CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uil TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
9<*« JAARGANG
WOENSDAG 18 APRIL 1928
NUMMER 2413
ABONNEMENTSPRIJS
in Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per weekI 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22',cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bi) contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
V De Prins verjaart.
Morgen, 19 April, viert de Prins
Gemaal, Z.K.H. Prins Hendrik zijn
verjaardag.
Meer en meer begint ook deze ge
denkdag, de eerste van het viertal
jaarlijksche verjaardagen van ons
Oranjehuis, in de belangstelling van
ons volk te deelen.
Wij herinneren ons nog levendig,
hoe verleden jaar Z.K.H. als Vader
van onze Kroonprinses op den voor
grond trad, al neemt uit den aard der
zaak ook H.M. onze Koningin de offi-
cieele plaats in.
Z.K H. is niet de figuur die veel van
zich doet spreken door openbare da
den, maar toch menig openbaar werk,
vooral op het gebied van weldadigheid,
volksweerbaarheid en volkswelvaart,
had zijn hartelijke belangstelling.
Minder bekend is, dat Z.K.H. een
krachtige invloed heeft gehad op de
goede verhouding onder het lagere
hofpersoneel. In die kringen heeft niet
alleen onze geëerbiedigde- Koningin,
maar ook Haar Gemaal menig stille
dankbare vereerder.
Spare de Heere onze God den jarige
nog vele jaren voor om Koninklijk ge
zin en voor ons volk, dat aan het Oran
jehuis hangt met sterke liefdebanden.
V Suriname.
Nu de heer Baron van Heemstra als
Gouverneur is afgetreden en reeds den
voet op den vaderlandschen bodem
gezet heelt, terwijl binnen enkele we
ken Dr. Rutgers zijn plaats zal inne
men, komt Suriname wat meer in de
bel-ntf stelling.
Wij juichen dat zeer toe, omdat Su
riname inderdaad wellicht in nog
sterkere mate dan het Aziatisch Indië
een veiligheidsklep voor ons volks
bestaan kan worden.
Opmerkelijk is, met hoeveel waar
deering op het werk van Baron van
Heemstra wordt teruggezien.
Bii de aanbieding van het huldeblijk
der bevolking heeft gouverneur van
Heemstra gezegd: de geschiedenis zal
oordeelen over mim bestuur. De toe
komst zal leeren of mün strijd voor
Suriname eenig bliivend nut voor het
land zal opleveren.
Terecht schriift de West in een
aan den vertrekkenden bewindvoerder
gewiid afscheidsartikel heeft de
gouverneur hier het woord „strijd"
gebruikt.
Wie herinnert zich niet de ijzige on
verschilligheid voor Suriname, die bij
zijn optreden bestond in Nederland?
Gouverneur Staal had zijn uiterste best
gedaan om belangstelling te wekken
voor de kolonie. Het op zijn initiatief
opgericht Studie Syndicaat deed een
krachtig beroeD op den ondernemings
geest. Maar alles stuitte af op een
muur van onverschilligheid. Het werd
op den duur beangstigend. Het leek,
dat voor Suriname alle deuren geslo
ten waren. Een periode van groote ont
moediging trad in. gevolgd dnor een
crisis in den landbouw die tot het stop
2etten van verschillende ondernemin
gen leidde.
Zoo was de toestand bij het optre
den van gouverneur van Heemstra.
Uitvoerig wordt dan verhaald het
werk van den gouverneur om dankbaar
te constateeren, dat hij de belangstel
ling heeft kunnen wekken.
Maar wij kunnen een stap verder
gaan, zegt ,,De West".
Wij kunnen getuigen dat er thans
perspectief is. Wij staan er ongetwij
feld thans gunstiger voor dan na de
periode van gouverneur Staal.
Dank zij de medewerking dor regee
ring is een allerbelangri kste maatre
gel getroffen, waardoor do levensvat
baarheid van bestaande landbouwon
dernemingen grooter geworden is.
