CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
eerste blad.
stadsnieuws.
binnenlandt
8'" JAARGANG
DINSDAG 17 JANUARI 1928
NUMMER 2237
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal 2.90
Hoe wordt men Anti-revo
lutionair.
Uddo, dat is de schuilnaam van den
heer Van der Meulen, den Hoofdredac
teur van Friesch Dagblad, houdt er
een aparten stijl, een aparte manier
van schrijven op na.
Dat is blijkbaar een gave, voor ons
noordelijk partijorgaan weggelegd.
De heer Brouwer had ook een apar
ten stijl.
Ontkend kan niet worden, dat het
pakt. 't Bewijs ligt o.a. hierin, dat
Uddo de eer had het nog al eens aan
den stok te hebben met Het Volk. Dat
is in den regel geen kwaad teeken en
bewijst, dat men onder de roode dui
ven schoot.
Uddo heeft ook voor de Anti-Revo
lutionaire Kiesvereeniging „De Vrije
Fries" te Sneek een brochure geschre
ven met bovengenoemden titel.
In een 21-tal bladzijden wordt daar
een propaganda gevoerd voor onze be
ginselen, die origineel is, Uddo waar
dig.
Onze beginselen worden daarin kort
en zakelijk behandeld en aan de een
voudige propagandisten wordt het
beste materiaal in handen gegeven.
Wij gelooven, dat in Friesland
en ook elders daarmede goed ge
werkt kan worden.
Maar het streven van Uddo naar
het aparte, het origineele, is niet over
al even goed geslaagd.
De heer R. A. den Ouden, nam in
Nederland en Oranje, het orgaan van
het Verbond van Anti-Revolutionaire
Propaganda-Clubs, reeds enkele zin
nen onder de loupe.
Des heeren den OudeiTs bezwaar
gaat in de eerste plaats tegen een zin,
waarin de heer Uddo tusschen aan-
halingsteekens plaatst een uitdruk
king, die hij aan Kuyper toeschrijft,
maar welke voor zijn opponent blijk
baar wat te ver gaat.
Een tweede bezwaar gaai tegen een
opmerking op blz. 22 der brochure,
waar we lezen:
„Soms ook was er reden tot klacht,
als Anti Revolutionaire Kamerleden
van hun gravamina programpunten
maakten; als onze club het Vrouwen
kiesrecht niet keerde toen het in de
macht hunner hand was dit te doen".
Dit nieuws is zelfs nieuw voor den
heer den Ouden, die* toch in staat is
de beste bronnen te raadplegen.
Een derde bezwaar lanceert de heer
den Ouden op de Volgende leuke
wijze:
„Er is nog iets grappigs.
Aan de boven aangehaalde zinsnede
voegt Uddo een pluim op den hoed der
Friesche Eerste Kamerleden toe, in
deze woorden:
en slechts de Friesche Eerste
Kamerleden de wacht betrokken bij
het beginsel om taaien tegenstand te
bieden, doch een tegenstand als van
de Friezen aan den Rijn in 1672: stand
vastig, trouw, maarhopeloos".
Waar Uddo deze fabel heeft opge
daan, is ons ook een raadsel. Heeft
hij het oog op de Grondwetsherziening
1917, toen de deur voor het Vrouwen
kiesrecht werd opengezet?
Dat voorstel werd in de Eerste Ka
mer aangenomen met algemeene stem
men, behoudens die der vier afwezige
leden. Deze vier waren echter geen
„Friesche" leden. De vier afgevaardig
den voor Friesland waren allen pre
sent en stemden voor.
Of doelt hij op de stemming over het
vuorstel-Marchant in 1919?
Toen stemden 5 Senatoren tegen,
maar onder hen was niet één Friesch
Eerste Kamerlid. De vijf, die standvas
tig, trouw, maar.hopeloos tegen
stand boden, waren 3 A. R.. en 2 R. K.,
en naar de provinciën ingedeeld: twee
Zuid Hollandsche, twee Geldersche en
één Noord Brabantsche afgevaardig
den. De „Friesche" stemden weer allen
voor!
