CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN 9d* JAARGANG MAANDAG 4 JUNI 1928 NUMMER 2451 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Teleioonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaali 2.50 Per weeki 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 Oil nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. V Bloedzuigers. Twee geweldige bloedzuigers, zoo ncemde de heer P. Kasteel op den katholiekendag te Maastricht, de twee factoren, die afbreuk doen aan het Ka tholicisme, n.l. de gemengde huwelij ken en de tegennatuurlijke kinderbe perking. „In Amsterdam zoo zeide hij neemt het aantal groote gezinnen on der de Katholieken af en het aantal gemengde huwelijken neemt er on rustbarend toe. In 1911 stonden tegen- o*v er. 703 Katholieke 888 gemengde hu welijken; in 1927 stonden er 1568 ge mengde huwelijken tegen 1036 Katho lieke. Kleinere steden vertoonen hetzelfde verschijnsel. In Haarlem werden in 1S27 gesloten 350 huwelijken, waarbij Katholieken betrokken waren: 218 waren Katholiek, 132 gem. (37 pCt.). Het aantal kinderen a-esproten uit ouders, die een van beiden of beiden Katholiek waren, bedrpeg in 1927: 873; 600 waren uit Katholieke en 273 uit gemengde huwelijken. Uit de gemeng de huwelijken werd 62 pCt. der kinde ken niet gedoopt! Bedenkt men daarbij, dat in een stad als Maastricht een parochie be staat, waarvan de helft der onderhoo- rigen niet practiseert en een derde den Paaschplicht verzuimt, dan hebben Noord en Zuid elkaar niets te verwij ten. Zoo wordt het begrijpelijk, dat het Katholicisme in Nederland gedurende de periode tot 1830tot 1910 numerik te rugging: de vermindering is in de pe riode 19101920 wel omgezet in winst door de beperking der zuigelingen sterfte, maar de kinderbeperking kan ons in 1930 weer ontmoedigende cij fers geven. Overal daalt het aantal geboorten, de daling is het sterkst, waar het aan tal huwelijken (percentsgewijze) het hoogst is. In Haarlem is de daling het ergst, maar Breda volgt direct en het verschijnsel is hier ernstiger, omdat het aantal huwelijken in dit bisdom percentsgewijze het hoogste is. De stad Breda heeft misschien wel het allerlaagste geboortecijfer van heel Nederland I" Maar de spreker gaf nog andere cij fers van niet minder ernstigen aard. „Een ander feit zoo merkte de heer Kasteel op is dat de Katholie ken in Nederland vormen ongeveer 34 2 procent van het kiezerskorps. Bij d-e laatste verkiezingen voor de Pro vinciale Staten stemden 30 pCt. Ka tholiek, d.i. 877 op elke 1000. Een ne gende deel ongeveer stemt dus niet- Katholiek en wij weten wat wij daar van kunnen denken. De socialistische stemmen in Bra bant en Limburg stijgen; in de1 groo te steden breken zij onzen invloed. In Amsterdam zijn pl.m. 50.000 non-pa- schantes, een vierde deel der Katholie ken stemt niet-Katholiek. In Rotter dam zijn pl.m. 30.000 non-paschantes; een derde deel der Katholieken stemt niet-Katholiek. In Den Haag zijn pl.m. 20 000 non-paschantes; een vijfde deel der Katholieken stemt niet-Katholiek. De cijfers spreken van ons verlies of, wil men het zacht uitgedrukt, van on-, zen niet-vooruitgang. Zij wijzen ons te vens op dit -ingstaaniao-end feit, dat de politieke macht grootendeels wordt heheerscht door ongehuwden en kin- derarmen en dat zoodoende de groot,e gezinnen in steeds slechter positie ge- v.ken in den Staat, die voor