CHRISTELIJK DACBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit DRIE Bladen.
EERSTE BLAD.
JAARGANG
2ATËRDAG 31 MAART 1928
NUMMER 2400
NIEUWE
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per weekJ 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling -
van ten hoogste 30 woorden, worden da-
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Het vaccine-debat.
D«ze week heeft de Tweede Kamer
weer eens voor de zooveelste maal een
vaccine-debat gehad, dat geëindigd is
met een overwinning voor ons, die
kort geleden niemand verwachten kon.
Een jaar geleden s elde Minister
Slotemaker de Bruine een gedeeltelij
ke wijziging van de wet houdende
voorzieningen tegen besmettelijke
ziekten voor.
Onverschillig hoe men ook over de
strekking van dit wetsvoorstel den
ken moge uit een wetgevend oog
punt bezien lijkt ons de aan de orde
stelling niet zonder bedenking nu
de behandeling er eenmaal was, kan
niemand het onze Antirevolutionaire
Kamerleden euvel duiden dat zij
trachtten gedaan te krijgen, dat nu
eens met de gewetensbezwaren gere
kend zou worden.
Dat was geen nieuw element. Inte
gendeel tientallen van jaren ging ons
verzet, net zoo zeer^tegen de vaccina
tie als zoodanig, maar tegen den zijde-
lingschen dwang. Maar toch waren
er ook in onzen kring die deze kunst
bewerking niet ongevaarlijk en dies
ontoelaatbaar achtten. Met deze ge
moedsbezwaren moet de Overheid re
kenen. Zij moge het recht hebben om
door allerlei voorschriften de gevaren
voor besmetting te beperken, de abso
lute zeggenschap over de lichamen
heeft zij niet. Daarom was er ook
steeds bij ons een streven om deze
gemoedsbezwaarden tegemoet te ko
men.
Noch vanwege de Kamer, wanneer
Liberale Ministers achter de groene
tafel zaten, noch door Christelijke Mi
nisters, is het gelukt om die vrijheid
te verkrijgen. Reeds in 1890 deed Mi
nister de Savornin Lohman een voor
stel om deze gemoedsbezwaarden te
gemoet te komen. Later, in 1903, heeft
Minister Kuyper nogmaals een der
gelijk voorstel gedaan. Hoe menig
maal is ook door A.-R. Kamerleden
reeds vroeger en later een voorstel
gedaan. Steeds stuitte dit op den te
genstand van de geheele linkerzijde,
waarbij zich dan ook voegden een deel
van de Christelijk-Historischen en een
deel van de Roomschen.
Geen wonder dus, dat verleden jaar
de heer Bijleveld met enkele Kamer
leden weer een amendement indiende
om aan dat bezwaar tegemoet te ko
men. Dit was volkomen regelmatig,
terwijl het zeker ook geen overmati-
gen eisch aan de toegeeflijkheid van
de tegenstanders stelde. Het is goed
om dit vooral vast te houden.
Bedoelde het amendement-Bijleveld
dus alleen een kleine tegemoetkoming
aan de gemoedsbezwaarden, de Mi
nister verklaarde op 1 April 1927 dit
amendement onaannemelijk, omdat
daarmede de neutraliteit, die het in
termezzo-kabinet zich gesteld had,
zou worden aangetast. Onder dien
druk was de stemming over het amen
dement op 1 April 1927 onzuiver. De
Kamer was in zekeren zin voor het
intermezzo-principe van den Minister
op zij gegaan.
Zoo stond de zaak nog, toen eenigen
tijd later de Kamer weer kwam 'te
staan voor een zelfde geval bij dezelf
de wet, maar- nu van tegenovergestel
de zijde. Nu deed n.l. Mevr. De Vries
Bruins het voorstel om te eischen, dat
degene die om gezondheidsredenen
zich of zijn kind niet aan de vacci
natie kan laten onderwepen, niet meer
door twee willekeurige geneesheeren
daarvan een verklaring kon laten op
maken, maar dat één dezer een in
specteur der volksgezondheid of een
door dezen aangewezen geneeskundi
ge moet zijn. Hoewel de Minister ook
nu zich weer op het standpunt van 1
April '27 stelde, liet de Kamer zich
niet beïnvloeden maar nam het amen
dement aan. Gevolg was schorsing
van de beraadslaging.
