CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
85,9 JAARGANG
VRIJDAG 4 NOVEMBER 1927
NUMMER 2274
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten geveatigd zijn
Per kwartaal1 2.50
Per week1 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertenliën per regel 22'/, cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tariel
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertenliën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Oil nummer beslaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V De exorbitante rechten.
In den Indischen Volksraad is gis
teren een belangrijke zaak aan de or
de geweest.
Zooals de lezers weten bestaan in
Indië bepalingen die den Gouverneur-
Generaal recht geven om personen
die gevaarlijk voor de rust en orde
zijn uit het land te zetten of, wanneer
het in Indie geborenen betreft, een
bepaalde woonplaats aan te wijzen.
Vanwege bet gansch bijzondere van
deze bepalingen noemt men deze de
exorbitante rechten.
In de interneering van de Commu
nisten in Boven Djigoel hebben wij,
nu kort geleden, daarvan de toepas
sing gezien.
Gisteren kwam in behandeling een
motie van den heer Middendorp, een
vertegenwoordiger van de Indische
Sociaal Democratische Partij, in den
Volksraad om deze exorbitante rech
ten uit de staatsregeling te lichten
omdat zij in een ordonnantie soepeler
geregeld kunnen worden. Deze rech
ten zoo luidde zijn verdediging
zullen, hoewel zij nutteloos zijn als
politieke kalmeering, in de eerstvol
gende jaren wellicht nog niet gemist
kunnen worden. De procedure geeft
onvoldoende waarborgen. Hij wijzigt
zijn motie in dien geest, dat in de
tweede alinea alleen wordt uitge
sproken, dat de artikelen 35 tot 38 in
breuk maken op de persoonlijke vrij
heid zonder dat zij afdoende rechts
waarborgen geven.
Doel van dit voorstel was dus niet
om ze af te schaffen, maar om ze van
uit de Staatsregeling, die niet anders
dan in samenwerking met de Moeder-
landsche Regeering gewijzigd kan
worden,over te brengen in een ordon
nantie, een Indische wet, die door de
Indische regeering kan worden uit
gevaardigd. Men voelt de heteekenis
daarvan. Wanneer dit gelukt was,
was elke invloed van uit Nederland
daarop uitgesloten geworden.
De Regeeringsgemachtigde voor Al-
gemeene Zaken, die namens den Gou
verneur-Generaal spreekt, Mr. J. J.
Schrieke, legde er den nadruk op, dat
rechtswaarborgen in een geordende
maatschappij zeer noodzakelijk zijn.
Bij de behandeling van de Staatsre
geling zijn de artikelen dan ook ge
handhaafd en thans zijn er geen drin
gende red-enen, om tot wijziging over
te gaan.In tegendeel, de omstandig
heden maken het dringend noodig de
rechten te handhaven.
De motie werd dan ook verworpen
met 32 tegen 17 stemmen.
Uiteraard is uit dit beknopte tele
gram niet geheel duidelijk het stand
punt der regeering af te leiden. In elk
geval staan twee dingen wel Yast, dat
de Regeering deze rechten nu meer
dan ooit noodig acht en voor een
blanco bepaling, zooals men ten on
zent lang gepleit heeft ten aanzien
van het kiesrecht in de grondwet, in
de Indische grondwet, de staatsrege
ling, niets gevoeld werd.
Daarover verheugen wij ons, maar
dat er nog 17 stemmen waren voor de
motie, is een veeg teeken.
V Nog steeds niet duidelijk.
De zinsneden in de jongste Troon
rede die handelden over de economi
sche politiek lieten aan duidelijkheid
veel te wenschen over. Toen van vele
zijden in de Pers op nadere verkla
ring aangedrongen werd, verscheen
vier dagen na de Troonrede een ver
klaring die er op wees, dat de woor
den de bedoeling hadden om door in
voering van een dubbel tarief meer
zekerheid aan onze belangen in het
buitenland te verschaffen.