hen geen werkelijk ingrijpende verbeteringen tot stand brengt". En dan bazelen de Anti-papisten als Ds. Lingbeek, Ds. Kersten, e.a.en hoe velen zijn er ook niet in de Anti- 1.'evolutionaire en Christelijk Histori sche Partij, die eigenlijk hun tot op ze kere hoogte gelijk geven dat ons hnd allengs verroomscht wordt. Op één punt is hoognoodig om tel kens weer te wijzen en dat is: Rome ziet de feiten, maar de Anti-papisten laten zich door negatieve leuzen ver leiden en verliezen de hoofdzaak uit het oog. Y Registergeheimen. Van eenzijdigheid en negatieve leu zen gesproken, daarvan geeft het re gister op den inhoud van de Banier, het orgaan der Staatk. Geref. Partij, nog eens weer een staaltje. De Waarheidsvriend heeft eens ge teld de artikelen tegen de Anti-Revo lutionaire partij en die van anderen aard. „In het register", zoo schrijft dit orgaan, „vonden wij, ali wij goed ge teld hebben, negen en zestig (zegge >91 stukken vermeld, die tegen de An- ii Revolutionaire partij gericht waren. rlgt in de 52 weeknummers ie dere week meer dan één artikel voor kwam, waarin de redactie van De Ba nier het met de Anti-Revolutionairen aan den stok had. En bij deze 69 arti kelen is dan nog niet bijgeteld de tal- lcoze malen, dat in verschillende an dere stukken de beginselloosheid der Anti-Revolutionairen we. 1 aan de kaak gesteld. Niet minder verwonderde het ons, dat in de geheele inhoudsopgave geen enkel artikel wordt aangetroffen dat gericht is tot de Chr. Historische Unie, de Vrijzinnigen, de Sociaal-Democra ten en de Communisten. Uit het gemis aan bestrijding dezer partijen zal toch niet mogen worden opgemaakt, dat de Staatkundig Gere formeerde Partij het met de beginse len dezer politieke organisaties is? Het geeft anders wel te denken, hoe het met de mentaliteit der broeders in de partij van Ds. Kersten gesteld is. De naaste geestverwanten der Staat kundig Gereformeerden worden tot op t hemd toe uitgekleed, terwijl over de andere staatkundige groepen, zelfs niet aan het adres der revolutionairen, een onvertogen woord wordt gezegd". Inderdaad bedroevende registerge heimen. Als het niet te erg onbeleefd was, zouden wij met den heer Kasteel haast spreken van bloedzuigers waar van wij last hebben. Zouden de mannen van de S.G.P. daar nu zelf niet van schrikken? V Nog een ander kwaad. De heer Kasteel wees nog een ander kwaad aan, dat ook onder ons dezelfde remmende invloed heeft. „Vooral de „neutrale" pers zoo sprak hij moet onze aandacht heb ben, want zij doet ons enorm veel kwaad. Zij is de groote remmende kracht, omdat zij geen godsdienst verbreidt. Wie in den greep zijn van de neutrale pers, zijn onbereikbaar voor de Kerk; het is een legertros, die van de hoofd macht is afgesneden en in een vijan delijk land vertoeft. Dertigduizend menschen in en om Rotterdam zijn, grootendeels door propagandistische actie, binnen acht jaar tot blijvende lezers gemaakt van een socialistisch dagblad. Wat doen wij? Het feit ligt er, dat de pers tot dusver voor het allergrootste deel in handen is van hen, die lijnrecht tegen over ons staan. Hoe moeten wij de duizenden, die in den ban dier pers le ven, bereiken als leeken niet dag aan dag in hun tasschen en zakken, in kasten en op tafels, rond hun boter hammen en in werkbanken, als pak- materiaal of als lectuur in wachtka mers en openbare lokalen het gedruk te goede woord verspreiden?" L^ten wij dat ook tot ons gezegd rekenen. Wij hebben ook een feilen strijd te voeren niet het minst tegen laksheid in eigen kring. Daarom moeten de ge trouwen dubbel werken, 't Is hard, maarnoodzakelijk. STADSNIEUWS. VEREENIGING „HET SPINOZAHUIS". Onder voorzitterschap van den heer Dr. J. D. Bierens de Haan, heeft in het Café Central te Rijnsburg, de ge wone jaarlijksche vergadering plaats gehad van de vereeniging „Het Spino zahuis".