CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Di! nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
JAARGANG
DONDERDAG 24 MEI 1928
NUMMER 2443
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden tStjfjlTeleioonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op hel Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22l/a cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling -
van ten hoogste 30 woorden, worden da-
gelijks geplaatst ad, 40 cent9
V De gevaarlijke courant.
In het Liberale Handelsblad vonden
wij dezer dagen een verhandeling over
het gevaar van de misdrijfverhalen in
onze pers. Als voorbeeld wordt Ame
rika aangehaald, alwaar thans de
oogen open gaan voor dit gevaar.
Onder het opschrift Dagbladen als
bron voor kennis van misdrijf" haalt
Educational Review" van April de
volgende uitspraak aan van de New-
Yorksche State crime commission sub
committee (uit de Los Angeles Times:
,,De verheerlijkende wijze van behan
deling van gevallen van misdrijf door
de z.g. ,,gele pers", samen met kleine
blaadjes (tabloid newspaper) en de
,,Kunstmagazins" heeft veel bijgedra
gen tot het ontstaan van misdrijf. Het
gevaar van suggestie is veel meer
acuut geworden, door de komst van
het „tabloid newspaper", dat de groo-
te massa bereikt, die bij vorige ge
slachten nooit een krant las.
Groot is de macht van het kranten
bericht vooral, als het menschen be
reikt van minder dan normaal intel
lect. Beschrijvingen van misdrijf ma
ken dieper indruk op hen, dan op hun
meer intelligente broeders en de zond
vloed van misdrijflectuur die van de
moderne pers stroomt, geeft gruwelij
ke stof ter overdenking voor geesten,
die zich anders zouden bezighouden
met onschuldige dingen." Het rapport
veroordeelt sterk de aantrekkelijke bij
namen, die de kranten den misdadigers
geven, b.v. „Bobbed Hair Bandit",
„The Master Bandit" enz.
De commissie van onderzoek heeft
eens nagegaan, welken indruk het le
zen van een „gekleurd" misdrijfver-
haal heeft op de lezers en stuurde er
twee menschen op uit, om in den on-
dergrondschen spoorweg op goed ge
luk lezers aan te klampen en hen
eens uit te hooren over hun lectuur.
Van vijftig lezers van zoo'n „tabloid"
spraken 88 als hun meening uit, dat
de beklaagde van het verhaal schuldig
was, 6 onschuldig en 6 was twij
felachtig.
Nu werd een vergelijking gemaakt
met een aantal lezers van een lang be
staande conservatieve krant: 7 ver
klaarden den beklaagde schuldig, 35
geloofden hem onschuldig en 58
drukten twijfel uit.
Van 24 lezers van een ander conser
vatief dagblad zeiden 33 schuldig,
42 onschuldig en 25 twijfelden.
Het is zonder twijfel een publiek ge
vaar, dat dagbladen de détails, die ze
van misdrijf en echtbreuk weten, op
nemen, zegt het rapport, en het is van
oordeel, dat dagbladcensuur, hoezeer
ook ongewenscht, nog niet het grootste
maatschappelijke euvel is".
In hoeverre ons land zich iets heeft
aan te trekken van bovengenoemde,
voor Amerika bestaande opmerkingen,
willen wij, zoo zegt het Handelsblad,
niet nagaan. Dat dagbladen niet be-
hooren mee te werken aan het in be
weging brengen van duistere driften,
zal wel ieder toegeven.
En wie weet, dat gewoontemisdadi
gers alle in lichten of ernstigen graad
psychopaat zijn. zal wel niet verlan
gen naar beschrijvingen van hun „hel
denleven", dat gewoonlijk het heroï
sche volkomen mist en bestaat uit reek
sen omgeremde handelingen, onderling
verbonden door angsten en bijgeloof.
Wij zijn het niet geheel eens met
het Liberale orgaan, dat het misdadi-
gersgeslacht geheel het heroïsche mist,
wel dat de reeksen handelingen onder
ling zijn verbonden door angsten en
bijgeloof.