Geen legendes, a.u.b., Uddo!"
Men behoeft nog niet met den heer
den Ouden bevreesd te zijn voor her-
Ie ving van de Sneeker motie, die zich
richtte tegen het Vrouwenkiesrecht.
Alleen maar, de heer Uddo grijpt in
zijn ijver wel eens wat aan. dat, op
den keper beschouwd, beter achter
wege had kunnen blijven, of eenvou
diger gezegd.
Zoo hebben ook wij nog wel eenige
bezwaren.
Op blz. 11 spreekt de heer Uddo v.d,
„ontredderde liberale maatschappij",
die door de Anti revolutionairen moet
Morden terug gebracht „tot de door
God gewilde harmonie".
Op blz. 12 spreekt hij nogmaals van
het „liberale Sodom"
Zie, dat zijn van die gepassionneer-
de zegswijzen, waar Uddo last mee
kan krijgen. Wij behoeven dit niet na
der aan te duiden. Voorzichtigheid,
vooral in zulke propaganda-vlugsehrif
ten is toch wel gewenscht.
Eveneens zouden wij liever een zin
als de volgende anders omschreven
hebben.
„Meegaan orn stoffelijk voordeel
met een andere Partij ware hem ver
raad jegens God; de aldus „verdien
de" zilverlingen waren altijd te duur
gekocht; het zou een Judasloon zijn,
dat zijn vingers besmette en bernde".
Maar al moeten wij ook den zins
bouw gedurfd noemen, al moeten wij
met <ien heer den Ouden twijfelen of
het precies zoo en niet een tikje an
ders gegaan is, hetgeen de heer Uddo
dan in zijn ijver over het hoofd zag,
toch is de strekking van de brochure
ons hijzonder sympathiek.
Hier spreekt het oprechte Friesche
hart.
Hier is liefdevuur ontstoken voor
onze beginselen.
Hier wordt een propaganda ingezet
die veel belooft. a
PROF. TH. L. HAITJEMA OVER
„EVANGELIE EN KERKORDE".
Voor de afdeeling Leiden der Con-
fessioneele Yeiceniging hield gister
avond in een openbare vergadering r*.
..Prediker" Prof. Dr. Tli. L. Haitjema
van Groningen een rede over; „Evan
gelie en Kerkorde".
De Voorzitter, Ds. J. W. Groot En-
zerink, opende de samenkomst, liet
zingen Ps. 89 vs. 1 en 7, las Efeze 2
vanaf vs. 13 en ging voor in gebed.
In een kort openingswoord herin
nerde Spr. er aan, hoe in den afgeloo-
pen zomer op verzoek der Confessio-
neele Vereeniging door de Synode der
Ned. Herv. Kerk een Commissie voor
reorganisatie is ingesteld.
Die commissie staat voor een moei
lijke taak. Wat er van terecht komt
als menschen het werk der reformatie
ter hand nemen heeft de geschiedenis
die achter ons ligt, bewezen. God
moet het doen, maar God werkt mid
dellijk, daarom moet in de Ned. Herv.
Kerk, ook in orthodoxe gemeenten als
hier ter stede, het besef gewekt wor
den van de zonde en het gebrek, dat
deze Kerk aankleeft.
Vervolgens gaf spr. het woord aan
Prof. Haitjema.
Prof. Haitjema ging bij zijn rede
uit van 1 Tim. 3 vs. 15: opdat gij
moogt weten hoe gij in het huis Gods
verkeeren moet"; de Apostel legt hier
nauw verband tusschen het wezen
van het Evangelie en de vragen van
kerkinrichting en kerkrecht.
Dit woord van Paulus trekt ons
naar den berg waar' het ideale wordt
geschouwd. Paulus zegt van het huis
Gods, dat het de gemeente des leven
den Gods is, daarna, dat het is een pi
laar en vastigheid der waarheid.
Deze tweeërlei beeldspraak gebruikt
de apostel steeds, wanneer hij over de
Kerk spreekt: het beeld van den orga-
nischen gToei en van het institutaire
gebouw. De Kerk is organisme en in
stituut tegelijk. Het kerkelijk leven
moet steeds rusten op twee pijlers, die
beiden even zwaren last moeten dra
gen: de goddelijke waarheden der ver
kiezing en van het genadeverbond.
