CHRISTELIJK D AC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Woensdag h maart 1928 nummer 2385
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
ln Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week f 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bi! nummer bestaal uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Waar de klappen vallen.
De aanneming van de wet tot ver
vroegde wederinvoering van het ver
plichte zevende leerjaar door de
Tweede Kamer heeft opieuw de aan
dacht gevestigd op den toestand
'waarin nog steeds de kleine gemeen
ten verkeeren. Deze kleine platte
landsgemeenten zullen immers op
nieuw een verhoogden druk ontvan
gen.
Opmerkelijk licht gleed de Minister
over dit bezwaar heen. Anderhalf
jaar eerder dan in normale gevallen
noodig zou geweest zijn, dat kon. naar
hij meende, geen overwegend bezwaar
opleveren.
Dit is nu een bijzonder voorbeeld,
maar.wij mogen in het algemeen ook
verwijzen naar al die wetten, waarbij
de gemeenten tot uitgaven zijn ver
plicht.
Het is, als wij het wel hebben, de
burgemeester van Utrecht geweest, die
ten deze eens op de uit financi-
e e 1 oogpunt reeds min of meer be
denkelijke omstandigheid heeft ge
wezen, dat hat orgaan, hetwelk de
uitgaven voteerde, een ander was dan
dat, hetwelk daarvoor de middelen
maar moest trachten te vinden.
Temeer moet daartegen bedenking
rijzen, indien de hoogere macht die
uitgaven decreteert zonder zich af te
vragen en ronder na nauwkeeurig on
derzoek af te wegen, in hoever de ge
meenten in staat zijn, aan de haar
gestelde eischen tegemoet te komen.
Wij zien het toch reeds gebeuren,
da', in noodlijdende gemeenten, die
onder de verplichte wettelijke uitga
ven gebukt gaan, de autonomie een
leeg woord is geworden, omdat voor
de meest urgente voorzieningen van
huishoudelijk belang wij noemen
b.v. de wegen het geld er niet is.
Ook mogen wij in herinnering roe
pen do rijksbezuinigingsmaatregelen,
welke'dikwijls voor een deel op den
rug der gemeenten neerkwamen. Ver
dere koninklijke besluiten en minis-
terieele instructies op belastinggebied,
welke nogal eens blijk gaven van on
wetendheid of nonchalance met be
trekking tot de gevolgen voor de ge
meentekassen.
En ten slotte zouden sommige mi-
nisterieele circulaires aan gedeputeer
de staten der provinciën of aan de ge
meenten er eveneens baat bij hebben
gevonden, indien zij vóór de uitvaar
diging eens door een deskundig oog
waren bekeken.
19 in de laatste jaren niet meer dan
eens aan den dag getreden, dat men
aan het ministerie van financiën reeds
met wat omtrent de eigen rijksbelas
tingen nieuw te régelen viel, de han
den meer dan vol had?
In het Voorloopig Verslag van de
Eerste Kamer omtrent de Staatsbe-
grooting voor 1928 wordt mede op de
zen ongewenschten toestand gewezen.
In de afdeelingen van onzen Senaat
schijnt n.l. ter sprake te zijn gekomen
bij de financieele verhouding tusschen
Rijk en Gemeenten een plan van de
Regeering om geheel af te wijken van
het stelsel door de bekende Commissie
ontworpen. Naar verluidt, zouden aan
de gemeenten grootere uitkeeringen
worden toegekend dan de Commissie
ontwierp, maar daarnaast zou die
zelfstandige regeling het belastingge
bied der gemeenten beperken door een
bepaling, waarbij een progressieve in
komstenbelasting door de gemeenten
niet meer mag worden geheven en een
eigen inkomstbelasting zonder pro
gressie slechts alleen dan, indien die
blijft binnen de grenzen van een bij de
wet vastgesteld percentage.
Er is door die geruchten naar het
oordeel van de hier aan het woord
zijnde leden in zeer ruimen kring van
gemeentebesturen van allerlei samen
stelling dan ook de grootste ongerust
heid ontstaan ten opzichte van bedoel
de „zelfstandige voorstellen".