- Na een openingswoord door den voorzitter, bracht de heer W. G. van der Tak het jaarverslag over '1927 uit, waaraan het volgende is ontleend; Herdacht worden de in het afgeloo- pen jaar overleden bestuursleden Prof. Dr J. te Winkel, wiens naam nog in de oprichtingsactie der ver eeniging voorkomt en Mr. H. M. A. Schadee. Het ledental der vereeniging is on veranderd gebleven. Aan het Spinoza- huis behoefden dit jaar geen belang rijke herstellingen of voorzieningen aangebracht te worden, het aantal be zoekers bleef vrijwel ongewijzigd. De door Dr. N. Japikse ten vorigen jare in de vergadering gehouden voor dracht over: „Spinoza en De Witt", werd in de „Bijdragen voor Vaderland sche Geschiedenis" opgenomen en on der de leden verspreid. De in 1926 door Dr. Herman Wolf gehouden lezing over: „Herder, Leib niz en Spinoza is in druk verschenen als een hoofdstuk van diens nieuwe werk; „Persoonlijkheid en Geestes leven". In het bibliografisch gedeelte van het verslag worden vervolgens bespro ken: verschillende binnen- en buiten- lancLsche artikelen, naar aanleiding van de in 1927 plaats gevonden ge dachtenisviering van Spinoza, waar hij niet alleen wetenschappelijke bla den, maar ook de populaire Roomsen Katholieke pers en inzonderheid de Joodsche en Jiddische tijdschriften (Menorah, Der Morgen Jüdisch-libera- le Zeitung e.a) vermeld worden. Verder bespreekt de heer Van der Tak de in druk verschenen gedachte nisreden door Dr. C. Gebhardt hier te lande en in het buitenland gehouden welke in aansluiting op de reeds door Dr. J. D. Bierens de Haan gegeven cri- tiek, als fantastisch en zonder weten schappelijke nauwkeurigheid aange duid worden. Ook een Portugeesche rede van Mo ses Bensaba Amzallah wordt vermeld. Vervolgens worden besproken nieuw verschenen wetenschappelijke werken zooals 'n voortreffelijke Engelsche ver taling (met aanteekeningen van Spi noza's briefwisseling) door Prof. A. Wolf van London University; een bloemlezing, samengesteld door Char les Appuhn met inleiding; een Spino za betreffend Jcopiestuk in „The Le- gaey of Israël (Clarendon Press); de verhandeling van Prof. Dr. Tj. de Boer in de Koninklijke^ Academie van Wetenschappen over: „Spinoza en Maimonides"; het speciaal aan Spi noza gewijd nummer van de Italiaan- sche „Rivista di Filosofia". Ten slotte maakt het verslag mel ding van herdrukken van bestaande werken, o.a. „Spinoza", van den voor enkele jaren overleden 90-jarigen Frieschen hoogleeraar W. Bolin en de brochure van wijlen Dr. W. Meyer: „Wat is de Staat?" welke door den secretaris reeds in het Latijn was uit gegeven, alsmede van enkele binnen kort verwachte werken, o.a. „Benito de Spinoza" door den secretaris, den heer W. G. van der Tak, dat deze maand bij Martinus Nijhoff het licht zal zien. Het ajaryerslag van den secretaris werd goedgekeurd, terwijl werd be sloten het verslag te doen drukken. Vervolgens bracht de heer Mr. J. Coert het financieel