CHRISTELIJK DAC BLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
8"« JAARGANG
WOENSDAG 29 FEBRUARI 1928
NUMMER 2373
ODRANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. I 2.50
Per week f 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
De ontevredenheidspartij.
Onzerzijds is er herhaaldelijk op
gewezen, dat de stemmen der S. D.
A. P. voor een niet gering deel ko
mend uit de kringen van ontevrede
nen, zonder dat de kiezers met de be
ginselen der S. D. A. P. meegaan, ja
zelfs in vele gevallen die beginselen
zelfs niet kennen.
Even zoo, zij het in minder sterke
mate, is het gesteld met het lidmaat
schap der S. D. A. P.
De S. D. A. P. herbergt heel veel le
den, die daar eigenlijk niet thuis hoo-
ren. maar die als ontevredenen over
den gang van zaken in andere partijen
of ook buiten de partijen van de S. D.
A. P. vervulling van de beloften ver
wachten.
Dat zien wij aan de sterke wisseling
van het ledental, dat de S. D. A. P.
jaar op jaar vertoont. Wellicht is er
geen partij, waarvan jaarlijks zooveel
leden bedanken als van de S. D. A. P.
Maar dat komt ook uit in de snelle
groei van de partij. Zoodra een of an
dere omstandigheid voor groeiende
.ontevredenheid rijp maakt, stijgt snel
het aantal leden, om daarna weer af
te nemen.
Wij zien dit in ons land, maar wij
zien dit ook elders.
In verband met den sterken groei
van de Oostenrijksche socialistische
partij-organisatie in den laatsten tijd,
schrijft daarover de Katholieke „Mor
gen":
„Bij het zoeken naar de oorzaken
van dien groei, met name hier te lan
de, blijkt nu reeds, dat men zich op
valsch spoor gaat begeven. Men wil
n.l. dien groei vrijwel geheel toeschrij
ven aan de socialistische terreur. Men
verstaat dan daaronder het onthouden
van stedelijke, woningen, ondersteu
ning, betrekkingen, enz. aan hen, die
geen lid zijn van de socialistische par
tij.
Laten we ons zelf toch geen zand in
de oogen strooien! Onze katholieke
bouwvereenigingen plegen ook geen
socialisten in hun woningen toe te la
ten; katholieken en katholiek bestuur
de gemeenten geven ook niet bij voor
keur betrekkingen aan socialisten.
Dat is in Oostenrijk al evenzoo 't ge
val. Doch daar evenmin als hier heb
ben die middelen merkbaren invloed
ten goede voor onze partij.
Er moeten dan ook andere redenen
zijn voor den groei van het socialisme.
Te Weenen is b.v. een dier redenen
de dreigende verandering in de huur
wetten ten gunste der huiseigenaren,
tengevolge waarvan nu ook de ang
stig geworden kleine burgerij zich tot
het socialisme keert.
Die gevolgen beginnen zich nu te
toonen, vooral omdat de christelijk-so-
ciale partij, gebonden aan de eenmaal
begonnen saneeringspolitiek, niet in
staat blijkt, een krachtig hervormings
program samen te stellen, laat staan
ten uitvoer te leggen.
Het socialisme groeit dientenge
volge".
Deze groei van het socialisme is
daarom niet evenredig aan de werke
lijke omzetting van de geesten. Wel
moet het tot ernst stemmen, dat een
eenmaal op dat pad gezette voet he
laas niet steeds weer terug getrokken
wordt. Zij het vaak uit sleur en om
de ontevredenheid te kunnen botvie
ren, blijven velen in dien kring, hoe
wel zij er zich niet thuis voelen.
Maar toch, de innerlijke kracht van
het socialisme wordt daardoor onder
mijnd. Dat is een feit, dat ook door de
sociaal democraten erkend wordt.
Het is noodig er steeds weer den
nadruk op te leggen, dat alleen begin
selen mogen bepalen, aan welke zijde
wij ons scharen.
STADSNIEUWS.
HAARLEMSCHE
ORKEST VEREENIGING.
