CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Oit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieirws in dit Nummer.
8 JAARGANG
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per week 1 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22'/» cent
Ingeronden Mededeelingen dobbel tariei
Bij contract belangrijke redactie
Kleine Adyertentlên bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
De strijd voortgezet.
Het Comité van Actie voor de Open
bare School zet den strijd niet vóór
de Openbare school maar te—
gendehijzondere school voort.
Thans wordt in het Kooikwartier,
aan den Zijlweg en aan den Zijlsingel,
met zijstraten, een circulaire verspreid,
waarin wordt opgewekt om voor de op
5 Januari a.s. te openen Openbare
School aan de Driftstraat leerlingen
te laten inschrijven.
Wanneer in deze circulaire uitslui
tend propaganda werd gemaakt voor
de Openbare School, dan ware dat op
zichzélf toe te juichen. Alleen mag
ook daarbij geëischt worden, dat men
waar zij. Wanneer de circulaire zegt:
„De tegenstelling christelijk- of open
haar onderwijs is door en door valsch.
Zegt men: Op de openbare school mag
geen onderwijs in een bepaalde ge
loofsleer worden gegeven dan is dit
volkomen juist. Het is den openbaren
onderwijzers hij de Wet verboden iets
te leeren, te doen of toe te staan, wat
strijdig is met den eerbied, verschul
digd aan de godsdienstige begrippen
van andersdenkenden. Meent echter
niet, dat deze bepaling als een knel
lenden band wordt gevoeld. Ook wan
neer ze niet bestond, zouden de on
derwijzers zich overeenkomstig het
voorschrift gedragen, daar hun pae-
dagogisch geweten hun zegt, dat het
leerstellige, het dogma, ver boven het
bevattingsvermogen der leerlingen
gaat", dan wordt daarbij niet ver
meld, dat geen enkel onderwijzer
absoluut neutraal kan zijn. Wordt na
tuurlijk verzwegen de stille propagan
distische kracht die de onderwijzer in
zijn leven doet uitgaan.
Eveneens is het met de waarheid in
strijd, dat de openbare school bij uit
stek de plaats zou zijn waar de kin
deren „leeren kennen en waardeeren
de andersdenkenden, leeren kennen
vooral, wat noodig is om hen te lee
ren waardeeren". Het zou ten eenen-
male met het neutraliteitsbeginsel in
strijd komen als de school zich daar
mede bezig hield.
Erger is, dat in de circulaire een
aanval wordt gedaan cp het bijzonder
onderwijs. Daarbij achten wij nog
niet eens het ergste de geheel uit het
verband gerukte uitspraak van Dr. J.
H. Gunning Wzn., die in een tegen
stelling van de openbare en de bij
zondere school oa. dit zeide:
„Ik heb nog nimmer en gij weet
ik spreek veel menschen nog
nimmer zeg ik U, iemand ontmoet,
die verklaarde, dat hij door de open
bare school een ongeloovige of so
ciaal-democraat was geworden,
maar daarentegen meer dan één,
die positief verklaarde, dat hij door
de christelijke school en de wijze
waarop daar het geloof werd inge
stampt, geheel van 't geloof en den
misdienst zijner vaderen was ver
vreemd".
Ieder die met de geschiedenis op de
hoogte is. weet dat Dr. Gunning's waar
schuwing zich richtte tegen diegenen
die de school beschuldigden van op
zettelijke ongeloofspropaganda.
1 at gaat nauurlijk niet aan. Maar
daarentegen toont de uitspraak van
Gunning juist aan, dat de stille in
vloed van, de school, de sfeer, die
de onderwijzer schept, b e s 1 is s'e n d
is. niet wat met veel pathos wordt in
gestampt.
Het ergste achten wij, dat de circu
laire een tegenstelling maakt als
volgt:
„De bijzondere school leert het
kind wat het moet doen, maar
maakt voor het kind de toepassing
daarvan zooal niet onmogelijk, dan
toch uiterst moeilijk. De openbare
school bevordert de daad, schept
de voorwaarden, waaronder alleen
naastenliefde kan opbloeien.
