide hebben geen toegang. De
zang zal worden begeleid door een
aantal heeren van het muziekgezel
schap „Benvenuto" te Voorschoten,
terwijl van Katwijk aan Zee nog een
muziekkorps tegenwoordig is en een
kinderkoor onder leiding van den heer
N. van Beelen eenige liederen hoopt te
zingen.
RESTAURATIE CONSISTORIE
OUDE-VESTKERK.
De Commissie van Beheer der Geref.
Kerk alhier heeft gisteren doen aan
besteden de restauratie der consisto
rie van de kerk aan de Oude Vest.
Ingekomen waren 6 inschrijvingen,
te weten van: A. van Hoven, f 2381; J.
Warnaar, f 2286; H. J. de Later en
Meyers, f 2075; F. van Rooyen en Zie-
rikzee, f 2060; Alberts en De Jong,
f 2050; W. van Dijk, f 1857.
De gunning is aangehouden.
JUBILEUM.
Woensdag 1 Aug. hoopt Zuster Alida
Planjer haar 25-jarig jubileum als
zuster in het Diaconessenhuis te vie
ren.
PLAATSELIJKE SCHOOL
COMMISSIE.
Verschenen is het jaarverslag der
Plaatselijke Schoolcommissie over
1927, waaraan het volgende is ont
leend:
In 1927 hebben twee mutaties in de
Commissie plaats gevonden. De Com
missie leed door het heengaan van
den heer T. S. Goslinga, als lid en als
voorzitter, een verlies van bijzondere
beteekenis. Als lid der Commissie
werd hij opgevolgd door den heer A.
B. Mulder; als voorzitter door den
heer W. Koops Azn., tot dan toe plv.
voorzitter. In deze laatstgenoemde
functie werd gekozen de heer A. L.
Boot.
Een ander gevoelig verlies leed de
Commissie door de ontslagname om
gezondheidsredenen van het lid de
heer J. Schaap Hzn. In zijn vacature
werd door den Raad benoemd de heer
J'. Brouwer.
Tenslotte wordt nog melding ge
maakt van het aftreden van den heer
J. B. Meynen als wethouder van on
derwijs. die opgevolgd v erd door wet
houder mr. A. Tepe.
De Commissie vergaderde in 1927
vijf maal. Telkenmale werden de ver
gaderingen voorafgegaan en voorbe
reid door een bestuursvergadering.
De schoolbezoekende leden van de
c ommissie verrichtten goeddeels hun
ne bezoeken op de wijze en in getale
als van hen werd verwacht. Daardoor
werd niet alleen voortdurend voeling
gehouden met de practijk maar zoo
doende kwam ook terloops menig
punt ter sprake dat van verdere strek
king bleek te zijn dan alleen voor de
betrokken school. Ook werd aan alle
hoofden van scholen w.derom de ge
bruikelijke vragenlijst toegezonden en
coor allen bereidvaardig beantwoord.
Als resltaat van beide vormen van
informatief toezicht, mede gelet op de
ingezonden jaarverslagen van de
schoolhoofden, mogen we vaststellen:
een geleidelijke voortgang en rustige
ontwikkeling van het lager onderwijs
te dezer stede. In tegenstelling met het
vorige jaar wordt bepaalde stoornis
nergens vermeld. Wel had men bier
en daar natuurlijk te kampen met
moeilijkheden vanwege ziekte of over
plaatsing van het personeel, maar dit
i.H niet te vermijden. Van een langdu
rige griepepidemie, zooals in 1926, is
gelukkig geen sprake geweest; daar
entegen wordt melding gemaakt van
eenige incidenteele gevallen van griep
terwijl roodvonk en mazelen, waar
over het vorig jaar geheel gezwegen
werd, thans in 3 gevallen worden ge
signaleerd.
Met betrekking tot de organisatie
van het onderwijs bereikten ons
slechts enkele opmerkingen.
Met instemming kan worden vast
gelegd, dat aan de inrichting der ge
houwen de noodige aandacht wordt
besteed, zij het dan dat het getal der
wenschen dat der vervullingen nog
verre blijft overtreffen.
Van ingrijpend belang was de ope
ning van de nieuwe school aan de
Driftstraat. Hiermede is het openbaar
iager onderwijs een voortreffelijk on
derdak rijker gewoden. Bij de opening
was de Commissie vertegenwoordigd.
In een geheel nieuw gebouw werd
ook ondergebracht de St. Catharina-
school aan de Krauwelsteeg.
Aan de Chr. School voor U.L.O. aan
het Noordeinde werd wegens splitsing
van het eerste leerjaar in 2 klassen op
1 September 1927 het natuurkunde-
lokaal ingericht tot klasselokaal.
De wijzigingen die gewenscht wor
den staan voornamelijk in het teeken
der lichamelijke ontwikkeling en ont
spanning en der verlichting. Bij niet
minder dan 4 scholen, w.o. de Geref.
school voor G.L.O. aan de Hoogl.
Kerkgracht, wordt aanbouw of verrui
ming van een gymnastieklokaal noo
dig geacht.
In 5 gevallen bereikten ons klachten
over den toestand van de speelplaat
sen; nu eens zijn deze ontoereikend
wat de grootte betreft, dan'weer ver
koeren zij ondanks herhaalde klach
ten nog steeds in een toestand van ver-
waarloozing.
Wat de interne werkzaamheden der
Comrhissie betreft, wordt gewezen op
do beraadslagingen gevoerd over de
toekenning van een vergoeding aan
plaatsvervangende hoofden in geval
van daadwerkelijke waarneming.
