CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
NUMMER 2291
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gereatigd zijn
Per kwartaal. f 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22'/, cent
Ingezonden Mededeelingen dobbel tariel
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden
Postbox 20 Postgiro 58936
Telefoonnummer 2778
Aangesloten op het Streeknet Lisse
EERSTE BLAD.
V De Inlandsche meerderheid
Er wordt op dit oogenblik in Indiö
of eigenlijk alleen op Java, een stivjd
gestreden, die meer waarde heeft voor
de toekomst en om zijn politieke be-
teekenis, dan om zijn oogenblikkelijk
belang. Het gaat in dezen strijd om Ti
wijziging van de Indische Staatsrege
ling. meer in het bijzonder om de toe
kenning van een grooter aantal zetels
in den Volksraad aan de Inlandsche
groep. Het gaat hier. om het aantal
van 25 te brengen op 30 en dat van de
Europeanen van 30 op 25.
Toen de tegenwoordige wet in Indië
aan de orde was. was de getalsverhou
ding daarin opgenomen, zooals nu
voorgesteld. Zoo is het ontwerp ook
door den Volksraad aangenomen.
Toen deze wet in de Staten-Gene-
raal aanhangig was, vond de Minister
ook geen aanleiding om deze getals
verhouding te wijzigen. Het was een
amendement van het Tweede Kamer
lid, de heer Feber, die langen tijd in
Indië vertoefde, dat de wijziging
bracht van 25 Europeanen op 30 en
omgekeerd van de Inlanders van 30
op 25.
In enkele vooraanstaande Inlandsche
kringen is dit toen dadelijk als een
achteruitzetting gevoeld, maar over
het algemeen heeft men er weinig aan
dacht aan geschonken.
Betrekkelijk kort na het optreden
van G. G. de Graeff. heeft deze zich
uitgelaten, dat een politiek van ver
zoening zijn streven zou zijn. Als zoo
danig wordt ook meermalen dit voor
stel aangemerkt.
Geheel juist is dat niet, omdat ook
andere motieven voor dezen stap be
staan.
In elk geval is echter deze kwestie
er eene waar tot in het oneindige over
getwist kan worden. Reeds nu zien we
in Indië een geweldige actie voor en
tegen opkomen. In den Volksraad zal
straks die strijd worden uitgestreden.
Geen wonder dat men vraagt, of het
thans de tijd is voor een dergelijke
strijd. Er komen stemmen op, die vra
gen om uitstel van deze kwestie. In
dien geest schrijft ook de Locomotief,
in Indië nog steeds een toonaangevend
orgaan.
„Het criterium voor een goed be
wind zoo schrijft dit blad ligt
niet in de toekenning van telkens rui
mer politieke rechten. De indruk, al3
ware dit wel het geval, is van het ont
werp tot wijziging der zetelvet-houding
in den Volksraad het ongewild en on-
gewenscht gevolg.
Vrijheid baat niet. zoo de kracht ont
breekt.
Velen vergeten, dat de stoffelijke en
economische ontwikkeling dezer vol
ken voor hun staatkundige vrijheden
den onmisbaren grondslag moeten vor
men.
Een Inlandsche meerderheid in den
Volksraad zou met dit axioma echter
niet meer in strijd zijn, dan,... de
Volksraad zelf, waarvan negen tiende
der bevolking het bestaan zelfs niet
vermoedt.
De Inlandsche meerderheid'' is noch
gevaarlijk, noch begeerlijk, doch zij is
thans onmogelijk.
Het ontwerp voert geen stap verder
op den weg naar zelfbestuur, en voor
hen. die dezen weg willen betreden, is
de practisch-politieke waarde denk
beeldig. Keurden zij de zaak op haar
wezenlijke beteekenis. dan zouden zij
begrijpen, dat deze „meerderheid'' hun
wel promessen, doch geen contanten
brengt.
Het ontwerp kan en mag niet langer
beoordeeld worden naar zijn practisch
belang en zijn werkelijke strekking.
Ware dit het geval, men zou. even
als enkele jaren geleden het voorste!
kunnen aanvaarden, zonder schade en
zonder gevaar. Thans moet men reke
ning houden met andere factoren.