verslag uit, dat eveneens werd goedgekeurd. Bij de verkiezing van vier bestuurs leden, werd in de plaats van den heer Dr. C. J. Wijnaends, die zich niet meer beschikbaar stelde, gekozen de heer Ch. A. van Geuns van d. Haag, terwijl gekozen werd in de vacature van wij len Prof. Dr. J. te Winkel, Prof. Dr. A. J. de Sopper, hoogleeraar in de wijsbegeerte alhier. Inplaats van wijlen Mr. H. M. A. Schadee werd gekozen Dr. N. Japik se, directeur van 's Rijks historische publicaties te 's Gravenhage, in de plaats van Mr. J. H. Carp, die als be stuurslid had bedankt, werd gekozen Mr. J. H. Meyer, oud-resident, zoon van den stichter der vereeniging Dr. W. Meyer. Hierna werd de ledenvergadering gesloten en kreeg Prof. Dr. Tj. de Boer, hoogleeraar in de wijsbegeerte aan de universiteit van Amsterdam, gelegenheid tot het houden van zijn voordracht over: „Het Spinozisme van Santayana". Als een sprekend voorbeeld van Spinoza's invloed in Amerika, aldus ving spr. zijn rede aan, is te beschou wen het werk van G. Santayana, oud- hoogleeraar in de wijsbegeerte aan de Harvard-University, Cambridge in Mass. In 1863 te Madrid geboren,- op 9- jarigen leeftijd te Boston gekomen, heeft Santayana aan Harvard gestu deerd en vervolgens 25 jaar gedoceerd In 1912 keerde hij terug naar Euro pa, het land van zijn lichamelijke en geestelijke afkomst, van zijn liefde en zijn heimwee. Gedurende den oorlog verbleef hij in Engeland, daarna in Zuid-Europa, waar hij zijn vroegere werken herziet en nog altijd nieuwe schrijft. Het door hem verkondigde philo- sophische stelsel staat sterk onder den invloed van Spinoza'9 wijsbegeer te. Er volgde op deze rede een luid ap- plaas, waarna de voorzitter Prof. De Boer hartelijk dank zegde voor zijn zeer belangwekkende voordracht. Tevens deelde spr. mede, dat het be stuur besloten heeft aan Prof. De Boer aan te bieden een door de ver eeniging „Het Spinozahuis" uitgege ven legpenning in zilver. De penning vertoont aan de voorzijde het portret van Spinoza en aan de achterzijde het Spinozahuis te Rijnsburg. Prof De Boer dankte met enkele hartelijke woorden voor dit geschenk. Hierna brachten de aanwezigen een bezoek aan het Spinozahuis, waarna zij zich alhier vereenigden aan een gemeenschappelijken maaltijd. BUITENLANDSCHE ZUIVELDES- KUNBIGEN IN ONS LAND Naar wij vernemen zal in Septem ber een aantal buitenlandsche des kundigen op zuivelgebied uit de om ringende landen, voornamelijk che mici, die belast zijn met de boter- en kaascontrole in hunne respectievelij ke landen, een bezoek aan ons land brengen, ten einde hier de boter- en kaascontrole te bestudeeren. Zij zullen in Den Haag officieel door de regeering worden ontvangen. Bezocht zullen worden o.a. de boter en kaascontrolestations in Zuid- en Noord-Holland, Friesland, Gelderland, Overijssel en Limburg. Te Leiden zal een bezoek worden gebracht aan het Rijks Zuivelstation en aan de fabriek voor de vervaardiging van Rijks-kaas- merken,. „Het Kaasmerk". PARKCONCERT, Het programma van het Parkcon cert voor morgenavond luidt: 1. „Einzug der Gladiatoren' marsch, Fucik. 2. Spanische Lustspiel Ouverture, Kéler Béla. 3. „Wienerblut", wals, Strauss, 4. Potpourri aus „Die keusche Suzan ne",' Gilbert. 5. Spanische Tanze, Moszkowski. 