Inmiddels kwam het schorsingswet
je tengevolge van het voorkomen van
hersenontsteking na inenting. Thans,
meent de Minister, is het vraagstuk-
van gedaante veranderd en nu acht
hij het ook geen verboden terrein
meer. Hij neemt nu zelf het voorstel
over, tenminste verzet zich daartegten
niet nu dit in het ontwerp is opgeno
men.
Vólkomen terecht kwam van Anti
revolutionaire zijde hiertegen heftig
verzet. De heer Heemskerk merkte
niet ten onrechte op, dat onder zijn
Ministerschap deze waarborg in de
wet was opgenomen, een waarborg
die nü door het amendement-De Vries
Bruins gedeeltelijk wordt tenietge
daan.
De verontschuldiging van den Mi
nister dat hij voor de keus stond om óf
de geheele wet in te trekken óf deze
wet met het amendement-De Vries
Bruins te aanvaarden, was onjuist,
omdat de Minister had kunnen doen
wat de heer Bijleveld nu voorstelde,
n.l. de geheele vaccinatie-bepaling er
uit lichten en deze te verschuiven
tot het tijdstip waarop over de ver
lenging van het schorsingswetje moet
worden beslist. Maar ook dat wilde de
Minister niet, ja zelfs werd hij boos
toen de heer Heemskerk hem gewel
dig raak deze dubbelzinnige houding
onder den neus wreef.
Zoo was het te verwachten, dat een
amendement-Bijleveld om deze bepa
ling uit het ontwerp te lichten ver
worpen werd.
Wilde de Minister niet de logische
redeneering van Anti-revolutionaire
zijde aanvaarden, blijkbaar waren
velen aan de rechterzijde met onze
fractie van meening, dat het amende-
ment-Mevr. De VriesBruins toch
eigenlijk te ver ging. Op staatsrechte
lijke gronden kon men dat niet onge
daan maken, wanneer de Minister
onwillig bleef. En zie, in dat moeilijk
oogenblik dacht men aan het oude, op
1 April 1927 verworpen, amendement
Bijleveld. Tegenover de aantasting
van de vrijhedi door het amendement
Mevr. De VriesBruins, zou het amen
dement-Bijleveld een andere vrijheid
geven.
Van verschillende zijden werd toen
op den heer Bijleveld aandrang uitge
oefend om zijn, op 1 April 1927 ver
worpen, amendement opnieuw in te
dienen.
Zonderling gebeuren, toen de heer
Kersten nog een oogenbijlik bezwaar
meende te moeten maken, omdat er
o.m. een vereenvoudiging van den eed
in voorkwam, kwam ineens van links
een geroep om stemming, en zie, nu
werd het amendement met 51 tegen
35 stemmen aangenomen.
Mogelijk dat de meening van „Het
Vaderland" juist is, dat men links
geen oogenblik dacht dat het amen
dement kans van slagen zou hebben
en dat daarom op stemming werd
aangedrongen.
Maar dan past toch de opmerking,
dat het gebeuren in den loop van 1927
de linkerzijde en den Minister, nog
riiets geleerd heeft. Zit men dan nog
zoo verstokt in den dwang, dat zelfs
geen ernstige ziekte en sterfgevallen
een oogenblik dit dogma wankelen
doen?
Wij gelooven dat de rechterzijde,
wanneer zij met de feiten die het
schorsingswetje noodig maakten voor
oogen in 1927, niet in zoo grooten ge
tale voor het améndeonent-Mevr. De
VriesBruins en tegen het amende
ment-Bijleveld zou hebben gestemd.