In de geschiedenis van het Chris
tendom is het merkwaardig op te mer
ken, hoe de Kerkbeschouwing steeds
scheef liep, doordat men een dezer pij
lers overbelastte. De Roomsche Kerk
legt allen nadruk op het genadever
bond, dat ten nauwste verband houdt
met de sacramenten; Prof. Iïarnack
heeft de Roomsche Kerk de Sacramen
tenkerk genoemd. De andere pijler is
slechts ornament; de verkiezing wordt
door de Roomschen niet geloochend,
doch zij is een register op een orgel,
dat er wel is, maar niet meer uitge
trokken wordt.
Bij het eenzijdig Protestantisme
daarentegen ligt de nadruk op de
waarheid der verkiezing, ook al
spreekt men daar niet zooveel van,
doch meer over het individueel ge
loofsleven.
De oude Kerkvaders dachten bij
den pilaar, waar Paulus van spreekt,
aan een zuil met annonces, zooals die
in de antieke wereld veel voorkwa
men. De waarheid, die op die adver
tentiezuil door de kerk moet worden
uitgedragen is het Evangelie.
Spr. stelt vervolgens de vraag: Is
de Hervormde Kerk de gemeente des
levenden Gods en een pilaar en vas
tigheid der waarheid? Wie eerlijk is,
moet die vraag in ontkennenden zin
beantwoorden.
Toch is de Hervormde Kerk volgens
spr. ook niet een valsche kerk. Door
het geloof durven wij de Herv.
Kerk houden voor de gemeente Gods
en de pilaar en vastigheid der waar
heid aldus spr. want de gest hie-
denis na '34 en '86 heeft geleerd, dat
God haar er nog voor houdt.
Nadat gezongen was Psalm 119 vs
17 en 23. zette spr. zijn rede voort
Al9 wij aanzien wat voor oogen is,
lijdt het geen twijfel, of we kunnen de
Herv. Kerk niet zien als de gemeente
des levenden Gods. Al meer dan 100
jaren ligt ze gekneld in haar regle
mentaire banden; zij is in 1816 een
vereeniging tot bevordering van de
zaak van den Chr. godsdienst gewor
den. In die reglementen draait alles
om den godsdienstigen mensch.
Bij de herziening van het Kerkelijke
Wetboek in 1852 is er in beginsel wei
nig veranderd.
Is de Herv. Kerk dan misschien een
pilaar der waarheid, die het Evangelie
van God geopenbaard in het vleesch
ondubbelzinnig uitdraagt? Zij gelijkt
op een advertentiezuil, waar alle mo
gelijke predikers alle mogelijke op
vattingen zoo hoog mogelijk willen
spijkeren, of ook andere annonces af
rukken of de hunne er overheen plak
ken. En de eene boodschap sluit de
andere volstrekt uit.
Is de Herv. Kerk dan wellicht een
vastigheid, als een vuurtoren, te mid
den van het golvengeklots? Ook deze
derde vraag beantwoordt spr. ontken
nend.
Wat moeten we dan in dezen schrik
kelijken toestand doen? vraagt spr.
'We moeten geen voorbarige refor
matie hebben, zooals in 1834 en '86,
toen een volstrekte scheidslijn getrok
ken werd tusschen het reglementaire
genootschap en de Gereformeerde
kerk.
Reorganisatie van de geheele regle
mentaire bestuursinrichting is vol
gens spr. de juiste weg. De reglemen
ten moeten vervangen worden, niet
door de Dordtsche Kerkenorde van de
17de eeuw, doch door een nieuwe Ker
kenorde, steunend op Gods Woord, en
op dezelfde beginselen als de Dordt
sche Kerkenorde.
Spr. beveelt voorts voorzichtigheid
aan; de Kerk zóu de volle vrijheid niet
ineens kunnen dragen. De Ned. Herv.