Daarmede is de prikkel geboren om
al dadelijk de bestaande ondernomin
gen krachtig uit te breiden, waarmede
reeds een aanvang is gemaakt ls de
toestrooming van nieuw kapitaal nog
niet wat men zou wenschen, de belang
stelling is gewekt. De gunstiger resul
taten waarop bestaande ondernemin
gen nu reeds kunnen wijzen, en in
c!toekomst in meerdere mate zullen
kunnen wijzen zuLen vanzelve de
ondernemingsgeest tot navolging prik
kelen.
Verder hebben tal van bezoekers,
uit Nederland en Indië, de kolonie be
zocht, dank zij het initiatief van den
gouverneur, die daarbij als joviaal
gastheer optrad.
De bezoekers hebben hun oogen de
kost gegeven. Er zijn er onder die zich
aanstonds financieel hebben geïnteres
seerd in Surinaamsche ondernemingen.
Ook de minerale rijkdom van het land,
vooral aan bauxiet, is hun niet ont
gaan. Men weet thans ook in Neder
land, dat de Amerikanen, die bauxiet
exploiteeren in Suriname, jaarliiks
daaruit tientallen millioenen winst
trekken. Had Nederland die exploita
tie zelf ter hand genomen, de Moeder-
landsche bijslag van drie millioen zou
daardoor alleen reeds veranderd zijn
in een jaarlijksch overschot van mil
lioenen.
Het kan niet anders of ten slotte
moeten in Nederland de oogen open
gaan voor het feit, dat Suriname toch
meer belangstelling verdient dan men
in de laatste decennia meende.
Het moge in Nederland van de da
ken gepredikt worden dat thans dank
zij den Jan Salie-geest jaarlijks tien
tallen millioenen uit Suriname naar de
Vereenigde Staten van Amerika gaan
en dat het ons bovendien nog een on
dersteuning van de Kolonie kost.
Spreekt dat geen boekdeelen?
Daarin moet verandering komen.
Het werk door Baron van Heemstra
begonnen, wordt straks door Dr. Rut
gers voortgezet. Wij twijfelen niet,
neen, wij zijn integendeel vast over
tuigd, dat de man die te Buitenzorg
door zijn rustig overtuigend betoog,
maar bovenal door het bewijs te leve
ren van de landbouwzaken volkomen
onder de knie te hebben, ook straks in
de West zich niet onbetuigd zal laten.
Had de heer van Heemstra misschien
zijn meer opvliegend karakter tegen,
de taaie volhardende wilskracht van
den heer Rutgers, die echter zijn mee
ning niet oplegt, maar door overreding
bijbrengt, moge hem ook bij dien moei
lijken arbeid te stade komen en de
rechte man op de rechte plaats doen
zijn.
STADSNIEUWS.
HAARLEMSÜHE
ORKES x VEREENIGING.
Gisteravond gaf de H. O. V. haar
laatste uitvoering voor dit seizoen.
Zeer zeker mag deze prestatie tot een
der beste worden gerekend, welke
de heer Eduard v. Beinum geduren
de dezen winter met zijn ensemble be
reikt heeft. Wie het vorige jaar met
leedwezen den heer Nico Gerharz za
gen vertrekken en eenigszins angsval-
lig vroegen: „Hoe zal 't nu verder
gaan?'' zullen zeer zeker tot de over
tuiging gekomen zijn, dat Van Beinum
zijn fuctie met eere vervult. Zijn be
schaafd optreden, zijn pittigheid en
energie, zijn muzikaliteit, zijn waar-
horgen, dat hij, vooral wanneer over
de geheele linie het ensemble hier en
daar nog wat versterkt wordt, de H.
O. V. nog aanmerkelijk zal opvoeren.
Deze jonge dirigent heeft getoond zijn
vak te kennen en de partituren van
de' meest uiteenloopende componisten
te kunnen aanvoelen.
Bijzonder sympathiek deed het daar
om ook aan, dat de heer Vijgh, na
mens het Toonlcunstbestuur den heer
Van Beinum na afloop van het eerste
nummer een fraaien krans aanbood
Dubbel sympathiek, omdat hiermede
tevens een hulde werd gebracht aan
het streven van de H. O. V. om goede
muziek te brengen aan het volk.