Alleen verstokte Liberalen en van
dwang niet afkeerige Sociaal-Demo
craten en Vrijzinnig-Democraten, kun
nen zich niet indenken, dat een wet
ook weerklank moet vinden bij het
volk en dat zij vooral niet de cons
ciëntie geweld mag aandoen.
Wat intusschen de beslissing der
Kamer van gisteren, op voorstel van
den Voorzitter genomen, om de verde
re behandeling tot na het reces uit te
stellen, beteekenen mag, weten wij
niet. Dat de beslissing van Donderdag,
de aanneming van het amendement-
Bijleveld, voor de likerzijde een on
aangename zaak en voor sommige
niet aanwezigen mogelijk een verras
sing was, voor de rechterzijde kan
men dit kwalijk aannemen, omdat de
aandrang op den heer Bijleveld uitge
oefend van meer dan eene zijde en
van verschillende fracties kwam.
Hoe het zij. de aanneming van het
amendement waarborgt ons bij een
komende behandeling een meer toe
gevende houding van hen die vroeger
tegenwerkten of afzijdig bleven.
STADSNIEUWS.
LEIDSCHE CHR. ORANJEVEREEN.
Gisteravond is in Prediker de fees
telijke jaarvergadering van de Leid-
sehe Chr. Oranjevereeniging gehou
den, die onder presidium stond van
den voorzitter, Ds. II. Thomas.
De voorzitter opende de matig be
zochte samenkomst, liet zingen Ps. 95
vs. 1, ging voor in gebed en sprak
daarna het openingswoord uit, waar
in hij allereerst dank bracht aan God
voor de genade, ons vaderland geschon
ken in ons geliefd Vorstenhuis. Daar
om moeten wij vast houden aan God
en Oranje en ons verzetten tegen de
vijanden, die tegen de vreeze Gods en
don troon van Oranje den strijd heb
ben aangebonden. Die vijanden moe
ten niet onderschat worden; velen
worden misleid door het zoete spel
van den anti-militairislischcn voge
laar. Spr. roept het Christenvolk op,
een borstwering daartegen op te wer
pen, ook door de Chr. Oranjevereeni
ging. Wij moeten de wereld prediken,
dat alleen indien we voor den Vre
devorst ons hart en samenleving heb
ben onsloten, het geweer in onze hand
geen gevaarlijk speelgoed is, doch ge
bruikt wordt tegen misdaad en mis
dadige woelingen.
Spr. wijst in dit verband op Rus
land, dat wel van ontwapening speekt,
doch ze ook zelf niet in practijk
brengt; als het dit deed, zou een
zucht van verlichting door de oude we
reld gaan.
Spr. wekt de aanwezigen op, trou
we leden der Chr. Oranjevereeniging
te zijn. Er zijn menschen die niet be
grijpen, dat onze vereeniging een in
stituut van roeping is; van heilige
roeping. De vraag is niet: wat geeft
de vereeniging mij, maar: wat heb ik
aan de vereeniging gegeven?
Spr. heet vervolgens de aanwezigen
welkom, in 't bijzonder hen die den
avond willen opluisteren: Mej. Smink,
die on9 op haar zang zal vergasten,
waarbij zij zal worden begeleid door
den heer Smink; de heeren Bouw-
liuys en Thomas; den declamator, den
heer A. Post, van Scheveningen. Ook
brengt spr. dank aan de fa. Van Nelle,
die ons op koffie onthalen zal; den
heer Van Hoogstraten, die voor melk
en den heer Bakhuyzen, directeur van
de koekfabriek „De Bij", die voor koek
gezorgd heeft.
Nadat staande een tweetal couplet
ten van het „Wilhelmus" zijn gezon
gen, werd de marsch gespeeld, door
„Per Aspera ad Astra", toenmaals di
recteur de heer Noordanus Sr., inder
tijd aan de Oranjevereeniging gebo
den. Mej. Smink liet ons van haar
zang genieten, en gaf een tweetal num
mers ten beste, n.l. „Avondliedje" en
„Zooals een vogelijn"; daarna las de
secretaris, de heer L. Boekkooi de no
tulen der vorige vergadering, die met
een kleine wijziging werden goedge
keurd.
