CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. Belangrijkste nieuws in dit Numiner. 8='« JAARGANG MAANDAG 9 JANUARI 1928 NUMMER 2230 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal. 2.50 Per weekI 0.19 Franco per post per kwartaal 2.90 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778 Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknel Lisse ADVERTENTIE-PRIJS Gewone Advertentiën per regel 221/* cent Ingezonden Mededeelingen dubbel fariei Bij contract belangrijke redactie Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden da- gelijks geplaatst ad. 40 cents EERSTE BLAD. Om den giiboom te vellen. Mr. S. van Houten, de grijze liberale staatsman, de vader van onze Kies wet- in vorige lezing, heeft een laat- sten staatkundigen brief geschreven. Een laatsten, zooals hijzelf aankon digt, ofschoon hij hoopt door brochu re of tijdschriftartikel nog wel eens het een en ander te zullen zeggen. Ook in dezen laatsten „staatkundi gen brief" berijdt de oude zijn gelief de stokpaardje. ,,'t Is hoog noodig, zegt hij, dat de liberalen in de Kamer het voorbeeld volgen van de door Thorbecke geleide negen mannen van 1843. De gifboom van het lijstenstelsel valt misschien niet bij den eersten slag, maar al vast wordt kloeke actie bij de verkiezingen van 1929 voorbereid om weder volks vertegenwoordigers te ver krijgen. De houding van de Regeering ge tuigt van totale miskenning van on zen politieken toestand, tenzij haar doel is de intermezzo-periode zoo lang mogelijk te doen voortduren, met an dere woorden: zoo lang mogelijk te blijden zitten. Immers is eerste plicht van een Koninklijk ministerie te erkennen, dat zijn oorsprong wel rechtmatig maar volkomen onregelmatig is, en de oorzaak van die onregelmatigheid te trachten weg te nemen, die voor ieder zaakkundige duidelijk is". 't Is niet mis dezen oproep om den gifboom te vellen. Evenmin de repri mande, die de ministers ontvangen. Intusschen gelooven wij niet, dat intentie van het voorstel Van Dorp van den Vrijheidsbond zoo ver gaat. Evenmin dat deze stormaanval zonder andere hulp eenige uitwerking zal hebben. V Lijsten met pauselijke heer schappij. De heer Van Houten ziet ook nu natuurlijk het groote gevaar in de politiek in de macht van de Kerkelij ke leiders. Dat was van ouds zijn kwaal „Kamers, Staten en Gemeenteraden -- zoo zegt hij verder hebben poli tieke, economische en sociale zaken te behandelen en het lijstenstelsel heeft het grootste gedeelte der bevol king onder de macht van de leiders der kerkelijke partijen gebracht. Als kerkelijke partijen zijn zij verdeeld geraakt over het Pauselijk gezant schap en nu de onderwijszaak in ha ren üeest geregeld is en onze quasi- volksvertegenwoordigers hun eigen lijke taak weder moeten behandelen zijn zij natuurlijk in eigen kring ver deeld. De Roomsche levert hiervan het meest het bewijs voor de buiten staanders. Indien eens allen, die met de Christelijk-Historischen stemmen, hunne gezindheid over politiek-socia- le vraagstukken konden doen kennen, zouden er heel wat onder hen gevon den worden, die van ouds plaats von den onder de liberalen, in wier kring niet gevraagd werd, of en zoo ja. in welke kerk zii gewoon waren aan de behoefte van hun hart uiting te ge ven' Ja daar kon de kranige grijsaard wel eens gelijk in hebben, dat er heel wat Chr.