ABONNEMENTSPRIJS
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
ADVERTENTIE-PRIJS
Oit nummer bestaat uit IWEE Bladen
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
BINNENLAND.
8«" JAARGANG
ZATERDAG 28 JANUARI 1«2Ö
NUMMER 2340
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal.i 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Teleioonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
Gewone Advertentiën per regel 22'/* cent
Ingezonden Mededeelingea dnbbel tariei
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentien bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
EERSTE BLAD.
Nieuwlichters.
tVIj volgden een vorig maal aan de
hand van de Wilde's brochure „Om
de Vrijheid" in de eerste plaats Da
theen, die stelselmatig de Overheid
wilde brengen onder de heerschappij
der Kerk.
In de tweede plaats de tegenover
gestelde richting, in sterke mate ver
tegenwoordigd in Oldenbarneveldt,
die volstrekte onderworpenheid en
afhankelijkheid van de Kerk aan de
Overheid wilde.
Tegenover die beide staat de poli
tiek, die steeds een voorvechter vond
in Prins Willem van Oranje: Overheid
en Kerk, ieder een eigen terrein en
een zelfstandige plaats.
Onder leiding van Oranje werd door
onze vaderen de strijd aangebonden
voor volledige vrijheid om God te mo
gen dienen naar de inspraak der con
sciëntie en gegrond op het Woord van
God.
Dat beginsel is ^neergelegd in de
Nederlandsche Geloofsbelijdenis en
daarvoor is een tachtigjarigen krijg
een bloedige worsteling noodig ge
weest.
Geen wonder dus, dat die vrijheid
als een kostbaar erfgoed werd be
schouwd.
Scherp steekt tegenover dezen onbe-
dwingbaren trek naar vrijheid af de
voortdurende fout, die geloovige Chris
tenen maken om, wanneer' het geldt
de vrijheid van belijdenis op Kerke
lijk erf, liefst een knellenden band
te willen aanleggen.
Toch is, zooals de geschiedenis ons
laat zien, daarvoor wel een reden aan
te geven. Laat ons die geschiedenis in
groote trekken volgen.
Voorop sta. dat de eerste Christen
gemeenten groote vrijheid voorston
den. Zij hadden uitnemend de les van
Christus verstaan, al poogden ook de
Joodsche Christenen nog menigmaal
de Christenen uit de Heidenen te doen
leven naar den Joodschen ritus.
Reeds in de eerste Kerkvergadering te
Jeruzalem werd echter een groote vrij
heid verworven, onthouding van hoe
rerij, van afgodenoffer en van bloed,
dat waren de eenige voorwaarden.
Daarna kwam de vervolging onder
de Romeinsche keizers.
Geen wonder dat de Christenen, ein
delijk onder Constantijn de Groote de
volledige vrijheid verkrijgende, begee-
rig waren om die vrijheid bevestigd
te zien. Toen dan ook Constantijn op
trad als heer en meester van de Kerk,
en feitelijk de Kerk tot staatskerk
maakte, zag men liever terug op de
voorbijgegane vervolging, dan op de
gevaren, die de Kerk nu bedreigden.
De bijeenroeping van de Synode van
Nicea door den Keizer en de strijd
tegen de Arianen, later de inmenging
In den strijd der Donatisten in Cartha
go en de opdracht aan den bisschop
van Rome om deze beslissing uit te
werken, waren alle voorloopers van
de latere wereldlijke macht van de
Kerk.
Reeds in 380 vaardigde Keizer Theo-
dosius een edict uit, dat de grondslag
was van de kettervervolging in de
middeleeuwen.
Later werd deze macht van den we
reldlijken vorst over de Kerk. eenvou
dig omgekeerd, doch in wezen niets
veranderd.
Eeuwen lang heeft de Kerk des Hee-
ren onder dat juk gezucht, totdat ein
delijk de Hervorming doorbrak.
Terecht merkt Je heer de Wilde
op, dat men nergens in het Nieuwe
Testament een spoor vindt van den
plicht der Overheid tot handhaving
van de Kerk. Daarom mag het be
vreemden, dat zooveel eeuwen dat
knellende juk door de Kerk werd aan
vaard, en dat het eerst aan de Kerk
van 12 eeuwen daarna gegund was
tot volle vrijheid te komen.
