CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
8s,e JAARGANG
VRIJDAG 14 OCTOBER 1927
NUMMER 2250
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknei Lisse
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22Vi cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tariei
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Nationaal en nationalistisch
Meermalen hebben wij er op gewe
zen, dat wij kier zoo lickt gevaar loo-
pen de gebeurtenissen in indië, die
men aanduidt met Communistische
relletjes, te over sckatten of te o n -
d e rschatten. Beide is verkeerd. Wie
ket voorstelt alsof deze uitbarstingen
een uiting zijn van reactie tegen ja
renlange kneckting, waaraan ket ge-
heele volk deelneemt, zij ket ook niet
actief, begaat een groote fout. Maar
evengoed begaat bij een fout die meent
dat ons Indië bewaard bleef voor een
geest van langzaam opwaken, van be
wustwording, van verzet tegen ket be
staande soms. Integendeel ket Com
munisme keeft ziek voor een deel
reeds daarvan meester gemaakt, en
is daardoor in staat geweest op zoo
veel plaatsen tegelijk een vrij aanzien
lijk aantal volgelingen te krijgen.
Steeds weer is ket onze taak te wij
zen op deze nationale stroomingen. Kr
is een geest van bewustwording, die
ziek langzamerhand van gekeel Oost-
Azië meester maakt. Er zijn daar als
ket ware geboorte-voorteekenen van
eigen nationaal volksbestaan. Als zoo
danig hebben wij te doen met een ge
zonde nationale strooming.
Dit bekoort wel te worden onder
scheiden van ket ongezonde drijven
van vele westerlingen, die voortijdig
enkele onrustige oosterlingen aanvu
ren tot een voortijdig ingrijpen. Daar
door ontstaan nationalistische stroo
mingen die niet anders dan ten na
deel® van een rustige ontwikkeling
kunnen uitloopen.
Ook onze Rotterdammer schrijft
daarover en wij meenen in een twee
tal driestarren de hand van den nieu
wen medewerker, den heer P. Berg-
meijer, burgemeester van Almkerk, te
hebben kerkend.
In de eene driestar wordt gewezen
op bovengenoemd gevaar maar te
vens aangemaand om wel acht te ge
ven op wat in Indië en geheel Azië ge
beurd.
„Leerzaam zoo wordt gezegd is
hiervoor ket artikel in de jonste afle
vering van „MededeelingenTijd
schrift voor Zendingswetenschap,
waar Dr. H. G. van Beusekom schrijft
over „Hedendaagsche vragen in de
wereld van den Islam".
Slechts een enkel citaat uit dit bij
zonder leerzaam artikel.
„Overal in de Mahommedaansche
wereld zien wij een verlangen naar
vrijheid tot uiting komen. Overal vin
den wij nationalisme, dat de oude
goddelijke wetten wil vervangen door
andere, die berusten op den wil van
het volk.
„Nationalisme zegt Basil Ma
thews is het primaire denkbeeld,
dat den geest van de Mahommedaan
sche jeugd van onzen tijd beroert. Het
Westen moet zich verwonderen, dat
ket nationalisme overal in de Ma
hommedaansche wereld de heftigste
der gistende krachten onder de jeugd
is. Of men wandelt in Delhi of Ango
ra, of mien spreekt met jonge kooplie
den van Bagdad, met Arabische ka
meeldrijvers, of met leerlingen van
«en hoogste schoolklasse in Algiers,
of men luistert naar jonge soldaten uit
Afghanistan of naar moderne journa
listen en dichters van de Perzische
hoogvlakte, de stem en het accent zijn
verschillend, maar de ideeën zijn in
den grond dezelfde".
Wie de waarheid van wat deze bij
uitstek deskundige zegt heeft begre
pen, zal niet meei gevaar loopen den
tcestancl ook 'in Indië te onderschat
ten'
Wij kunnen ons hiermede volkomen
vereenigen. Nationale stroomingen
komen er en zijn eer. gelukkig ver
schijnsel. Nationalistische stroomin
gen worden helaas ocor onvoorzich
tige volksmisleiders maar al te gaar
ne ontketend.
STADSNIEUWS.
AFSCHEIDSCOLLEGE VAN PROF-
SCHELTEMA.
Prof. Mr. F. G. Scheltema, hoog
leeraar in het handelsrecht eh het
burgerlijk procesrecht aan de Univer
siteit alhier, benoemd tot hoogleeraar
in het staatsrecht aan de gemeentelij
ke universiteit te Amsterdam, als op
volger van prof. mr. Kranenburg,
heeft hedenmorgen in het klein audi
torium der Universiteit zijn afscheids
college gehouden, waarop de hoog
leeraar behandelde: De betrekkelijke
v/aarde van rechtsconstructies.