Maar Minister De Geer, die alge
meen. wordt gehouden voor een over
tuigd vrijhandelaar, hulde deze woor
den in zoo'n waas van geheimzinnig
heid, dat nog menige vraag overbleef.
Geen wonder dus dat menigeen met
belangstelling greep naar het Voor-
loopig Verslag met Memorie van Ant
woord op de Staatsbegrooting voor
1928.
Doch ook hier stelt de stof ons te
leur. Het is een pleidooi aan de eene
zijde voor Vrijhandel of bescherming,
al naar mate de ligging onzer Volks
vertegenwoordigers dit aangeeft, en
aan de andere zijde een polemiseeren
om de polemiek van den Minister.
Op deze wijze komen wij niet ver
der en staat te vreezen dat het Vader
land gelijk zal krijgen dat de Minis
ter een balletje opwierp om, door den
twist die daarover ontstaat, de zaak
op de lange baan te schuiven.
Ondertusschen worden onze belan
gen niet gediend.
Het is daarom te hopen dat de open-
bc.ro behandeling van de begrooting
een breed en klaar debat over deze
zaak brengen zal.
Juist dit Ministerie, dat geen prin-
cipieele zaken aan de orde stellen wil,
kan dit onderworp, dat geen scheids
lijn trekt tusschen rechts en links,
omdat zoowel rechts als links vrij
handelaren en voorstanders van be
schermende rechten onder zijn leden
telt, moet bij uitstek geschikt zijn de
ze zaak aan de orde te stellen.
Bovendien en dat is het voor
naamste de nood dringt tot han
delen.
STADSNIEUWS.
JEANNE MARIE DARRé.
Een phenomenfiaal pianiste 1
Iemand, die op het klavier, mensche
lijker wijs gesproken, zoo wat alles
kan. Een aanslag, superbe verzorgd,
tot in de uiterste finesses. Het klavier
jubelt en droomt en zingt en dreunt
in alle mogelijke registers. Een toon-
kwaliteit zoo klaar, zoo klonkvolzon-
gen, zoo parelend en flonkerend, als
men het maar wenschen kan. Een
voordracht in haar afwissseling, van
de teerste mijmering tot de sterkste
dramatiek, sterk en innerlijk door
leefd.
Grandioos spel! Een overweldigende
virtuositeit; maar deze gebruikt als
middel om de muzikaliteit der ziel te
uiten.
Zóóals gisterenavond hoorden we
nimmer de Prelude en Fuga van Joh.
S. Bach; die prachtig-klare expositie
van het thema; die stralende belich
ting; dat opstormen en weer weglu-
wen van het thema; dat majestueuze,
dat Gothisch architectonische met
zijn hoogstrevende lijnen en gracieu
ze versiering.
En daarna Variaties Op. 35 van
Beethoven. Het' motief is ontleend
aan de Prometheus-guverture, werd
door Beethoven andermaal grandioos
bewerkt in de Finale van de Eroïca.
Maar reeds daarvoor had hij het in
1802 bewerkt in genoemde Variaties.
Hierin toont Beethoven zich niet al
leen een meester in het virtuoos
schrijven voor het klavier, maar ook
dichter. Zijn variaties zijn een schit
terend poëem geworden en als zoo
danig werd het werk ons gisteren
avond voorgedragen; beurtelings
episch-dramatisch en dan weer ver
innigd tot hetooverende lyriek; soms
hartstochtelijk opbruisend, dan weer
overgaand in een dweepende mijme
ring; passages vol geheim vol donkere
verborgenheden en een zegezang voor
het zonnige slot, die als een bevrij
ding klinkt. Stralende visioenen van
klankbekoring en klarikengratie:
Beethoven in zijn jonge kracht, die
nog vol moed op het leven losstormt.
En na Beethoven Ghopin. Na een
Nocturne drie preludes. Zal Beetho
ven misschien, naar sommiger oor
deel, wat geprononceerd Fransch be
licht zijn Beethoven kan dat o.i.
wel verdragen. Chopin was geheel
Chopin.