De openbare school vertegenwoor
digt het Christendom van d e
daad, de bijzondere, dat van het
woord. Het woord, dat voor het
kind zoo licht niets ander9 blijft dan
een holle klank, zonder leven, zon
der beteekenis.
Deze uitspraak is zoo absoluut in
strijd met de ervaring, dat wij niet
aarzelen het een brutale leugen
te noemen.
Wij willen niet de openbare school
aantasten, integendeel, wij gelooven
d t alle9 gedaan wordt om de stille
invloed, de ongeloovige gevoelens die
vele onderwijzers eigen is, zooveel
mogelijk naar den achtergrond te
dringen. Wij nemen aan dat het pae-
d; gogisch geweten sterk spreekt, al
zal het het andere geweten niet steeds
onderdrukken kunnen.
Maar nimmer laten wij toe, dat men
de bijzondere school ontzegt wat men
elf opeischt. Nimmer laten wij ons
aanleunen, dat op de bijzondere school
de jeugd niet zou worden gevormd tot
Christenen van de daad. Het paedago-
gisch geweten heeft de heeren hier
wel leelijk parten gespeeld. Zoo ooit
een voorbeeld van openbare onderwij
zers onze stelling kwam onderstre
pen, dan hier. Hier juist blijkt dat
men in dien kring geen waardeering
kan koesteren.
De propaganda voor de openbare
school is daar steeds een actie tegen
dc bijzondere school.
Intusschen gelooven wij dat de vorm
die gekozen is geen propaganda voor
de openbare school is.
De ouders van kinderen die de bij
zondere school, om het onderwijs,
leerden waardeeren zullen zich door
deze afbraak niet laten overreden.
STADSNIEUWS.
GEMEENTERAAD.
Vergadering van den gemeenteraad
van Leiden op Maandag 19 December
a.s., des namiddags te twee uur.
Te behandelen onderwerpen:
1. Benoeming van 5 leden der Com
missie, bedoeld in art. 2, le lid, sub 3
der verordening, houdende reglement
voor de Commissiën van advies, be
treffende de arbeids- en dienstvoor-
waarden van liet personeel in dienst
van de gemeente Leiden.
Aftredend: de heeren F. Eikerbout,
J. Wilbrink. P. Heemskerk, K. Sijtsma
en H. J. Baart.
2. Benoeming van 5 plaatsvervan
gende leden dier Commissie.
Aftredend: de heeren D. Parmentier
J. A. van der Heijden, Th. M. W. Ber
gers, Mr. A. J. Romijn en J. J. Val-
lentgoed.
3. Begrooting, dienst 1928, van ntt
Geref. Minne- of Arme Oude Mannen-
en Vrouwenhuis.
4. Staat van af- en overschrijving op
de begrooting, dienst 1926, van het
College van Vrouwen-Kraammoeders.
5. Rekening, dienst 1926, van het
College van Vrouwen-Kraammoeders,
6. Begrooting, dienst 1928, van het
College van Vrouwen-Kraammoeders.
7. Voorstel tot verhuring van ver
schillende perceelen land c.a.
8. Voorstel inzake het sluiten fan
kasgeldleeningen, gedurende het eer
ste kwartaal 1928.
9. Verordening, tot wijziging van de
verordening van 2 Augustus 1920
(Gem.blad No. 35), laatstelijk gewij
zigd bij verordening van 22 Novem
ber 1926 (Gem.blad No. 19), betreffen
de het verleenen van een hijslag op de
pensioenen aan gemeente-ambtenaren
en hunne weduwen en weezen toege
kend, krachtens de verordening, rege
lende het verleenen van pensioen en
wachtgeld aan gemeente-ambtenaren,
en de verordening regelende het ver
leenen van pensioen aan weduwen en
kinderen van gemeente-ambtenaren.