Thans zien Inlandsche kringen, ten
onrechte maar daarom niet minder
stellig, de „inlandsche meerderheid"
als prijs voor het vertrouwen; thans
zien Europeesche kringen daarin ^een
symptoom van gezagsverzwakkin.i
Deze werkelijkheid moet ons oordeel
bepalen, ook al is het de realiteit van
het sentiment. Zij moet beslissend zijn
voor de verdere gedragslijn van Regee
ring en Volksraad.
Want het ontwerp, dat Indië ver
zoening brengen moest, heeft thans
een strijd ontketend als deze landen
slechts zelden hebben gekend. Daar
is een atmosfeer van scherpte, wrevel
en verdeeldheid ontstaan, zóó schade
lijk en dermate belemmerend voor het
groote en goede werk, dat te verrich
ten is, dat daaraan vóór alles een ein
de gemaakt moet worden.
Het handhaven en aannemen van
het voorstel zou den geest van onrust
en Ijf'zorgdheid die in alle Europee
sche kringen heersckt. bestendigen; 't.
handhaven en verwerpen zou diepe
teleurstelling wekken ook in die In
landsche kringen, op wier samenwer
king prijs moet worden gesteld.
De Indische regeering kan land en
volk een dienst bewijzen, indien zij de
behandeling van dit voorstel, dat toch
eerst in 1931 uitgevoerd zou worden,
uitstelt totdat die kan geschieden in
een kalmer en zuiverder atmosfeer".
Bij deze conclusie kunnen wij ons
van heeler harte aansluiten.
STADSNIEUWS.
GEMEENTERAAD.
Vergadering van den Gemeenteraad
op iMaandag 28 November 1927. des
namiddags twee uur.
Te behandelen onderwerpen;
1. Benoeming van een Directeur der
Gemeentewerken.
2. Benoeming van een lid der Plaat
selijlce Schoolcommissie.
3. Benoeming van een lid van het
College van Vrouwen-Kraammoeders.
4. Voorstel inzake de bestemming en
aanduiding van de nieuwe school aan
de Driftstraat tot opleidingsschool
voor uitgebreid lager onderwijs, toe
gankelijk voor jongens en meisjes.
5. Voorstel tot overplaatsing:
a. van het hoofd der school Paul
Krugerstraat B naar de opleidings
school voor U. L. O. aan den Mare-
singel A;
b. van het hoofd der school Medusa-
straat B naar de opleidingsschool voor
U. L. O. aan de Driftstraat.
6. Voorstel tot overplaatsing van
Mej. J. J. de Bruin van de school Ha-
verstraat A naar de opleidingsschool
voor Gymnasium en Hoogere Burger
school.
7. Praeauvies op het verzoek van
Mej. C. Korsse, om eervol ontslag als
lid van het Burgerlijk Armbestuur.
8. Praeadvies op het verzoek van
Prof. Mr. A. J. Blok, om eervol ontslag
als regent van het Geref. Minne- oi
Arme Oude Mannen- en Vrouwenhuls.
9. Voorstel om Burgemeester en
Wethouders te machtigen de Stadsge
hoorzaal tegen verminderd tarief af
te staan aan de Leidsche Pluimvee-
Vereeniging.
10. Praeadvies op hei verzoek van
de Leidsche Duinwater-Maatschappij
om vergunning tot het uitbreiden van
hare werkplaatsen en haar magazijn
aan de Haverzaklaan No. 13a.
11. Voorstel om te besluiten tot het
indienen van bezwaren tegen een aan
slag in de Forensenbelasting in een
andere gemeen ie.
12. Voorstel:
a. tot het verleenen van medewer
king aan het bestuur van de Vereeni-
ging voor Christelijk onderwijs, tot
aanschaffing van leermiddelen voor
de le klasse der school voor U. L. O.
aan het Noordeinde No. 40;
b. tot beschikbaarstelling van de
voor de aanschaffing der sub a be
doelde leermiddelen benoodigde gel-
den.
