CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
8s,e JAARGANG DINSDAG 25 OCTOBER 1927 NUMMER 2265
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden
Postbox 20 Postgiro 58936
Teieioonnummer 2778
Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
ia Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
Oil nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V Profanie.
Ds. Wisse, bekend Chr. Geref. pre
dikant gaat het land door met een
rede, ontleend aan Matth. 24 37—43,
waar Christus de dagen, die aan het
eindoordeel voorafgaan zullen, verge
lijkt met -de dagen van Noach.
Onverschillig hoe men over den
vorm dezer rede denkt, niemand zal
kunnen ontkennen, dat Ds. Wisse met
grooten ernst op de verwording van
het leven wijst. Hij spreekt met ge
loofsovertuiging en in heiligen ernst.
De Nieuwe Rotterdamsche Courant
zond een verslaggever naar de verga
dering te Rotterdam. Deze verslagge
ver kon niet nalaten op de volgende
wijze te profaneeren
„En de loodgieters, gasfitters, bank
werkers en burgerjuffrouwen, die den
tijdredenaar ademloos hadden ge
volgd, zagen zich met Noach en zijn
huisvrouw, mitsgaders alle overige
reine paren onder de schepselen, al-
rede behouden op Ararat, onderwijl
daar beneden al het onreine tuig van
het menschdom werd verzwolgen door
den onophoudelijken regen, door cy
clonen, Chineezen, aard- en zeebevin
gen en hetgeen verder tot het appa
raat des laatsten oordeels behoort''.
Terecht vestigt Ds. Landwehr met
strenge afkeuring op deze profanie de
aandacht.
Zelfs een liberaal orgaan, dat zich
zelf respecteert mag niet spreken van
..het apparaat des laatsten oordeels".
V Politieke tegenspoeden.
Een politieke partij, die in het ne
gatieve heil zocht ensteeds zich aan
dient als het geweten van de moeder
partij, waaruit zij is voortgekomen,
moet zeer voorzichtig zijn met haar
politiek fatsoen. Van het negatieve
kan een politieke partij nu eenmaal
niet leven. Iemand, die voortdurend
let op de gebreken en misslagen van
anderen, wordt zelf ook op de vingers
gekeken.
Zoo gaat het ook de heeren Ling-
beek en Kersten met hun respectieve
partijen.
De heer Kersten heeft in eigen par
tij en daarbuiten harde woorden moe
ten hooren, toen hij zich verklaarde
tegen vakorganisatie en tegen de
sanctie naar Burgerlijk recht van het
collectief arbeidscontract.
Daarmede trapte hij op het Calvi
nistisch hart, dat daarin maar al te
goed gevoelt de lijn door de vaderen
gewezen.
Daarmede deed Ds. Kersten zijn
partij ernstige schade.
Maar niet minder had Ds. Lingbeek.
die zoo gaarne de gped gerefor
meerde thermometer aaniegt, een on
fortuinlijke dag. toen hij in de gemeen
teraad van 's Gravenhage zich op een
manier over het dansen uitliet, die
zeker in de kringen, die hij gaarne be
reikt geen instemming zal vinden.
Dominee zeide:
„Ik ben in het algemeen een tegen
stander van gewetensdwang en ben er
dan ook een tegenstander van om an
deren mijn liefhebberijen op te drin
gen of liefhebberijen te verbieden, om
dat het de mijne niet zijn. Ik ben geen
groot danser, maar wanneer iemands
gemoed hem tot dansen dringt, dan-
se hij. dat gaat mij niet aan.
Er zijn liefhebberijen, die altoos on
geoorloofd zijn, maar dat kan ik niet
van het dansen in het algemeen zeg
gen. Daarin moet ik iedereen vrij
laten".
Zie, wanneer Ds. Lingbeek zulke
liefhebberijen goedkeurt kan hij er
zeker van zijn, dat nog meer schapen
2ijn stal ontvluchten zullen.