-Hist. stemmen afkomstig zijn van in hun hart Oud-Liberale kiezers. Wij denken hier b.v. aan ty pen als Mr. W. L. Baron de Vos van Steenwijk, wiens rede in de Eerste Kamer daar ondubbelzinnig blijk van gaf Maar 't is alweer het gebrek van den cudt> dat hij hiervan de schuld geeft aar- de bisten. Zijn volgelingen zullen wel doen om het in de „schipper"-politiek van het liberalisme te zoeken. V Eigenaardige mengeling. De heer Van Houten heeft reeds eerder gepleit voor een stelsel waar bij meer dan tot heden de voorkeur voor een bepaalde(n) candidaat bij de stemming tot uiting kon komen. Ook wij Anti-revolutionairen gevoelen het gebrek van onze „lijsten"-stemming. Daarom kunnen wij dan ook onder schrijven, althans wat de hoofdzaak aangaat, al zouden wij het anders zeggen, wat de heer Van Houten schrijft, als hij zich aldus uitdrukt: „Ook bij het stelsel van evenredige vertegenwoordiging is eene regeling mogelijk, bij welke de kiezers niet enkel partij kiezen, maar direct, of door de personen, die hun vertrouwen genieten, de vertegenwoordigers aan wijzen. Daarbij zal ook de natuurlijke tegenstelling tusscben vrijheidszin en staats-bemoeizucht, alias ambte narij, weder tot een normaal regee- ringsbeleid voeren." Wij gaan echter niet mede waar de heer Van Houten daarop de volgende conclusie bouwt: „Eene Kamer-meerderheid zal dan weder de uiting zijn van de volks meerderheid en de Kroon zal weten hoe zij heeft te handelen. Zij zal niet meer aan het gevaar blootgesteld zijn hare sanctie te verleenen aan een ook voor de Kroon wijl zoo impopulaire zoo bedenkelijke zaak als het Bel gisch tractaat." Hier toch wordt niets meer of min der gesteld, dan dat door de foutieve samenstelling der Tweede Kamer, als een gevolg van foutieve structuur der Kieswet, dit College het Belgisch ver drag aannam. Dat is een conclusie, die uiteraard niet opgaat. Is hier de wijsheid van den oude wel aanwezig? STADSNIEUWS. GEEN SPREEKUUR. De wethouder Goslinga is verhinderd Woensdag a.s. spreekuur te houden. CHR. VROUWENBOND. De afdeeling van den Ned. Chr. Vrou wenbond hoopt Donderdag 12 Jan. de der de winterlezing te houden. Daar Mevr. v. HoogstratenSchoch, die beloofde dezen avond alhier te komen lezen, verhinderd is, heeft Dr. van Es zich bereid verklaard van datum té ruilen. Aan de hand van vele lichtbeelden zal spr. de aanwezigen vertellen van: „Het land van de middernachtzon". Daar de betrekkingen van Nederland met dit land in den tegenwoordigen tijd zich meer en meer uitbreiden, verschil lende reisvereenigingen reizen daarheen uitschrijven om hunne leden van de won dere schoonheden der Noorsche natuur te doen genieten en ook in de hedendaag- sche literatuur de land- en volksaard der Zweden en Noren meermalen beschreven wordt, wekken we allen op, dezen avond in de Nutszaal tegenwoordig te zijn om op zulk een aangename wijze de kennis van deze landen te verrijken. Voor bijzonderheden zie men de adver tentie. GEREFORMEERDE ULO-KOPSCHOOL HOOGL. KERKGRACHT 20a. Door de gestadige toename van het aan tal leerlingen aan bovengenoemde school, (Hoofd de heer W. G. Aldershoff Jr.) was uitbreiding van het personeel noodzake lijk geworden. Met 1 Sept. j.l. was daarin tijdelijk voor zien door de aanstelling van den heer Massink, onderwijzer te Magelang (N.O.I.) met verlof hier te lande, die den laatsten dag voor de Kerstvacantie afscheid nam van personeel en leerlingen, bij gelegen heid waarvan hij een causerie hield over de levenswijze der Europeanen in indië, die met groote belangstelling werd ge volgd. De vorige week nu is bij de hervatting