De heele geschiedenis der littera
tuur door komt het voor, dat menschen
zich als dichter opwerpen, terwijl hun
dichterschap op niets anders berust
dan een pathetisch aanwenden van
klanken van anderen. Zoo ging het
met Heimine von Klencke, die een
adelijken naam plu9 eenige bevlie
gingen bezat en zich deswege op niet
minder dan het schrijven van libret
to's wierp, 't Mislukken van Webers
,.Euryanthe" is toe te schrijven aan
Helmine's tekst. En Schubert wist ze
te bewegen muziek te schrijven bij
haar „Rosamunde von Cypern". Schu
bert, die altijd vol melodie en phanta-
s;e zat speelde dit klaar in de maand
December van 1823. Het werk werd
tweemaal op de planken gebracht;
toen was 't uit. „Leeg, vervelend en
onwaarschijnlijk" luidde 't algemeen
oordeel der kritiek.
Maar Schuberts muziek op zich
zelf werd hoog geprezen en heeft de
ongunst der tijden glansrijk weer
staan. Wij hoorden gisterenavond op
verzoek van een (of meer) trouwe be
zoekers der H.O.V. de balletmuziek
uit „Rosamunde". Na eenige forsche
inleidende maten komt weldra het
lieflijke melodieën-weefsel, gesponnen
door houtblazers en koper, en zijn
kleurige romantiek wevend boven 't
zachte gegons der violen. Het tweede
gedeelte beweegt zich in walstempo.
Alles is licht en vriendelijk in deze
muziek; de rhythmiek, de kleur
nuances, het is alles even fijn en voor
naam. Het orkest deed dit fijne en ge
soigneerde, het tevens altijd eenigs-
zins weemoedig getinte van Schuberts
romantiek onder de keurige leiding
van Eduard van Beinum uitstekend
tot zijn recht komen.
Het tweede nummer van het pro
gramma was Concerto 3 Violons van
Antonius Vivaldi. Dit concert voor 3
violen wordt alleen begeleid door het
strijkensemble. Het strijkorkest geeft
een mooie inleiding en dan vallen
weldra de drie solisten in, voor giste
renavond de heeren R. Grin, S. Tromp
on J. Eggelte. Het is een wonderlijk
mooi weefsel van melodieën, een
voortdurende strerxgeling van goud
draad over een donkerder fond van
begeleidende harmonieën. Men denkt
aan Venetiaansch gobelinwerk. Het
Allegro is bijzonder zonnig en klaar,
echt Italiaansch, een blauwe hemel
vol zon.
Eigenaardig is het Adagio. De eer
ste violist geeft met nobele toonvor-
ming, niet sterk van kwaliteit, maar
heel fijn voorgedragen de melodie; de
tweede heeft rhythmische begeleidings
figuren voor zijn rekening; de derde
geeft niet anders dan pizzicati, en het
orkest gonst en zoemt als de bijen op
een zonnigen zomerdar. Voortreffelijk
was het samenspel, voortreffelijk de
interpretatie welke Van Beinum van
1 et heerlijke werk gaf. Dit wonderlij
ke violengezang, weer zoo zeldzaam
klaar en zonnig in do Finale vol hui-
selijken gloed, is toch wel echt Ita
liaansch. Eigenlijk hoort men zulke
werken van Vivaldi „il preto rosso",
„de roodharige priester", veel te wei
nig.
Daarna deed op voorname wijze be
geleid door het orkest de concert
zangeres Mevr. Marie Andriessen
Boer zich hooren. Eerst in een Recita
tief en Aria uit Handels Polomeo. Zij
beschikt over een fraaie altstem, met
bijzonder warm timbre, dat de mez
zo-sopraan nadert. In haar voordracht
weet zij een bijzondere innigheid te
leggen, welke ons nog meer, trof in de
volgende liederen. Eerst „Maria Wie
genlied" van Max Reger, een heel fij
ne compositie, die geheel berust op
het volgende eenvoudig mooie mo
tief:
5.3 1.3 5.6 5
En daarna volgde „Morgen" van Ri
chard Strauss. Heel fijne, exquise mu
ziek heeft Strauss bij dit gedicht van
P'ackay geschreven, vooral begeleid
door viool en harp. En buitengewoon
-"ie werd dit werkje door de zange
res voorgedragen; er lag over haar
zang een wijding, die niet het minst
sprak uit de laatste regels;
Stumm werden wir uns in die Augen
schauen
Und auf ons sinkt des Glückes
stummes Schweigen.