Eveneens komt de aandrang in De
Banier om het lezerstal te vergrooten
na de ietwat opgeschroefde manier
van propoganda voor de vestiging van
een partijbureau en de uitgifte van 'n
dagblad, als een symptoom, dat ook
daar de kring der getrouwen nog dun
ls.
Het zijn begrijpelijke politieke te
genspoeden.
V De gouden pilaar.
Voor eenigen tijd bevatte het Han
delsblad een artikel, waarin gewezen
werd op de groote beteekenis van het
in eli door Indië verkregen kapitaal
voor ons nationale bestaan.
In de eerste plaats wordt aange
toond, dat ons land zonder dat kapi
taal verarmen zou, omdat de uitse-
voerde arbeid onvoldoende zou zijn,
om de bewoners van ons land te voe
den.
„Onze uitgevoerde arbeid zoo
wordt gezegd vormt een belangrijk
ruilmiddel op de internationale markt
Dit ruilmiddel zou echter zoo goed
^eker cehe0! nrr'nMnnn^o '"i
de bijna acht millioen inwoners van
ons land een inkomen te verschaffen,
zooals thans het geval is. Daarom
mogen wij ons gelukkig achten, dat
wij naast ons inkomen uit arbeid, jaar
lijks nog groote sommen te vorderen
hebben in den vorm 'van dividend en
rente van in het buitenland, met na
me in Indië belegd kapitaal,
Bovendien biedt Insulinde arbeids
gelegenheid aan duizenden Nederlan
ders.
Dit kapitaal is voor een niet gering
deel door de rijke tropische natuur
met behulp van menschelijke arbeids
krachten vernuft gevormd.
Thans wordt een niet onaanzienlijk
deel van het in Indië verdiende ver
mogen weer in Nederlandsche onder
nemingen ook in eigen land werk
zaam gestoken, terwijl een gedeel
te ervan wordt verteerd. Van dezen
gang van zaken trekken duizenden
arbeiders en middenstanders groot
profijt.
Het zou te ver voeren na te gaan,
van welk een reusachtige beteekenis
Indië voor den economischen toestand
in ons land is. een feit is, dat, zoodra
't zoo even genoemde inkomen uit In
dië zou wegvallen, de welvaart hier te
lande en vooral van de arbeiders, een
geduchte aderlating zou ondergaan.
Kapitaal kan zich altijd gemakke
lijker aan de nadeelige gevolgen ont
trekken door belegging in buitenland-
sche ondernemingen".
Daarnaast wordt er dan op gewezen,
hoe dom de volksleiders handelen, die
het voorstellen, alsof het alleen een
„kapitalistisch" belang is, dat met het
behoud van Indië gemoeid is.
„Het schijnt ons toe zoo lezer wij
verder, dat de vakvereenigingen t
be'ang van haar leden niet dienen.,
wanneei zij het.groote belang van het
bezit van Indië voor de arbeiders ont
kennen, en dat het een groote dwaas
heid is afgezien nog van het feit. dat
onze ondernemingsgeest, ons intellect,
ons kapitaal en niet het minst ons be
stuur niet weinig den inlander ten
goede komt, den arbeiders voortdu
rend voor te houden, dat het behoud
van Indië uitsluitend een kapitaal.sbe-
lang is
Wij kunnen een dergelijke actie van
de vakorganisatie dan ook niet anders
beschouwen dan in tegenspraak, dan
in strijd met de actie om loonsverhoo-
ging er. korteren werktijd.
De leiders der arbeiders begaan hier
naar het ons voorkomt, wederom een
inconsekwentie.
De beteekenis van Indië springt nog
duidelijker in het oog. wanneer we
zien. hoe andere landen, door hooge
tariofmuren en strenge bepalingen in
zake de immigratie, den afzet onzer
productie en de emigratie belemme
ren".
Gelukkig, dat de Christelijke arbei
dersstand een open oog heeft voor het
belang, dat het kapitaal voor ons volks
bestaan heeft. Voor eenzijdigheid mo
gen wij ook verder bewaard blijven.
Indië is nog steeds voor ons e«n
gouden pilaar.
