SS
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
JAARGANG
CINSDAG 6 DECEMBER 1927 NUMMER 2307
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936
Aangesloten op het Strceknel Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Oit nummer beslaat uil TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Bij Damme.
Op den avond der Vereeniging van
Arbeiders Radio Amateurs (V.A.R.A.)
sprekend verleden Zaterdag, heeft de
heer Zwertbroek. de omroeper dezer
vereeniging, aansporend tot aanslui
ting bij de V.A.R.A., het noodig ge
vonden de N.O.V. en den A.N.R.O.
daarin polemisch te betrekken.
Wie kaatst moet den bal verwach
ten en de N.O.V. greep de eerste de
beste gelegenheid aan, (dat was Zon
dag gedurende het koffieuurtje) om
door zijn secretaris, Mr. H. Cohen de
Boer, te laten reageeren op deze po
lemische propaganda.
Hier hebben we dus de ruzie in
eigen huis. zooals van onze zijde reeds
herhaaldelijk is aangetoond dat ko
men moest.
Nu wij in Huizen ons eigen radio
station hebben, kan deze ruzie langs
ons heen gaan. Toch mogen wij niet
nalaten, ook hier te wijzen op den
toon, die de heer Cohen de Boer daar
bij meende te moeten aanslaan.
„U moet aldus spr. als Chris
ten. socialist, of al waart ge aanhan
gers van Lenin, genoeg beginnen te
krijgen van polemiek voor de radio
en eindelijk uitroepen: Bij Damme,
dat moet nu eens uit zijn! Autoritei
ten, regeering. P. T. T.-bestuur, Ka
merleden, ook zij moeten inzien, dat
het nu eindelijk genoeg is. Men heeft
nu wel ingezien, dat politiek toch niet
zoo n vermaak is, als men gedacht
had".
Natuurlijk is dat olie op'het vuur.
Men moet tegen Sociaal Democraten
niet zeggen, dat ze niet aan politiek
moeten doen.
Maar afgescheiden van deze politie
ke fout, meenen wij ook, dat de uit
roep: .,Bij Damme!" waarlijk niet te
verdedigen is. Het moge een aardig
heid zijn, het moge een uitroep zijn,
zooals de oude Romeinen riepen: „Bij
Jupiter!" of zooals de Mohammedaan
iets bevestigt bij den baard van den
profeet, geen dezer drie hebben wij
noodig en heeft ook noch de heer Co-
hen de Boer, noch de N.O.V. noodig.
Een simpel neen ware voldoende
geweest.
V Van hooge loonen gesproken
In het „Grafisch Orgaanwordt mei
ding gemaakt van het feit, dat „On
ze Banier", het orgaan van de Natio
nale Christen-Onderoff icieren-V ereen.
gedrukt wordt op een ongeorganiseer
de drukkerij.
Laatstgenoemd blad verdedigt dit
als volgt:
„Zooals de redactie die van het
„Grafisch Orgaan" n.l. kan weten,
hebben wij financieele bezwaren
om onze orders te laten uitvoeren
door het georganiseerde bedrijf, om
dat dit t e d u u r is. Organisatie moest
inplaats van den prijs te verhoogen,
leiden tot verlaging der prijzen. Dan
dient de organisatie het algemeen be
lang.
Een bedrijf, dat door omstandighe
den, die alleen voor hem en niet voor
andere bedrijven gelden, in staat is
de kosten van allerlei sociale regelin
gen af te wentelen op den consument,
kan wel mooie regelingen maken,
maar laat de huiten het bedrijf staan
den er voor betalen. Wij hebben geen
lust ons die lasten te laten opleggen
en vinden ze ook niet billijk tegen
over de arbeiders in andere bedrijven,
welke niet in de gelegenheid zijn de
kosten van zulke regelingen op den
consument te verhalen".
Wat zegt u van zulke economische
wijsheidl De N. R. Crt. zou het niet
anders zeggen. Het is, of 't zoo uit een
Vrijheidsbondsche Kamerrede is ge
knipt.
Doch of 't ook juist is?
Kunnen de onderofficieren inder
daad het door de hooge loonen der
typografen te dure drukwerk niet be
talen?