Eigenljjk is het dan ook geen won
der, dat het doorbreken van het licht
der Reformatie ook verwarring deed
ontstaan, en dat door hen, die niet
zich lieten leiden door verstandig op
merken, gedroomd werd van een al-
geheele vervulling van de belofte van
Christus. Zij zochten zoo iets als een
paradijs op aarde. Daarom geen pri
vaat bezit, geen Overheid, geen
zwaard, geen eed. Een leven in onge
bondenheid. Helaas, dat deze ongebon
denheid door zijn aantrekkingskracht
op vele slechte elementen, tot losban
digheid moest leiden.
Maar evenmin is het wonder, dat
de Overheid, waar zich het streven in
revolutionaire banen bewoog, dit met
kracht tegenging.
Zoo vinden wij dan ook aanstonds
onder de hervormers een ernstig stre
ven om zich van die Doopersche smet
ten vrij te houden. Afgezien van ande
re redenen, die onze reformatoren er
toe geleid hebben om in hunne confes
sie te gewagen van het ambt der Over
heid, is het dus verklaarbaar, dat zij
de gelegenheid aangegrepen hebben,
om daarin te doen uitkomen, dat zij
met de geestdrijvers en revolutiema
kers geen gemeenschap wilden hebben
Die grondtoon vinden wij dan ook te
rug in onze Nederlandsche Geloofs
belijdenis.
Dat onze vaderen naast deze belijde
nis van het standpunt der K.rk. en
daartegenover den plicht der Overheid
om deze Kerk haar plaats te waarbor
gen, ook nog opnamen den plicht der
Overheid, om allen valschen gods
dienst te bestrijden. moet dan ook
verklaard worden uit het gebrekkig
inzicht, dat zij hadden.
Zij volgden eenvoudig na, wat eeu
wen lang de meening der Kerk was
geweest en dat zelfs door den beroem
den Kerkvader Augustinus was ver
dedigd.
Maar ook daarna heeft het tweele
dig beginsel voortgeleefd.
Dank zij 'n historiebeschrijving, die
of te veel de aandacht vestigde op de
dwaling van Datheen, of te veel in
de richting van Oldenbarneveldt
Hooft zich bewoog, hebben wij in de
eerste eeuwen na de Reformatie zelf
geen verzet gezien.
Zooals wij zagen, is het de onverge
lijkelijke waarde van de studie van
Groen van Prinsterer en het opdiepen
van de denkbeelden van Calvijn, ge
toetst aan de historie, die het rechte
licht wierpen op dit punt.
Groen van Prinsterer, die de helden
figuur van Oranje en zijn smettelooze
poging om de staatkundige vrijheid
te vestigen, deed schitteren.
Dr. Kuyper, die ons een inzicht gaf
in de reformatorisch zuivere gedach
te, ook in staatkundig opzicht, van
Calvijn.
In zekeren zin staan wij daarmede
weer op hetzelfde punt, als waarop
onze vaderen in 1572 en 1581 stonden.
Wij nu, rijker dan zij, met de lessen
der historie.
Zoo gaarne stelt men van zekere zij
de, vooral in den kring der Staatk.
Geref., het voor, alsof wij een andere
belijdenis zouden willen, alsof wij
voorstaan een staatkunde, ingaande
tegen de Gereformeerde beginselen.
Gelukkig echter, dat wij ons op de
geschiedenis kunnen beroepen. Ge
lukkig ook, dat mannen als Ds. Ker
sten en zijn volgelingen de onvoorzich
tigheid begaan om zich te sieren met
den naam van een man als Datheen.
Datheen, niet uit de periode van zijn
leven, toen hij streed voor de hervor
ming in Vlaanderen, het tijdperk van
zijn psalmberijming, maar blijkens
zijn eigen toelichting van Datheen, uit
de periode, toen hij den strijd aan
bond tegen Oranje.