der lessen als vierde leerkracht geïnstal leerd de heer W. ten Kate uit Winschoten. Na opening van het Hoofd der school, heette de voorzitter van het Bestuur, de heer H. Buurman, den heer Ten Kale hartelijk welkom en sprak de hoop uit, dat zijn arbeid aan de school tot een rij ken zegen zou mogen zijn. Daarna riep het Hoofd der School den heer Ten Kate het welkom toe, er aan herinnerende, hoe de nieuwe onderwijzer voor hem een goe de oude bekende was, met wien hij ruim 6 jaar in Winschoten op een aangename wijze had samengewerkt en het hem daar om verheugde, hem hier aan deze schooi weer onder zijn personeel te mogen reke nen. Hierop verkreeg de heer Ten Kate zelf het woord, dankte het Bestuur voor het vertrouwen in hem gesteld en hoopte, onder collega's en leerlingen een aangena- men werkkring te zullen vinden. COMMISSIE VAN TOEZICHT OVER HET OPVOEDINGSGESTICHT. Bij beschikking van den Minister van Justitie is de Commissie van Toezicht over het tijdelijk Rijksopvoedingsgesticht voor jongens te Leiden, wegens buiten dienststelling van het gesticht, ontbonden. Aan de heeren Prof. Mr. A. J. Blok, voor zitter, Mr. J. Klein, Mr. H. van Wensen, Mr. P. E. Briët, P. Timmers, leden, is eer vol ontslag verleend onder dankbetuiging voor de door hen als zoodanig bewezen diensten. Het gesticht wordt thans in gereedheid gebracht om het Rijlcsasyl vqor psycho paten te huisvesten. ELECTRISCHE BEDRIJVEN IN IERLAND. Zooals bekend, is de Iersche Vrijstaat eenigszins achter op het gebied1 van elec- triciteit. Men heeft er wel electrische cen trales, maar alle zij'i min of meer op ouderwetsche leest geschoeid. De bedoe ling is nu niet alleen onr het geheele electrisch bedrijf te vernieuwen, maar ook om dit meer modern in te richten. 'I hans is een groote'centrale in aanbouw, waar voor de iruorn door wtwer zal worden op gewekt. Men verwacht dat deze centrale in 192Ü in werking zal kunnen treden. Het aanleggen van een hoog- en laag spanningsnet, alsmede een doelmatige dis tributie van electrisci e energie, zal op Nederlandsch voorbeeld ter hariu worden genomen. Men had het oog speciaal op Zuid-Holland gericht, omdat daar de op wekking van elektrische energie tot groo te ontwikkeling is gekomen en o.a. in dezé stad een groot deel van de provin cie van stroom voorziet. Uit Ierland is een verzoek gericht tot twee vooraanstaande mannen, n.l. tot ir. Bakker, directeur van het Electrisch Bedrijf te 's-Gravenhage en ir. Stokhuyzen, hoofdingenieur alhier en wel om zich op de hoogte van den toe stand te komen stellen. De heer Bakker, die als directeur niet lang gemist zal kun nen worden, zal hoofdzakelijk van Den Haag uit zijn adviezen verstrekken, speciaal op het gebied van het leggen der kabels en de distributie van den stroom. Den heer Stokhuyzen is door B. en W. te gen het voorjaar een verlof van drie maanden verleend, ten einde persoonlijk aan een en ander in Ierland leiding te geven. TWEE 100-JARIGEN. Zeldzaam. Onze stad zal, in het nieuw ingetreden jaar 1928, indien zij bij het leven gespaard blijven, twee lUO-jarige inwoners tellen. De eerste is M e j. G. van L e e u w e n— Laterveer, wonende Pieterskerkstraat 10. Deze werd geboren 8 April 1828 en heeft, dus den Sen April a.s. den leeftijd van 10U jaren bereikt. De tweede is M e j. M. W. P1 uv. E s, wonende Woudendorphof 1. Deze juffrouw werd geboren den llen September 1828 en zal dus enkele maan den later haar eeuwfeest mogen vieren. Ongetwijfeld