10. Voorstel om B. en W. te machti
gen de verschillende lokaliteiten der
Stadsgehoorzaal en een viertal loka
len aan de meisjesschool aan de Bree-
straat, gedurende het tijdvak van
414 Juli 1928, kosteloos af te staan,
ten behoeve van het te houden Inter
nationaal Astronomisch Congres.
11. Voorstel inzake het verleenen
van een extra ondersteuning in de
Kerstweek aan gehuwden, kostwin
ners en alleenstaande personen, die
door het Burgerlijk Armbestuur of
door den Gemeentelijken Dienst voor
Sociale Zaken worden ondersteund.
12. Voorstel inzake de afsluiting van
de Maria Gijzensteeg.
13. Voortzeting van de behandeling
van het voorstel:
a. inzake het verleenen van een
voorschot aan de Woningbouwvereeni
ging „de Goede Woning" ten behoeve
van de voltooiing van haar gebouw
aan de Gasstraat, oorspronkelijk be
stemd voor Badhuis en van een bij
drage in het exploitatietekort van dat
gebouw;
b. inzake het huren van bet
sub a bedoeld gebouw, ten einde daar
in het tijdelijk Gemeentelijk Wasch-
bureau te vestigen;
c. tot vaststelling van den desbe-
treffenden begrootingsstaat.
ZENDINGSACTIE.
De Zendingscommissie der Geref.
Kerk had gisteravond een vergadering
belegd in de Heerengrachtkerk al
waar de Voorzitter der Commissie,
de Jieer Huinink, een lezing hield over
de Zending-staak in Indië.
Nadat de heer J. Hemmes, als waar
nemend voorzitter de vergadering had
geopend, en had medegedeeld, dat de
ze bijeenkomst is bedoeld als de eer
ste van een drie of viertal vergaderin
gen in dezen winter, ontving de heer
Huinink het woord.
Spr. schetste in de eerste plaats in
grove trekken Land en Volk van Indië
en de plaats, die het bestemd schijnt
in te nemen in het groote volkeren-
verkeer. Waar aller oogen op de actie
in bet verre Oosten zijn gericht en ook
in ons Indië de ritseling van het groo
te gebeuren merkbaar wordt, daar
heeft de Zending thans, meer dan ooit
de taak, om goed georganiseerd te
werken. Evangelieprediking beteekent
tevens helpen aan beschaving en ont
wikkeling van de Indische volkeren;
beteekent ook bet tegenhouden van de
revolutie.
..De Kerken hebben de dure roeping,
om dien arbeid te organiseeren en
zich voor'te bereiden op een massaal
werk. Wat tot heden in een eeuw tot
stand kwam, kan zich weldra in en
kele tientallen jaren ontwikkelen.
Daarvoor is geld noodig, maar bo
venal medewerking van alle leden der
gemeente.
Na deze met aandacht gevolgde ré
de, werden een 63-tal lantaarnplaatjes
van Solo en zijn bevolking, van de
Zendingsgebouwen en Zendingsarbei
ders en van de schoone omgeving ver
toond.
Om ruim half tien sloot Ds. Kou-
vvenhoven met dankzegging.
Jammer, dat bet weer vermoedelijk
oorzaak was, dat slechts weinig leden
der gemeente waren opgekomen. Deze
vergaderingen zijn wel in staat de
Zendingsliefde op te wekken.
DE MARGARITA
VAN CORTONA-STICHTING.
't Is nu reeds ruim anderhalf jaar
geleden, dat het bestuur der Zita-
vereeniging alhier door aankoop eige
naar werd van het perceel Haagweg
47, alhier, om daarin onder te bren
gen de Margarita van Cortona-stich-
ting.
Het huis moest echter eerst gron
dig gerestaureerd worden, en er moest
bovendien bijgebouwd worden. Door
verschillende omstandigheden kon
hiermede eerst dit jaar begonnen wor
den en eerst than9 is het gereed.
Bij het bestaande gebouw werd een
paviljoen bijgebouwd, ter grootte van
10 X 11 M. Daarin bevindt zich een
kinderzaal van 9.50 X 6.50 M. inge
richt voor de verpleging der kinderen.