Neen, wij zijn geen n i e u w 1 i c li
ters in dien zin, dat wij een anderen
weg volgen dan Gods YVoord en onze
belijdenis ons wijzen. Maar wel dan
ken wij God, dat hij ons in de historie
mannen gaf, die ons den weg aanwij
zen. Wel danken wij Hem, dat Hij ons
in Groen en Kuyper en anderen de
mannen gaf, die voor ons weer helder
licht lieten vallen op de heerlijke be
lijdenis onzer vaderen, maar die ook
het licht der historie lieten vallen op
de fouten en misslagen onzer vaderen.
Daarin roemen wij als in een nieuw
licht.
STADSNIEUWS.
Ds. G. H. BEEKENKAMP.
Hoewel Ds. Beekenkamp het voor
nemen opgevat had om weer langza
merhand zijn ambtelijk werk te her
vatten, is hij daarvan moeten terug
komen en moet hij nog eenigen tijd
volkomen rust houden.
BEGRAFENIS C. HOGENDOORN.
Gistermiddag om 2 uur had op
„Rhijnhof" de teraardebestelling
plaats van het stoffelijk overschot
van wijlen ('en heer C. Hogendoorn,
in leven diaken bij de Geref. Gem. al
hier. Een groote menigte had zich
om den groeve geschaard toen de kist
in den grafkelder werd neergelaten.
Allereerst trad naar voren Ds. J.
Ovcrduin, predikant der Geref. Gem.
te Werkendam.
Men is gewoon aan de groeve iets
te hooren van den overledene, aldus
spr., doch wat zullen we van dezen
broeder zeggen. Het lijkt ons beter te
vragen, wat heeft deze geopende groe
ve tot ons te zeggen. En dan wijst spr.
op de korstondigheid van het leven,
on dat het voor allen zaak is om be
reid te zijn voor de naderende eeuwig
heid. Na nog een ernstig woord van
vermaan to hebben gesproken, ver
zocht spr te zingen .Gelijk het gras is
ons korstondig leven".
Hierna trad de lieer A. Slok naar
voren, die eveneens op het verganke
lijke van het leven wijst.
Vervolgens spreekt nog de heer L,
van' Hergen namens de zwagers van
den overledene, waarna de lieer G. J.
Visser, neef van den overledene naar
voren brengt de sympathie, die allen,
die hem gekend hebben, voor hem
hadden, door zijn ware eenvoud en
oprechtheid, en zegt namens de wedu
we en verdere familie dank voor de
laatste eer den overledene bewezen.
VER. v. CHR. ONDERWIJZERS.
We herinneren de onderwijzers en
onderwijzeressen onder onze lezers
aan de vergadering van bovenge
noemde vereeniging, die hedenavond
om 6 uur in het Nut gehouden wordt
en waar Ds. Hennemann van Oegst-
geest, vroeger voorzitter van de Chr.
Schoolvereeniging te Batavia, een le
zing met lichtbeelden zal houden over:
„Wat vindt de Chr. onderwijzer in
lndië?"
DRIETAL NED. HERV. GEM.
Door het Kiescollege der Ned. Herv.
Gom. alhier is ter vervulling van de
vacature, ontstaan door het vertrek
van Ds. J. G. W. Goedhard naar Zeist,
het volgende drietal opgemaakt:
Ds. J. L. Adriani, te Baarn;
Ds. D, Kuilman, te Borne;
Ds. J. Petri, te Dordrecht.
DE WERKLOOSHEID.
Op 25 Januari waren bij de gemeen
telijke arbeidsbeurs als werkloos inge
schreven 370 bouwvakarbeiders, 101
fabrieksarbeiders, 31 handéls- en kan
toorbedienden, 14 kellners of huis
knechts, 38 houtbewerkers en meubel
makers, 10 kleermakers, 37 land- of
tuinbouwarbeiders, 105 metaalbewer
kers, 22 sigarenmakers, 11 textielar
beiders, 211 transport-arbeiders, 7 ty
pografen, 26 bakkers ën suikerwerkers
en 36 vrouwelijke arbeiders, in totaal
1029 personen.
Op 27 Januari 1927 waren in totaal
1153 personen ingeschreven.