Immers, de aanvaarding van zulk 'n
stelsel zou naar het gevoelen dier ge
meente-besturen beteekenen: opheffing
van de bevoegdheid der gemeentebe
sturen om als organen van den kring
der gemeenschap, die zij vertegen
woordigen, zelf vast te stellen welke
lasten de gemeentenaren bereid zijn
op te brengen tot dekking van de uit
gaven, vereischt voor voorziening in
talrijke collectieve behoeften der ge
meentenaren.
Er zijn volgens deze leden een zeer
groot aatal gemeentebesturen, die er
de voorkeur aan zouden geven, dat
een betere regeling der financieele
verhouding tusschen Rijk en gemeen
ten voor goed zou worden afgezien,
clan dat een, op deze gedachte opge
bouwd stelsel zou worden aanvaard.
Voor een groot aantal gemeentebe
sturen schijnt ook vast te staan, dat
zij tegenover zulk een stelsel in die
mate stelling zouden moeten nemen dat
het onwaarschijnlijk mag heeten, dat,
indien inderdaad Regeeringsvoorstel-
len opgebouwd op die gedachte wor
den ingediend, eenige wijziging in de
regeling van de financeele verhoudng
tusschen Rijk en gemeenten in deze
parlementaire periode zal tot stand
komen.
Heel duidelijk is door al deze voor
beelden, dat elke nieuwe maatregel,
die een verzwaarden druk op de klei
ne gemeenten legt om van de groo-
te gemeenten maar te zwijgen nood
zakelijk meer aandacht verdient, dan
de Minister daaraan belieft te schen
ken.
STADSNIEUWS.
HAARLEMSÜHE
ORKESTVEREENIGING.
Krijgen wij „des Guten zuvie!?"
De Gehoorzaal was gisterenavond
slechts matig bezet, wat voor de H. O.
V. wel jammer was. Maar het is ver
klaarbaar er komt zooveel. En al is
dat vele bijna zonder uitzondering
goed en meermalen zelfs heel mooi,
niet. ieder heeft altijd maar zin en ge
legenheid om Gehoorzaalwaarts te
trekken. Het muzikale leven bloeit
hier, de muzikale zin is groot, maar
Leiden is nog geen groote stad.
De H. O. V. begon met de Ouverture
„L'isola disabitata", van J. Haydn; een
mooie gedragen inleiding, van leven
dige passages, een liefelijk liedthema,
eenigszins weemoedig, en een opge
wekt slot. Lichte en zonnige muziek,
die geen problemen stelt, en waarnaar
men geïnteresseerd luistert, te meer,
als zij goed wordt gespeeld.
Voor de eerste maal bracht de H.
O. V. vervolgens voor ons ten gehoore
een Symphonie van C. Ph. E. Bach.
In de 18de eeuw overschaduwde de
roem van Philip Emanuël dien van
zijn genialen vader. Den ouden Johann
Sebastiaan vond men eigenlijk maar
dor, droog en onbeteekenend.
Dank zij de Romantici, Mendelssohn
vooral, is de beteekenis van den vader
duidelijk geworden en hoe meer het
nageslacht hem leert kennen, des te
meer groeit hij en wordt de weten
schap bevestigd, dat hij een genie voor
de eeuwen is.
En Philip Emanuël zien we meer
als een verschijnsel van zijn tijd, de
galante 18de eeuw.
De symphonie is geschreven in bril-
lanten stijl, kleurig en flonkerend van
stijlfiguurtjes. Het orkeststuk, dat
gratie van uitvoering vraagt, boeiend
geschreven is, maar zonder diepte van
sentiment.
Dirigent Van Beinum had hier de
moeilijke taak te begeleiden van ach
ter den vleugel en zelf de klavierpartij
te verzorgen.
De uitvoering was zoo af als men
ze wenschen kon en verwekte veel
huldebetuigingen, waarin Van Bei
num zijn orkest liet deelen.
Daarna hoorden we: El sombrero de
tres picos", van den Spaanschen com
ponist Manuel de Falla.
Te zeggen, dat het in dit werk
Spaansch toegaat, zou een goedkoope
aardigheid zijn, waaruit men verkeer
de conclusies zou kunnen trekken.