De heer Post declameerde „De drie
jongelingen in den vurigen oven" van
Willem de Merode, dat onder adem-
lcoze stilte werd aangehoord.
In het jaarverslag van den secreta
ris werden de verschillende vergade
ringen, alsmede de boottocht gememo
reerd.
De Vereeniging nam deel aan de se
renade, die den burgemeester werd
gebracht bij het betrekken zijner wo
ning op het Rapenburg in Dec. '27.
Er hadden 6 bestuursvergaderingen
plaats. Tot nieuw bestuurslid werd ge
kozen de heer H. van Cittert, wien de
functie'van pennningmeester werd op
gedragen.
Dank werd gebracht aan de Timde-
lerclub voor haar medewerking.
De penningmeester, de heer H. van
Cittert, bracht het financieel verslag
over 1927 uit. De ontvangsten bedroe
gen 526,19, de uitgaven 46G.51, zoo
dat er een batig saldo is van 59,68. De
jaarverslagen werden goedgekeurd.
Namens de commissie van kasna-
zieners bracht de heer Luikenaar ver
slag uit. De boeken en bescheiden zijn
in orde bevonden, en de penningmees
ter werd \>an zijn gehouden beheer ge
dechargeerd.
Tot kasnazieners voor het loopende
jaar werden benoemd de heeren Al
berts en Loeff.
Bij de gehouden bestuursverkiezing
werden de aftredenden, de heeren Ds.
Thomas, Jansen en Questroo herkozen
Op voorstel van het bestuur werd
Ds. Thomas bij acclamatie herkozen.
Hij stelde onder dankzegging voor het
vertrouwen zich weder beschikbaar,
welke mededeeling door de aanwezi
gen met applaus werd begroet.
Uit de boezem van de vergadering
kwam een voorstel op om ook de hee
ren Jansen en Questroo bij acclamatie
te herbenoemen, waartoe onder ap
plaus werd besloten.
De voorzitter deed eenige mededee
lingen over de te houden feestelijkhe
den op de respectievelijke feestdagen.
De Princessedag zal gevierd worden
met een avond in de groote zaal van
de Stadsgehoorzaal, waar de Timde-
lcrclub zal optreden met een groot
historisch stuk, terwijl deze bijeen
komst tevens opgeluisterd zal worden
met muziek en zang.
Op den verjaardag van H. M. de
Koningin stelt het bestuur zich voor
des morgens kinderspelen te organi-
seeren, des middags een massale op
tocht te houden met muziek en den
dag te besluiten met een tuinfeest of
een feestelijke vergadering in de Stads
gehoorzaal.
Op 3 October zal weder hoogstwaar
schijnlijk des avonds, een vergadering
gehouden worden in den geest van het
vorige jaar. Van het bestuur van de
3-Octofcervereeniging is betreffende
noze zaak een schrijven ingekomen,
dot mot leedwezen kennis genomen is
van de vergadering op 3 October van
het vori?e jaar, omdat zulk een verga
dering de eenheid van de feestviering
-/nu bedreigen. De Voorzitter zegt, dat
dit schrijven in ernstige overweging
zal worden genomen. Wanneer inder
daad het nationaal eenheidsbetoon ge
schaad zou worden door een derge
lijke vergadering dan zou men er zeer
voorzichtig mee moeten zijn, maar dit
gelooft spr. vooralsnog niet.
Verder deelt de Voorzitter mee, dat
in November het 20-jarig bestaan van
de Oranjevereeniging feestelijk zal
worden gevierd. Daaraan zijn echter
vele kosten verbonden waarom het be
stuur zich voorstelt een bazaar te hou
den.
Al deze plannen worden door de ver
gadering zonder bespreking goedge
keurd.
De avond werd verder nog opge
luisterd met nog enkele nummers
zang door Mej. Smink, muziek door
de heeren Thomas en Bouwhuys, ter
wijl de heer Post nog enkele voor
drachten deed: „Het Buitenhuisje" en
„Een dagje naar Scheveningen", bei
de van P. Schravenzande, waar braaf
om gelachen werd.