Als eerste nummer, genoten wij
„Carnaval Romain", van Hector Ber
lioz. Na bruisende inleidingsmaten
een elegisch, weemoedige passage,
waarin vooral de hobo de leiding heeft
Dan komt er spanning, passages voi
kleurige afwisseling, zooals men zich
een carnavalstoet.denkt. Weer een af
nemen, een romantisch gemijmer, dat
overgaat in levendige bewogenheid.
Brillante kleureffecten worden aange
bracht en vermengen zich tot een
weelde van gloeiend coloriet.
Zeer mooie, hartstochtelijk bewogen
muziek, door Van Beinum met bezie
ling gedirigeerd.
Het tweede programma-nummer
was „Variations Symphoniques", van
César Franck.
Het werk is van 1885, van den vol-
rijpen meester, die geheel op zijn hoog
tepunt stond. Naast eigenaardige
Fransche klaarheid, bezit het een
diepte van inhoud, die aan Beethoven
doet denken, al is de compósitietrant
natuurlijk zeer verschillend.. De inlei
ding is al onmiddellijk een soort twee
gesprek tusschen orkest en vleugel
De pianopartij werd uitgevoerd
door onze stadgenoote, Mej. Roosje
Driessen. Haar aanslag is keurig ver
zorgd, haar toonvorming nobel en
rond, zij beschikt over een poëtische
aanvoeling van Franck's werk en is
zeer muzikaal; een pianiste van groo
ten aanleg. Haar opvatting van de Va
riations is zeer aannemelijk, vooral in
het meditatieve middengedeelte, waar
in 't orkest zacht gonst als een orgel,
terwijl over dien zachten orgelzang de
piano parelende glansen werpt en het
spel aan harpgetokkel deed denken.
In sommige passages zou de voor
dracht nog iets aan diepte kunnen
wir.nen, maar critiek is gemakke
lijk. We hebben er van genoten.
Het publiek was zeer geestdriftig en
de pianiste moet zich wel gelukkig-
\erlegen hebben gevoeld bij de rijke
bloemenhulde, die haar werd aange
boden. Een dankbaar en aanmoedi
gend succes! Zij kwam er niet af zon
der toegift, en gaf nog een heel mooie
voordracht van een „Pavane" van Ra-
vel.
Na de pauze gaf het orkest nog een
mooie er. gave vertolking van de Vijf
de Symphonie van Tsjaikowsky. Deze
Russische componist, leerling van de
Romantici, toont niettemin in zijn co
loriet een Slavischen zin voor kleurig
heid en felle contrasten. Alles in deze
symphonie is even frisch, niet altijd
even diep van inhoud, soms ietwat
po nilmaar altijd boeiend. Vooral
boeiend, wanneer deze muziek, zooals
gisterenavond, met energie en volko
men beheersching wordt gedirigeerd.
Vooral het Andante cantabile treft
door zijn eigenaardige afwisseling. De
weemoedige Slavische melodie wordt
voorgedragen door den waldhoorn in
a«wisseling met klarinet en hobo.
Maar hoe verandert het timbre van
hei orkest, wanneer daarna de cello
de leiding neemt en het min of meer
pastorale karakter verdwijnt en door
de forsche cellostreek een gloed van
brandend purper oplicht.
Na dit Andante een pittig walsthema
ei daarna de Finale, een liedthema,
dat zich ontwikkelt tot een triomphale
glorie.
We herhalen, de voordracht van dit
werk was boven allen lof.
De Gehoorzaal was bijna geheel vol.
De Steiriway-vleugel, welke Mej.
Driessen bespeelde, was uit Benders
magazijn.
LEZING PROF. SCHWEITZER.
Het comité voor de regeling van de
lezing en het concert van prof. Alb.
Schweitzer op 28 April en 2 Mei a.s.
berichtte in ons blad van den 17 April,
dat aan koopers van kaarten voor het
concert in de Pieterskerk op 2 Mei
vanaf 19 April bij de firma Eggers een
bewijs zal worden afgegeven, dat hun
zekerheid geeft voor een plaats bij de
lezing van prof. Schweitzer op 28 April
in een gereserveerd gedeelte der Hoog
lands» he kerk.