Helaas is in de misdaad ook aanwe
zig iets van het satanische heroïsme,
dat ons met angst en ontzetting kan
vervullen.
Maar wat veel erger is, het normale
en het misdadige grenst hier aan el
kander. Wij, die gelooven, dat elk
menschenhart van nature tot alle boos
heid geneigd is, zien daarin juist het
groote gevaar. Daarom is de geestelij
ke besmetting te vreezen.
Vooral is die besmetting te vreezen
voor ons jongere geslacht, dat nog op
's levens tweesprong staat.
Wij meenen dan. ook, dat wij wel
de Amerikaansche waarschuwing moe
ten ter harte nemen. Ten onzent zijn er
couranten, die op bedenkelijke wijze
dag aan dag op de sensatiezucht spe-
culeeren, met breed uitgesponnen ver
slagen van terechtzittingen en moord
en roofverhalen. Dat achten wij ver
keerd.
Voor de geheele pers geldt dat.
Voor de Christelijke pers geldt daar
enboven de eisch, dat ons commentaar
in toon en onderschrift, in inleiding en
weerlegging een bewarende tendenz
moet leggen.
Dat is een moeilijke, maar ook een
dankbare taak.
STADSNIEUWS.
KERKCONCERT „SURSUM CORDA".
Koorzang onder Hubert Cuypers, dat
beteekent een door en door muzikale
voorbereiding, maar vooral studie in
slagvaardigheid, de soepelheid van 'n
ensemble om den dirigent bij al zijn
intuïtief opkomende intenties onmid
dellijk te kunnen volgen. Deze uiterst
gevoelige volgzaamheid, waardoor al
les eèn vanzelfsprekende spontaniteit
verkrijgt, heeft men gisteravond in de
Pieterskerk kunnen bewonderen. Een
wonderlijk lichte rhythmiek van Zui
delijke allure, hetzij de zang mijmert
als een droom, hetzij hij zich krachtig
verheft; een innig doorleefde tekstuit
beelding in tintelend vibrato; een weel
de van stralend klankschoon in trans
parante sfeer; een immaterieele verin
niging die nergens beter tot haar
recht kan komen dan in de weidsche
hallen van het oude heiligdom, dat
den dirigent-kunstenaar inspireert tot
zoo gracieuze en gewijde vertolking
van zijn programma.
Dadelijk bij den opzet van „O bone
Jesu" van Palestrina, werd men ge
troffen door het aanorgelend crescen
do, weer pianissimo verinnigend.
De stemmenverhouding onmid
dellijk van een verfijnde afgewogen-
hMd en een klaarheid, die grenst aan
het volmaakte.
Uiterst verzorgd was ook „Du Hirte
Israels", van Bortnjanski, dat met
„bromstemmen" pianissimo herhaald
werd, terwijl één sopraan den tekst
zong. Opvallend was hierbij aan het
slot het diep-gonzend vibrato der bas
sen. Prachtig van voordracht volgde
hierop „Ehre sei Gott in der Höhe".
v. denzelfden componist. Opmerkelijk
hoe bij „Wohlgefallen" sopraan, alt en
tenor beurtelings in de melodische
phrase op den voorgrond treden. Al
leen een fijne kunstenaarshand kan
hierbij dat sprekend relief aanbrengen
Wij noteeren nog de warm gevoel de
vertolking van „Herr Gott, du Lamm
Gottes" enz. door een sopraansoliste.
Twee Psalmen, 35 en 74, had Cuy
pers voor dit concert vierstemmig be
werkt, waarbij natuurlijk de oorspron
kelijke rhythmiek in acht was geno
men. Menigeen zal het met ons hebben
getroffen, hoe Psalm 35 geheel valt in
de lijn der Valerius-liederen.
De Psalmen' in den grondtekst heb
ben een beteekenis, die boven den tijd
uitgaat. Maar aan de berijming voelt
men soms, hoe ze gevoeld werden en
geïnterpreteerd werden in de dagen
van den opstand. Psalm 35 is een lied
van strijd en opstand, van kracht en
stoer vertrouwen. En in de beide laat
ste regels van elke strophe voelt men,
hoe het geloof een visioenair uitzicht
opent.