Na de pauze gaf zij nog «en nobele
voordracht van „O, man van Smarte
met den doornenkroon", van Albert
Verwey en „Hei met de wolken zoo
wit" van J. Reddingius, beide gecom
poneerd door Willem Andriessen.
Het Haarlemsch orkest heeft goed ge
daan, ook weer eens werken van een
zeer verdienstelijk Hollandsch com
ponist op haar programma te zetten.
Voor de eerste- maal werd uitge
voerd het orkestwerk: „La Procession
Nocturne" van H. Rabaud.
Berlioz" „Marche Hongroise" be
sloot den avond. Er is den heelen
avond met glans en toewijding ge
musiceerd. De soliste ontving behal
ve het geestdriftig applaus van de
niet geheel volle zaal twee mooie
bloemstukken.
VERGADERING GEMEENTERAAD.
De eerstvolgende vergadering van
den gemeenteraad zal plaats hebben
op Maandag 5 Maart a.s.
CHR. BESTURENBOND.
De Christ. Besturenbond alhier,
hield Maandagavond j.l. haar jaar
vergadering in het gebouw Patri
monium.
De voorz., de hr. J. B. H. Grotenhuls.
opende de druk bezochte vergadering
met gebed en het lezen van Gal. 4 22
—31 en Gal. 5 1. Spr. wijst er in zijn
openingswoord op, dat weder een
jaar van werken achter ons ligt, een
jaar van veel werken.
Verder zet hij, naar aanleiding van
het voorgelezen Schriftgedeelte uit
een, dat wij staan in de vrijheid en
niet in de dienstbaarheid, want Chris
tus heeft ons allen vrijgemaakt, Hij
heeft de vloek van den arbeid gedra
gen en ons ook op sociaal-economisch
terrein vrijgemaakt. Dit staan, zegt
Spr., is niet liggen of zitten, wij moe
ten staan in de vrijheid, waarmede
Christus ons heeft vrijgemaakt. Wij
moeten alles doen, wat in ons vermo
gen is, opdat Christus niet gelasterd
wordt.
Spr. herinnert er aan, dat het N.V.V.
straks weder een propagandamaand
gaat houden en dan zullen ook onze
menschen worden bezocht. Wij
moeten, aldus spr., zorgen, dat de
menschen die God onder onze hoede
heeft gesteld, ook voor ons bewaard
blijven en voor onze beweging behou
den. Spreker wijst er op, dat wij re
kening moeten houden, met de veran
derde mentaliteit van de menschen.
Er is meer vraag naar organisatie ge
komen, wij moeten zorgen, dat alle
menschen die bij onze bewoging be
lmoren, ook bij ons komen.
Verder geeft de voorzitter een
uiteenzetting van de gehouden ont
spanningsavonden met de werkloozen.
Daarbij herinnert Spr. er aan, dat op
2 Maart a.s. weder een middagverga
dering' zal gehouden worden, met de
werkloozen. waar een spreker hoopt
op te treden.
De jaarverslagen van den secretaris
en penningmeester werden na eenige
bespreking goedgekeurd.
Uit het jaarverslag van den secreta
ris stippen we aan:
Het aantal aangesloten organisaties
bleef hetzelfde, n.i. 1G vakorganisaties
en twee Alg. Chr. Bonden. De Chr,
B.B, heeft wel vertrouwen dat binnen
korten tijd ook bij hem aansluiten
zullen de afdeelingen van den Chris-
telijken Bond van Post- en Telegrafie
en die van den Christel ijken Bond
van Politieagenten.
Het ledental is in het afgeloopen
jaar weder opgevoerd met 30 leden en
bedroeg aan het eind van '27 1203 van
vakorganisaties en 423 van Chr. So
ciale Bonden tezamen 1626.
Het bestuur onderging een kleine
wijziging door het vertrek van den
heer H. v. Bostelen, in wiens plaats
werd gekozen de heer H. v. Cittert.