Maar vergeleken bij vrij makke
klassieke stukken, die men wel eens
hoort, zou de uitdrukking gerecht
vaardigd zijn. Men versta dus de uit
drukking in betrekkelijken zin, en
men zoeke er voor de uitvoering niets
diskwalificeerends in.
De Falla is een volbloed Spanjaard
en naar de technische zijde leerling
van de moderne Franschen. Hij is ge
boren Andalusiër en gebruikt gaarne
Andalusische volkswijzen in zijn wer
ken. Hij is impressionist, d.w.z. hij
houdt zich niet aan geijkte vormvoor
schriften, maar kiest vrije vormen. Hij
wil door zijn muziekstemming vertol
ken en bezigt daarvoor een gloeien!
coloriet, dat zich soms uit in felle te
genstellingen.
In Andalusië hebben de Moorsche
invloeden het sterkst gewerkt en be
merkt men ook nu nog het zieden van
het Moorsche bloed. Zoo wordt ook
het eigenaardig karakter van De Fal-
la's muziek het best misschien aange
geven als een Romaansche schering
op een Oosterschen inslag.
Deze danssuite is dan ook van een
wonderlijke, exotische kleurigheid,
hartstochtelijk, opwindend. Het felle
coloriet wordt vooral bereikt door de
moderne schrijfwijze en instrumenta
tie, het hevig gepassioneerde.herhaal
delijk door wonderlijke, wilde melo
dieën van fluit of hobo, terwijl er een
hevige rhythmische drang is in de piz-
zicati van contrabassen, de korte
hoornstooten en 't bonken der pauken.
Alles is even vreemd en exotisch van
kleurenweelde; er is iets zwoel-zuide-
lijks in deze muziek met haar opwin
dende spanning.
En wel een heel sterke tegenstelling
vormde zij met wat vooraf ging.
Zij werd onder de energieke leiding
van Van Beinum zeer verdienstelijk
ten gehoore gebracht en verwekte vee]
bijval.
Beethoven's C-mol-concert, het der
de, dateert uit 1800. Het is over het
geheel een zonnig werk, dat in den
concert-vorm nieuwe banen zoekt.
Vóór Beethoven was bij een stuk in
concertvorm ook aan het solo-instru
ment de leiding gegeven, terwijl het
orkest een bijna uitsluitend begelei
dende functie had.
Beethoven evenwel geeft aan de con
certen een meer symphonischen vorm
waarbij het orkest beurtelings bege
leidt of de leiding van den solist over
neemt. Dat teekent zich reeds heel
duidelijk af in het 3de concert, maar
later nog veel duidelijker en magi-
straler in het 4de en 5de.
Over 't geheel een zonnig werk, soms
overmoedig.
Er is aan de eerste uitvoering in
1803 een aardige geschiedenis ver
bonden. Beethoven zou spelen, zijn
vriend Seyfard zou de bladen der par
tituur omslaan.
Seyfard bericht hierover; „Ik stond
perflex! Ik zag niet anders dan leege
bladzijden; hoogstens op eene of an
dere paeina een paar, hem tot leid
draad dienende voor mij onbegrijpe
lijke hiëroglyphen neergekrabbeld;
want hij speelde de geheele hoofdpar
tij uit zijn geheugen, daar hem. als ge
woonlijk, den tijd had ontbroken, zijn
compositie volledig op papier te. zet
ten. Alleen de orkest partijen waren
klaar. Zoo nu en dan gaf hij mij on
merkbaar een wenk, wanneer hij aan
het eind van een onzichtbare passage
gekomen was en mijn angst, dat de
zaak niet goed zou afloopen, was hem
onder het spelen een oorzaak van har
telijk vermaak. Na afloop van 't con
cert heeft hij zich niet weinig te mjj-
ncn koste vermaakt".
Beethoven zat dus in dien tijd vol
humor en het concert is er een ge
tuigenis van, een soms even ernstige
en dan weer opgewekte dialoog tus
schen solist en orkest.
Een C-mol Allegro, ietwat dreigend
in den aanvang, dan een Largo in E-
dur, dweepend en heel mooi en dan
weer een Finale in C-mol, in Rondo-
vorm, waarin een zeldzamen, rhyth-
mischen drang valt op te merken.