De bewerking is meesterlijk. In de
geheele voordracht lag het forsche, het
markante van den strijd. Men denke
^slechts even aan de opwaartsche be
weging van de tenoren in: „Belet hun
d' optocht, treed vooruit" en dan ver
der aan de ingehouden en verinnigde
wijze, waarop Cuypers de beide laat
ste regels van de drie strophen liet
zingen. Hoe prachtig werden de vijf
strophen van Grauns „Auferstehung"
naar de tekstbeteekenis, ieder in hun
eigen sfeer gezet.
Zeldzaam mooi was ook „O fons
amoris", waarvan de tweede strophe
weer herhaald werd op dezelfde fijne
wijze als „Du Hirte Israels",
En ten slotte zong het koor nog „Die
Vesper", van Beethoven, d^t we nog
nimmer zoo ragfijn hebben hooren
vertolken: een droom van avondvrede.
Cuypers' opvatting van dit werk ge
tuigt weer van .een superieure muzika
liteit en een romantische visie, terwijl
de geheele uitvoering van het pro
gramma doortrokken was van een
geest van adoratie en wijding.
Zooals gewoonlijk, had „Sursum
Corda" zich de medewerking verze
kerd van Neerlands eerste zangeres
Mevr. Noordewier-Reddingius.
In constante glorie weet Mevr. Noor
dewier zich als kerkzangeres te hand
haven, ondanks het klimmen harer ja
ren.
De twee aria's uit de Johannes-Pas
sion: „Ich folge Dir gleichfalls" en
„Zerfliesse, mein Herze", die we twin
tig jaar geleden van haar hoorden bij
de uitvoering van de Johannes-Passi
on" in de Stadszaal, klonken even
frisch en bezield. Misschien kwamen
ze nu in de groote en zo,o gevoelige
ruimte van de Pieterskerk nog stra
lender en tevens verinnigder tot hun
recht. Er ligt over haar voordracht een
ongeëvenaarde .glans. Hetzij de melo
dische lijn zich oplost in een flonke
rende coloratur, hetzij een lang aan
gehouden toon machtig aanzwelt, b.v.
in „den Höchsten", het is alles even
klaar- en rein en van een extatische
schoonheid, men zou kunen zeggen
van gepassioneerde vergeestelijking.
Behalve deze prachtige aria's zong
zij vier liederen uit „Vater Unser" van
Peter Cornelius, die in hun opeenvol
ging een prachtige climax gaven te
bewonderen, zoodat „Gelieiliget werde
dein Name" ook inderdaad het glori
euze hoogtepunt van de zangeres werd
Tot dusverre onovertroffen, moge
Mevr. Noordewier nog jaren lang in
't bezit harer heerlijke gaven blijven.
Zij werd op het orgel op buitenge
woon verdienstelijke wijze begeleid
door Anth. van der Horst.
Met fijn begrip van registratie volg
de hij de zangeres en gaf hij zijn voor-
en tusschenpassages ten beste. Wie
het orgel in de Pieterskerk met zijn
prachtig materiaal, maar moeilijke
behandeling kent, zal des te meer
waardeering voor het spel van den
heer Van der Horst gevoelen.
Bij den aanvan van het concert speel
de hij „Praeludium in e kl. t. van J. S.
Bach en gaf hiervan een imposante en
steilvolle vertolking. Ook mochten we
hem nog bewonderén in zijn voor
dracht van de groote Sonate in f kl. t.
van Mendelssohn, een werk, waarin
poëzie en meditatie zich paren aan
grootschheid. Vooral de finale is een
machtig bruisen en golven en men be
wondert den kunstenaar, die hier de
gedachten van Mendelssohn zoo gran
dioos wist te vertolken.
Alles te samen genomen een uitvoe
ring, die gekenmerkt werd door zeld
zame schoonheid, waarop „Sursum
Corda" met groote voldoening terug
mag zien.
De aanwezigen, naar schatting 700
a 800, hebben in spanning geluisterd.