De bedoeling van dezen maatregel
is, behalve den kaartenverkoop iets te
bevorderen, de zitplaatsen in de Hoog-
landsche kerk van te voren eeniger-
mate te regelen. Zooals men weet, is
de toegang tot de Hooglandsche Kerk
geheel vrij voor ieder. Een buitenge
wone opkomst i3 dus stellig te wach
ten, gelet ook op den grooten toeloop,
welken in de laatste dagen de lezingen
van Prof. Schweitzer elders in den
lande trokken Doch dan dienen ook
vooraf regelingen te worden getroffen,
welke eenigen waarborg bieden, dat
men op 28 April den aandrang op de
zitplaatsen zal kunnen leiden en be-
heerschen. De Hooglandsche Kerk kan
voor gewone doeleinden heel wat men-
schen bevatten; voor een lezing, met
lichtbeelden toegelicht moet de ruim
te op een heel andere wijze benut wor
den en komen uiteraard enkele plaat
sen niet in aanmerking, ook al is de
opstelling van spreekplaats en toestel
zoo gunstig mogelijk genomen. Waar
de groote Stadszaal reeds lang te vo
ren door anderen was besproken op
28 April en het Centraal Comité geen
anderen dag voor Leiden beschikbaar
had, moest wel worden omgezien naar
een andere groote ruimte. Gelukkig
waren de Kerkvoogden der Ned. Herv.
Gemeente aanstonds bereid het plaat
selijk Comité uit den nood te helpen,
door met groote welwillendheid, naast
de Pieterskerk voor het concert, de
Hooglandsche Kerk voor de lezing be
schikbaar te stellen.
FROF. H. KRABBE.
Prof. H. Krabbe., oud-hoogleeraar in
de rechtsgeleerdheid, aan de universi
teit alhier, is in het Diaconessenhuis
opgenomen tot het ondergaan van een
lichte operatie.
Zij gezondheidstoestand is zeer goed
EE NIEUWE EI ECTRISCHE
TREINEN.
W ij zoo schrijft het Handelsblad
zijn aangeklampt door reizigers
tie dag in, dag uit, gebruik maken
van de nieuwe electrische treinen, wel
ke tusschen Amsterdam en Rotter
dam loopen. Zij waren allen vol lof
over de snelheid, waarmee wordt ge
reden, Zij erkennen die snelheid als
een groote winst, maar daarnaast heb
ben zij zooveel bezwaren ontmoet, bij
het dagelijksch gebruik van de wagens
dat zij hun klachten niet achterwege
willen laten. Ook al niet, omdat zij
vreezen, dat de spoorwegen zullen
doorgaan met de aanschaffing van de
ze onpractische wagens.
In de eerste plaats zijn de zitbanken
veel te smal. Wie door een bijna vol
len wagen loopt en er niet op bedacht
is, denkt eerst, dat alle banken vol
zijn, maar alras merkt men bij nader
onderzoek, dat de meeste banken voor
drie personen met twee personen be
zet zijn. Dat is, als de menschen wat
breed zitten, haast niet te zien. Maar
dat komt dan ook, omdat de banken
voor drie personen veel te nauw zijn.
De hoek-man kan gewoonlijk maar
half op de hem toekomende plaats zit
ten, of de drie slachtoffers moeten zich
samenpersen. Dan is ook de ruimte
tusschen de banken te nauw, zoodat
de reizigers elkaar tegenwoordig veel
gauwer hinderen dan vroeger.
De netten voor de bagage van de rei
zigers zijn niet meer boven de zitplaat
sen zooals vroeger, maar boven de
ramen. De menschen moeten elkaar
nu altijd, met jassen of koffers, hinde
ren. Dat is onvermijdelijk. Hinderen
moeten ze elkaar ook voortdurend bij
het uitstijgen en instappen. De men
schen op de hoekplaatsen in een vol
len trein komen onophoudelijk in on
zachte anaraking met iedereen, die
passeert. Ook een gevolg van de veel
te beperkte ruimte in de wagens.