Met een hartelijk afscheidswoord
tot collega's, studenten en vrienden
eindigde spr.
N. C. S. V.
In de vergadering, die gisteravond
de Ned. Chr. Studentenvereniging
(N.C.S.V.) in het klein-auditorium dei-
Universiteit alhier gehouden heeft,
sprak de heer H. Schokking over de
N.C.S.V. en dr. G. W. Oberman over:
's Levens roeping.
LEGER DES HEILS.
(Stichter Generaal Booth).
Gisteravond om 8 uur had in het
zaaltje van het Leger des Heils aan
de Langebrug een buitengewone sa
menkomst plaats.
De heer en Mevrouw Westerga,
Luit.-Kolonel, waren uit Amsterdam
naar hier overgekomen om een bijeen
komst te leiden.
Do Luit.-Kolonel heette allen wel
kom en dankte en hen voor de hartelij
ke ontvangst hier ter stede. Hoewel hij
niet goed Hollandsch kan spreken,
zal hij toch eenige Hollandsche woor
den trachten te spreken.
Het muziekcorps, kinderkoor, zang
brigade en bezoekers zongen den ko
lonel en diens echtgenoote en even
eens Majoor en Adjudante Grimijzer
een aantal liederen toe, die zeer in
den smaak vielen. Verschillende spre
kers en spreeksters lazen gedeelten
uit den Bijbel voor, en spraken naar
aanleiding daarvan.
De zaal was geheel gevuld, zoodat
velen zich met een staanplaats tevre
den moesten stellen. Ook de Luitenan
te van hier sprak den Kolonel en diens
echtgenoote eenige hartelijke wel
komstwoorden toe. In één woord het
was een schitterende avond, dien me
nigeen niet spoedig zal vergeten.
BOUWKUNST.
De Vereeniging tot bevordering der
Bouwkunst alhier opent eerdaags we
derom hare serie Wintervergaderin
gen. O.m. zullen als sprekers optre
den de heeren L. F. v d. Wal, inge
nieur b. d. Zuiderzeewerken en F. A.
Kok, secretaris van den bond „Heem
schut".
GEZONDHEIDSCOMMISSIE.
Wij ontvingen het „Verslag van de be
vindingen en de handelingen der Gezond
heidscommissie voor de Gemeente Leiden
ever het jaar 1926".
De commissie was aan het einde des
jaars aldus samengesteld: de heeren
Prof. P. C. Flu. voorzitter, H. Marks, Dr.
J. Munk, Prof. Mr. F. G. Scheltema. B
Buurman. Dr. J. R. F. Rassers, D. G. Ub-
bels, B F. Krantz en Mej. Dr. A. J. Steen-
hauer.
De commissie was in een drietal sub
commissies onderverdeeld:
I. Woningtoestanden, bouw- en uitbrei
dingsplannen, onderwijsinrichtingen en
kinderbewaarplaatsen.
II. Geneeskundige aangelegenheden.
III. Water, bodem en lucht, eet- en
drinkwaren.
Er werden in 1926 een viertal vergade
ringen gehouden.
De rekening over het jaar 1926 sloot in
ontvangsten en uitgaven met een bedrag
van 1305.74y.. Daar door het Rijk voor
400 in die kosten werd bijgedragen,
moest een som van 905.74 op rekening
der gemeente worden gebracht.
De algemeene gezondheidstoestand over
het afgeloopen jaar kan gunstig worden
genoemd.
Bij de commissie kwamen eenige klach
ten in over slooten, mestvaalten, goten,
stank en fabrieken enz., die alle door
haar onderzocht werden. Ook inzake de
bouwplannen en verlenging van den ter
mijn van ontruiming van onbewoonbaar
verklaarde woningen werden adviezen uit
gebracht.
Wat de besmettelijke ziekten betreft,
wordt het volgende opgemerkt:
Aziatische cholera, pokken, noch vlek-
typhus kwamen hier ter stede in het af
geloopen jaar voor.
Febris Typhoïdea: Leiden: 5 gevallen,
met 1 sterfgeval; buiten de gemeente: 5
gevallen, 3 sterfgevallen.
Roodvonk: Leiden: 307 gevallen, 2
sterfgevallen; buiten de gemeente: 17 ge
vallen. 1 sterfgeval.
Diphtherie: Leiden: 23 gevallen, 2 sterf
gevallen; buiten de gemeente: 4 gevallen,
geen sterfgeval.