een zeldzame gebeurtenis voor onze stad. Het feit, dat Leiden een gezonde woon stad is, wordt met het bereiken van den 100-jarigen leeftijd door genoemde dames wel krachtig en overtuigend gedemon streerd HET VERGIFTIGINGSGEVAL IN DE BANKASTRAAT. Door een vergissing is in ons nummer van Zaterdag niet geplaatst geworden een geval van vergiftiging in de Bankastraat alhier, waarvan zekere mej. A. de H. het slachtoffer is geworden. Daar in sommige bladen evenwel een verkeerd relaas van de zaak is gegeven, lijkt het ons niet on dienstig hier een juist bericht van het ge val te plaatsen. Mej. de H. gebruikte al jaren Karlsbad- zout op voorschrift van den dokter. Vrij dagmiddag was daarva i weer een zekere hoeveelheid gehaald, niet verpakt, maar gewoon in een puntzakje. Zoodra was 't geneesmiddel niet ingenomen, of de pa tiënte kreeg het benauwd en gaf een ge deelte van het. ingenomene weer over. Naar het Academisch Ziekenhuis ge bracht, bleek het dat de vrouw vergiftigd was. Uit het onderzoek is komen vast te staan, dat het z.g. Karlsbadzout bestond uit soda en loog en tevens, dat de dro gist dit mengsel had ontvangen van den grossier onder een verkeerden naam, zoo dat in die richting het onderzoek voort gezet wordt. De toestand van de vrouw liet zich eerst zeer ernstig aanzien, maar naar we later vernamen gaat de toestand momenteel goed vooruit. LEIDSCHE SPAARBANK. De Leidsche Spaarbank, gevestigd Oude Rijn 56, is voornemens voor de inwoners van Oegtsgeest en het aangrenzende deel van Leiden een geheel op zich zelf staan de, niet met den belasting-afliaaldicnst te verwarren, afhaaldienst op te richten, wel ke later uitgebreid zal worden tot de ge heele stad. Eerstdaags zullen de circulai res, die de voorwaarden, aan dezen af haaldienst verbonden, vermelden, worden rondgezonden. De gelegen eid tot sparen wordt hierdoor aanzienlijk vergemakke lijkt, daar de wekelijks of maandelijks tot sparen bestemde gelden aan huis zullen worden afgehaald. Het is te hopen, dat velen, die nog niet tot regelmatig sparen zijn gekomen, van deze hoogst nuttige in stelling zullen gebruik maken. MOOIE GIFTEN. Naar wij vernemen is -istermorgen in de Geref. Kerk Oude Vest een tweetal aan zienlijke giften gecollecteerd, n.l. ƒ200 voor de Kerk en 200 voor d Armen. BURGERLIJKE STAND. Ondertrouwd: H. J. Dreef, jm 24 j en A. Be ij, jd 23 j. 11. Kalkhoven, jm 26 j. en II. van Dalen, jd 25 j. C. van Tol, gesch. en D. van Rijn, jd. D. Hols- vvilder, jm 26 j. en S. van Es, jd. 23 j. H. Nijssen, jm. 25 j. en Th. M. Lagerberg, jd 20 j. - A. Owel, jm 29 j. en G. N'auta. jd 2ü j. In de Sie.lelijke Werkinrichting zijn de afgehmpeii week opvenomen: 265 volv.a-sen p rsoiien en kinderen, to il al ^,1 personen. Gistermorgen is de vrachtauto met melkbussen van C. P. H. H. aan den Lagen Rijndijk aangereden door een autobus van Stadsverkeer, waar bij eerstgenoemd voertuig mat het achterwiel over een lengte van 2 M. door de planken van een brug zakte. Bij de politie zijn inlichtingen te bekomen omtrent een heerenrijwiel dat onbeheerd op straat is aangetrof fen. Door de politie zijn aangehouden J. W., die ten nadeele van een parti culier een pakje uit de tram heeft meegenomen en W. v. L., die uit een. café alhier een parapluie ontvreemd heeft. De brandweer werd gisteravond gealarmeerd voor een brand in de Munnikenstraat. Het bleek evenwel, dat eenige jongens in een onbewoond huis rondom een petroleumlamp za ten te kaarten. J. A. V. had op de Haarlemmer straat zijn rijwiel onbeheerd laten staan. Het bleek later verdwenen; doch er stond een ander op dezelfde plaats. Door de Haagsche recherche is op verzoek van de politie alhier aan gehouden W. S. die bij een opstootje iemand een jas ontvreemd had. BINNENLAND. COLIJN EN DE REDACTIE VAN DE STANDAARD. De heer Colijn, die 6 dezer voor eenigen tijd naar Ned.