Verder werd in dit verslag gerele
veerd al het werk, dat door den B.B.
direct of zijdelings werd verricht.
Bij de gehouden bestuursverkiezing
werden de aftredende bestuursleden:
H. van Cittert, Ph. J. de Leeuw, J.
Slegtenhorst en J. Wassenaar, met
bijna algemeene stemmen herkozen.
In de controle-commissie werden
benoemd de vrienden D. J. Looman.
H. Hoogendijk en J. van 't Zelfde.
Een voorstel van één der aangeslo
ten organisaties, om het bestuur met
2 leden uit te breiden en met uitzon
dering van het dag. bestuur en bi
bliothecaris, de bestuursleden na 2
jaar niet meer herkiesbaar te stellen,
werd na uitvoerige bespreking, door
de betrokken organisatie ingetrok
ken.
Het bestuur werd tenslotte nog op
gedragen, te onderzoeken of het mo
gelijk was, om te komen tot oprich
ting van een inkoopcentrale voor
brandstoffen ten behoeve van de le
den der aangesloten organisaties.
OLYMPIA EN DE OLYMPISCHE
SPELEN.
Gisteravond hield in 's Rijks Mu
seum van Oudheden Mej. Joh. P. J.
Brants, conservatrix aan dit Museum,
een lezing met lichtbeelden over
„Olympia en de Olympische Spelen".
Spr. begon met in herinnering te
brengen hoe de lichamelijke opvoe
ding bij de oude Grieken een groote
plaats innam: een onontwikkeld li
chaam werd 'als een bewijs van een
slechte opvoeding beschouwd, evenals
b.v. onbekendheid met litteratuur en
philosophic. Wel haJ men oog voor
de excessen, die toen evenals nu in de
sport voorkwamen en waartegen reeds
de Grieksche dichter Euripides waar
schuwt. Plato zag het nut der licha
melijke oefening vooral ook als voor
oefening van het krijgswezen.
Reeds bij de voor-Grieksche bevol
king van Griekenland kwam de sport
voor: de Homerische helden amu
seerden zich ermee. In het 23ste boek
van de Ilias lezen we van de lijkspe-
len. gehouden in vebband met de be
grafenis van Patroclus; Achilles loof
de vijf waardevolle prijzen uit voor
de overwinnaars bij de wagenrennen.
Deze lijkspelen zijn het prototype
der wedstrijden, die vanaf de 10de
eeuw op meerdere plaatsen in Grie
kenland behouden werden en waar
van de Olympische Spelen de be
roemdste waren.
Olymnia li°t aan de Westkust van
don Peloponnesus, aan de rivier de
Alpheios. in een vriendelijk dal om
geven door een krans van begroeide
heuvels. Sinds de 7de eeuw na Chr
lag het geheel verlaten; in de jaren
1829/'31 begon een Fransche expedi
tie met de opgravingen aldaar, welk
werk na den oorlog van '70 door den
Duitscher Curtius op succesvolle wij
ze werd voortgezet. Opgegraven wer
den o.m. het Heraion (tempel van He-
ra, dateerende uit de 7de eeuw), de
Zeustempel (5de eeuw), het Pelopion
(Pelops was de mythische stichter
der Olympische spelen), 12 schathui-
zen, voorts beelden van overwinnaars
wij-geschenken, enz. Het beroemde
Zeusbeeld van Phidias, bestaande uit
goud en ivoor, terwijl de kern van
hout was, is niet teruggevonden.
Bij dit beeld van Zeus Olumpios
moesten de deelnemers een eed afleg
gen, dat zij zich aan de spelregels
zouden houden. Reeds een maand te
voren waren zij in Elis aangekomen,
waar zij onder streng toezicht ston
den; den dag vóór den aanvang der
spelen kwamen zij in processie langs
den Heiligen weg van Elis naar Olym
pia geloopen. De prijs der spelen was
een olijfkrans, die met een gouden
mes was afgesneden door een jonge
ling wiens ouders beiden nog leefden,
en die op een marmeren tafel werd
tentoongesteld. De overwinnaars wer
den voorts met gejuich in hun vader
stad ontvangen, zij genoten vrije
maaltijden, meestal vrijdom van
belasting en hadden het recht een
standbeeld voor zichzelf op te richten,
hetgeen als hun daartce de middelen
ontbraken, hun stad deed. Vijf dagen
duurden de spelen, waarnaar steeds
een groote menigte kwam kijken, die
in tenten kampeerden.