Voor een solist bestaat in dit werk
gelegenheid te over zijn pianistischs
vaardigheid en muzikaliteit te toonen
De heer Barend Renden kweet zich
loffelijk van zijn taak en werd onder
Van Beinum's leiding uitstekend ge
assisteerd door het orkest. Veel bijval.
Vleugel uit Bender's magazijn.
MAATSCHAPPIJ VOOR TOON
KUNST.
Men deelt ons mede, dat het Bestuur
der Maatschappij- voor Toonkunst al
hier heeft besloten, in het a.s. winter
seizoen 3 concerten te geven en wel
het concert in October of November
door het Utrechtsch Stedelijk Orkest,
het concert in Februari een solisten
avond en het concert in Maart weder
om het Utrechtsche Stedelijk Orkest.
BUITENLANDSCH BEZOEK.
Prof. de Smedt uit Leuven heeft in
het natuurkundig laboratorium van
Prof. Keesom alhier proeven genomen
over de structuur der vastgemaakte
gassen met Röntgenstralen. Hij is on
geveer een week hier ter stede ge
weest en keert vandaag naar Leuven
terug.
In hetzelfde laboratorium is thans
aanwezig Prof. Wolffke uit Warschau,
die zich bezig houdt met onderzoekin
gen van di-electrische constanten van
vloeibaar helium in de nabijheid van
zijn omzettingspunt.
VALSCHE AANGIFTE EN
VALSCHHEID IN GESCHRIFTE.
Voor den Krijgsraad te 's Hertogen-
bosch stond gisteren terecht zekeren
F. M., geboren te Emmen, wachtmees
ter-titulair, thans gedetineerd in het
huis van bewaring.
Den verdachte was ten laste gelegd,
dat hij op den 2den Jan. 1928 alhier
aangifte heeft gedaan, dat uit een
kast op de kamer der kazerne, waarin
hij gelegerd was, een som gelds van
ongeveer 300 was gestolen, terwijl
hij wist, dat dit feit niet was gepleegd
In de tweede plaats wordt hem ten
laste gelegd, dat hij in de maand No
vember van het vorige jaar, in zijn
functie van menagemeester in het
kwitantieboekje heeft geknoeid; daar
bij had hij het doen voorkomen, alsof
betalingen, welke hij aan leveranciers
moest doen, reeds waren voldaan, ter
wijl zuks toch niet was geschied.
De eisch van den aud. mil. luidde
vier maanden gev. straf met verlaging
van rang.
De verdediger. Mr. Dr. van Leeuwen,
te Den Bosch, pleitte voor voorwaarde-
ke veroordeeling, mede op grond, dal
de gelegenheid tot fraude zeer gemak
kelijk was, vermits, tegen het voor
schrift in, in 3 a 4 maanden geen con
trole was uitgeoefend.
Uitspraak van den Krijgsraad con
form, doch voorwaardelijk en met ver
laging van rang.
DE LEIDSCHE WINKELSTAND.
Een ieder, die den vorigen winkel
van de Fa. P. J. Hueber en Schrijvers
aan den Nieuwen Rijn heeft gekend,
zal hedenmiddag, nadat de zaak na de
verbouwing weder geopend is, wel
zeer verbaasd hebben gestaan4van de
algeheele verandering, die dit per
ceel heeft ondergaan.
De betrekkelijk bekrompen winkel
van nog geen half jaar geleden heeft
plaats gemaakt voor een ruime, hooge,
frissche, lichte zaak.
Aan den voorkant treft men aan een
5-tal ruime, en lichte etalages, waar
van twee aan de straat en drie in een
portiek, waarin ook een tweetal deu
ren aan weerszijden toegang geven tot
den winkel.
De zaak bestaat uit twee etage's.
Boven vindt men de Heeren-confec-
tieafdeeling, waar men alle heerenmo
de-artikelen kan bekomen. Hier vindt
men tevens de kinderafdeeling waar
zoowel jongens- als meisjeskleeding
voorradig is. Op deze bovenverdieping
treft men ook aan een tweetal pas
kamers voor dames en heeren en ver
der een klein kantoortje.