13. Praeadvies op het verzoek van
de Buurtcommissie „Centrumbelang
inzake den aanleg van een tegeltrot
toir op liet gedeelte van den Nieuwen
Rijn, gelegen tussGhen Burgsteeg en
Vischbrug.
14. Voorstel om Burgemeester en
Wethouders te machtigen het noodige
te verrichten ter verkrijging door mid
del, van onteigening;
a. van het perceel Sectie I No. 2306
ten behoeve van den bouw van een
gymnastieklokaal voor de bijzondere
scholen aan de Hooglandsche Kerk-
gracht No. 20a;
b. van de perceelen Sectie I Nis.
2206 en 122. ten behoeve van de uit
breiding van de Kaasmarkt.
15. Voortzetting van de behandeling
van het voorstel;
a. inzake het verleenen van een voor
schot aan de V/oningbouwvereeniging
De Goede Woning, ten behoeve van
de voltooiing van haar gebouw aan
de Gasstraat, oorspronkelijk bestemd
voor Badhuis en van een bijdrage in
het exploitatietekort van dat gebouw;
b. inzake het huren van het sub a
bedoeld gebouw, teneinde daarin het
tijdelijk Gemeentelijk Waschbureau te
vestigen;
e. tot vaststelling van den desbe-
treffenden begrootingsstaat.
ANTI REV. KIESVEREENIGÏNG.
Hedenavond 8 uur, komt in het ge
bouw „Prediker", Janvossensteeg, de
A. R. Kiesvereeniging bijeen.
Na het opwekkend woord tot bijwo
ning van deze vergadering, door den
secretaris, de heer Mr. A. F. van dei-
Tas, in ons nummer van j.'l. Zater
dag geplaatst, mag het overbodig wor
den geacht, nogmaals de aandacht der
leden te vestigen op deze belangrijke
vergadering.
Alle meelevende Antirevolutionairen
zijn natuurlijk hedenavond in „Predi
ker"' aanwezig.
De raadsleden Van Es en Gosling»
zullen het woord voeren; er moet voor
zien worden in een bestuursvacature
In behandeling komt een voorstel be
treffende de eandidaatstelling voor
leden der Tweede Kamer, enz., enz.
Altemaal zaken, die de belangstel
ling ten volle waard zijn.
HET .SCHANDAAL".
Het Haagsche Volle komt terug op
wat wij schreven over het geval met
een ondersteunde familie door het
Burg. Armbest..
Aan het slot van het relaas, waarin
geen nieuw gezichtspunt wordt aan
gewezen. komt het volgende::
„De Nieuwe Leidsche Courant kan
ook tendentieus zijn en noemt een be
drag aan inkomen dat de ouders van
den man zouden hebben, dat kant
noch wal raakt.
De bedoeling is daarmede op den
plicht der familie te wijzen, om het
getroffen gezin te steunen.
De Chr. redactie kan gerust zijn.
Voor zoover mogelijk, wordt geholpen
Ware dat niet het geval en was het
gezin aangewezen op het B. A. alleen,
we zouden het diep beklagen".
Prachtig! Daar moeten wij zijn! Als
de familie helpen kan, moet niet- het
B. A. worden aangesproken.
DR. RIEMENS EN DE S. D. A. P.
Van de lezing, die Dr. Kiemens Maan
dagavond hieid in het Volksgebouw
voor Arbeidersontwikkeling vermeldt
Het Volk het volgende;
„De groote zaal van ons Volksge
bouw was Maandagavond, toen Ds.
Riemens, rechtzinnig predikant alhier,
sprak over; „Rechtsbesef en Socialis
me", nog te klein. Een deel van de
koffiekamer moest worden bijgetrok
ken.
Van de gelegenheid tot gedachten-
wisseling werd door een zestal aan
wezigen gebruik gemaakt. Natuurlijk
werd niet verzuimd er op te wijzen,
dat de kerk. door zich achter het be
houd te scharen, zelf heeft gemaakt,
dat de arbeiders zich van haar afkeer
den.
De heer R. nam dat niet in bescher
ming, hij had het oog op het levende
christendom
't Is dunnetjes'
EET IJZEÉGEVAAR VOOR DE
EDECTR. TREINEN.