Zeer sterk trpf ons de zielkundige
belichting van zijn werk. De Nocturne
bloeide als een geheimzinnige bloem
in de schemering. En de Preludes,
toondichten op Majork:. ontstaan,
waren vol van golven-gebruis en de
zangen der zee. De tweede, z.g. „Re-
gendropprelude", werd zoo aangrij
pend overtuigend gespeeld, dat ze
bijna angstwekkend schoon werd.
Na de Pauze kwam het meer vir
tuoos bedoelde gedeelte van het Pro
gramma; 3 Etudes en een sonate van
Hans Franco Mendes: „Jardins sous
la Pluie" van Debussy; ,.Jeux l'Eau"
van Ravel, ragfijn, klaar en flonke
rend als een fontein in de morgen
zon, een gefluister als van de water
geesten uit hét sprookje. En verder de
brillante klankeffecten van een Pol
ka van Rachmaninoff en de duizelen
de rhythmen, en neit minder brillante
kleuren van Etude f-kl.-t. van Fr.
I.iszt.
De ruim honderd aanwezigen in de
Kleine Stadszaal uitten hun groote
erkentelijkheid door warme bijvals
betuigingen. De pianiste ontving een
drietal keurige bloemstukken en gaf
als toegift de schitterend gespeelde
„Turksche Marsch" van Beethoven.
Moge Leiden haar een volgende
maal in een geheel bezette Groote
Zaal ontvangen.
OUD-HOLLANDSCHE LIEDEREN IN
DE PIETERSKERK.
Het Leidsche a capella-koor voor
de bekendmaking van onbekende
oud-Hollandsche liederen geeft op
Woensdag 16 Nov. een uitvoering vtfh
gewijde muziek in de Pieterskerk.
Gaarne maken wij onze lezers hierop
opmerkzaam. Het streven van het
koor beteekent een nationaal belang
van buitengewoon gewicht. De mees
te volken zijn ons in *e waardeering
en den eerbied vuor hun ouden liede
renschat verre vooruit. Waarom zou
den wij achterblijven, wij die veel
meer oude liederen bezitten dan welk
volk ook? Het koor wijdt zich aan zijn
schoone taak met opoffering van
tijd, geld en krachten, en doet dit, den
dirigent C. W. Harmans, incluis, ge
heel belangeloos.
Daar het door deze propaganda
steeds voor groote kosten staat, doet
men goed het te steunen, o.a. door
het koopen der tekstboekjes, waarvan
de opbrengst in de propaganda-kas
vloeit.
Alle liederen zijn op de oorspronke
lijke oud.Hollandsche wijzen in zet
tingen van den heer J. Hovy.
De medewerking van de voortreffe
lijke zangeres Mevrouw Blokpoel,
uit Den Haag (zoo oekend door de
kerkconcerten van de Zwaan), en niet
minder die van onzen hoogst bekwa
men organist, den heer Mens, verlee-
nen aan dezen avond een bijzonderen
glans. Mevrouw Blokpoel zingt oud-
Hollandsche liederen, de heer Mens
speelt Bach en Sweeiinck, en brengt
daardoor een prachtige eenheid in
het programma.
De deskundig© pers schreef inder
tijd van deze concerten: „prachtige
propaganda voor het oud-Hollandsche
lied. De belangstelling is gewekt, men
wil meer hooren".
PROF. MR. CLEVERINGA-
Nieuw benoemd hooOleoraar.
Mr. R. P. Cleveringa, rechter in de
arrondfissements-rechtbank te Alk
maar, is benoemd tot hoogleeraar in
het Handelsrecht en Burgerlijk Pro
cesrecht aan de Universiteit alhier.
Mr. Cleveringa is de opvolger van
prof. Scheltema, die, zooals men weet,
benoemd is geworden aan de Univer
siteit t© Am-sterdam.
Mr. R. P. Cleveringa werd in 1894
te Appingedam geboren. In 1913 werd
hij als student aan de Universiteit al
hier ingeschreven, waai hij 16 Januari
1919 promoveerde tot doctor in de
rechtswetenschap op een proefschrift
getiteld: .,De zakelijke werking der
ontbindende voorwaarde".