Aan het einde van den avond dank
te Ds. Thomas al degenen, die hun me
dewerking hadden verleend en de aan
wezigen voor hun tegenwoordigheid,
waarna de heer Mazurel voorging in
dankgebed.
Delanorijkste nieuws in dit Hummer.
DE ARBEIDSVOORWAARDEN VAN
HET PERSONEEL DER H. T. M.
De raad van beheer van het ge-
mgd bedrijf der H. T. M. heeft zich
vereenigd met het voorstel van het
georganiseerd overleg, om de loonen
van het personeel van de lijn Den
HaagWassenaarLeiden gelijk te
maken aan die van het personeel der
stadslijnen. Tevens is besloten aan al
het personeel een verlofdag meer te
geven.
STUDENTEN-ALMANAK.
De redactie-commissie van den Al
manak voor 1929 van het Leidsche
Studenten Corps is als volgt samen
gesteld: W. E. Boeles, praeses; A. F.
Kamp, ab-actis; R. Baelde, H. Faber
en B. Moret.
BOND VAN LEIDSCHE STUDENTEN
Het bestuur van den Bond van
Leidsche Studenten is als volgt sa
mengesteld: J. J. Kips, praeses; W.
Heemskerk, ab-actis; U. Bakker,
questor; B. P. van Veen, assessor I;
R. A. Jansonius, assessor II.
PROF. JHR. DR. W. J. M. VAN
EYSINGA.
II. M. de Koningin heeft benoemd
tot Commandeur in de Huisorde van
Oranje, prof. jhr. dr. W. J. M. v. Eysin-
ga. hoogleeraar aan de Rijksuniversi
teit alhier.
A.-R. KIES VEREENIGING.
Tengevolge van een slechte afdruk
is het gisteren door ons opgenomen
bericht betreffende de A.-R. Kiesver-
eeniging, onleesbaar geworden. Wij
geven hieronder een verbeterd be
licht:
De A.-R. Kiesvereeniging „Neder
land cn Oranje" hoopt Vrijdag 13 April
o.s. haar jaarvergadering te houden.
Behalve de gewone werkzaamheden
dezer jaarvergadering zal vermoede
lijk ook in behandeling komen het
rapport der Commissie, benoemd in
zake Candidaatstelling Kamerverkie
zing 1929.
HET INTERNATIONAAL
ASTRONOMISCH CONGRES.
De heer Heppon, van de universiteit
te Cambridge, is alhier aangekomen,
len einde mede te werken aan de voor
bereidingen van het Internationaal
Astronomisch Congres dat in Juli a.s.
alhier gehouden zal worden.
OP ZOEK NAAR BASTAARDEN.
De volgende week vertrekken Dr. J.
P. Lotsy uit Velp en Dr. W. A. God-
dij n, conservator aan 's Rijks Herba
rium alhier naar Italië voor een we-
tcnschappelijken onderzoekingstocht.
O.a. zal langs de Italiaansche Meren
worden gezocht naar Primula-bastaar
den. De reis zal eenige weken duren.
TENTOONSTELLING VAN OUDE
KANT.
De Leidsche Kunstvereeniging. wel
ke van 28 April tot 13 Mei a.s. in de
Lakenhal alhier een tentoonstelling
van oude kant organiseert, heeft met
Binnenland.
De moti9-Lingbeek ls door da Twee
de Kamer verworpen.
De behandeling van het vaccinatie
vraagstuk in de Tweede Kamer uitge
steld.
De Tweede Kamer is op reces gegaan
De opening van het Krelage-huis te
Haarlem.
Broedermoord aan de Dultsche
grens.
Buitenland.
Mussolini verbiedt alle nlet-fascisii-
sche jeugdorganisaties.
De PoolschLitausche conferentie
geopend.
De gebroeders Barmat gaan in hoo-
ger beroep.