Kerk moet een belijdende en tegelijk
een volkskerk zijn. Doch daartoe 1»
het noodig, dat er overal in de kerk
een drang naar reorganisatie kome.
Maartoe de Confessioneele vereeniging
het hare bijdraagt.
Nadat gezongen was Gezang 44 vs. 1
ging spr. in dankgebed voor.
De vergadering was flink bezocht.
LEIDSCHE
BELASTINGOPHAALDIENST.
Het bestuur van genoemden dienst
vestigt er de aandacht op, dat in het
reglement de navolgende bepaling is
opgenomen, welke 1 Februari 1928 in
werking treedt.
Wanneer bij de toetreding als lid
der vereeniging vervolgingskosten
voor de invordering van belastingen
verschuldigd zijn, moeten deze kosten
allereerst M'orden voldaan".
Aan de personen, die het voornemen
hebben om lid van den belastingop
haaldienst te worden, wordt in over
weging gegeven, zich spoedig daar
voor aan te melden.
De 9de afdracht aan het ontvang
kantoor der directe belastingen alhier,
M'elke in de vorige M'eek heeft plaats
gehad, was 14.252,85.
Het aantal leden bedraagt thans
ruim 2200.
ZONDAGSRUST P.T.T.-PERSONEEL.
Men st.brijft ons:
„YTpi groote ingenomenheid zuil m
de lezers van ons blad zeker vernomen
hebben, clat de afdeeling van den Ne I
Bona voor Chr. Protestantsch Post-.
Telegraaf- en Telefoonpersoneel „Door
Plicht tot Recht" te Leiden en Om
streken reeds geruimen tijd bezig is,
om cles Zondags het afhaaluur voor
correspondentie gewijzigd te krijgen.
Dit afhaaluur is thans nog van half
twaalf tot half één en de wensch van
het Chr. P. T T.-personeel is dit te
wijzigen en te stellen op 8.309.30
v.m., opdat ook zij, die Zondagsdienst,
moeten verrichten, na afloop daarvan
nog gelegenheid zullen hebben om het
Huis des Gebeds te bezoeken.
'Wij verblijden ons. dat de Directeur
van het Postkantoor alhier dit ver
zoek wel wilde steunen, doch het ge
wenscht achtte, dat ook de afdeeling
der andere P. T. T.-organisaties dit
verzoek steunden.
Ook dit is verkregen; namens alle
organisaties onderteelcend is dit ver
zoek ingediend en gunstig ontvangen.
Om ook in dezen met de belangen
van het publiek Mei degelijk rekening
te houden, heeft de Directeur van het
Postkantoor dit verzoek nog om ad
vies gezonden naar de Kamer van
Koophandel, en ook deze heeft gun
stig geadviseerd.
Doch nu komen in sommige bladen
ingezonden stukken voor, om het pu
bliek op te roepen, zich te verzetten
tegen dit voorstel; zoo deed o.a. No
taris J. A. van Hamel in het Leidsch
Dagblad en doet dit. door te wijzen op
het gebrek aan dienstpersoneel, nood-
zakelijke huiselijke bezigheden en
ook, dat de uren van kerkgaan een be
letsel vormen.
Vooral het laatste is merkwaardig,
en M'ij mogen toch zeker aannemen,
dat zij, die zelf Kerkwaarts gaan, ook
gaarne zullen zien, dat het aantai
kerkgangers' zoo groot mogelijk zij.
Zij zullen in den voorgestelden maat
regel geen bezwaren kunnen zien,
Manneer zij in buitengewone omstan
digheden, als bij ziekte naar het Post
kantoor gaan om hun eventueel aan
wezige correspondentie te vragen;
dan zullen zij dit wellicht nog liever
vóór dan na kerktijd doen.
Ook ons P. T. T.-personeel met hun
vroege, late en nachtdiensten heeft
een zedelijk recht op zooveel mogelijk
Zondagsrust om te kunnen komen tot
meerdere Zondagsheiliging.
Wij verblijden ons dan ook van har
te in den voorgestelden maatregel en
vertrouwen, dat ook in Leiden, even
als in zooveel groote plaatsen, ons
P.T.T.-personeel vóór kerktijd hun
noodzakelijken Zondagsdienst kunnen
verrichten."