Daarom hebben wij ook zoo groote
verplichtingen. Verplichtingen van
stoffelijken en zedelijken aard.
Daarop komen wij nog breeder te
rug.
STADSNIEUWS.
DE GEREF. SCHOOL IN HET
KOOIKW ARTIER.
Naar aanleiding *van onze driestar
van gisteren: „Een taaie misvatting",
vraagt men ons het geheele betoog van
het Haagsche Volk weer te geven.
Hier is het:
„Een Christelijke School in het
Kooikwartier".
Zij krijgen toch hun zin.
Verleden jaar vroeg het bestuur dei-
Gereformeerde Schoolvereeniging de
medewerking van dén raad, tot stich
ting van een bijzondere school in het
Kooikwartier.
Het Kollege van B. en W. en met
hen de meerderheid van den raad,
waren van meening. dat de stichting
van een Christelijke school op de
plaats, waar het schoolbestuur haar
wenschte, niet noodig was. o.m. om
dat reeds een christelijke school was
gebouwd aan de Lusthoflaan, op nog
geen 5 minuten afstand.
Het gemeentebestuur wenschte de
gevraagde schoolruimte beschikbaar
te stellen, door van de enkele school
aan de Lusthoflaan 'n dubbele school
te maken, hetgeeh mede een zeer be
langrijke kostenbesparing zou geven.
Het schoolbestuur bleef evenwel op
zijn standpunt staan, dat de nieuwe
school aan de Javastraat, hoek Drift
straat moest komen en maakte het ge
schil aanhangig hij den minister van
Onderwijs. Dezer dagen heeft de mi
nister beslist, dat de school zal wor
den gesticht op de door het schoolbe
stuur aangewezen terrein.
meende, dat de voorziening in school
ruimte op een andere en goedkoopere
wijze was te vinden, zal eenvoudig het
belangrijke bedrag van plm. 150.000
hebben te voteeren.
De christelijke schoolvereenigingen
hebben blijkbaar een groote macht,
grooter dan den raad. Het besslisings-
recht van den raad is een fiktie ge
worden".
Men weet niet, waar men zich meer
over moet verwonderen, over het vol
slagen gebrek aan kennis over het
verloop dezer zaak, dat uit deze rede
neering blijkt, dan wel over de ge
makkelijkheid. waarmede aan de le
zers van dit sociaal democratisch blad
allerlei onzin kan worden verteld.
In de eerste en voornaamste plaats
zij opgemerkt, dat de Raad in deze
zaak geheel anders gehandeld heeft,
dan het Haagsche Volk het doet voor
komen.
Dit college toch nam op 17 Mei 1920
een besluit, waarbij „medewerking
werd verleend, voor de stichting van
een school voor gewoon L. O. op een
terrein, gelegen aan de Javastraat.
hoek Driftstraat, ten behoeve van de
Geref. Schoolvereeniging".
llet was tegen dit raadsbesluit
dat de heer N. F. Kooistra vruchteloos
bij Ged. Staten en de Kroon oppo
neerde.
Toen het op de uitvoering aankwam
begonnen B. en \V. er ook tegen te op-
poneeren. door van het schoolbestuur
te verlangen, een verbouwing van de
I.usthoflaanschool.
Het schoolbestuur li&ld zich toen
ook aan het raadsbesluit en
ging over het geschil mét B. en B. in
beroep bij den Minister.
Uil de beslissing van den Minister
blijkt, dat het eerste denkbeeld van
B. en W. (verbouwing Lusthoflaan-
school) èn het tweede (bouw een er af
zonderlijke school op de speelplaats
der Lusthoflaanschool) door den Mi
nister verworpen is op grond van de
overweging, dat daardoor de speel
plaats der school dermate zou worden
verkleind, en versnipperd, dat zij on
bruikbaar zou worden èn voor speel
plaats en voor terrein voor lichame
lijke oefening. Daarom besliste de Mi
nister. dat de school zal worden ge
bouwd op het door het schoolbestuur
aangewezen terrein, hetgeen hetzelfde
is als door den Raad aangewezen.