Na zijn promotie vestigde hij zich
te Heemstede en was hij werkzaam
als chef van de afdeeling reclames en
averijen bij de Kon. Ned. Stoomboot-
Maatschappij te Amsterdam.
Sedert 23 Febr. 1926 is hij echter te
Alkmaar.
Van zijn hand is o.a. verschenen
,een leerboek over het nieuwe Zee
recht (1927).
BOEKENVEILING.
Op 24 November a.s. en volgend©
dagen zal de N.V. Boekhandel en
Drukkerij v.h. E. J. Brill, alhier, een
belangrijke auctie houden waarhij
verkocht zullen worden de bibliothe
ken, of gedeelten daarvan afkomstig
van wijlen de Heeren: Z.Ex.Min. Mr.
Th. B. Pleyte, Prof. Mr. L. W. C. van
den Berg, Mr. J. H. Liefrinrk, Dr. J.
W. van Rooyen, Dr. N. Adrian i en Dr.
J. Feenatra Kuiper.
Sinds 1921 vond geen veiling meer
plaats, maar het is de bedoeling deze
thans weer geregeld te doen geschie
den.
GLASSICALE VERGADERING.
De Geref. Kerken van de classis
Leiden zijn door den kerkeraad van
Lisse opgeroepen ter classicale ver
gadering op Donderdag 17 Nov. a.s.
in de Kerkeraadskamer der Hooi-
grachtkerk.
De vergadering zal gepresideerd
worden door Ds. E. H. Broekstra, van
Rijnsburg. Op het agendum komt o.m.
voor de behandeling der emeritaats-
aanvrage van Ds. T. H. Woudstra. te
Leiderdorp.
CHR. FRÖBELSCHOOL.
Mejuffrouw C. Schotvanger, onder
wijzeres aan de Chr. Fröbelschool
Heereneingel, alhier, is benoemd als
Hoofd der Chr. Fröbelschool te Gro
ningen.
TENTOONSTELLING „DE GEDEKTE
TAFEL".
De Directie van „De Bijenkorf" is
er steeds op uit de bezoekers van haar
magazijnen iets bijzonders aan te bie
den. Zoo heeft zij thans op de tweede
etage van haar winkelpaleis te 's-
Gravenhage een tentoonstelling van
Gedekte Tafels georganiseerd.
Tafeldekken op de juiste wijze en
met smaak, is een kunst die niet
iedereen verstaat. Doch die te leeren
is, en die niet alleen van belang is
voor wie vaak diners geven, doch
voor allen die prijs stellen op een ge
zellig interieur in hun woning, wan
neer het gezin rondom de tafel ver-
eenigd is.
Niet minder dan 32 tafels kan men
in de Bijenkorf bewonderen, voor al
lerlei gelegenheden, we noemen o.a.
ue bruiloftstafel, de Indische rijstta
fel, de Kersttafel, de dinertafel van
'e Kegelclub, een ontbijttafel en een
koud buffet, een boerendiner, een
theetafel in een damesboudoir enz.
Heel aardig vonden wij ook de kin
dertafels, alsmede de tegenstelling
tusschen de verjaardagstafel van
grootmama voor vijftig jaar en nu.
Men haaste zich deze interessante
tentoonstelling, die morgenavond 6
uur reeds gesloten, wordt, te bezoeken
Op den Hoogen Rijndijk had gis
terenavond om ongeveer kwart over
8 een aanrijding plaats tusschen een
zeer breede autobus van de M.O.D.A.
en een luxe auto van den heer BI. uit
Den Haag (H 61746). De luxe auto
kwam uit d-e richting Utrecht, toen
de bus uit de tegenovergesteld© rich
ting kwam. Waarschijnlijk doordat
de bestuurder der autobus in de mee
ning verkeerde, dat het een motorrij
der was en d© lux© auto maar één
lantaarn brandende had, dacht deze
(lat hij voor de luxe auto voldoende
had uitgeweken. Een aanrijding bleef
niet uit, het linker voor- en linker
achterspatbord werden vernield, even
eens het roo.de achterlicht.