Het „Grafisch Orgaan" vergelijkt de
„hooge loonen" der typografen in de
georganiseerde bedrijven met de loo
nen der onderofficieren:
Een doodgewone (gehuwde) sergeant
komt in 16 jaar van 1000 op 2100.
Ongehuwden brengen het tot 1900.
Heeft de sergeant geschiktheid voor
sergeant-majoor, dan zijn de getallen
voor gehuwden 11002300 in 18
jaar te hereiken. Als hij werkelijk ser
geant-majoor wordt dan is zijn salaris
13002450. Het maximum wordt
in 10 jaar bereikt. Een adjudant-onder
officier komt zelfs tot 29C0 in 24
jaar. Daarbij komt dan nog een kin
dertoeslag en wel 3 pet. voor ieder
kind.
Het is dan best te begrijpen, dat
deze heer het loon van een volwassen
letterzetter in Harderwijk, volgens de
collectieve overeenkomst 29,76, veel
te hoog vindt. Zulke bedragen zijn
niet te verantwoorden en menschen
met bovengenoemde salarissen vinden
drukwerk dat deze schandalige loo
nen moet opbrengen, te du u r. Die
gaan naar een ongeorganiseerden
baas, die minder betaalt en minder in
rekening brengt".
Wij behoeven hier niets aan toe te
voegen, de feiten spreken voor zich
zelf duidelijk genoeg.
STADSNIEUWS.
DE HANZEBANK GAAT VRIJ UIT.
Mr. A M. de Groot te 's Gravenha-
ge schrijft ons het volgende:
In de pers zijn in de laatste dagen
berichten verspreid, door of vanwege
den heer L. Groenewegen te Leiden,
die de vraag hebben doen rijzen, gaat
de Hanzebank vrij uit?
Op deze vraag kan ieder Nederlan
der, die nog eerbied heeft voor de uit
spraken van de rechterlijke macht,
niet anders dan bevestigend antwoor
den.
De heer L. Groenewegen is bij ver-
stekvonnis van 18 September 1923 ver
oordeeld.
Tegen dit verstekvonnis heeft G.
verzet gedaan, met dit gevolg, dat de
rechtbank andermaal bij vonnis van
23 December 1924 het reeds bewezen
vonnis heeft bevestigd. Van dit vonnis
is geappèlleerd en het Gerechtshof
heeft bij arrest van 11 Januari 1926
nogmaals het verstekvonnis bekrach
tigd.
Na deze beslissing van de rechter
lijke macht mag van een ordelievend
onpartijdig staatsburger verwacht
worden, dot hij erkent, dat de Hanze
bank in haar recht is.
De rapporter aan de pers redeneert
anders en zegt neen, die Hanzebank
heeft onrechtmatig de gelden overeen
komstig die rechterlijke vonnissen ge-
ind, want de veroordeelde G. heeft 'u
klacht wegens meineed tegen den di
recteur der Hanzebank ingediend en
tegen den advocaat van die bank.
Het is misschien aan het publiek
niet zoo bekend, dat het langzamer
hand usance wordt, dat hij. die een
civiel proces verliest nadat zijn tegen
partij een hem opgedragen eed heeft
afgelegd, bij den officier een klacht
indient wegens meineed..
Aan "een ieder staat de gelegenheid
open om tegen zijn meest eervollen
medeburger een klacht in te dienen,
als zoude die medeburger zich schul
dig gemaakt hebben aan het zwaar
ste misdrijf. Deze gelegenheid om
klachten in te dienen sluit echter niet
uit, dat het indienen van zoo'n klacht
valsch kan zijn en dus onrechtmatig.
Is het nu geoorloofd, wanneer een
procespartij, die in alle instanties een
proces verloren heeft tenslotte als laat
ste middel een klacht indient tegen
zijn in het gelijk gestelde tegenpartij,
het indienen van deze klacht door
middel van de pers publiceert onder
toevoeging van alle mogelijke zware
straffen die hij gaarne zoude wen-
schen, dat op zijn tegenpartij en zijn
advocaat zouden worden toegepast,
welke toevoeging absoluut geen zin
heeft, doch alleen moet dienen om
tegenpartij en advocaat bij het niet
nadenkend publiek aan den kaak te
stellen?