De Minister heeft dus eenvoudig
het raadsbesluit bevestigd.
Het is blijkbaar een staaltje van to
taal de kluts kwijt te zijn als het
Volk schrijft, dat de Christelijke
schoolvereenigingen blijkbaar een
groote macht hebben. grooter dan de
Raad. Immers tusschen Raad en
schoolbestuur is er nooit kwestie ge
weest; wèl tusschen schoolbestuur en
B. en W. en in dat conflict hebben B.
en W. het afgelegd. B. en W. hadden
nooit dit conflict in het leven mogen
roepen.
Ook het cijfer van 150.000 is totaal
uit de lucht gegrepen. De nieuwe Chr.
school in de Kooi zal natuurlijk geld
kosten, maar geen 1 ton. Vermoede
lijk nog geen ton, alles inbegrepen.
Waar deze school natuurlijk het
Kooipark niet mag bederven, zal voor
een behoorlijk aanzien gezorgd wor
den.
Zij zal een sieraad voor het Kooi
park worden.
prof. dr. ernst cassirer.
Professor Ernst Cassirer zal van 7
tot en met 10 November in ons land
lezingen houden en wel te Utrecht,
Leiden, 's-Gravenhage en Amsterdam.
Te Leiden zal prof. Cassirer spreken
voor de Leidsche Vereeniging voor
Wetenschappelijke Voordrachten, te
Utrecht voor „Plato", het Utrechtsch
Genootschap tot bevordering der wijs
begeerte, te 's-Gravenhage voor de
Vereeniging voor Wijsbegeerte en de
Nederlandsch-Duitsche Vereeniging
voor Wijsbegeerte.
Prof. Cassirer, hoogleeraar in de
wijsbegeerte aan de Universiteit te
Hamburg, is o.a. beken I als schrijver
van het in 1910 verschenen werk:
„Substanzbegriff und Funktionsbe-
griff", dat in verscheidene Europee-
peesche en niet-Europeesche talen
werd vertaald.
Voor professor Cassirer's lezingen
in ons land nam de Leidsche Ver
eeniging voor Wetenschappelijke
Voordrachten het initatief. Zijn voor
dracht te Utrecht zal tevens cïe inwij
dingsrede zijn voor het aldaar opge
richte Genootschap tot bevordering
der wijsbegeerte „Plato", waarvan de
Utrechtsche hoogleeraar in de wijsbe
geerte, prof. dr. B. J. H. Ovink, voor
zitter is.
rijksgebouwendienst.
Bij resolutie van den Minister van
Financiën is. met ingang van 1 Nov
1927, aan den districtsbouwkundige
bij den Rijksgebouwendienst, W. C.
van der Eem, alhier op zijn verzoek.
ngrv"1 "'«J vprleond
wegens verandering in de inrichting
van het dienstvak, waarbij hij werk
zaam is.
CHR. WERKMANSBOND.
Met verwijzing naar de desbetref
fende advertentie wekken wij onze
lezers gaarne op tot bijwoning van de
openbare samenkomst welke op Don
derdag 27 October a.s. in de Ooster-
kerk alhier door den Werkmansbond
voor leden der Ned. Herv. Kerk te
Leiden gehouden wordt.
Als spreker hoopt op te treden Ds.
A. D. M e e t e r, 'predikant alhier.
In den korten tijd, welke Ds. Mee-
ter de gemeente van Leiden dient,
heeft deze zich als spreker een goe
den naam verworven.
Zoodat, zoowel de spreker als de
Vereeniging de belangstelling ten
volle waard zijn.
De samenkomst wordt afgewisseld
door zang en muziek.
naar een geref. kerk in
hersteld verband?
Zooals indertijd reeds gemeld, zal
evenals in andere plaatsen ook hier
ter stede in de maand November een
openbare vergadering plaats hebben
van den Bond van Bezwaarden. In
deze samenkomst zullen het woord
voeren de predikanten Ds. H. C. van
den Brink, vanZandvoort, en Ds. J. C.