-Indië is ver trokken, heeft tijdelijk de hoofdredac tie van De Standaard neergelegd. Tijdens zijn afwezigheid zal de heer A. Zijlstra als waarnemend hoofdre dacteur optreden. Hij zal worden ter zijde gestaan door Mr. V. H. Rutgers, terwijl ook Prof. Mr. P. A. Diepen horst als vaste medewerker aan De Standaard verbonden is. Zooals men weet. was de heer Die penhorst tot einde i927 aan de Rotter dammer verbonden. DE DIJKEN IN GELDERLAND. Daar de commissie, in 1926 door de Ged. Staten van Gelderland ingesteld om na te gaan, of de ondervindingen, opgedaan bij den hoogen waterstand in 1925'26 ernstige leemten of gebreken in de administratieve regeling van het beheer der Geldersche Rijn-, Waal- en Maasbandijken bezuiden den Rijn, spe ciaal wat betreft het systeem der be- stuursindeeling heeft aangetoond,, is in haar rapport als middel, om aan mogelijke bezwaren bij de tegenwoor dige beheersregeling tegemoet te ko men o.a. het denkbeeld van. een jaar- lijksclien schouw geopperd. Deze schouw zou dan worden gehou den door Gecommitteerden uit Ged. Staten met den Provincialen Hoofdin genieur en de leden van de bij een rijkskring belanghebbende districhts- besturen. Bij welke gelegenheid de besturen, die .tegen den toestand van buiten hun district gelegen dijksgc- deelten bedenkingen hebben zich kun nen uitspreken, Ged. Staten hebben nu een aan schrijving gericht aan de dijkstoelen van de polderdistricten in Gelderland en de poldermeesters van den buiten polder Erlekom (uitgezonderd werden de Dremptsche, Oldenhoofsche en de Hoogheemsche en het Arnhemsche en Velpsche Broek). Daarin wordt gewezen op de wen- schelijkheid, dat Ged. Staten van te voren door den Provincialen Water- staatsdienst over den toestand der te schouwen dijken worden ingelicht. De betrokken dijkstoelen worden uitgenoodigd, om aan Ged. Staten jaar lijks gegevens in te zenden betreffen de alle bijzondere verschijnselen, die zich aan de rivierbandijken tijdens hoog water"of ijsbezetting in de maan den November-Maart hebben voorge daan. TERECHT VERONTWAARDIGD. De directeur van het gemeentelijk gasbedrijf te Doetinehem, de heer G. Pietersen, heeft zich met een uitge breid rapport tot de raadsleden ge wend, waarin hij omstandig verslag doet van het optreden der raadscom missie inzake mogelijke corruptie bij gemeentebedrijven. Aan het slot van dit rapport stelt de heer Pietersen de vraag, of dit de wijze is, waarop men een hoofdamb tenaar behandelt tegen wien men geen beschuldiging heeft, die bij de justitie te Utrecht een sehoone lei heeft, doch waarvan Van der Stel zegt „een onderzoek is ernstig gewenscht om blijkens de feiten daaraan zelf het adviseursloon te verdienen. De directeur eindigt aldus: „Nim mer heb ik mij in de 24 jaren, werk zaam bij het gasbedrijf, aan eepige on eerlijkheid schuldig gemaakt. Nooit heb ik een penning van eenigen leve rancier aangenomen, nooit eenig ge- Binnenland. Twee 100-jarigen. Ernstig Spoorwegongeluk te Zand- voort; twee slachtoffers. Buitenland. Overstrooming van de Theems; reeds 20 slachtoffers. Lawines in Zwitserland. Het