MEELFABRIEK !#DE RIJN".
In de Donderdagmiddag gehouden
vergadering van aandeelhouders der
X. V. meelfabriek „De Rijn", voorheen
firma T. J. Bots alhier, werd de balans
en de winst- en verliesrekening over
1926'27 goedgekeurd.
Besloten werd om de winst aan te
wenden tot afschrijving.
Aan den heer J. J. Wiegeman werd
ontslag verleend als commissaris.
Tot commissarissen werden benoemd
de lïeeren Mr. L. C. Kortenhorst en
Mr. E. J. M. H. Bolsius.
ISR. KERKGENOOTSCHAP.
De Isr. gemeente alhier bezit sinds
1869 een begraafplaats.
Onlangs heeft zij een som van 1500
gulden uitgegeven om een muur om
de begraafplaats te maken; de burger
lijke gemeente Leiden gaf daarbij een
steun van 750.
Het Leidsche Kerkbestuur had zich
reeds in de vorige zitting (in Juni) tot
de Centrale commissie tot de Algem.
Zaken van het Ned. Isr. Kerkgenoot
schap gewend met het verzoek om
steun voor dit doel, doch vergeefs.
Thans heeft het wederom een brief
gericht tot de Centrale Commissie; 't
betoogt daarin, dat in de Leidsche ge
stichten vele patiënten van buiten ko
men, en dat de onvermogenden van
hen, die aldaar overlijden, vaak te Lei
den worden begraven. Het hoopt, dat
de onbillijkheid, die in de laatste ver
gadering der Centrale Commissie over
Leiden is begaan, in een volgende bij
eenkomst zal worden goed gemaakt.
HAARLEMSCHE
ORKESTVEREENIGING.
Woensdag 1 Februari a.s. geeft de
H. O. V. in de Stadsgehoorzaal weer
een symphonie-concert.
Soliste is Elsa Nolthenius, piano; zij
zal voordragen het klavierconcert bes
kl. terts van Tschaikowsky met bege
leiding van het orkest.
Orkestwerken zijn: Ouverture „Le
prince Igor" van Borodine en Sympho
nie No. 5 e kl. t. „Aus der neuen Welt"
van A. Dvorak.
LEIDSCHE COURANT.
De directie van de Leidsche Cou
rant, waarvan de drukkerij eenige
weken geleden door brand is vernield,
heeft voor den prijs van 32.600 aan
gekocht de vier panden aan de Pape
gracht, waarin tot voor kort de druk
kerij en het woonhuis van de firma
Trap gevestigd waren, met daarach
ter gelegen tuin, teneinde daarin het
bedrijf te vestigen.
De gekochte perceelen beslaan een
oppervlakte van 933 vierk. M.
liet tot dusver in gebruik geweest
zijnde gebouw had slechts een opper
vlakte van 575 vierk. M.
Met het oog op de uitbreiding heeft
men een gresjtere oppervlakte aange
kocht.
Vermoedelijk zal het perceel, waar
in de Leidscche Courant vroeger ge
vestigd was, worden verkocht.
INDONESISCHE STUDIECLUB.
Op uitnoodiging van de Indonesi
sche Studieclub zal Dinsdagavond 7
Februari Mr. A. M. Joekes, lid van de
Tweede Kamer, in Huize Feenstra als
spreker optreden met het onderwerp:
„Versterking van Indië's economi
sche kracht".
HET TASTBARE NUT DER SOCIALE
VERZEKERING.
Men schrijft ons:
Nu de Invaliditeitswet een achttal
jaren in werking is geweest, moge
hiervolgend overzicht doen zien tot
welken omvang het aantal en de be
dragen der krachtens die wet uitge
keerde renten zijn geklommen.