Nekkramp: Leiden: geen geval.; buiten
de gemeente 2 gevallen; geen sterfgeval
len.
Poliomyelitis: Leiden: 2 gevallen met
geen sterfgeval; buiten de gemeente: geen
gevallen.
Encephalitis lethargiea: Leiden: 1 ge
val met geen sterfgeval; buiten de ge
meente: geen gevallen.
Voorts kwamen 448 gevallen van maze
len voor
In het afgeloopen jaar zijn dus voor
gekomen 88 sterfgevallen aan tuberculose,
hetgeen beteekent 12.8 pet. van alle sterf
gevallen of 0.11 pet. der totale bevolking.
In verband met de jaarlijksche oproe
ping tot het verkrijgen van kosteiooze ge
nees-, heel- en verloskundige hulp, gaven
zich 836 personen op tegen 1257 in het
vorige jaar. Van de aanvragers werden
110 afgewezen op grond daarvan, dat hun
inkomen zoodanig was, dat zij niet in
de termen voor kosteiooze geneeskundige
hulp vielen. (Verleden jaar werden er 347
afgewezen).
DE LEIDSCHE WINKELSTAND.
De bekende zaak van de fa. P. Hoo-
gendooin aan de Haarlemmerstraat,
het tapijt- en beddenmagazijn, heeft
een belangrijke uitbreiding onder
gaan. De voornaamste uitbreiding be
staat in een zeer ruime en diepe eta
lage, die ingericht is in het naastlig
gend perceel van de bestaande zaak
en die de kijkers een schitterende col
lectie toont van de Leidsche wollen
dekens en verder beddegoed. Verder
is in de oude zaak het kantoor, dat
ongeveer i. .Jen in de winkelruimte
stond verplaatst naar achter, waar
door het geheel zeer verbeterd is. Op
de bovenverdieping zijn overigens in
gericht een ruime toonkamer voor ta
pijtwerk alsmede ook een afdeeling
voor ameublementen. De firma heeft
daardoor alles bij elkaar een verba
zend groote ruimte gekregen en is
dan ook thans volledig gesorteerd.
De afdeelingen zijn bijzonder smaak
vol ingericht. Vanmiddag zijn de plan
ken weggenomen en om 5 uur is de
nieuwbouw geopend. Men verzuime
niet om eens te gaan kijken.
Bij de politi. alhier zijn inlich
tingen te bekomen omtrent een krui
wagen, die onbeheerd in de Medusa
straat is aangetroffen.
Gistermorgen omstreeks kwart
over 10 stond op de Oude Vest, ter
hoogte v. de Klimmende Leeuwsteeg,
aan den waterkant 'n wagen met turf
en petroleum, waaronder een trekhond
gespannen was.
In de richting van de Turfmarkt
naar de Haven kwam een koppel van
12 kalveren voorbij,,gedreven door S.
v. d. S. Een der kalveren liep tegen
den wagen aan, die in beweging raak
te en het water inreed. De hond ver
dronk en er ging pl.m. 50 L. petroleum
verloren. Alzoo een vrij groote schade
voor den koopman I. P.
Ten nadeele van P. W. C. L. is
uit de sociëteit Minerva een rijwiel
ontvreemd.
BINNENLAND.
Z.K.H. DE PRINS.
De Prins is voornemens Dinsdag 25 en
Woensdag 26 dezer in tegenwoordigheid
en onder leiding van den Commissaris
der Koningin in de Provincie Drente, aan
excursies deel te nemen naar aangelegde
wegen en kanalen in een deel dier pro
vide.
KOREAANSCH PRINSELIJK BEZOEK.
Naar we vernemen wordt van 26 tot 30
dezer te Den Haag het bezoek verwacht
van prins en prinses Ri Gin van Korea,
die incognito een reis door Europa maken
als graaf en gravin Ri Gin.
Sheteku Kuy Ri O Gin Danka is het te
genwoordige hoofd van het voormalige re-
geerende huis van Korea. Zijn gemalin is
een dochter van prins Nashimoto.
DE OPENING VAN HET MAAS-WAAL
KANAAL.
De Prins zal de Koningin vergezellen
bij de opening van het Maas-Waal-kanaal
op Donderdag 27 dezer.
OUD-WETHOUDER WIBAUT.
Naar aanleiding van een bericht in De
Telegraaf, dat de oud-wethouder, de heer
F. M. Wibaut, voornemens zou zijn ont
slag te nemen als lid van den gemeente
raad, Amsterdam te verlaten en zich te
vestigen te Genève, waar hij een fuctie
op economisch gebied in de Volkenbonds
organisatie zou gaan vervullen, heeft de
Maasbode zich tot den heer Wibaut ge
wend om inlichtingen omtrent de juist
heid van dit bericht.