KADIO-UITZENDAVOND VAN HET
NED. CHR. GYMNASTIEKVERBOND.
Gisteravond werd door bovenge
noemd Verbond een Radio-uitzend-
avond gehouden in verband met de
Olympische Spelen, welke uitnemend
geslaagd is.
De beide sprekers waren voor onze
stad geen onbekenden.
Ds. M. D. Gijsman, Ned. Herv. predi
kant te Pekela, de eerste spreker, ge
woond en gestudeerd hebbende alhier,
sprak over „De Olympische Spelen",
terwijl Ds. Thomas, Geref. predikant
alhier, een rede. hield over „De licha
melijke opvoeding in het licht van
Gods Woord".
De beide redevoeringen kwamen
uitstekend over.
Het zal voor vele Leidenaars wel
ke in het bezit zijn van een Radio
zeker een attractie zijn geweest deze
beide bekende sprekers te hooren.
NED. CHR RADIO VEREENIGING.
Op Donderdag 7 Juni a.s. hoopt de
Ned. Chr. RadioVereen. 'n vóóravond
uitvoering te houden van 78 uur.
Als spreker is uitgenoodigd onze
stadgenoot, de heer C. A. de Bruijn,
Gymnastiekleeraar M. O., die een rede
zal houden over: „De beteekenis en
waarde der gymnastiek".
GEEN SUCCES.
Naar wij vernemen, zullen B. en W.
den Raad voorstellen, afwijzend te be
schikken op het verzoek der 3 October
Vereeniging om vrijstelling van belas
ting op publieke vermakelijkheden
voor haar feesten.
DR. BOESER.
Bij Kon. Besluit van 21 dezer is aan
Dr. P. A. A. Boeser, op zijn verzoek,
met ingang van "17 September eervol
ontslag verleend als lector oan de
Rijksuniversiteit alhier, met dankbe
tuiging voor de belangrijke, in die be
trekking bewezen diensten.
Dr. Boeser is lector in de Egypto-
logie.
JUBILEUM.
Het zal a.s. Zondag 50 jaar geleden
zijn, dat de heer Abr. v. Haarlem, Doe
lensteeg la, in dienst trad in het koek
en banket-bedrijf bij de familie Timp
thans N. V. v.h. G. P. Timp, Haarlem
merstraat 247. Hij was toen 16 jaar
oud.
Dit is, ongetwijfeld een jubileum als
niet alle dagen voorkomt en het zal
den jubilaris, die hij zijn patroons zeer
gezien is, dan ook niet aan blijken
van belangstelling ontbreken.
De directie zal gaarne aan ieder de
gelegenheid geven om op Dinsdag 29
Mei van 12—2 uur ten kantore der X.
V. dezen sïoeren werker te complimen
teeren.
HET SCHWEITZER-COMITé.
Door het Comité voor de lezing en
het concert van Prof. Alb. Schweitzer
wordt ons medegedeeld, dat genoemd
Comité dezer dagen de rekening der
ontvangsten en uitgaven heeft kunnen
opmaken.
De penningmeester, Ds. G. Henne-
inann, kon, na aftrek van de noodza
kelijke onkosten aan den algemeenen
penningmeester van het Ned. Comité,
den heer J. Eigenhuis te Apeldoorn,
overmaken als voordeelig saldo van de
lezing in de Hooglandsche Kerk op 28
April een bedrag van 1008,20, en als
netto-opbrengst van het concert in de
Pieterskerk op 2 Mei de som van
821,90.
Aan het werk van Prof. Schweitzer
in Lambarene komt dus uit Leiden 'n
niet onbelangrijk bedrag ten goede.
Het Comité is erkentelijk jegens zoo
velen, die hebben medegewerkt om het
bezoek van Prof. Schweitzer met zul
ke goede resultaten te bekronen; voor
al noemt het in dit verband de Ge
meente-Commissie der Ned. Herv. Ge
meente, de Pers en de firma's, die hun
hulp verleenden tot de publiciteit.
Ds. G. Hennemann (postrekening no.