Aalders, van Amsterdam.
Tevens zullen, naar wij van welin
gelichte zijde vernemen, mede in ver
band met deze vergadering, binnen
kort pogingen in het werk worden ge
steld om te komen tot institueering
eener Geref. Kerk in Hersteld Ver
hand voor Leiden en Omgeving. Naar
ons van deze zijde verzekerd werd.
zou het aantal bezwaarden hier ter
stede en in de omliggende plaatsen
(vooral Oegstgeest en Noordwijk) van
tamelijken omvang zijn.
de nieuwe pastoor van de
hartebrugkerk.
Z. I). H. de Bisschop van Haarlem
heeft benoemd tot pastoor der paro
chie van O. L. Vr. Ónb. Ontv. (Harte-
brugkerk) den Weleerv. naler J. A.
Helling O.F.M.
het vredesvraagstuk.
Vrijdagavond zal hier ter stede de
oprichtingsvergadering plaats hebben
van een Theologische Studieclub ter
bestudeering van het Vredesvraagstuk
van staatkundige en economische zijde
ring leiden en omstreken van
chr. zangvereenigingen.
Wederom heeft het Ringbestuur be
sloten, een Zangconcours te houden
en thans te Noordwijk. Besloten werd
dit te houden in 1928 en weder op
Hemelvaartsdag.
De Vereenigingen Advendo te Noord-
wijk-Binnen, en Soli Deo Gloria te
Noordwijk aan Zee verklaarden zich
bereid, de ontvangende Vereenigingei;
te zijn.
Ditmaal zal er ook een eere-afdee-
ling aan verbonden worden.
Het uitvoerend Comité is samenge
steld als volgt;
C. B. v. d. Zeeuw, le Voorz.; G. Goed
hart, 2de voorz.; H. C. Admiraal, le
seer.; G. J. Corts, 2e secr., J. Waas
dorp, penningm.; G. Zitman, D. Ze
mei, Commissarissen.
Met de toezending der uitnoodigin-
gen zal spoedig een aanvang worden
gemaakt, en per advertentie zal meer
dere bekendheid -worden gegeven.
van ceylon tot den himalaya.
Gisteravond heeft Prof. Dr. J. Ph. Vo
gel in den foyer van de stadsgehoor
zaal een lezing gehouden over zijn
reis door Britsch-Indië (Oct. 192ö tot
Mei 1926).
Spr. stond vooral stil bij de oude
bouw- en beeldhouwwerken van Brah
manisme, Boeddhisme, en Islam, die
het eigenlijke doel waren van zijn
studiereis.
Slechts de voornaamste door spr.
bezochte plaatsen werden door hem
behandeld, de uit de rots gehouwen
Brahmanistische tempels, (de z.g. ze
ven Pagoden) te Mawaliwaram op de
kust van Coromandel, de Boeddhisti
sche grottempels van Centraal-Indië,
Benares, de heilige stad van de Hin
does, Dehli, het centrum der Moham-
medaansche overheersching, 't grens
gebied Gandhara, met zijn eigenaar-
die Boeddhistische sculptuur en ten
slotte het oude Hindoestaatje Cliam-
ba in den Westelijken Himalaya.
het cryogeen laboratorium.
Alhier is aangekomen de Russische
hoogleeraar Obrienow uit Leningrad,
om in het cryogeen laboratorium in
samenwerking met prof. dr. W. J. de
Haas onderzoekingen te verrichten
over absorptie van licht in kristallen
1"ii lage temperaturen.
f pi-.qIvp vr<>F O! vertoeven.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22',een
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarie
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
Binnenland.
De „Postduif" heden naar Bagdad.
Vermoeden van zeerooverij door een
Nederl. treiler.
Buitenland.
De actie voor den terugkeer van
Prins Carol van Roemenië.
Hevige bioscoopbrand In Finland.
Een moord wegens een huurkwes»
tie te Herzogenrath.
zooals reeds gemeld, ook de Japan-
sche hoogleeraar Ayoama en de Gent-
sche hoogleeraar Van Aubel alhier,
om in samenwerking met prof. de
Haas onderzoekingen te verrichten
bij lage temperaturen.