Worden dan door het indienen van
een klacht de rollen omgekeerd,
en is dan de klager-veroordeelde
plotseling getransformeerd in de ver
ongelijkte onschuld, in strijd met alle
tot dan toe gewezen rechterlijke be
slissingen?
De heer Groenewegen acht zich door
de beslissing van het Gerechtshof ver
ongelijkt omdat hij door het Hof niet
tot getuigenbewijs is toegelaten.
Maarvbii vonnis der rechtbank van
27 Mei 1924 is G. tot getuigenbewijs
van zijn stellingen toegelaten.
Op S September 1924 heeft het getui-
geverhoor plaats gehad met dit re
sultaat. dat de beide door G. voor
gebrachte getuigen hebben verklaard:
„Ik kan niets terzake dienende ver
klaren".
De heer G. erkent dan ook bij con
clusie van 11 Nov. 1924 niet te zijn
geslaagd- in het hem opgelegde getui
genbewijs en verzoekt de Rechtbank
aan de Hanzebank een eed op te
leggen, welke eed inhoudt, dat het
geen de Hanzebank gesteld heeft,
juist is en dat het aan de Hanzebank
niet bekend is, dat de actie van borg
tocht anders luidt, dan overeengeko
men Is.
De Hanzebank verklaart zich be
reid dien eed af te leggen.
De Rechtbank legt dien eed op aan
de Hanzebank en de eed wordt afge
legd 27 Januari 1925.
De heer G. gaat niettegenstaande
deze beslissende eed in hooger beroep
en vraagt opnieuw door getuigen te
mogen bewijzen zijn stellingen.
Begrijpelijk is het, dat het Gerechts
hof. gezien de resultaten van het ge
tuigenbewijs voor de Rechtbank, niet
opnieuw op dit verzoek ingaat, te
meer,, nu de heer G. in gebreke bleef,
de namen van andere getuigen te noe
men en mede te deelen wat die ge
tuigen zouden kunnen verklaren.
Kort en zakelijk verwierp het Hof
bij arrest van 11 Januari 1926 het in
gestelde hooger beroep.
Ik heb deze feiten eenigszins uit
voerig medegedeeld om aan te too-
nen, hoe weinig kan4s van slagen de
heer G. met zijn klachten heeft.
Voor deh burgerlijken rechter heeft
G. geen stukje bewijs, zelfs niet één
getuige kunnen voorbrengen om zijn
stellingen te bewijzen.
Men moet al een buitengewoon op
timist zijn, om te verwachten dat G
in de strafprocedure wel zal slagen in
het bewijs zijner stellingen, te meer,
waar in een strafprocedure de bewijs
last nog veel moeilijker is.
Is het nu geoorloofd, vraag ik op
nieuw, om op de resultaten van die
klachten vooruit te loopen, te doen,
alsof de strafrechter reeds beslist had
en de pers als middel gebruiken, om
zijn tegenpartij en haar advocaat in
opspraak te brengen door de publica
tie, dat men een klacht heeft inge
diend met het verzoek tot toepassing
van alle rigoreuze maatregelen be
dreigd tegen de zwaarste misdrijven?
Ik acht het overbodig uit te weiden
over de kansen op succes met de
klachten tegen mij als advocaat van
de Hanzebank ingediend. Een ieder,
die de positie van den .advocaat in
een civiel proces maar eenigszins be
grijpt, weet, dat hij als lasthebber van
een cliënt, die nog wel het door hem
gestelde met een eed dekt, absoluut
vrij uit gaat.
Tenslotte heb ik nog voldoende ver
trouwen in de waarheidsliefde van de
Nederlandsche pers, dat zij zal inzien,
dat het verspreiden van dergelijke sen
satieberichten, die niet anders beoo
gen dan wraakneming langs den weg
van eigen richting, niet bevorderlijk
is voor de publieke moraliteit.
DE ANTICHRIST.