Treinbotsing te Hamburg.
haar voorbereiding een zoodanig suc
ces, dank zij de van vele zijden toe
gezegde inzendingen, dat deze ten
toonstelling een belangrijke gebeurte
nis belooft te worden. Van H. M. de
Koningin-Moeder mocht toezegging
voor een bijzonder fraaie inzending
worden ontvangen. Verder is medewer
king verkregen van het Rijksmuseum,
't Museum Willem Holtliuysen te Am
sterdam, het Aartsbisschoppelijk en
het Centraal Museum te Utrecht.
Schitterende kantwerken zullen er
voorts worden ingezonden door het
Roomsch Katholiek kerkbestuur van
de Mozes- en Aaronkerk te Amster
dam, de Oud-Katholieke Clerezijen te
Utrecht en Dordrecht en door leden
van de Portugeesch-Israëlietische ge
meente te Amsterdam, die kantwer
ken voor kerkelijk Joodsch gebruik
zullen inzenden. Bovendien zullen tal
van particulieren uit hun familiebe
zit oude kantwerken voor deze ten
toonstelling afstaan.
OUDERAVOND GEREF. SCHOLEN.
Hooglandsche Kerkgracht 20.
Donderdagavond is de jaarlijksche
Ouderavond gehouden voor de school
voor Geref. L. O. en de ULO-Kopschool
Hoogl. Kerkgracht 20, alhier.
Een zeer groot aantal ouders en be
langstellenden was daartoe opgeko
men, zoodat geen plaatsje onbezet
bleef.
De vergadering stond onder leiding
van den heer R. Yntema, die na het
laten zingen van Psalm 25 vs. 3 met
gebed opende, waarna hij voorlas 1
Cor. 13. In zijn openingswoord, naar
aanleiding van Matth. 6 vs. 21, sprak
de voorzitter over het moeilijke, ver
antwoordelijke, maar toch zoo heerlij
ke werk der opvoeding van „onze
schatten", de kinderen; noemde de
school de „schatkamer" en het perso
neel de „schatbewaarders",, hetgeen
dure verplichtingen oplegde aan de
ouders, ten opzichte der onderwijzers
en aan onderwijzers tegenover hun
leerlingen. Voorts werden de in dit af-
geloopen jaar in functie getreden on
derwijzers hartelijk welkom geheeten
de heer en mevrouw Meijer met hun
koperen feest gefeliciteerd, waarna t
woord werd gegeven aan den heer J.
H. den Hengst, voor zijn onderwerp:
„In het gelid vrij!"
Spreker paste dit militair comman
do toe op de schoolopvoeding, want
het spreekt van een vrijheid met ver
antwoordelijkheid. Zooals de marsch-
vaardigheid van den troep verhoogd
wordt door deze vrijheid, zoo worden
ook de resultaten van onderwijs en
opvoeding verhoogd door de leerlingen
een zekere vrijheid te schenken bin-
ntn vaste grenzen. Enkele goed geko
zen staaltjes uit het practische school-
ieven lieten de gunstige gevolgen van
een dergelijke vrijheid zien.
Het warm applaus toonde, dat dit
or.derwerp met groote belangstelling
was gevolgd.
De voorzitter dankte den heer Den
Hengst hartelijk voor deze schoone in
leiding.
In ue pauze werd er thee geserveerd
cn hadden de ouders ruimschoots de
gelegenheid, het werk der leerlingen
te bezichtigen, en met het personeel
over de kinderen te spreken.
Hierna hield de heer J. de Groot een
aangename en leerzame causerie over
het leven van den wezel, naar aanlei
ding van lichtbeelden en kon men het
dier op zijn rooftochten volgen. Met
groot genoegen wer ddeze duidelijke
toelichting gevolgd, hetgeen bleek uit
het hartelijke applaus, dat volgde.
Nadat de voorzitter ook den heer
De Groot hartelijk dank gezegd had,
werd de vergadering dcor den heer
Den Hengst met dankgebed gesloten