Volgens den stand op 1 Januari
1923 worden jaarlijks uitgekeerd in
het gebied van den Raad van Arbeid
te Leiden:
729 Invaliditeitsrenten 119.927
1923 Ouderdomsrenten 285.428,
282 Weduwenrenten 49.876,
321 Weezenrenten 58.785,
Tottal 514.0.16,-
Voor alle Raden tezamen zijn die
bedragen:
19476 Invaliditeitsrenten 3.234.695,
63179 Ouderdomsrenten 9.404.824,
9382 Weduwenrenten 1.656.746,
9730 Weezeiirenten 1.778.490,
Totaal 16.074.755,-
Bovendien werden tot op 1 Januari
1.1. 23497 personen voor rekening van
het Invaliditeitsfonds behandeld of
verpleegd, waarvan alleen in het ge
bied van den Raad van Arbeid te Lei
den 695 verzekerden.
Deze cijfers bewijzen voldoende het
groote nut van de Sociale Verzekering
N. Z. H. T. M.
In enkele interlocale tramrijtuigen
tusschen Leiden, Katwijk, Noord wijk
en Den Haag zijn gekleurde omlijste
etsen met voorstellingen van land
schappen aangebracht, om do gezel
ligheid van het interieur te verhoogen.
Het ligt in de bedoeling, deze in
alle interlocale trams aan te brengen.
VOORDRACHTEN DR. J. P. LOTSY.
Vanwege het Rijks Herbarium zal
Donderdag in het klein-auditorium
der Universiteit Dr. J. P. Lotsy uit
Velp een voor alle belangstellenden
toegankelijke voordracht met licht
beelden houden over hetonderwerp:
„Op zoek naar bastaarden in Zuid-
Afrika en iets over hunne beteekenis
voor de evolutieleer".
Deze voordracht zal Vrijdag 3 Fe
bruari des namiddags te 2 uur wor
den gevolgd door een wetenschappe
lijke demonstratie over bovenge
noemd onderwerp in 's Rijks Herba
rium in de Nonnensteeg.
NAAR INDIë.
Naar wij vernemen, zijn de hier ge
legerde le Luitenants der Infanterie,
de heeren H. A. Verkuyl en N. W. L.
Everts, aangewezen voor detacheering
bij het Leger in Ned.-Indië.
KOSTERIJEN.
Lijst van onbestelbare brieven en
briefkaarten, van welke de afzenders
onbekend zijn; terugontvangen in de
le helft van Januari 1928.
Brieven Binnenland: Ang-
lo-Import, Amsterdam Beithausen,
Ed„ Stad Bijllaart Engels, Mevr.,
Utrecht Coppens, W.. Den Haag
Deventer. F. van. Den Haas Graaf,
DelftKoffie-Hae. Mij., Amsterdam
Liempt, F. J., Schijndel Maasbo
de-, Bureau. Amsterdam Meter,
Mej. A.. Delfzijl Raadt. P. v. d.
Noordwijkerhout Spits. Otto, Zaan
dam Strafgevangenis, Den Haag
Tonny Mad, Den Haag Veen. Jans
van. Zoeterwoude.
Briefkaarten Binnenland
Beekman, Mej. C., Amsterdam Hel
legers, J., Den Haag Keijzer, Mei.
H., Amsterdam Ivlaassen, tam. C.
J., Koning, J. A. de, Rotter
dam Koster, O.. Amsterdam
Martin, Haag Mol, G., Amsterdam
Paanakker, C.„ Amsterdam Re-
nardel de Lavelette, Heer en Mevrouw,
Leiden Rövekamp, A., Bussum
Sprenkint Veld, Roelhovisveer
Wagenaar, Mej., Den Haag Wou
ters, P., Sprang.
Brieven Buitenland: Buota-
non, G., Johnatone.
Zes briefkaarten zonder adres.
Door de politie alhier is in ver
band met het zedenschandaal, waar
over we reeds eerder een bericht
rlaatsten, gearresteerd de 45-jarig©
S. de M„ wegens overtreding van art.
?48bis van het Wetboek van Straf
recht.
Binnenland.
De spoorweg GoudaBoskoop-Al
phen zal worden voltooid.
Buitenland.
Aardbeving in Zuid-Duitschland.
Zinowjew en Kamenew onderwer
pen zich.
De ontbonden gemeenteraad in den
Elzas.
Het Duitsche memorandum over de
veiligheidskwestie is overhandigd.