Hedennacht is ter hoogte van
„Amicitia" aan de Steenstraat de 24-
jarige B. S. uit de tram gevallen. Hij
bekwam een wonde aan het hoofd en
is naar het Academisch Ziekenhuis
gegaan om verbonden te worden.
Aan het Delftsche Jaagpad is
een roeiboot onbeheerd aangetroffen.
Inlichtingen bij de politie.
Door de politie is aangehouden
M. E. v. d. W.. nachtverblijver, die ge
signaleerd stond in het Alg. Politie
blad, als veroordeeld tot 5 subs. 5
dagen.
BINNENLAND.
STICHTING „VELDWIJK'.
Tot rentmeester der Stichting
„Veldwijk" is benoemd de heer A. v.
Vliet te Den Haag.
Mr. v. HELSDINGEN MET VERLOF
De voorzitter van de Chr. Ethische
Partij, het Volksraadslid Mr. van
Iielsdingen, gaat Augustus 1928 met
verlof naar Europa; het Volksraads
lid. de heer Moelia, zal dan als ver
vangend gedelegeerde optreden, Mocht
deze, ter voltooiing van rijn studiën,
naar Holland worden uitgezonden,
dan zal de heer Van Loukhuyzen als
vervangend lid in het college van ge
delegeerden optreden.
STAATSMUNTBEDRIJF.
In het eindverslag over het ontwerp
tot regeling van de inkomsten en uit
gaven van het staatsmuntbedrijf vpur
1928 werd de vraag gesteld of niet een
program van de muntwerkzaamhe-
den voor langeren tijd zou kunnen
worden samengesteld, waardoor een
economischer werkwijze mogelijk zou
worden. Ook werd erop gewezen, dut
indien besloten zou worden tot een
ommunting van de oud*, gesleten zil
veren munt, er voor een aantal jaren
regelmatig werk zou zijn.
UNIVERSITEIT TE UTRECHT.
De Senaat van Unitas Studiosoruni
RhenoTrajectina te Utrecht verzond
een request aan den Minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen, waarin gezegd wordt, dat de be
staande college-zaal van het anato
misch instituut der Rijksuniversiteit
te Utrecht met 85 zitplaasen, door uit
den aard der zaak onvoldoende hulp
middelen uitgebreid tot 165. door 240
studenten bezocht moet worden;
dat de ventilatie er zeer veel te
wenschen laat, zoodat het bijna on
doenlijk is om twee colleges na el
kaar in deze lokalieit bij te wonen;
dat de snijzaal te eenenmale onvol
doende is, zoowel wat inrichting (aan
de meest primitieve eischen van hy
giëne wordt niet voldaan), als wat
ruimte betreft, zoodat vele Utrecht-
sche med. studenten in bet belang van
him studie geregeld de vacanties el
ders (in de ziekenhuizen te Rotterdam
en Den Haag) anatomische prepara
ten gaan bewerken;
dat bovendien voor dit groot aan
tal medische studenten, hetwelk vol
gens de laatste inschrijving geen nei
ging tot daling vertoont, niet voldoen
de gelegenheid bestaai om hunne rij
wielen te bergen.
Het request concluteert dat door
bovengenoemde oorzaken het overi
gens uitstekend anatomisch onder
wijs aan de Rijksuniversiteit te
Utrecht zeer veel schade lijdt en daar
door niet tot zijn recht komt.
De senaat verzoekt den Minister in
het belang van d© medische studie te
Utrecht ten spoedigste tot afdoende
verbetering van bovengenoemde on
houdbare toestanden te willen over
gaan.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Tot hoogleeraar In het handelsrecht
en burgerlijk procesrecht aan de
Leidsche Universiteit is benoemd Mr*
R, P. Cleveringa, te Alkmaar.
De Wassenaarsche gaskwestie in
den Gemeenteraad.
Buitenland.
Op de Volkenbondsconferentie van
in- en uitvoerverboden is het ontwerp
conventie in openbare zitting bespro
ken.