Maar het ergste is in de nieuwe
electrische treinen het algeheel gebrek
aan luchtverversching. De treinen zijn
meestal boordevol, zoodat velen vaak
zelfs staan van Rotterdam naar Den
Haag. Het openen van een der groote
ramen brengt een ware revolutie bi
den wagen te weeg, en zoo, met eenige
overdrijving gesproken, tot moord en
doodslag voeren, als de man, die van
de benauwdheid onpasselijk dreigt te
worden, vasthield aan zijn wensch,
een der hoofdramen te openen. Ter
nauwernood wordt geduld door de rei
zigers, dat de bovenraampjes open
gaan, die van den wind af staan, zoo
dat ze practisch toch geen luchtver
versching brengen.
Het gevolg van de menschopeenhoo-
ping in een grooten, potdichten wagen
is een ondragelijke, benauwde lucht.
Als de afstand niet in zoo'n korten
tijd werd afgelegd, zou zij niet zijn uit
te houden. Nu krijgt men tusschen
Amsterdam en den Haag tenminste in
'n sneltrein in 3 kwartier herade
ming Maar wat moet dat worden van
den zomer, als de warmte er bij komt?
En wat moeten de vreemdelingen er
van zeggen, wanneer ze in onze trei
nen 2ulke benauwde oogenblikken
doormaken?
De laatste klacht is de ernstigste.
Zij kan eenigszins ondervangen wor
den door een reglementaire bepaling
van het aantal bovenraampjes, dat in
eiken wagen open moet zijn, maar,
zeggen vele reizigers, dan tegen den
wind in, want anders geeft het niemen
dal En met de andere klachten, die
we van verschillende kanten hebben
hooren herhalen, zou rekening kunoin
worden gehouden bij nieuwe bestellin
gen. De ruimte in de wagens is nu
volstrekt onbevredigend.
PROTESTANTSCH BUREAU VOOR
SOCIALE ADVIEZEN.
Bovengenoemd bureau publiceert,
het verslag omtrent den arbeid vanaf
zijn oprichting Januari 1928 tot
heden.
Na alleen, die hebben medegeholpen
aan de bereiking van het doel van het
bureau te hebben bedankt, wordt me
degedeeld, dat het bureau niet over te
weinig belangstelling heeft te klagen,
lederen Dinsdagavond vervoegden
zich in „Pniël" andere personen, die
raad voor de meest uiteenloopende
zaken kwamen inwinnen. Dikwijls
moest het spreekuur tot 9 uur ver
lengd worden.
Daarna volgt een beknopt overzicht
ven den sLird van zaker. op heden
De meeste van die zaken zijn nog
aanhangig. Het vooruitzicht bestaat
echter, dat men er in bijna alle geval
len in zal slagen bevredigende rege
lingen te treffen.
In een geval, waarin een schoonzoon
weigerde iets voor zijn behoeftige
ouders op te brengen, werd spoedig 'n
executoriale titel verkregen, welke
titel reeds in handen van den deur
waarder is gesteld en die onverbidde
lijk met kracht 2al worden ten uit
voer gelegd.
Belastingreelames kwamen dikwijls
voor. A'l de resultaten van de door het
bureau namens de betrokkenen inge
diende beroepschriften zijn nog niet
bekend, omdat de fiscale machine niet
al te vlug werkt. Afgaande op de juist-
Binnenland.
Gouverneur Van Heemstra in het Va
derland terug.
Tien locomotieven voor de Ned.
Spoorwegen £n Dnitschland besteld.
Buitenland.
Groot offensief der Chineesche na
tionalisten.
Japansche maatregelen in verband
met den toestand in China.
De arbeidsconflicten In Dnitschland
De aardbeving in Mexico.
De a.s. Fransche verkiezingen.
heid van de verstrekte gegevens, mag
ccbter wel vertrouwd worden, lat voor
de betrokkenen succes zal bereikt
worden.