De ramen aan den straatkant zijn
ingericht voor etalage's van heeren
modeartikelen, wat aan den overkant
van het water op de Botermarkt een
aardig effect maakt.
Om van alles, wat men gelijkvloers
aantreft een opsomming te geven, zou
ons te ver voeren. Laten we beginnen
met te zeggen, dat de inrichting van
het geheel schitterend is. De winkel
betimmering is inderdaad magnifiek
utgevoerd en daarenboven ook zeer
practisch. Men treft er aan een drie
tal mooie vitrines en verder groote la-
denkasten, rekken, enz. enz.
De voorraad en sorteering goederen
van de firma Hueber en Schrijvers is
overweldigend. Men heeft in de bene
denruimte een afdeeling dekens, een
afdeeling karpetten, loopers, tafelklee-
den, divankleeden, gordijnstoffen, een
baby-afdeeling, linoleums, vloerzeilen,
cocosmatten en -loopers, slaapkamer
meubels, matrassen (zelf vervaardigd»,
servetgoederen, gordijnstoffen, een wit
goed-afdeeling, verder een zeer groo
te sorteering moderne en effen stoffen
en wat niet al.
Achter de eigenlijke winkel bevindt
zich een toonkamer voor slaapkamer
ameublementen, waar men rustig kan
uitzoeken wat men noodig heeft.
We kunnen niet anders dan de fir
ma complimenteeren met deze alge
heele metamorphose van haar zaak
en wenschen haar goede zaken.
De verbouwing is tot stand gekomen
onder leiding van den architect Spij
ker, die er ongetwijfeld een mooi ge
heel van heeft gemaakt.
De fa. Scheer en Biegstraten heeft
voor de winkelbetimmering gezorgd,
de fa. Meyer voor het timmerwerk, de
fa. Lindenhof voor het metselwerk, de
fa. Soepart voor het steenhouwers-
werk, de fa. H. W. F. v. d. Steen voor
het schilderwerk, de fa. Kastelein voor
het stukadoorswerk, de fa. Langezaal
voor het smidswerk en de sanitaire
installatie en de firma Lagendijk voor
de electrische installatie, alles tot volle
tevredenheid van den eigenaar.
CONFERENTIE N. Z. H. T. M. EN DE
VAKORGANISATIES.
In de conferentie tusschen de Direc
tie der Noord Zuid Hollandsche Tram
wegmaatschappij en de vakorganisa
ties op Dinsdagmiddag 13 dezer te
Haarlem gehouden, werden de navol
gende belangrijke aangelegenheden
besproken.
Een der vakvereenigingen wilde het
niet-toekennen van een periodieke ver
hooging beschouwd zien als straf, en
wel een zoodanige, waarvan beroep
zoude openstaan op een Raad van Be
roep (Scheidsgerecht).
De Directeur achtte deze oplossing
niet in overeenstemming met de be
doeling van het Reglement Dienst-
voorwaarden, doch was bereid een tus-
schenweg te overwegen, n.l. het instel
len van een Commissie van Advies,
die mogelijk tevens advies zoude kun
nen geven in gevallen van normale
dienstopzegging. De vakvereenigingen
verklaarden zich met deze oplossing
te vereenigen.
De vakorganisaties meenden, dat de
tijd gekomen was, om de besprekingen
te openen over een herziening van de
loonen in opgaande lijn. De Directeur
kon zulk een algemeene toezegging
niet doen, eensdeels omdat hij de tram
loonen in vergelijking met andere par
ticuliere bedrijven als behoorlijk be
schouwt en anderdeels, omdat de uit
komsten van het bedrijf zulks niet
toelaten. Niettemin was ter voldoe
ning aan eene in den loop' van 1927
toegezegde overweging een wijziging
in de loonregeling voorbereid, volgens
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Adyertentiën per regel 221/j cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tariei
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Adyertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De Tweede Kamer heeft het wets
ontwerp tot vervroegde invoering van
den zevenjarigen leerplicht aangeno
men.
De Tweede Kamer is begonnen met
de behandeling van het wetsvoorstel-
Zijlstra.