Wij vernemen, dat de Ned. Spoorwe
gen nog deze week de vraag nader on
der de oogen zullen zien. op welke
wijze in het vervolg treinstoringen op
het electrisch net, ten gevolge van
den ijzel voorkomen kunnen worden.
LEIDSCHE KUNSTKRING VOOR
ALLEN.
Men verzoekt ons te berichten, dat
de N. Z. H. Tram Mij. op de concert
avonden van de Leidsche Kunstkring
een extra tram zal laten rijden, die
te 7.45 va., de halte Endegeest zal ver
trekken.
PROF. MR. A. J. BLOK.
Prof. Mr. A. J. Blok, hoogleeraar in
het strafrecht en de strafvordering
aan de Leidsche Universiteit, die zich
heeft overwerkt en op medisch advies
geruimen tijd rust heeft moeten ne
men, is thans zoozeer in beterschap
toegenomen, dat hij na de Kerstvacan-
tie zijn colleges zal kunnen hervatten.
INDISCHE EESTUURSOPLEIDING
EN DE INDOLOGENVEREENIGING.
I-Iet is dit jaar 25 jaar geleden, dat
de opleiding voor Indische bestuurs
ambtenaren aan de Leidsche Univer
siteit werd gevestigd. Prof. Mr. J. E.
Heeres was de eerste, die in verband
met de vestiging van deze opleiding
aan de Leidsche universiteit tot hoog
leeraar werd benoemd. Later, nadat er
meerdere hoogleeraren waren be
noemd, heeft zich voor deze opleiding
een nieuwe faculteit gevormd, name
lijk die van de Vereenigde Faculteiten
voor Rechten en Letteren, welke thans
bestaat uit de Hoogleeraren Van Vol
lenhoven, André de la Porte, Nieuwon-
huis, De Visser, Hazeu, Von Ron kei,
Krom en Wensinck. Voor zijn aftre
den kort geleden maakte Prof. Snouck
Hurgronje deel uit van de Vereenigde
Faculteiten, al blijft deze met de toe
passing van art. 93 der H. O.-wet on
derwijs geven in het Atjehsch en het
Arabisch. Voorts zijn aan deze Facul
teit als lector verbonden de heeren
Duyvendak en Kramers.
Reeds kort na de vestiging van deze
bestuursopleiding aan de Leidsche
Universiteit, werd door de studenten
van deze opleiding een vereeniging op
gericht, namelijk de Indologenvereeni-
ging. Deze bestaat den 3Jen December
25 jaar. Er zijn plannen in voorberei
ding, om dit vijfde lustrum op feeste
lijke wijze te vieren.
OPENBARE LES VAN DR. A. GANS.
Dr. A Gans, geneesheer aan het Pro
vinciaal ziekenhuis bij Santpoort, be
noemd als lector aan de Leidsche Uni
versiteit, om onderwijs te geven in de
neurologie, heeft heden Donderdag
middag zijn college geopend met
het houden van een openbare les in
het groot auditorium over: „Organen
en symptomen in het zenuwstelsel van
den mensch".
Spr. ving zijn rede aan met op te mer
ken, dat de wetenschap, die om de
beperktheid van ons bewustzijn haar
objecten denkend of daadwerkelijk ont
leedt, door haar analyse wel onder
scheiden deelen vormt, die een of meer
van hun eigenschappen gemeen heb
ben. Daardoor 'kan zij vele objecten,
of hun deelen als leden van natuurlij
ke groepen rangschikken en als ze
eenheden zijn, in hun werkelijke sa
menhang begrijpen.
In zijn rede zette spr. verder uiteen,
dat de opbouw der levende wezens
uit vele, zeer verschillende wezens
haar noopt tot analytisch onderzoek,
de groote verscheidenheid van liun vor
men tot systematische, hun organi
sche eenheid tot synthetische overwe
gingen en dat niets haar daartoe zoo
zeer dringt als de ongeëveraarde rijk
dom van het zenuwstelsel van den
mensch aan hoog gedifferentieerde
elementen, welke in bewonde'ringwek-
kende organische hiërarchie zijn ge
centraliseerd.