112662) is gaarne bereid nog giften
voor het werk der medische Zending
van Prof. Schweitzer in ontvangst te
nemen.
GEREF. SCHOOLVEREENIGING.
Gisteravond heeft het bestuur van
de Geref. Schoolvereeniging vergaderd
ter benoeming van een tweetal hoof
den van scholen uit het volgende op
gemaakte viertal (alphabetisch):
C. P. van der Bie, Hoofd der School
te Oude Wetering; J. A. den Hengst,
onderwijzer te Leiden; G. H. Pothuis,
Hoofd der school te Leerdam; R. v. Til,
Hoofd der school te Oegstgeest.
Benoemd werd tot hoofd van de
I.usthoflaanschool (vac.-Bakema) de
heer G. H. Pothuis; tot hoofd van de 1
Sept. a.s. te openen Kooiparksehool de
heer C. P. v. d. Bie.
STED. MUSEUM „DE LAKENHAL'
In de eerste helft van Juni zal in de
Lakenhal een tentoonstelling van
schilderijen en teekeningen van H. J.
Haverman gehouden worden.
UITBREIDING.
De M.U.L.O.-school van de school in
het Noordeinde (hoofd de heer C. J. W.
de Reuver) zal met het begin van den
nieuwen cursus op 1 Sept. a.s. met een
5de leerkracht worden uitgebreid.
GRATIS POSTG1DS.
Wij ontvingen de Gratis Postgids
voor Leiden, een bij uitstek practisch
boekje, dat alle inlichtingen betreffen
de posttarieven, buslichtingen, enz.
bevat.
NAAR PARIJS.
Prof. Fabry uit Parijs, heeft gister
avond in de collegezaal van Prof. Eh-
renfest in tegenwoordigheid van ver
schillende hoogleeraren en tal van stu
denten een voordracht gehouden over
„Stralingsverschijnselen in de hooge
atmosfeer".
Prof. Fabry is heden tezamen met
Prof. de Haas naar Parijs vertrokken,
welke laatste daar, gelijk gemeld, in
de Sorbonne een voordracht zal hou
den.
LEIDSCHE EXPL. MIJ. VAN
ONROERENDE GOEDEREN.
Aan het verslag dezer maatschappij
over 1927 is het volgende ontleend:
De handel in onroerende goederen
had in 1927 een vrij levendig verloop.
Wij verkochten in totaal 86 perceelen
met een gezamenlijke boekwaarde van
Ü09.583, waardoor een winst werd
verkregen van 47,612.
Onze aandacht was uitsluitend ge
vestigd op den aankoop van bestaan
de woningen met een zeer goed ren
dement, waarom wij dit jaar den aan
koop zeer hebben beperkt en slechts
in eigendom namen 14 perceelen, tot
een, boekwaarde van 72.742.
Ihmiddels was de bouw van 8 win
kelhuizen in gereedheid gekomen, met
de bouwkosten waarvan onze eigen-
dommenrekening werd verhoogd.
Over het afgeloopen boekjaar werd
'n winst verkregen van 61.344, waar
bij te voegen het onverdeeld winst
saldo over 1926 ad f 3954, zoodat een
totaal bedrag van 56.298 als winst
staat geboekt. Naar onze meening laat
deze winst een dividend-uitkeering
van 8 Yi pet. toe.
De balans per 31 December vermeldt
als:
Actief: Onroerende goederen
L890.Ö93, in aanbouw zijnde percee
len, 13.079, hypotheken u/g 5.175,
belegd reservefonds 30.105, deelna
me andere ondernemingen 143.COO,
vooruitbetaalde exploitatiekosten
7.443, storting op in koop zijnde per
ceelen 27.675, materialen 2.324, in
ventaris 236, debiteuren 6.644, ef-
Binnenland.
De Eerste Kamer heeft het wetsont
werp tot vervroegde invoeringg van
den 7-jarigen leerplicht aangenomen.
De Zweedsche Kon. familie zal de
Olympische Spelen bezoeken.
De Secretaris van „Filippus" gerid
derd.
Buitenland.
Ernstig vliegongeluk bij Keulen.