Er zijn twee boxen voor lichte infec
tie-ziekten, een isoleervertrek voor
meer zieke kindertjes, een kamer
voor de verpleegsters, een kleedkamer
en toiletten voor de moeders, die hun
kleinen komen verzorgen. Het pavil
joen heeft een overstekend dak, waar
onder de kindertjes ook bij regenach
tig weer van de buitenlucht kunnen
genieten. Er is verder een kelder bij
gebouwd, waarin een ketelhuis voor
centrale verwarming en een warmwa
tervoorziening, een droogkelder, een
melkkeuken en een koelkelder.
Het oude gebouw is geheel geres
taureerd en waar noodig, gewijzigd.
Ingericht zijn een verloskamer,
een badkamer, kraamkamers, recrea
tiekamers, enz., Alles beantwoordt na
tuurlijk ten volle aan de strengste
eischen der' hygiëne.
Gisteren is een 25-tal kindertjes, die
op den zolder van het tehuis aan het
Galgewater gehuisvest waren, in het
nieuwe verblijf ondergebracht.
De officieele opening zal eerstdaags
plaats hebben.
DE WINKELSLUITING IN DE
KERSTWEEK.
In de week van 1724 December
mogen de winkels op werkdagen van
's morgens 5 tot 's avonds 11 uur ge
opend zijn voor het publiek.
DEMONSTRATIE DENNISON
CRèPE-PAPIER.
Gisteravond werd in een der boven
zalen van de Harmonie voor de leden
der drie plaatselijke Middenstands-
vereenigingen door den heer L. van
Doorne, den vertegenwoordiger der
Dennison Manufacturing Co. Ltd. te
Londen, een demonstratie gehouden
met haar Dennison etalage-Crêpe
papier.
Het wordt hoe langer hoe meer door
de winkeliers ingezien, dat het win
kelraam de meest rechtstreeksche
methode van adverteeren is en omdat
dit het geval is, worden door winke
liers in de voornaamste wijken, die
hun zaken met succes drijven, hun
vensteretalage-ruimte steeds als het
meest waardevolle deel der winkel
geacht en zij zijn bereid zeer hooge
huren te betalen voor magazijnen, in
zekere sraten, die hijzonder gunstige
ruimten voor winkeletalages bieden.
Het is echter dikwijls al te waar,
dat het venster, de meest waardevolle
ruimte in het magazijn, niet op de
voordeeligste wijze gebezigd wordt.
Ten einde op de best mogelijke wijze
doeltreffend te kunnen zijn, dient men
nift te vergeten aan twee of drie pun
ten van belang. De vensteretalage be
hoort aanlokkend te zijn, zoowel ten
opzichte van kleur als van ontwerp,
zco dat zij de aandacht van het pu
bliek tot zich trekt, en dit gedaan
zijnde, dient de uitstalling der goede
ren de aandacht, gaande te houden en
een verlangen tot koopen te scheppen.
Dj heer van Doone liet zien wat met
het I)ennison-crêpe-pap:er in een eta
lage tot stand kan worden gebracht
en dan openen zich werkelijk honder
den mogel jkheden.
Men kan daarvoor gebruiken het
gewone effen crêpe-papier in ontel
bare soorten kleuren en het decoratie-
crêpepapier, waarin eveneens ontel
bare fraaie dessins bestaan.
Speciale dagen en seizoenen van het
jaar eischen de toepassing van bij
zondere kleuren en motieven. Denni-
son's Decoratie Crêpe Papier wordt
speciaal vervaardigd cm in deze be
hoefte te voorzien.
Door de toepassing van geschikte
kleuren en dessins kan een achter
grond van een eenvoudig winkelraam
pt.ssend worden gemaakt voor de ver
schillende seizoenen en voor de uit
stalling van een groote verscheiden
heid van goederen.