Spr. besloot zijn rede met de gebrui
kelijke toespraken.
V/EER EEN GESTRANDE TREIN
Trein no. 1898. die gistermiddag om
3.53 uur uit Amsterdam vertrok en om
4.39 uur te Leiden moest aankomen,
is door een defect aan den motor on
der Noordwijkerhout gestrand. Na een
half uur kwam de volgende trein, die
te 4.15 uit Amsterdam vertrokken was
bij den stilstaanden trein aan. Beide
treinen werden toen aan elkaar ge
koppeld, waarna de reis kon worden
voortgezet. Met een vertraging van
drie kwartier kwam de onderweg ver
dubbelde trein alhier aan.
HAARLEMSCHE ORKESTVEREEN.
Dinsdag 29 November a.s. geeft tl o
H. O. V. haar vierde concert onder jci-
ding van den dirigent Eduard van Bei-
num. Als solist zal ditmaal optreden
de violist Zoltan Székely met het vi
oolconcert A-moll van Alexander Gla-
zounow.
Orkestwerken zijn: Ouverture Le
roi d' Ys van Eduard Lalo, en Sympho
nie en Ré-mineur van César Franck.
BLONDE GEERT.
Gisteravond trad voor de twee ie
maal de Chr. Zangvereeniging „L. E.
D. A. G. O. H." voor een goed gevulde
zaal in de Graanbeurs met haar Zang
spel „Blonde Geert" op.
De directeur, J. YV. Snel Jr. opende
met het laten xmgen van Ps. 150 1 e i
een kort ojioiiingswoord,
I on oei zicht van het spel olaais-
ten wij reeds gisteravond in ons blad.
Alleen 1-urmen wij hieraan n\$ toe
voegen, dat het spel op een hooger
peil stond, dan de eerste opvoering.
Aan het e>i c van de verga Wring
werd Blonde Geert en haar Grootje en
■ie pianiste icn bloemenhulde -»n i n
directeur een bewijs van erkvil.dik
heid aangeboden.
Ook dient nog vermeld te worden,
dat door de Chr. Muziekvereeniging
„Polyhymnia" een zangstuk werd aan
geboden.
Na een kort slotwoord van den di
recteur, om als lid tot de Chr. Zang
vereeniging „L. E. D. A. G. O. H. toe
toe te treden, werd de goed geslaagde
avond gesloten met het zingen van
den Avondzang.
EEN VREEMDE GESCHIEDENIS.
Gisteravond moest de hulpbest-el-
ler der Posterijen, v. B., zooals ge
woonlijk per rijwiel een zak postpak
ketten van Zoeterwoude naar het post
kantoor alhier vervoeren. Daar aan
gekomen. werd geconstateerd, dat uit
een ongesloten zak een gesloten zak,
inhoudende 2200.aan bankpapier,
verdwenen was. Over de oorzaak hier
van kon de besteller absoluut geen in
lichtingen verstrekken. De politie
werd in de zaak gemengd, doch deze
heeft v. d. B., die gunstig bekend staat
na verhoor vrijgelaten. Een uitgebreid
onderzoek wordt ingesteld.
WINTERLEZING.
Op verzoek herinneren wij nog even
aan de eerste winterlezing, op morgen
avond in de Oosterkerk Heerengracht,
alwaar Ds. J. J. Buskes van Amster
dam zal optreden.
GEMEENTEZAKEN.
Lid Plaatselijke Schoolcommissie-
De Schoolcommissie beveelt thans
in de vacature Goslinga ter benoe
ming aan, het tweetal A. B. Mulder
en R. Yntema.
Onderwijzers Opleidingsschool.
In de vacature Mej. Sagehuele aan
de opleidingsschool stellen B. en W.
Belansrijksle nieuws in dit Nummer.
B*rn®n1and.
Behandeling wegenplan in de Prov.
Strfen.
De brand in de mijn „Emma".
Buitenleed
De Duitsch-Poolsche eocnomische on
derhandelingen.
Critiek van Rakofski op het Sovjet-be»
leid.
Stormen op de kusten van Denemarken.
Bezoek van Pilscedski aan Weenen.