De kansen van Venizelos.
Bomaanslagen te Buenos Aires.
De ontploffing te Hamburg komt
waarschijnlijk in den Volkenbond.
Tsjang Tso Lin zal Peking niet zon
der strijd opgeven.
fecten 6.767, aandeelhouders nog te
storten 26.750, kas 7.341, te vorde
ren huur 4.322; en als
passief: Aandeelenkapitaal
414.500, reservefonds statutair 62,575,
reservefonds extra 12.175, reserve
diverse belangen 2.872, onverdeelde
winst 1926 3.954, hypotheken o/g
1.381.010, stortingen op in verkoop
zijnde perceelen 6.462, obligatiele
ningen 107.100, voorschotten zuster
ondernemingen 261, gestelde waar
borgen 1.735, kassier 76.686, gel
den in deposito 12.925, crediteuren
14.633, dividend onopgevraagd 278,
nog te betalen exploitatiekosten, be
lastingen, enz. 12.442, winst 61.344.
De winst- en verliesrekening staat:
Debet voor; Kosten van hypo
theekrente en andere rente 86.963,
kosten van administratie, salarissen,
belastingen en assurantie 22.836,
kosten van onderhoud en algemeen©
onkosten 20.279, winst 61.344; en
credit voor: winst op onroerende
goederen 47.612, huren 143.473, trek
gelden en provisiën 338.
Gisteravond te ongeveer 8 uur
kregen J. P. v. d. B., los werkman en
D. K., eveneens los werkman, beide
wonende alhier en beide lichtelijk aan.
geschoten, oneenigheid, die noodzake
lijk scheen te moeten worden uitge
knokt. v. d. B. bekwam daarbij een
wond onder het linkeroog en een wond
aan het achterhoofd. Hij is naar het
Ac. Ziekenhuis gebracht door den E.
H. D. om verbonden te worden.
Ten nadeele van J. de J. is op
het Rapenburg een rijwiel ontvreemd,
dat onbeheerd voor het Rijksprenten
kabinet stond.
Op de Witte Singel had gisteren
avond een botsing plaats tusschen
twee luxe auto's van W. H. U. uit
Scheveningen en T. B., wonende te
Zoeterwoude.
Beide auto's werden ernstig be
schadigd. De auto van U. moest door
een kraanwagen worden weggehaald.
Gisteravond heeft een electrische
trein uit de richting Amsterdam eeni-
ge oogenblikken moeten stoppen voor
twee koeien, die vanaf een weiland
naast Zomerzorg door een half-droge
sloot waren heengestapt en zoo op de
spoorbaan terecht gekomen waren.
BINNENLAND^
PRINS HENDRIK NAAR DEN
BIESCHBOSCH.
Gisteren heeft Prins Hendrik een
bezoek gebracht aan de Bieschbosch-
inpoldering. Hij heeft met den burge
meester van Dordrecht en het be
stuur van de vereeniging De Biesch-
bcsch in hotel Ponsen de lunch ge
bruikt, en is daarna, vergezeld door
genoemd best. naar den Bieschbosch
getrokken. De burgemeester was we
gens ambtsbezigheden verhinderd den
tocht mede te maken.
DE GEMEENTESECRETARIS VAN
HALSTEREN.
De heer Van Hoek zal niet ontslag
nemen als gemeentesecretaris van
Halsteren. Tot Zaterdag a.s. heeft de
Raad hem, zooals bekend, nog gele
genheid gegeven zijn ontslag schrifte
lijk in te dienen. Daarna zal de Raad
in beroep gaan bij de Kroon, na eerst
nog de kwestie in een openbare ver
gadering te hebben besproken.
HET VISUM VOOR DE V. S.
De kosten voor een normaal visum
voor de Vereenigde Staten van Noo.d-
Amerika, welke vroeger 1' 25 bedroe
gen, zijn thans f 2.50. Dire, te transit
visa worden gratis verleend. De duur
dezer visa is afhankelijk van de om
standigheden en wordt voor ieder ge
val afzonderlijk door het consulaat
van afgifte vastgesteld.