Dr. M. .TI. A. van der Valk van Hil-
ligersberg hoopt Maandag 12 dezer in
„Prediker" een rede te houden over:
„De naderende Antichrist". Nadere
mededeelingen hieromtrent zullen nog
per advertentie worden meegedeeld.
GEREF. STADS-EVANGELISATIE.
Zooals uit een advertentie in dit
blad blijkt, houdt de Evangelisatie-
Commissie der Geref. Kerk op Woens
dag 7 Dec. a.s. in de Hooigrachtkerk
een samenkomst waarin Ds. J. Dou-
ma van Den Haag-Oost een rede zal
houden en waarbij ter afwisseling het
eigen zangkoor der Geref. Stadsevan
gelisatie enkele liederen ten gehoore
hoopt te brengen.
Ter opwekking om deze vergade
ring hij te wonen behoeven we niet
veel te zeggen. De spreker is den mees
ten Leidenaars wel bekend genoeg.
Echter deelt de Comm. v. Stadsev.
nog iets mede omtrent den toestand
der kas. Wat nog nimmer gebeurde
dreigt thans waarheid te worden. In
de dertien jaren dat zij in haar gebouw
werkt is nog nimmer met een nadee-
lig saldo gesloten behoeven te worden.
De werkzaamheden zijn echter toege
nomen en daarmee hielden de inkom
sten geen gelijken tred, zoodat tegen
1 Januari 1928 een niet onbelangrijk
tekort dreigt. De Commissie weet bij
ervaring, dat deze arbeid om het
Evangelie te brengen aan velen, die
er nimmer van hoorden of er van ver
vreemdden, de liefde heeft van velen
en gelooft daarom, dat ze kan vol
staan met deze mededeeling. De kerk
zal dus ook om deze reden wel vol zijn
Mocht iemand echter Woensdag
verhinderd zijn, dan kan hij zijn gave
z nden aan den penningmeester, den
heer IT. M. v. d. Bos, Maarsmanssteeg
8, of in den colleetezak 's Zondags
met bijschrift „Evangelisatie".
Moge op deze wijze de vrees der
Commissie worden beschaamd en de
penningmeester verblijd worden door
ruime bijdragen.
JUBILEUM.
1 Januari a.s. zal het een kwarteeuw
geleden zijn, dat de heer J. Wind Hz.
zijn betrekking als opzichter over de
gebouwen en begraafplaatsen van de
Ned. Herv. Gemeente alhier aan
vaardde.
Moge het hem gegeven zijn, dat hij
nog vele jaren met denzelfden lust en
ijver zijn werkzaamheden vervullen
kan.
EEN STUDENTENHUIS IN
LEIDEN
Naar wij vernemen, zijn er plannen
in voorbereiding om te komen tot de
stichting van een Centraal Studenten
tehuis te dezer stede. Reeds hebben
er met het bestuur van den academi-
schen senaat, dat in dezen zijn mede
werking verkent, en afgevaardigden
van studentenorganisaties besprekin
gen plaats gehad. Tiet ligt in de be
doeling, dat in dit tehuis de studen
ten tijdens de pauzes tusschen de
verschillende colleges zullen kunnen
verblijven en er den koffiemaaltijd
zullen kunnen nuttigen.
Voorts ligt het o. m. in de bedoe
ling, een leeszaal aan bet te stichten
studententehuis te verbinden. De
plannen van een en ander verkeeren
nog in een beginstadium.
BINNENLAND.
VICE-ADMIRAAL A. F. GOOSZEN.
De Vrijdagavond j.l. uit Ned. Indië
te 's Gravenhage aangekomen afgetre
den vlootvoogd, in Ned. Indië, vice-
admiraal A. F. Gooszen. heeft zich
gistermiddag op het Departement van
Marine gemeld, bij den minister van
Marine, a.i. den heer Lambooy.
Bij die gelegenheid heeft de mi
nister den vice-admiraal de mede
deeling gedaan van diens benoeming,
bij Kon. Besluit, tot Commandeur in
de Orde van Oranje Nassau, het ver
siersel te dragen met de zwaarden.
DE VORST VAN WALDECK EN
PYRMONT.