A. J. II., winkelier in de Brug
steeg heeft aangifte gedaan van
diefstal van em houten schop, die
buiten uitgestald was.
WEGENPLAN VOOR HET
WESTLAND.
De raad der gemeente Wateringen
heeft besloten, het door Prov. Staten
voor het Westland voorgestelde we
genplan ongewijzigd te aanvaarden.
Terugbetaling zal worden verzocht
van 50.000, welk bedrag de gemeen
te reeds heeft uitgegeven voor verbe
tering der wegen.
Mr. Dr. W. F. VAN LEEUWEN.
Mr. Dr. W. F. van Leeuwen, vice-
president van den Raad van State, is
hedenochtend tot herstel van gezond
heid naar het buitenland vertrokken.
KAMPEEREN TE ZANDVOORT.
De gemeenteraad van Zandvoort
heeft de politie-verordening zóó gewij
zigd, dat B. en W. de bevoegdheid
hebben gekregen, vergunningen om
te kampeeren op het strand bij nacht
te geven. De legesverordening werd
aangevuld met een bepaling, dat voor
dergelijke vergunningen, die slechts
voor één etmaal zullen gelden, ver
schuldigd zal zijn een bedrag van
0.50.
Eenige leden maakten bezwaar te
gen het verpachten van een gedeelte
van het strand voor het daarop plaat
sen van een tent voor den verkoop
van levensmiddelen. Zij vreesden
dat er een badplaats in de badplaats
zou komen. De meerderheid van den
raad kon er zich echter mee vereeni
gen.
Besloten werd, de inrichtingen van
sanitairen aard midden in het ten
tenkamp te plaatsen en niet langs de
kanten, zooals B. en W. hadden voor
gesteld.
BELASTINGDRUK DER KLEINE
GEMEENTEN.
„Zwaar is de belastingdruk in vele plat
telandsgemeenten, zoo lezen wij in „Pa
trimonium".
Veel zwaarder dan in de groote steden
Toch houdt men op de meeste dorpen zui
nig huis. De ambtenaren worden niet
hoog bezoldigd. En de sociale voorzienin
gen, bijv. bij ziekte of werkloosheid, zijn
dikwijls gebrekkig.
Daar zijn gemeenten, waar men bij een
inkomen van 2000 met twee kinderen
drie, viermaal zooveel betaalt als in Rot
terdam of in Den Haag. Ook al houdt men
er rekening mede, dat een dergelijk in
komen op een dorp heel wat meer betee-
k^nt dan in een groote- stad, dan nog is
het verschil '.n druk te groot. De perso-
neele belasting drukt veelal ook zwaar
der dan in de stad.
Ook onze landarbeiders worden dikwijls
te zwaar door den gemeentelijken fiscus
getroffen. Daar zijn gemeenten, waar men
bij een inkomen van ƒ1000 nog /'40 aan
plaatselijke" belasting moet betalen. Dat
is bij een dergelijk inkomen toch te veel.
Ruim twee weken loon!
Men moet evenwel zulke hooge belastin
gen heffen, omdat er bijna geen financieel-
draagkrachtige bewoners zijn. De perso
nen met een inkomen van bijv. ƒ3000 zijn
al spoedig geteld. Vele landbouwers blij
ven nog ver beneden de ƒ2000!
In het jongste nummer van Het Platte
land wordt terecht op deze zaak de aan
dacht gevestigd.
De schrijver meent, dat men ook eens
behoort te overwegen, of het bestaan van
meerdere zeer kleine gemeenten nog lan
ger bestendigd moet blijven.
Zou samenvoeging van verschillende
kleine in vele gevallen geen groote- ver
betering kunnen teweegbrengen? Waar
om is bet noodig, dat hier een gemeente
van 700 zielen bijna geen gemeentelijke be
lastingen kent en daar. vlak in de nabij
heid, een andere ook kleine gemeente mee
behoort tot de zwaarst belaste van Ne
derland. Zouden de bezwaren legen sa
menvoeging van gemeenten niet menig
maal wat te zwaar geteld worden?
Wij zijn geneigd, om die vraag bev« s-
ligend le beantwoorden, al erkennen w ij