Ten nadeele van N. S. is een rij
wiel ontvreemd, dat gisteravond 9 uur-
geplaatst was voor een café aan de
Haven.
BINNENLAND.
aankomst von koningin
en prinses.
Met den gewonen Staatsspoortrein
van 9.04 uur, die met 20 minuten ver
traging binnenkwam, en waarin zi« ti
het Koninklijk salonrijtuig bevond, is
gisteravond H. M. de Koningin van
het Loo voor enkele dagen in Den
Haag aangekomen.
H. M. werd vergezeld door H. K. H.
Prinses Juliana.
De vorstelijke personen werden in
het station begroet door den burge
meester Mr. J. A. N Patijn.
Door de Koninklijke wachtkamer
begaven zij zich naar de buiten ge
reed staande hofauto's. waarmede
naar het paleis werd gereden.
Er bevonden zich zoowel op het
perron als in de Rijnstraat vele be
langstellenden.
VAN HET HOF.
Prins Hendrik zal heden vergezeld van
den commissaris van de Koningin in de
provincie Drente, mr. J. T. Linthorst Ho-
man een bezoek brengen aan Hoogeveen.
ten einde den gemeentelijken proeftuin
en eenige fabrieken te bezichtigen, aan
Emmen en Beilen, waar hij een bezoek
zal brengen aan de stichting Beileronrd.
Prins Hendrik hpeft het landhuis De
Elze te Schoorl aangekocht voor jacht
huis.
De Prins is voornemens, 30 dezer
voor eenige weken naar Duitschland te
vertrekken.
Prins en prinses Rigin van Korea
worden hedenavond 6 uur 5 min. por
Pullmantfein uit Brussel in Den Haag
verwacht.
GASTEN OP HET LOO.
Men meldt, uit Apeldoorn:
Zaterdagmiddag 12.30 arriveerden twee
prinsessen en de prins van Schaumhnrg-
Lippe aan het Apeldonrnsch station, waar
zij door Prinses Juliana werden ontvan
gen en per auto naar liet. paleis Hel l.oo
werden begeleid. Na het déjeuner maak
ten de hooge gasten met H.M. de Konin
gin en Prinses Juliana een rijtoer door
de Hoog Soerensche bosschen.
Per trein van 5.46 uur vertrokken <le
vorstelijke personen weder naai l» n
Haag, en werden tot het tweede pm n
uitgeleide gedaan door de Koninuin n
de Prinses.
DE NIEUWE RIJWIELPLAAT TFT»
Op de nieuwe rijwielplaatjes zal i ar
wij vernemen, een vakje worden uiige-
spaard, waarin de naam of een merkte
ken van den eigenaar gekrasl kan wor
den. De plaatjes zullen ook «I- zen ke. r
nog de afkorting R.W R dragen, maar
vermoedelijk zal het wel de laatste k'-er
zijn. Men heeft n.l. onlangs geconstateerd
dat een vervalscher de plaatjes in hel
zuiden van Duitschland machinaal iel
namaken. Hij had opgegeven, dal hei in
signes waren voor den lloumsch Katho
lieken Werklieden Bond. Gelukkig i* liet
bedrog tijdig ontdekt.
DE ZAAK DER PORTUGEESC^F.
BANKBILJETTEN
De advocaat generaal bii den 1 longen
Raad. mr van Lier. Heeft gisteren conclu
sie genomen in de zaak tier Portugeesche
bankbiljetten, waarbij de heer K Marang
door het Haagsche Gerechtshof i< veroor
deeld tot 2 jaar gevangenisstraf.
De conclusie strekt tot verwerping van
het. ingestelde cassatieberoep.
EEN VLUGGE GEMEENTERAAD.
Als bijzonderheid kan worden medege
deeld, dat de raad der gemeente Broek
op Langendijk het in de Vrijdagavond
gehouden vergadering heeft weten klaar