Hedenavond zal te 's Gravenhage
aankomen de Vorst van Waldeck en
Pyrmont, broeder van H. M. de Konin
gin Moeder, teneinde voor eenige da
gen ten paleize te Voorhout te ko
men logeeren.
HET OVERLIJDEN VAN
Jhr. Dr. C. G. W. F. v. VREDENEURCH
Deelneming van H M. de Koningin.
Bij de Nederl. legatie te Brussel is
gisteren een telegram van deelneming
van H. M. Koningin Wilhelmina gear
riveerd.
Deelneming der Belgische regeering
De zaakgelastigde van België te 's-
Gravenliage, de heer Léon Nemry,
heeft gisterochtend, bij afwezigheid
van den Minister van Buitenlandsche
Zaken, aan jhr. mr. Snouck Hurgron-
je, secretaris-generaal van het Depar
tement, de deelneming der Belgische
Regeering betuigd bij het overlijden
van jhr. mr. van Vredenburch, Harer
Majesteit's gezant te Brussel.
De deelneming te Brnssel.
Een B.T.A.-telegram üit Brussel
meldt d.d. 5 dezer:
Na het bericht van het overlijden
van jhr. dr. van Vredenburch begaf
de heer Hymans, minister van Buiten
landsche Zaken, vergezeld van den
heer Costermans, secretaris-generaal
van het departement van Oorlog, zich
naar het Nederlandsch Legatiegebouw
om daar de deelneming der Belgische
regeering over te brengen.
De Koning zond gisteravond zijn
adjudant, generaal du Roy de Blicquy
om de koninklijke deelneming met
het overlijden van den Nederland-
schen gezant te betuigen.
De begrafenisplechtigheid.
Bij de overbrenging van het stoffe
lijk overschot van Jhr. dr. van Vre
denburch van het legatiegebouw naar
het Zuidstation op Woensdag a.s. zal
de militaire eer bewezen worden door
vier detachementen infanterie onder
commando van een kolonel, en twee
detachementen cavalerie onder bevel
van een majoor. De militaire kapel en
het regimentsvaandel zullen eveneens
aanwezig zijn. De geheele troepenaf-
deeling zal staan onder bevel van een
generaal-majoor.
De bijzetting van het stoffelijk over
schot zal Donderdagnamiddag twee
uur plaats hebben op de begraafplaats
Eik en Duinen te 's-Gravenhage.
INVALIDITEITS EN OUDERDOMS
WET.
Op 1 Novovember 1927 werden 9065
weduwen-renten en 9533 weezenren-
ten krachtens 'de Invaliditeitswet ge
noten, terwijl op genoemden datum
krachtens art. 373 dier wet 61993 per
sonen in het genot verkeerden van
een als vrucht hunner verzekering
verkregen ouderdomsrente van drie
gulden per week..
Voorts genoten 18777 personen een
invaliditeitsrente, als bedoeld in art.
71 dier wet.
Krachtens de vrijwillige verzeke
ring, geregeld in de Ouderdomswet
1919, waren op vorengenoemden datum
116.477 personen in het genot van een
als vrucht hunner verzekering verkre
gen ouderdomsrente van drie gulden
per week.
DE PORTUGEESCHE
BANKBILJETTENZAAK.
De Hooge Raad der Nederlanden
heeft gisteren uitspraak gedaan in
deze zaak en alle elf cassatiemiddelen
aangevoerd door de advocaten Mrs.
Rolandes Hagedoorn en Van Oven, af
gewezen. Het vonnis van het Haag-
sche gerechtshof waarbij K. M. in
hooger beroep veroordeeld was tot
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22'/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tariei
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Oelangrijksle nieuws in dit Nummer.
Buitenland
Rede van Siegerwald voor het Duit-
sche Centrum.
Onderhoud tusschen Chamberlain
en' Litwinow.
Geruchten over verplaatsing van
den Volkenbondszetel naar Weenen.
De communistische agitatio in
Britsch*Indië.
r—rnnrnn—
twee jaren gevangenisstraf (zonder af
trek van de acht maanden preventie
ve hechtenis, welke hij had gezeten
en waartoe de rechtbank hem ook
in de eerste instantie had veroordeeld)
is daarmede in kracht van gewijsde
gegaan.