Het zal niet noodig zijn, om onzer
zijds hieraan veel toe te voegen. Ons
standpunt is bekend.
Alleen dit, dat wij de houding van
Notaris van Hamel ten eenenmale on
begrijpelijk vinden. Hij althans kou
weten, dat hij hier strijdt tegen het
grootste deel van de Leidsche burge
rij. Dat hij ook strijdt tegen iets, dat
reeds lang door ieder als noodig is
erkend.
DE HERDENKING VAN PROF.
BUYS.
Omtrent de herdenking van den 1C0-
sten geboortedag van wijlen Prof. Mr.
J. Th. Buys, welke herdenking Don
derdagmiddag 26 dezer des namid
dags te 3 uur in het groot auitorium
der Leidsche Universiteit zal Morden
gehouden, kan nader worden medege
deeld, dat de voorzitter van het her
denkingscomité, Prof. Mr. D. P. D. Fa-
bius, lid van den Raad van State, de
bijeenkomst met een rede zal openen.
Vervolgens zal Prof. Mr. R. Kranen
burg, hoogleeraar in het Staatsrecht
alhier, in een rede de groote verdien
sten van Prof. Buys voor het Neder-
landsch Staatsrecht schetsen, waarna
Mr. A. S. Miedema, directeur der Haar
lemsche Hypotheekbank, in een uit-'
voerige rede het vele belangrijke zal
schetsen, Mat Prof. Buys als een der
voornaamste grondleggers van het
Nederlandsch Hypotheekwezen heeft
verricht.
Prof. Fabius zal hierna de sluitrede
houden.
De regeering zal bij deze herden
king vertegenwoordigd M'orden door
den Minister van Binnenlandsche Za
ken en Landbomv en a.i. van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen, Mr.
J. B. Kan, en den Minister van Buiten-
landsche Zaken, Jhr.. Beelaerts van
Blokland.
INDON. STUDIECLUB.
Donderdag 19 dezer zal in Huize
Feenstra voor de Indonesische Studie
club spreken de heer J. v. Reede. di
recteur van de Hoogere Marine Krijgs
school, over. „De strategische ligging
van Indonesië".
De toegang is vrij voor belangstel
lenden.
WAARSCHUWING.
De Commissaris van Politie te
Maastricht geeft belanghebbenden in
overweging, alvorens handelsrelatiën
aan te gaan met een zich noemende
firma Ernest Cordes, kaashandel, Heu
gemenyeg 11, te Maastricht, eerst bij
hem. Commissaris van Politie, inlich
tingen in te winnen.
De Commissaris van Politie te
Leiden brengt in herinnering de Ver
ordening, regelende het toezicht op
in Leiden vertoevende vreemdelingen,
waarbij is bepaald, dat een ieder, die
een vreemdeling in zijn inrichting,
huis of M'oning opneemt, binnen 24
uren verplicht is daarvan kennis te
geven aan genoemden Commissaris
van Politie (bureau Vreemdelingen
dienst, Zonneveldstraat alhier, geo
pend van 912 uur, van 24 uur en
van 79 uur).
Door aangifte aan het Bureau van
de Bevolking en den Raad van Arbeid
vervalt bovengenoemde verplichting
niet.
Verzuim is strafbaar gesteld.
Deze bepaling geldt niet alleen voor
dienstpersoneel, doch ook voor logé's.
enz.
DOOD GEVONDEN.
Toen de buren van den 74-jarigen
J. W., die alleen woont in een perceel
op de Middelste-gracht, den ouden
man eenigen tijd niet buiten zagen
verschijnen en op hun kloppen aan^de
deur geen gehoor kregen, hebben ze
hiervan aangifte gedaan bij de politie.
Deze is daarop de woning binnen
gegaan, waarbij men den man dood te
bed vond.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Adrertentlên per regel 22'/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De algemeene vergadering van den
Chr. Zeelïedenbond.
Huldiging Fokker.
Buitenland.
De opening der Pan-Amerikaansche
conferentie te Havana.