Bijzonderlijk met betrekking tot de
kundigheden der leerlingen van de
lagere scholen verzocht de heer Boot
het bestuur een onderzoek in te stel
len omtrent de toelating en overgang
van leerlingen bij het Gymnasium en
do beide Hoogere Burgerscholen hier
ter stede. Daartoe formuleerde hij een
tweetal vragen:
1. Hoeveel leerlingen afkomstig van
elk der Leidsche lagere scholen zijn
er in 1927 van de le en 2e klasse be
vorderd en niet bevorderd.
2. Hoeveel leerlingen afkomstig van
elk der Leidsche lagere scholen zijn
er in 1926 en 1927 toegelaten en niet
toegelaten.
Beide vragen werden door het Be
stuur voorgelegd aan den Rector van
het Gymnasium en de heeren Direc
teuren der hier ter stece gevestigde
Hoogere Burgerscholen, die allen wel
willend de verzochte gegevens ver
strekten. Van de resultaten van dit
onderzoek werden de leden schrifte
lijk in kennis gesteld. Gedachtenwis-
seling daarover vond echter nog niet
plaats.
Aan het einde van het jaar bereikte
a o. Commissie een verzoek van B. en
W. om advies over een bij hen inge
komen voorstel van den Directeur van
den Gemeentelijken Geneeskundigen
Dienst om over te gaan tot reorgani
satie van het instituut der schoolart
sen. Op voorstel van het Bestuur werd
besloten dit belangrijke onderwerp ter
voorbereiding in handen te stellen
eener sub-commissie waarin werden
benoemd de heeren A. L. Boot, S.
Gaasterland, J. M. Mazurel, prof. dr.
J. Roos en mr. H. F. A. Donders, laatst
genoemde als secretaris.
Waar deze sub-commissie einde
1927 hare werkzaamheden nog niet
voltooid had, bewaren we over het
instituut der schoolartsen in dit jaar
verslag verder het stilzwijgen.
Het jaarverslag wordt besloten met
den gebruikelijken staat van leer-
Binnenland.
De raad van Sassenheim besluit tot
den bouw van een nieuw Gemeente
huis.
Het laatste lijk van de slachtoffers
der mijnramp in Limbnrg gevonden.
Te Beverwijk is een veerpont om*
geslagen.
Zwaar onweer op verschillende
plaatsen.
De Commissaris der Koningin in N.
Brabant overleden.
Buitenland.
Gewichtige politieke besprekingen
te Parijs aanstaande.
Uitsluiting in de Engelsche katoen
industrie.
Mysterieuze ziekte onder het Lon-
densche politie-personeel.
Scherpe Poolsche antwoord-nota be
treffende de kwestie met Lltauen.
Nieuwe prelaat der Angllcaansche
Kerk benoemd.
Groot financieel schandaal in
Daitschland.
krachten, leerlingen, enz. bij het
Openbaar en Bijzonder onderwijs.
EXAMEN HOOFDACTE L. O.
Te 's-Gravenhage is geslaagd voor
het examen Hoofdact© L.O. de heer
W. J. M. Zandvliet, alhier.
EX. HANDELSCORRESPONDENTIE.
Geslaagd te 's-Gravenhage voor het
examen Handelscorrespondentie Fran
sche taal de heer A. G. Gz'oenhoff, al
hier.
EEN ELECTRISCHE LORRIE.
In navolging van hetgeen reeds op
verschillende groote stations is ge
schied, is heden op het station alhier
een electrische lorrie in gebruik ge
nomen voor het vervoer van bagage
naar en van de treinen.
Voor bet examen boofdacte is te
Den Haag geslaagd de heer C. O. Boer
stra alhier.
Gistermiddag 5 uur heeft op den
hoek van Levendaal en Kraaierstraat
een botsing plaats gehad tusschen
twee vrachtauto's, waarvan de eene,
bestuurd door den 21-jarigen C. H. op
het Levendaal reed, en de andere, be
stuurd door F. L., uit de Kraaierstraat
kwam. De eerste auto werd door do
andere links aangereden, met het ge
volg, dat zij docr de brugleening reed
en te water raakte. De chauffeur, C.
H wist door het inslaan van een ruit
zich uit de cabine te bevrijden. Hij be
kwam daardoor echter zulk een diepe
wond aan de hand, dat hij door den
E.H.D. verbonden moest worden.
Twee 17-jarige knapen, J. D. en
H. O., werden door de politie in den
Beemster (N.-H.) aangehouden. Zij zijn
weer op transport gesteld naar hun
ouders hier ter stede.
J. M. F. V., koopman alhier, is
door de politie aangehouden omdat hij
nog 1 maand gevangenisstraf moet on
dergaan.
DE HEER COLIJN OVER DE
INTERNATIONALE ECONOMISCHE
CONFERENTIE.
Donderdag werd te 's-Gravenhage
door den Nederïandschen Journalis
tenkring aan den heer H. Colijn, die
dezer dagen van zijn Indische reis en
van de Economische Conferentie te
Genève terugkeerde, een noenmaal
aangeboden, bij welke gelegenheid de
beer Colijn een rede hield over „De
economische werkzaamheden van
den Volkenbond in het licht van de in
ternationale politiek".
Er was voor deze rede veel belang
stelling.
Tal van bladen hadden aan de uit-
noodiging van het bestuur van den
Ned. Journalistenkring gevolg gege
ven. Er waren vertegenwoordigers van
de Antirevolutionaire en de Chr.-Hist,
pers, van de z.g. neutrale bladen, maar
ook van de groote liberale pers, even
als van die der S.D.A.P.
Voor dit zeer gemengde gezelschap,
deze „volksvertegenwoordiging", zoo
als de voorzitter het niet onaardig uit
drukte heeft de heer Colijn een en
ander medegedeeld omtrent de Inter
nationale economische Dolitiek en de