De procureur-generaal van het
Haagsche gerechtshof kan thans iede-
ren dag een bevel tot inhechtenisne
ming tegen K. M. uitvaardigen.
De veroordeelde is echter naar het
Hbld. meldt, naar het buitenland ge
vlucht. zoodat op zijn arrestatie geen
kans is. Intusschen bestaat nog de
mogelijkheid, dat een verzoek om
gratie waarvan men verwacht, dat
het toch zou worden afgewezen
door de advocaten van M. wordt inge
diend, waardoor de ten uitvoerlegging
van het vonnis automatisch zou wor
den opgeschort.
In de omgeving van den veroordeel
de verwacht men, volgens bovenge
noemd blad, dat hij niet terugkeeren
zal. voordat zijn vonni9 is verjaard,
hetgeen na acht jaren het geval zal
zijn. Op het misdrijf van heling, waar
voor hij is veroordeeld, is uitlevering
niet mogelijk.
GAS CORRUPTIE TE GROENLOO
De gemeenteraad van Groenloo heeft
besloten, inzake de beweerde corrup
tie aan de gasfabriek een nader on
derzoek in zijn geheel door bemid
deling van Ged. Staten van Gelder
land en niet met behulp van den heer
Van der Stel te doen geschieden.
DE RIJWIELMERKEN.
De rijwielmerken voor het jaar 1928
zijn aan de postkantoren verzonden.
Met den verkoop zal op 1 Januari
worden begonnen.
DE HEER COLIJN OOK VOORZITTER
DER TWEEDE CONFERENTIE?
Oud-Minister IT. CoLjn is te Genève
aangekomen. Heden zal hij in den
v'olkenbondsraad rapport uitbren
gen over de door liem gepresideerde
conferentie tot afschaffing der in- en
uitvoerverboden. De Raad zal een der
volgende dagen een voorzitter der
tweede, einde Juni te houden, confe
rentie moeten benoemen, waarbij
overwogen zal worden in hoeverre de
voorgenomen langdurige reis van den
heer Colijn naar Nederlandsch-Indië
een beletsel zal zijn hem opnieuw tot
deze functie te benoemen.
PROF. G. M. VERRIJN STUART IN
VLAANDEREN.
Naar uit Brussel wordt gemeld, zal
op initiatief van de commissie voor
het uitzenden van Nederlandsche spre
kers naar Vlaanderen, een paar jaar
geleden opgericht door het Algemeen
Nederlandsch Verbond te 's-Graven
hage, prof. mr. dr. G. M. Verrijn
Stuart in de eerste helft van Januari
verschillende spreekbeurten houden
in het Vlaamsche land. Op 5 Januari
treedt hij op voor het „Hooger Onder
wijs voor het Volk", in de aula van
de Gentsche universiteit, met een
nader te bepalen onderwerp op eco
nomisch gebied.
Te Antwerpen en te Brussel spreekt
prof. Verrijn Stuart voor de plaatse
lijke afdeelingen van het Algemeen
Nederlandsch Verband, over het
zelfde onderwerp.
TWEE NIEUWE F. D.-TREINEN.
Met den volgenden zomerdienst zul
len twee nieuwe F. D.-treinen loopen,
van Amsterdam en Hoek van Holland
naar Bazel, over Duisburg, Dussel-
dorp, Keulen, Mainz, Mannheim,
Karlsruhe, Baden en Freiburg, v. v.,
welke treinen te Bazel aansluiting
zullen hebben naar en van Genève en
Luzern. Ze zullen worden samenge
steld uit een nieuw soort rijtuigen
Pull man-systeem.
Mr. J. A. NEDERBRAGT.
De Volkenbondsraad heeft gisteren
onzen landgenoot, Mr. J. A. Neder-
bragt, chef der afdeeling economische
zaken aan het departement van Bui
tenlandsche Zaken, herbenoemd tot
lid der financieele controlecommissie
van den Volkenbond, waarvan hij
reeds sinds véle jaren deel uitmaakt
en waarin hij als rapporteur op hooge
waarde wordt geschat.