Rede van Lloyd George over de bewa
pening.
voor door overplaatsing te voorzien.
Naar hun meening komt daarvoor in
aanmerking Mej. J. J. de Bruin, on
derwijzeres aan school A in de Ha-
vers traat.
Huur Gehoorzaal voor de Pluim-
vDatentoonstelling.
B. eh> W. geven den Raad in over
weging hun te machtigen voor een
tentoonstelling in Januari a.s. de lo
kalen van de Stadsgehoorzaal aan tie
Leidsche Pluimveevereeniging, gedu
rende dagen voor 125 ai te staan.
Voor "n kostelooze beschikbaarstelling
achten zij ook nu geen termen aan
wezig.
Onteigening bij Üe Kaasmarkt.
De scholen van de Geref. Schoolyer-
eeniging aan de Hooglandsche Kerk-
gracht bezitten geen localiteit voor
lichamelijke oefening. Het bestuur
deed reeds lang geleden een verzoek
om een gedeelte van het terrein thans
voor kaasmarkt gebruikt, van de ge
meente te mogen koopen, of wanneer
dat niet ging een der gebouwen zoo
hoog op te trekken, dat daarboven
een gymnastieklokaal voor deze scho
len kon komen. Geen van beide ver
zoeken achten B. en VV. voor inwilli
ging vatbaar. Daarna ooogde de ver
eeniging een terrein te koopen van
den heer Labree, maar deze vraagt
teveel. Daarom stelt het Bestuur voor
van gemeentewege tot onteigening
over te gaan.
Deze gelegenheid grijpen B. en \V.
aan om tevens voor te stellen een ter
rein, bebouwd met pakhuizen, even
eens grenzende aan de Kaasmarkt en
ook het eigendom van den heer La
bree, te onteigenen, aangezien dit ter
rein noodig is voor de exploitatie van
de Kaasmarkt o.a. plaats voor een
weeggebouw.
De heer Labree vraagt slechts
15000,— 4000,b f G000,sa
men 25000,
Lid Burgerlijk Armbestuur.
Mej. C. Korsse vraagt, wegens hui
selijke aangelegenheden en weinig
contact met de buitenwereld, ontslag
als lid van het Burgerlijk Armbe
stuur. B. en W. stellen voor dit onder
dankbetuiging te verleenen.
Regent Geref. Minnehuis.
Eveneens werd door B. en W. voor
gesteld in te willigen onder dankbe
tuiging, het verzoek van Prof. Mr. A.
J. Blok, om ontslag als Regent van
het Geref. Minne- of Arme Oude Man
nen en Vrouwenhuis.-
Eeroep tegen aanslag als forens
elders.
B. en W. geven in overweging legen
den aanslag in de forensenbelasting
van een Leidsch ingezetene elders, bij
Gedep. Staten in beroep te komen.
Benoeming Directeur Gemeente
werken.
Gedrukt stuk 250 meldt tliahs de
voordracht van B. en W. voor Direc
teur Gemeentewerken 1. A. M. de
Blauw, Adjunct-Directeur Gemeen
tewerken, alhier en 2. H. B. J. Aike-
ma, Adj.-Directeur te Schiedam.
Lid College Vrouwen Kraammoeder^.
Het College van Vrouwen Kraam-
nioeders beveelt ter voorziening in
de vacature van Mevr. WisseVer
buigt aan het dubbeltal: 1. Mevr. M.
A. KokVan Bladeren; 2. Mevr. A. W.
Blanken—van de Laar.
Uibreiding gebouwen Duinwater-
Maatschappij.
De Leidsche Duinwater Maatsch.
vraagt toestemming tot uitbreiding
van haar magazijn en werkplaa sen
aan de Hav.rzaklaan, voor verrui
ming van werkplaats en magazijn en
voor de plaatsing van nog een hoog-
reservoir. B. en W. geven in overwe
ging die toestemming te verleenen.
HOOGHEEMRAADSCHAP
RIJNLAND.
In de op 23 November j.l. alhier ge
houden Vereenigde Vergadering van
het Hoogheemraadschap van Rijnland
werd o.a. mededeeling gedaan van de