De Poolsche Landdag is n3 een kor
te zitting opnieuw verdaagd.
Tegenslagen van generaal Feng in
China.
Rede van Baldwin over den Vol
kenbond en Locarno.
Een complot in h&t Roods leger.
Uitsiuiting in de Rijnlandsche tex
tielindustrie.
■■■■Hgairi'iiwMriygrftff iiwr mus K
BOTERVEILINGiüN LüOR CO óf.
VEREENIGINGEN.
Door het Tweede Kamerlid van
Rappard waren de volgende schrifte
lijke vragen gesteld:
Is het den Minister hekend, dat de
ontvanger der registratie en domei
nen te Roosendaal op 10 September bij
deur waard ers-exploit een dwangbevel
heeft doen beteekenen tegen de Coö
peratieve Zuivel Exportvereen. Bra
bant G.A.. te Teteringen, tot betaling
van 12.666 voor recht van registratie
en 126.677 voor boeten, omdat zij in
liet tijdvak van 2 Maart 1926 tot i
Maart 1927 te Roosendaal openbare
verkoopingen van boter he©ft gehou
den op de wijze als bedoeld in art. 55
der Registratiewet 1917 en daarvan
geen aangifte heeft gedaan en geen
akte en verklaringen ter registratie
heelt aangeboden, zooals voorgeschre
ven in de artikelen 56 en 57 der Re
gistratiewet, tegen welk dwangbevel
genoemde vereeniging in verzet is ge
komen, omdat zij op grond van het
laatste lid van art. 55 der Registratie-
wet 1917 van meening is. dat zij geen
recht verschuldigd is van de op
brengst van do voor haar leden ge
veilde boter?
Is de Minister niet van meening,
dat, nu in overleg met bet Departe
ment van Financiën een procedure
bij den burgerlijken rechter zal wor
den aanhangig gemaakt, de ontvanger
van bet recht tot het opleggen van
een boete geen gebruik had moeten
maken?
Is de Minister bereid, nu voor
noemde vereeniging te goeder trouw
heeft gehandeld, krachtens art. 99 der
Registratiewet kwijtschelding van
recht en hoeten te verleenen?
Het antwoord van den heer De
Geer, Minister van Financiën, luidt
thans als volgt:
Vraag 1 wordt bevestigend beant
woord.
Op vraag 2 luidt bet antwoord, dat
de boete aanvankelijk ten gevolge van
een misverstand ten onrechte opge
legd is.
In antwoord op vraag 3 kan meege
deeld, dat bij brief van 6 October j.l.,
alsnog kwijtschelding van de boete is
verleend. Kwijtschelding van 't re Ju
kan uiteraard niet verleend, daar
juist daarover de rechter uitspraak
zal moeten doen.
CHRISTELIJKE KORFBALBOND.
In de gehouden vergadering van
den Christelijken Korfbalbond te Rot
terdam werd er door de Voorzitter up
gewezen dat er voor het zieleleven
gevaren bestaan en dat we ervoor
moeten waken dat de geestelijke be
langstelling door 'de Sport niet teloor
gaat en dat 't van groote heteekenis
kan genoemd worden dat we een ver
een. hebben die ons v. week tot week
de leiding geeft in de juiste richting.
Maar ook de steun van de ouders is
daarvoor noodig. Op deze vergade
ring komen o.m. voorstellen ter tafel
om het orgaan voor alle leden ver
plichtend te maken. Dat zal mogelijk
ook iets van de ouders vragen, maar
het wordt ten volle vergoed door de
waardeering. die het blad voor de le
zers heeft. Met een opwekking om ook
in de toekomst onze mooie sport zui
ver te houden en z© daardoor tot zegen
te doen zijn voor hen, die ze beoefe
nen, besloot de Voorzitter zijn ope
ningswoord.
Nadat 'de notulen gelezen en goed
gekeurd waren, bracht de Technische
Commissaris, de heer A Krouwel,
vtrslag uit over het verloop der Com
petities. waaruit bleek, dat de 32 elf
tallen die rteereia deel fenomee heb-