Enkele personen uit den werkenden
stand, die. geheel te goeder trouw,
uit hulpvaardigheid, kleine bedragen
ter leen hadden verstrekt, en dit geld
niet terug konden krijgen, wendden
zich tot het bureau. In vele gevallen
er in één geval, dat aan het delict
of lichting grensde, 'akte het. /ij liet
dan ook met heel veel moeite, voor de
betrokkenen de vorderingen te innen.
Besprekingen werden gevoerd met
den wethouder voor Sociale Zaken,
veelal over werkloozen. die meenden,
dat hun, bij de ondersteuning onrecht
was aangedaan. Dikwijls werd in der
gelijke zaken, ook in overleg met soci
aal gevoelende personen, een oplos
sing gevonden.
Twee voogdijzaken, beiden betref
fende verwaarloozing van kinderen,
nam het bureau in behandeling. Over
leg met den Voogdijraad te Leiden
werd gepleegd.
Met dit verslag wordt aangetoond,
dat het bureau voldoende bestaans
recht heeft en voorziet in de behoefte
aan een instelling, op Christelijk-Pro-
testantschen Grondslag, waar een elk
hulp en bijstand kan vinden.
Wij blijven den arbeid in ieders be
langstelling en welwillendheid aanbe
velen en hopen, dat hij iets mag bij
dragen tot leniging van maatschappe
lijke nooden en behoeften.
CECOMMITTEERDEN VOOR DE
H. B. S.
B. en W. hebben benoemd tot ge
committeerden der gemeentelijke H.
B. S. alhier: voor Nederlandsch en En-
gelsch Ds. J Ph. Makkink, voor het
Fransch en Duitsch Prof. Dr. N. van
Wijk, beiden alhier; voor handelswe
tenschappen Dr. M. F. J. Smith te Rot
terdam, voor geschiedenis, aardrijks
kunde en staatswetenschappen Mr. J.
Draayer te 's Gravenhage; voor na
tuur- er. scheikunde, Dr. F. L. Bergan-
sius alhier.
ROTTERDAM—LLOYD RAPIDE.
In aansluiting aan de aankomst
van de „Sibajak" zal de Lloyd Rapide
heden om 10.05 uit Marseille vertrek
ken. Aankomst Donderdagmorgen 0.1 G
uur te Roosendaal, 7.58 uur te Rotter
dam D.P. en 8.32 uur te Den Haag.
P. v. L., wonende op de Vaartkade,
is gisteren in de Van der Werffstraat
toen hij moest uitwijken met zijn fiets,
voor een paar kinderen, tegen een con
sumptiewagen aangereden. Hij kwam
daarbij met de hand terecht in een
ruit van den wagen, waardoor hij en
kele snijwonden opliep. Na eerst bij
den apotheker D. op de Mare verbon
den te zijn, is hij door den E. H. D.
naar het Academisch Ziekenhuis ge
bracht waar de wonden zijn gehecht.
A. J. v. T. alhier belde gisteren
aan de woning van zekere T., die aan
vankelijk niet opendeed, maar tenslot
te' het raampje van de deur opende en
met een broodmes naar T. stak. Deze
werd gelukkig niet geraakt. De politie
denkt, dat hier een verwarring van
personen heeft plaats gehad.
Ten nadeele van .T. N., wonende
in de Haarlemmerstraat is van de Vol
dersgracht een rijwiel ontvreemd, dat
later op de Houtmarkt werd terug ge
vonden. Het was om het belasting-
plaatje te doen geweest, maar de
„goocheme" dief had inplaats van het
merk van 1928, dat van 1S27 van het
rijwiel afgenomen.
Door de politie alhier zijn aange
houden H. IC. alhier en F. P. P., gedo
micilieerd te Dcurne, die zich schul
dig gemaakt hebben aan diefstal van
ijzer bij de constructiewerkplaatsen.
In het perceel Berkendaalstraat 3.
bewoond door J. A„ is gisteren een
schoorsteenbrandje ontstaan. Nadat de
schoorsteen door de brandweer was
geveegd, was het gevaar geweken