Het papier kan worden toegepast,
hetzij om den geheelen achtergrond
te bedekken, of alleen maar de onder
ste helft van het venster, naar men
verkiest. Een rand, hetzij van de ge-
heele breedte van een haan van De
coratie Crêpe, of een smallere strook,
wordt gespannen over den achter
grond. Lange linten of smalle guir
landes van harmonieerende of con
trast-vormende kleuren geven een zeer
fraai effect tegen het glas of aan het
open gedeelte van de etalage. Pijpen
van crêpe worden gebruikt ter vol
tooiing. en rosetten ter bedekkipjg
der naden aan de hoeken, en zijn te
vens aan te bevelen als voltooiing in
de voorhoeken.
De heer van Doorne liet zien hoe
men al deze dingen tot stand brengt.
Het zou ons te ver voeren om hier
breeder op in te gaan.
Tenslotte zij nog vermeld dat het
Dennison Crêpe Papier verkrijgbaar
is te Leiden bij de Fa. Servaas op de
Hoogewoerd.
LEZING DS. SCHILDER.
We herinneren nogmaals aan de
lezing over: „Het Boek Prediker", die
Ds. Schilder van Oegstgeest heden
avond te acht uur in de Hooigracht-
kerk hoopt te houden voor den Ring
„Leiden en Omstreken" van den Bond
van J. V. op G. G."
Wanneer men zich nog niet heeft
voorgenomen deze vergadering bij te
wonen, laat men dan daartoe thans
nog besluiten.
RIJKSTELEFOON.
Naar aanleiding van ons bericht
van gisteren, betreffende de vlugge
inning van het telefoonabonnement
over het eerste halfjaar 1928, deelt
een onzer abonné's ons mede, dat op
8 December j.l. van zijn saldo op de
postgiro het verschuldigde abonne
mentsgeld van 1 Jan. tot 1 Juli 1928
tot een bedrag van cica 130 is afge
schreven.
Zonder eenige kennisgeving of bericht
dienaangaande, wordt een bedrag van
130, bijna een volle maand eerder
opgeëischt, dan waartoe men recht
heeft.
Voor elk zakenman kan een bedrag
van 130 op bepaalde momenten groo
te waarde hebben.
Het komt niet te pas bijna een
maand eerder betaling te eischen dan
men recht heeft, maar het wordt nog
erger, als dit zoo maar, zonder eenig
bericht of kennisgeving eigenmachtig
plaats heeft.
Wanneer een dergelijke handelwijze
door den zakenman bij zijn cliënten
werd toegepast, zou men spoedig zijn
debiet kwijt zijn.
Vindt de Kamer van Koophandel
in dit optreden v. d. Rijkstelefoondienst
geen aanleiding, hiertegen een ernstig
protest te doen hooren? zoo vraagt
onze abonné.
VEREENIGING „OUD LEIDEN".
Zaterdagmiddag 4 uur zal hier ter
stede in het Museum De Lakenhal een
tentoonstelling van Leidsche Topogra
fie geopend worden, bijeen gebracht
uit de Prentenverzameling van het
Gemeente-archief en geëxposeerd ter
gelegenheid van het 25-jarig bestaan
der vereeniging „Oud Leiden".
DAMMEN.
Chr. Leidsche Damvereeniging.
Met een onvoltallig tiental speelde
bovengenoemde Vereeniging tegen de
Leidsche Damvereeniging haar eerste
vriendschappelijke Wedstrijd.
De Leidsche Damvereeniging was
zoo sportief te laten uitvallen, zoodat
met twee achttallen werd gespeeld.
De uitslag was 10—6 voor de Chris
telijke Damvereeniging.
KleerVan Reek 2—0
G. v. Zwieten Sr.Huisman 2—0
T. D. v. d. BoschEppinga 2—0
N. N.Klinkenberg Jr. 11
KwaadgrasTeunisse 0—2
G. van Zwieten Jr.Altorf 1—1
Siere—Capaan 02
LaterveerKlinkenberg Sr. 20
10
BlnneolancL
Het wetsvoorsfel-Albarda Inzake den
zevenjarigen leerplicht verworpen.