De wedstrijd begonnen met hard-
loopen, later werd dit het z.g. pen
tathlon, bestaande uit hardloo-
oen, springen, discuswerpen, speer
werpen en worstelen, alles in het sta
dion, dat 192 M. lang was.
De wagenrennen hadden plaats in
het hippodroom; niet de menner doch
de bezitter van het span ontving den
prijs.
Van al deze spelen treffen we af
beeldingen aan op vazen, die uit dien
tijd dateeren.
In den Ilellenistischen tijd kwamen
de Olympische spelen in verval, toen
namen er ook vele niet-Hellenen aan
deel, vooral ook „professionals". Na
een korten bloei in den Romeinschen
keizertijd, in 't bijzonder onder Nero
en Hadrianus werden zij onder in
vloed van het Christendom tenslotte
in 394 door keizer Theodosius den
Groote afgeschaft, na een bestaan van
11 eeuwen.
Een dankbaar applaus volgde op
deze interessante voordracht.
PORTRET VAN DEN HOOGLEERAAR
VISSERING.
De senaat der Universiteit alhier
heeft van de familie Vissering ten ge
schenke ontvangen, ter plaatsing in
den Senaatskamer der Universiteit,
het geschilderd portret van wijlen
prof. mr. S. Vissering, van 1850 tot
1879 hoogleeraar in de staathuishoud
kunde aan de Universiteit alhier.
Prof. Vissering was de vader van
mr. G. Vissering, president van de
Nederlandsche Bank.
AFSCHEID LICHTBEELDEN
COMMISSIE.
Gisteren had in het Raadhuis de
laatste bijeenkomst plaats der ge
meentelijke Bioscoopcommissie, die
bij bet inwerking treden der Centrale
filmkeuring op 1 Maart ophoudt te be
staan.
De voorzitter, mr. A. van der Eist,
ging in groote trekken het werk der
commissie na sedert haar installatie
op 19 Maart 1915. Secretaris-penning
meester was de heer A. P. A. E*kens,
die in 1921 werd opgevolgd door Mej.
J. Kortmann. Toen bestonden er reeds
5 subcommissies voor keuring.
In 1923 werd besloten de keuring
voor volwassenen te handhaven.
Kort geleden gaf de Commissie aan
Burgemeester en Wethouders te ken
nen, dat in afwachting der werking
van de nieuwe Centrale keuring, een
plaatselijke nakeuring haar voors
hands overbodig voorkwam.
De voorzitter wees er op, dat de ver
gadering steeds aangenaam, met vol
le waardeering van elk, dikwijls zeer
afwijkend standpunt, verliepen. Hij
dankt allen voor de welwillendheid
waarmede de leden hem tegemoet
kwamen en dankt in 't bijzonder den
heer Eskens en Mej. Kortmann voor
olies wat zij voor den goeden gang van
zaken hebben gedaan en wenschte
hen en den heer lvooistra geluk met
hun eervolle benoeming tot lid der
Centrale Keuringscommissie.
Burgemeester van de Sande Bak-
huyzen, ter vergadering aanwezig,
dankte de Commissie voor haar
werkzaamheden van zoovele jaren,
den voorzitter voor zijn arbeid. Wan
neer B. en W. aanstonds zich tot en
kele leden zullen wenden ter vorming
van een Commissie van. Controle van
hoogstens zeven leden aldus Z.Ed.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22'a cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad, 40 cents
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De beraadslagingen der Tweede
Kamer over de Capftulantenwet ge
schorst.
De Tweede Kamer is begonnen met
de behandeling van het wetsontwerp
betreflende belasting van uitwo
nende Nederlanders.
Jubileum van den heer L. J. van
Wijk te Amsterdam.
Buitenland.