Lachend antwoordde de oud-wethouder:
Schrijf u maar, dat mij van een besluit
om me in Genève te vestigen, niets be
kend is. Ik ga wel naar Genève, maar dat
doe ik als gedelegeerde van de Neder-
landsche Regeering naar de op 17 October
daar aanvangende internationale confe
rentie tot opheffing van handelsbelemme
ringen. Die conferentie duurt 14 dagen,
maar van een langer verblijf daar, ik her
baal het, is mijzelf niets bekend.
DE NEDERLANDSCHE BANK.
De directie der Nederlandsche Bank
deelt rnede, dat met ingang van gisteren
13 October alle rentetarieven zijn ver
hoogd en thans als volgt bedragen:
Wisseldisconto 4J4 promessendiscon-
to 5 beleening van binnenlandsche ef
fecten 5%, van buitenlandsche effecten
5 en van goederen 5 voorschotten
inrekening-courant 6
Het blijkt dus. dat het wissel- en pro-
messendisconto met een vol procent zijn
verhoogd, ook de rentevoet voor de belee
ning op goederen, terwijl de rentevoet
voor beleening van binnen- en buiten
landsche effecten en voorschotten in reke
ning-courant met een half procent is ver
hoogd.
De laatste wijziging van wissel- en pro-
messendisconto vond plaats op 3 October
1925, op welken datum een verlaging piet
een half procent intrad. De rentevoet voor
beleening van binnen-en buitenlandsche
effecten en voorschotten in rekening-cou-
rat werd het laatst veranderd op 3 Fe
bruari 1927, n.l. een verhooging met een
half procent.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
AFZET LIMBURGSCHE KOLEN.
De Minister van Waterstaat heeft het
volgende schrijven tot de Ged. Staten der
provinciën gericht:
„Met het oog op de moeilijke tijdsom
standigheden waarin de Limburgsche mijn
industrie nog altijd verkeert, wil de regee
ring zooveel mogelijk het gebruik van
Limburgsche steenkolen en steenkoolpro
ducten blijven bevorderen.
„Ik zou het op prijs stellen, indien daar
mede ook door de waterschapsbesturen
werd rekening gehouden, voor zooveel dit
niet reeds het geval mocht zijn.
„Ik moge u daarom uitnoodigen, de
bedoelde besturen in uwe provincie na
mens mij te verzoeken om bij aanschaf
fing van brandstoffen zooveel mogelijk
aan de Limburgsche mijnproducten de
voorkeur te willen geven".
DE GEBOORTE VAN PRINSES
JOSEPHINE CHARLOTTE.
De Nederlandsche gezant in Brussel,
jhr. van Vreedenburch, heeft gisteroch
tend aan het Ministerie van Buitenland
sche Zaken aldaar de gelukwenschen van
de Nederlandsche Regeering overgebracht
aan de Belgische Regeering met de ge
boorte van prinses Josephine Charlotte.
ONDERSCHEIDING VOOR MINISTER
LAMBOOT.
Naar de Maasbode verneemt, heeft de
Fransche gezant een bezoek gebracht bij
Minister Lambooy en hem medegedeeld,
dat de Fransche regeering den minister
het grootkruis van het Legioen van Eer
had verleend, hetwelk hem eerstdaags
op de Fransche legatie zal worden uitge
reikt.
DE CONFERENTIE TE GENèVE.
De Nederlandsche Regeering zal op de
Conferentie in zake afschaffing van in-
en uitvoerverboden en -beperkingen, wel
ke op 17 October a.s. te Genève zal aan
vangen, vertegenwoordigd zijn door dr.
F. E. Posthuma, oud-minister van Land
bouw, Handel en Nijverheid; den heer F.
M. Wibaut, lid van de Eerste Kamer der
Staten-Generaal, oud-wethouder van Am
sterdam en den heer S. de Graaff, oud-
minister van Koloniën.
ONBEVOEGD VERBLIJF IN DE VER.
STATEN.
Verzocht wordt, het volgende mede te
deelen:
Het zich binnensmokkelen in de Ver-
eenigde Staten van Amerika loopt uit op
deportatie en zelfs gevangenisstraf. Nog
altijd is dit in Nederland onvoldoende be
kend, zooals wel blijkt uit het feit, dat
nog kort geleden we.er vijf Nederlanders
uit de Vereenigde Staten naar Nederland
zijn gedeporteerd, omdat zij op onwettige
wijze waren binnengekomen.