Het Engelsche memorandum inza
ke de veiligheidskwestie is te Gsnève
ontvangen.
Conferentie der Doitsche bondssta
ten te Berlijn.
J. P. heeft aangifte gedaan, van
de vernieling van eenige ruiten aan
de Zijlsingel.
S. T. heeft aangifte gedaan van
het feit, dat hij reeds eenige dagen
zijn herdershond mist.
Inlichtingen bij de politie.
Door de firma D. en T. is aan
gifte gedaan, dat ten haren nadeel©
is ontvreemd een kleine partij soldeer.
In verband hiermede is proces-ver
baal opgemaakt tegen W. v. L. alhier,
die den diefstal gepleegd heeft.
Aangehouden is W. K., verdacht
van rijwieldiefstal.
K. had, zooals we reeds eerder ge
meld hebben, in December een rijwiel
gestolen, en was onder Wassenaar,
daar hij zonder licht op dit gestolen
rijwiel reed, door een veldwachter aan
gehouden. Daarbij ontstond een vecht
partij en wist K. te ontkomen.
Thans heeft de politie alhier hem
aangehouden.
Aangifte is gedaan bij de politie
Van het feit, dat F. B. van een bode
wagen een pakje met rijwielbelasting-
plaatjeshulzen heeft ontvreemd.
Van voor het postkantoor is gis
teren een verkeerd rijwiel meegeno
men. Inlichtingen hij de politie.
Uit Delft is naar hier overge
bracht de minderjarige C. K„ die van
het ouderlijk huis was weggeloopen.
Het veertienjarig meisje H. S„
waarvan we gisteren meldden, dat
het vermist werd, is weer terecht.
Het was al dien tijd bij kennissen
geweest, onder voorwendsel, dat haar
vader ziek was.
H. E. STEINMETZ. f
De heer H. E. Steinmetz, oud-resi
dent, is gisteren in Den Haag overle
den in den ouderdom van 77 jaar. De
ontslapene was ridder in de Orde van
den Nederlandschen Leeuw.
De overledene is vooral bekend ge
weest als voorzitter van de Commis
sie voor het onderzoek naar de Volks
welvaart in Indië. Het bekende lijvi
ge rapport was grootendeels van zijn
hand
De beer Steinmetz beleed de Chr.
Eth. beginselen en betoonde zich een
positief belijder.
De teraardebestelling heeft plaats
op a.s. Woensdag op Oud Eik en Dui
nen. des namiddags te 214 uur.
HULDIGING VAN FOKKER.
Overwegende, dat onze landgenoot
de vliegtuigbouwer Fokker, a.i con
structeur van de vliegtuigen, waar
mee het eerst de verbinding tusschen
ons land en Nederlandsch-Indië is tot
stand gebracht, zeer veel bijgedragen
heeft tot versterking van den band.
die deze twee deelen van bet Rijk
verbindt, heeft het hoofdbestuur van
Oost en West besloten hem de eere-
inedaille van die vereeniging uit te
reiken, hetzelfde huldeblijk, dat ook
ir. Philips, den president van de Phi-
lipsfabrieken- te Eindhoven, in ver
band met, de radio verbinding Neder
landIndië is aangeboden.
De aanbieding zal Woensdagmid
dag te Haarlem geschieden aan een
noenmaal in het Restaurant Royal en
bij monde van den algemeenen voor
zitter van Oost en West, den heer R.
Zuiderhóff, lid van de Algemeene
Rekenkamer.
Het is. met het oog op den beperk
ten tijd, dien de heer Fokker heeft, de
bedoeling aan deze plechtigheid een
eenvoudig karakter te geven.
HENRIETTE ROLAND HOLST EN
VERBANNING VAN TROTSKY.
Henrietta Roland Holst heeft het
initiatief genomen tot een actie, naar
Het Volk meldt, voor Trotsky en de
andere verbannen leiders der Russi
sche oppositie.
Zij wil de socialisten van alle lan
den en alle richtingen oproepen om
gezamenlijk tot de Sovjet-regeering
het verzoek te richten, den bannelin-