6. „Minnen und Werben", wals, von Blon. 7. Jubileummarsch, Geijp. WATERPOLO. A.s. Woensdag, des avonds 8 uur, heeft een vriendschappelijk waterpolo plaatst tusschen De Zijl I 3e klasse van den Ned. Zwembond (N. Z. B.) en G. Z. V. van Gouda 2e kl. N. Z. B. re serve le kl VERDRONKEN. De le marconist van het stoomschip Blommersdijk" de heer A. P. Gadri, uit Leiden, is na een bezoek aan de „Samarinda" te Soerabaja, van de valreep gevallen en verdronken. Voor den cursus III der Normaal Schietschool komen de res. le luite nant C. Dekker en G. J. Otten van het 4de Reg. Inf. alhier van 4—16 Juni te 's Gravenhage en van 1823 Juni te Harskamp onder de wapenen. In den nacht van Zaterdag op Zondag is te omstreeks 4 uur ten huize van A. Dreef in de Burgtsteeg door de vrouw des huizes een begin van brand ontdekt.. Het bleek, dat de divan in de woonkamer in brand geraakt was, vermoedelijk door het achteloos wegwerpen van een sigaret. Het brandje werd door de politie en de brandweer met eenige emmers wa ter gebluscht. Er is nogal belangrijke waterscha de. BURGERLIJKE 8TAND. Ondertrouwd: J. Smittenaar, jm. 28 jaar en C. H. v. d. Steen, jd. 27 jaar. C. den Boon, jm. 23 jaar en L. H. v. d. Wilk, jd. 23 jaar. L. v. Biezen, jm. 27 jaar en P. H. Boezelijn, jd. 27 jaar. D. de Keijzer, jm. 27 jaar en B. de Vink, jd! 24 jaar. M. Tegelaar, jm. en W. A. v. d. Berg, jd. A. M. Zandvliet, jm. 28 jaar en R. H. Jilles, jd. 20 jaar. N. v. Es, jm. 22 jaar en J. H. v. Berkesteijn, jd. 21 jaar H. S. Bos, jm. 27 jaar en J. C. Klein, jd. 25 jaar. L. Klinkhamer, jm. 25' jaar en A K. A. Jonas, jd. 23 jaar. H. W. v. d. Bosch, jm. 31 jaar en J. Verhoef, jd. 23 jaar. E. Velthuijzen, jm. 24 jaar en N. Rijnsburger, jd. 22 jaar. M. J. Verhagen, jm. 25 jaar en E. M. Baither jd. 25 jaar G. F. Enseling, jm. 27 jaar en G. I. J. Keunen, jd. 25 jaar. J. Veer man, jm. 24 jaar en M. A. Jasperse. jd. 24 jaar. P. Slingerland, jm. 20 jaar en F. Dubbelaar, jd. 17 jaar. BINNENLAND. EEN STANDAARD VOOR HET REGIMENT WIELRIJDERS. In de dezer dagen verschijnende le gerorders wordt medegedeeld, dat bij Kon. Besluit aan het regiment Wiel rijders een standaard is toegekend. Deze standaard zal namens H. M. de Koningin, door den commandant van het veldleger op 8 Juni 1923 op een te 11.30 uur voormiddag te 's Her togenbosch te houden garnizoenspa rade worden uitgereikt. MIN. BEELAERTS VAN BLOKLAND NAAR GENèVE. De minister van buitenlandsche za ken, Jhr. Mr. F. Beelaerts van Blok land, heeft zich naar Genève begeven, ter hijwoning van de vergaderingen van den Raad van den Volkenbond. HET OPLEIDINGSVRAAGSTUK. De heer F. S. Noordhoff, voorzitter van den Centralen Nederl. Ambt. Bond, heeft in een speciale vergade ring het opleidingsvraagstuk ingeleid. Hij beval tenslotte de volgende re solutie aan: Het C. N. A. B. enz., constateerende dat, hoewel dit vraagstuk door vaste regelen moest worden heheerscht, er op dit gebied een volslagen anarchie bestond, tengevolge waarvan geheel verkeerde practijken zijn ingeslopen; constateerde met name de onnoo- dig dure en omslachtige versnippering ler klerken-examens, die, ondanks na ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 22';3 cent Ingezonden Mededeeiingen dubbel tarief Bij contract belangrijke reductie Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da gelijks geplaatst ad. 40 cents Belangrijkste nieuws' in t!ii Nummer. Binnenland. Het regiment wielrijders krijgt eeu standaard. Jaarvergadering vereeniging „Het Spinozahuis". Buitenland. Tsjang