Boltanland.
Het gewijzigde Gebedenboek der
Engelsche kerk door het Hoogerhuis
aangenomen.
Lindbergh heeft zijn vliegtocht New
YorkMexico volbracht.
Gisteravond kwam het economisch
Volkenbondscomité bijeen.
Door de politie alhier is gearres
teerd J. v. d. M., van Katwijk, ver
dacht van diefstal van een blauwe
trui. Hoewel hij ontkende den diefstal
gepleegd te hebben, bleef de politie
bij haar arrestatie, want hij had de
trui aan.
De politie alhier waarschuwt te
gen kooplieden, die langs de deur ka
toen of tapijten verkoopen, omdat de
ze dikwijls blijken van inferieure kwa
liteit te zijn. In Leiden en Sassenheim
hebben deze personen getracht hun
slag te slaan.
Gistermorgen is in het Plantsoen
door een hond een gans doodgebeten,
die toebehoorde aan de gemeente.
BINNENLAND.
GEDEPUTEERDE STATEN VAN
ZEELAND.
De heer P. F. Fruytier (R.-K.,). te
Hontenisse, heeft ontslag genomen als
lid van Gedeputeerde Staten van Zee
land, waarvan hij sedert 1916 deel uit
maakte.
DE GASBEDRIJVEN.
Men meldt aan de N. R. Crt., dat de
gasfabriek te Apeldoorn voorkomt in
de door de justitie in beslag genomen-
boeken van de firma Gautzch te Am
sterdam, aarin de retourcomttnissies
geboekt staan.
MEVROUW DE BAS. f
In den ouderdom van 70 jaren is te
's-Gravenhage overleden mevrouw de
weduwe F. C. de BasBeausar, die
sedert een 10-tal jaren besturende zus
ter is geweest van het Haagsche Dia-
conessenhuis.
HOOFDINSPECTEUR VOOR DE
SCHEEPVAART.
Naar men meldt, zal de heer C.
Fock tot hoofdinspeceur voor de
scheepvaart worden benoemd.
R.-K. WERKLIEDENVERBOND.
In de gisteren te Utrecht voortgezet
te vergadering van het R.-K. Werk
liedenverbond heeft prof. drs. H. Kaag
te Tilburg, een rede gehouden over
,.Onze economische politiek, waarin
hij tot de volgende conclusies kwam:
1. Vrijheid van ruilverkeer waar
borgt noch nationaal noch internatio
naal een maximum volkswelvaart.
2. Het is mogelijk door ingrijpen
van den staat of andere georgani
seerde machten, het economisch leven
in een bepaalde richting te beïnvloe
den.
3. Vrijheid van ruilverkeer bestaat
thans nergens en de tendenz gaat in
de richting van een verdere beperking
van de vrije prijsvorming met name
tengevolge van de ontwikkeling van
het trust- en kartelwezen.
4. Gewenscht is een ordening van
het economisch leven, in eerste in
stantie nationaal, in tweede instantie
internationaal.
5. Er bestaat een eng verband tus-
schen de handelspolitiek en de econo
mische politiek in het algemeen, met
name de sociale wetgeving en de geld
en hankpolitiek.
6. Nederland heeft zich gedurende
de laatste decennia in toenemende
mate ontwikkeld tot een industrieele
natie.
7. In verband met de toeneming van
de bevolking moet deze tendenz wor
den toegejuicht; zij zal ook in de toe
komst voortgang vinden, wanneer
kunstmatige invloeden, met name pro
tectionistische maatregelen in het
buitenland, haar niet tegenwerken.
8. De economische politiek zij ge
richt op een vermeerdering van werk
gelegenheid en kapitaalinvestatie
binnen de nationale grenzen.
9. Het is gewenscht de economische
weerloosheid van ons land op te hef
fen door een reorganisatie van onze
tc.riefwetgeving.
Over deze rede vond eenige gedach-
tenwisseling plaats, waarna de ver
gadering op de gebruikelijke wijze
werd gesloten.