antwoord van Briand aan Kell- logg. Weer een ontploffing in Berlijn. schenk, nooit eenig voordeel. Ik heb in het bedrijf steeds met kracht tegen corruptie gestreden, mijn onderge schikten daartegen gewaarschuwd en daarvoor behoed. Thans wordt een commissie in het leven geroepen, zonder dat een enkele gepreciseerde beschuldiging tegen mij wordt geuit. Ik wordt bespionneerd. Mijn ondergeschikten worden over mij ondervraagd. Mijn particulier leven wordt nageplozen. Wil die commissie bij haar onderzoek Van der Stel hoo- ren, ik kan het mij voorstellen. Wie dieven zoekt, mag dieven gebruiken, maar ik acht het ongehoord, dat men mij, man van onbesproken naam, in een café roept en wil verhooren onder bijstand van een veroordeelden knoei er en van een advocaat, dien die knoei er zich heeft uitgekozen. Mijn waardigheid veroorlooft mij niet mij daaraan te onderwerpen. Ik vraag tenslotte, of 't gemeentebelang wordt gediend, indien een gemeenteambte naar met een onbevlekt verleden al dus wordt behandeld. AANVARING TUSSCHEN GELRIA EN SCHELDESTROOM. De Gelria, van den Kon. Holl. Lloyd heeft bij haar binnenkomst in AmsUV- dam pech gehad. Ongeveer ter hoogte van den Westerdokdijk nabij het Eta blissement, lag de Scheldestroom van de Holl, Stoomboot-Mij., welke met twee balen in den mast naar het dok voer. De Gelria voer tegen de Schelde stroom. De schepen hebben beide aan de boeg averij opgeloopen en heb ben spoedig na het ongeval hun reis vervolgd. Omtrent de aanvaring kan nog wor den medegedeeld, dat de schepen in elkaar vast hebben gezeten. De Gelria liep aan weerszijden van den boeg ernstige schade op. De Scheldestroom kreeg een gat in stuurboordzijde en moest onmiddellijk in een der dokken van de Ned. Dokmaatschappij- worden opgenomen. De Gelria meerde te vier uur aan de Oostelijke Handelskade. De oorzaak van de botsing moet ge zocht worden in de omstandigheid, dat de Scheldestroom, die niet onder stoom voer en van de Javakade op weg was naar de Coenhaven, om daar te bun keren, uit haar roer is geloopen. BUITENLAND. DE OVERSTROOMINGEN IN ENGELAND. Talrijke slachtoffers. Het aantal dooden bij de overstroo mingen van de Theems is tot 20 geste^ gen. Het is het ergste hoogwater dat men bij menschenheugenis ooit te Londen beleefd heeft. De laag gelegen gedeelten van het East End nadd enook veel te lijden, maar daar is niemand omgekomen. Gezwollen door den dooi, de gewel dige regens en den storm stroomde het water van de Theems in den nacht van Vrijdag tot Zaterdag plot seling over de kaden en verspreidde zich als een stortvloed. De menschen die in sousterrains sliepen werden in gesloten. In paniek vluchtten velen in nachtgewaad. De politie en de brandweer redden, vaak op ontroe rende wijze, tal van menschen, die ternauwernood den dood ontkwamen. Om het paleis en de parlementsge bouwen stond het water een voet hoog. Op den Grovesnor Road zijn vier kinderen van een gezin van acht ver dronken. Twee meisjes die in Putney in het sousterrain sliepen verdronken en te Hammersmith eveneens twee. De noodlottigste gevolgen deden zich voor in Westminster en tusschen de bruggen van Lambeth en Vaux- Lall, waar 17 menschen, welicht meer, zijn omgekomen. Het water drong ook de electrische centrale binnen, waardoor de dienst op den tunnelspoorweg ernstig ont redderd werd. Na een uur zakte het water. Men zag op straat toen aller wegen overblijfselen liggen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1