Tso Lin is Zaterdag uit Pe king vertrokken. Heden wordt de intocht der Zuide lijken in Peking verwacht. Loucheur is tot Fransch Minister van Arbeid benoemd. Italië is bevredigd door een nota uit Belgrado. Een brief van Lindbergh aan den Amerikaanschen gezant te Parijs. Het tijdsrecord voor vliegtuigen is weer gebroken. Twee Indische politieke figuren, Stokvis en Ligthart, treden af. genoeg gelijkluidende eischen, thans voor de departementen van Algemeen Bestuur, de Algemeene Rekenkamer, de Rijksverzekeringsbank, de provin ciale griffies en voor gemeenten af zonderlijk worden genomen; overzwakt blijvende vasthouden aan den reeds in het program van actie van den bond reeds opgenomen eisch, dat de opleiding voor hoogere rangen overheidstaak behoort te zijn, zoome de indien de overheid het in het be lang van den dienst acht, als b.v. in het geval der komende jeugdgevange nissen, de eisch voor bepaalde amb ten opvoert; beseffende, dat in afwachting van de vervulling van dezen eisch, voor de ambtenaren in steeds sterkere ma te de behoefte aan een behoorlijke op leiding zich doet gevoelen, waardoor een nieuwe, zij het tijdelijke, taak aan de ambtenaren-vakbeweging is opge legd; draagt, overtuigd van de urgentie van deze zaak, het H. B. op, een ster ker drang op de regeering uit te oefe nen, om het opleidingsvraagstuk der ambtenaren zoo spoedig mogelijk tot een bevredigende oplossing te bren gen; machtigt het H. B. om, in afwach ting daarvan, waar noodig en mogelijk zelf in de opleiding te voorzien en de in deze resolutie vervatte conclusie nader uit te werken in een voor de propaganda te bestemmen geschrift, en gaat over tot de orde van den dag. Na eenige bespreking' werd de re solutie met algemeepe stemmen aan genomen. FRANSCH OORDEEL OVER NEDERLAND. Het PetitJournal en de Echo de Pa ris zetten hun hoofdartikelen over ons land voort. Het Petit Journal stelt de belang stelling van Nederland voor de Kolo niën den Franschen ten voorbeeld. De Echo de Paris legt uit, hoe Ne derland, in weerwil van 'n verminder de welvaart voor belangrijke groepen van de bevolking tengevolge van den oorlog, aan de geweldige stijging van de begrooting het hoofd kon bieden. De .NIEUWSGIER". Naar men verneemt, is het niouws- dagblad „De Nieuwsgier" te 's Gra venhage in handen overgegaan van de firma Svthoff, uitgeefster van de „Haagsche Courant". AFSLUITING EN DROOGMAKING DER ZUIDERZEE. In een nota naar aanleiding van het verslag over het wetsontwerp tot wij ziging van de wet van den 14den Juni 1918 tot afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee, merkt de regeering cp, dat het verband van meet af aan, ter wille van alle bij de afsluiting en de droogmaking van de Zuiderzee be trokken landsbelangen, in de wet ge legd is tusschen eenerzijds de uitvoe ring van de voor die werken en an derzijds de uitvoering van de maat regelen, die getroffen en de werken, die vereischt werden ter voorziening in de belangen van de landsverdedi ging, door de voorgestelde wetswijzi ging niet zal worden gewijzigd of ver broken. Derhalve kan de regeering gerede lijk verklaren, dat de landsverdedi ging door het gevraagde uitstel geen schade zal kunnen ondervinden. HGOFDCOMMISSÏE VOOR DE NORMALISATIE IN NEDERLAND. Als directeur van het Centraal Nor malisatie Bureau (Secretariaat van

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1