Mr. P. J. Reymer als lid der Eerste
Kamer geïnstalleerd.
Het conflict ün het Kleermakersbe-
drijf beëindigd.
Buitenland.
De a.s. zitting der voorbereidende
ontwapeningsconferentie.
Ernstige dijkbreuk in de Ver. Staten.
De koning van Afghanistan is te
Londen aangekomen.
Uitbreiding der staking in de Ant-
werpsche haven.
welke verscheidene functionnarissen
in. een hoogere loongroep worden ge-
jdaatst, en slechts enkele in een lage
re, met dien verstande dat de laatst
bedoelde thans in dienst zijnde func
tionarissen daarvan geen nadeel zou
den ondervinden, tenzij t.g.t. een alge
meen nieuwe loonregeling mocht wor
den ingevoerd. Op een desbetreffende
vraag zegde de Directeur toe. om, zoo
dra de uitkomsten van het bedrijf
verbeterden, te overwegen, het loon-
verschil tusschen de standplaatsen
Haarlem en Leiden op te heffen.
Bepleit werd de afschaffing van
den carenzdag in die gevallen, waarin
ziekte-simulatie was buitengesloten.
Daarin kon de directeur niet bewilli
gen, omdat ten eerste geen vaste
grenslijn in die gevallen getrokken
kan worden en ten tweede, omdat,
hoewel de bepaling in het Reglement
Dienstvoorwaarden omtrent „aanslui
tende ziekte" in het onderhavige ge
val nadeel, daartegenover in andere
gevallen, als b.v. bij ziekteuitkeering,
voordeel voor den betrokkene kan op
leveren.
Tenslotte werd verzocht de toeken
ning van eenige ziekteuitkeering aan
diegenen van het hulppersoneel, die
vóór de reorganisatie in Juli 1927 had
den behoord tot het personeel in
voorloopigen dienst. Uitsluitend uit
overweging, dat hun terugkeer in
den dienst der Maatschappij langer
duurde dan aanvankelijk werd ver
wacht, was de Directeur bereid te
overwegen tot eene uitkeering van 1
rer dag gedurende ten hoogste 6 we
ken, doch met dien verstande, dat ook
ten deze een carenzdag zal worden
toegepast.
Nadat nog een technische vervoers-
kwestie en eenige rondvragen waren
behandeld, sloot de Directeur de bij
eenkomst.
VROUWELIJKE STUDENTEN NAAR
HONGARIJE.
De Reiscommissie van de Algemee
ne Senatenvergadering heeft van het
Comité voor Buitenlandsche Zaken
der Hongaarsche Studenten een uit-
noodiging ontvangen voor een tiental
Hollandsche meisjes-studenten tot een
bezoek aan Budapest gedurende de
a.s. Paaschvaeantie.
Zij zullen aldaar de gasten zijn van
Hongaarsche families uit de weten
schappelijke kringen. De namen dezer
families liggen bij de Reiscommissie
A. S. V. te Leiden ter inzage.
De deelneemsters hebben derhalve
9lechts te betalen een bedrag van 85
per persoon, n.l. retour Utrecht Buda-
pest, 2de klasse (met reductie).
Het vertrek is vastgesteld op Donder
dag 6 April a.s. met den avondtrein
vanaf Utrecht (C. S.).
Het verblijf te Budapest zal onge
veer 10 dagen duren.
Te zijner tijd zullen aan de deel
neemsters nauwkeurige gegevens wor
den medegedeeld.
Gelet op het groote succes van een
dergelijke reis, in 1927 gemaakt, ver
wacht de Reiscommissie ook dit jaar
groote belangstelling.
Met het oog op het beperkt aantal
deelneemsters, wordt aanmelding ten
spoedigste, doch uiterlijk vóór 26 Mrt.
a.s. ingewacht bij de Reiscommissie
der A. V. S., Breestraat 41, te Leiden.
THE INTERNATIONAL STUDENT
IDENTITY CARD.
In een door de Reiscommissie der
Algemeene Senaten-vergadering ons
toegezonden communiqué, wordt ge\%
zen op enkele der vele practisol.<
voordeelen, die de Confédération T
ternationale des Etudiants den c'
denten biedt