Bespreking van het rapport van Mr.
Rutgers door de Veiligheidscommis
sie.
Argentijnsche verklaring over de
Monroeleer.
Nieuw conflict in de Duftsche me
taalindustrie.
De spanning tusschen Italië en Oos
tenrijk is eenigszins verminderd.
Achtbare hopen wij niet te vergeefs
te zullen aankloppen.
Tot den eersten secretaris den heer
Eskens richtte de Burgemeester zich
met woorden van waardeering, even
als tot de tegenwoordige secretaresse.
De heer Eskens bracht den Burge
meester dank.
Na enkele oogenblikken van gezellig
samenzijn werd afscheid genomen.
HET FASCISME.
Op uitnoodiging van de Vereeniging
voor Staatkunde heeft gisteravond
mr. dr. A. Spanjer gesproken over het
fascisme.
Het fascisme, aldus spr. is ontstaan
als een „nationale" reactie tegen de
bolsjewistische woelingen der arbei
dersklasse en de verregaande slap
heid der parlementaire regeering. Na
betoogd te hebben, dat op het terrein
der financiën, spoorwegpolitiek, so
ciale opvoeding, sociale wetgeving en
opvoeding, ja op het gansche terrein
v. binnen- en buitenlandsche politiek
het fascisme getoond heeft op een hoog
peil van efficiency te staan, zeide spr.
dat zoowel hierom als wegens de cri-
tiek, waaraan de parlementaire regee-
ringsvorm in toenemende mate bloot
staat, het fascisme ernstige studie
verdient.
Het is, aldus spr., een verdienste
van mr. W. M. Westerman, door een
vertaling eener door prof. Alfredo
Rocco, minister van Justitie en eere-
dienst en een der hoofdmannen van
Mussolini's bewind, in 1925 te Peru
gia gehouden rede, in Nederland „De
Staatstheorie van bet Fascisme" te
hebben bekend gemaakt.
Na den inhoud dezer rede in het
kort te hebben weergegeven, betoog
de spr., dat de eenzijdigheid van de
historische opvattingen van het fas--
cisme en van zijn kijk op bet wezen
van liberalisme, democratie en socia
lisme oorzaak zijn, dat zijn staatstheo
rie niet als de juiste kan worden aan
vaard. Een hoofdbezwaar is voorts,
dat het fascisme met het gerechtig-
heids-ideaal in onvoldoende mate re
kening houdt.
Toch is het noodig, dat de door het
fascisme bestreden richtingen zich
opnieuw rekenschap van haar grond
beginsel geven. Dit is het gerechtig-
heids-ideaal. De fouten van het libe
ralisme en de democratie zitten niet
in het grondbeginsel, maar in de on
trouw, waarmee bet dikwerf is ver
loochend, in de foutieve metboden,
waarop men veelal getracht lieeft het
te verwezenlijken. Men heeft het doel,
verwezenlijking van het gerechtig-
heids-ideaal, uit het oog verloren yoor
de middelen (algemeen kiesrecht, par
lementaire controle, scheiding der
machten enz.). Het is noodig met
kracht voorop te stellen, dat de aller
eerste plicht van den Staat is: Verwe
zenlijking van het gerechtigheids-
ideaal. Hij behoort o,a. door een gelijk
matiger grond- en rijkdomverdeeling
te bevorderen, ervoor te zorgen, dat
ieder, voor zoover zulks van uiterlij
ke omstandigheden afhangt, gelijke
mogelijkheid heeft door eigen krachts
inspanning tot welvaart, d.i. tot een
zeker peil van welstand en bescha-
vig te geraken. Slechts een sterke re
geering, wier macht boven elke andere
maatschappelijke macht uitgaat, is in
staat dit ideaal te verwezenlijken. Zij
behoort politiek de hoogste macht te
zijn, alleen aan het gerechtigheids-
ideaal onderworpen.
Vandaar de autocratie en democra
tie, de leer van.de scheiding der mach
ten en der constitutioneele garantiër
met juiste staatsrechtelijke beginsc
len onvereenigbaar zijn.
In dit gerechtigheidsideaal (waarir
een gelijke kans voor allen om, al naai