Men wordt ook „niet eerder" in de
Vereenigde Staten toegelaten uit een na
burig land, zooals Canada, Mexico, of
Cuba.
De directeur van de Nederl. Vereen.
„Landverhuizing" gevestigd Bezuiden-
houtscheweg 97 te 's-Gravenhage, waar
steeds inlichtingen te krijgen zijn, waar
schuwt ieder in zijn eigen belang nadruk
kelijk, om toch vooral geen pogingen te
doen om op andere dan de voorgeschre
ven wijze in de Vereenigde Staten bin
nen te komen.
DE HEER D. W. STORK ONGESTELD
Naar de Tel. verneemt is het oud-
Eerste Kamerlid, de heer D. W. Stork,
directeur van de machinefabriek Ge-
br. Stork, te Hengelo, zeer ernstig on
gesteld.
HR. MS. „GELDERLAND1 UIT
DIENST GESTELD.
Naar do Maasb. verneemt za' llr.
Ms. Artillerie-Instructieschip „Gelder
land" op een nader door den Minister
van Marine a.i. te bepalen dag, te
Nieuvvediep worden uit dienst gesteld.
Het ligt in de bedoeling, dit schip
gereed te maken om te zijner tijd te
worden uitgezonden naar Neder-
landsch-Indië, teneinde aldaar als ar
tillerie-instructieschip dienst te doen.
DE ELECTRISCHE TURFCENTRALE
TE EMMEN.
Zooals bekend is, bestonden er al
geruimen tijd plannen voor het vesti
gen van een electrische turfcentrale
te Emmen, om daardoor de vervening
te bevorderen.
Van regeeringswege is een grondig
onderzoek ingesteld, om de mogelijk
heid daarvan te onderzoeken.
Thans is bericht, volgens de „Stan
daard", dat de bezwaren aan deze
stichting verbonden onoverkomelijk
Binnenland.
De G-G. van Ned.-Indië doet op de
persconferentie belangrijke mededee
lingen.
Een Fransche onderscheiding voor
Minister Lambooy.
Buitenland.
Rnth Elder is aan boord van het
Nederlandsche stoomschip „Baren
drecht' gered.
Rakofski is oiiicieel teruggeroepen.
De stap van Litanen bij den Volken
bond-
Herstel van het wereldlijk gezag
van den Paus?
zijn. Een der hoofdargumenten tegen
de stichting wi. het feit, dat bijna ge
heel Drenthe van stroom wordt voor
zien door de Groninger- en IJsel-cen-
trale. Deze ondernemingen hebben
hare netten ten koste van belangrijke
kapitalen aangelegd, welke netten
grootendeels waardeloos zouden wor
den door de centrale te Émmen.
Waar nu heen met de turf?
ONVATBAARMAKING TEGEN
TUBERCULOSE.
Dr. W. Schuurmans Stekhoven zal
op Maandag 17 October 's avonds om
8 uur voor het Hygiënisch Genoot
schap te 's-Gravenhage (in het Zie
kenhuis Zuidwal) een lezing houden
over; Onvatbaarmaking tegen tuber
culose speciaal met de entstof van
C.almette en zijn medewerkers.
EEN BELANGWEKKENDE VONDST
TE HAARLEM.
De directeur van het Frans Hals
museum, de heer G. D. Gratama,
meldt aan het Hbld.:
Bij het ontruimen van het Kunst-
nijverlieidsmuseur te Haarlem is op
de zolders een viertal plafond
schilderingen gevonden van Barent
Fabricius, voorstellende de vier jaar
getijden.
Zij zijn op hout geschilderd en loo
pen spits toe. Waar de vlakken aan
elkaar grenzen zijn verguld gesneden
randen r .gebracht.
Een der planken draagt den naam
van den schilder voluit en het jaartal
1669.
Voorloopig zijn ze ter onderzoek
ondergebracht op een der zolders van
het Frans Halsmuseum, waar ze voor
belangstellenden te zien zijn.
DE HAAGSCHE DIERENTUIN.
Het Kon. Zoöl. Botanisch Genoot
schap heeft den gemeenteraad een
jaarlijksch subsidie gevraagd van
15.000. In de toelichting op dit ver
zoek wordt ojn. gezegd, dat een die
rentuin geen winstafwerpende onder
neming is, noch dit kan zijn, dat het
zelfs zeer moeilijk is, het beheer in
zoodanige banen te leiden, dat er zon
der verlies wordt gewerkt. De oor
logsomstandigheden hebben in finan
cieel opzicht op de Haagsche instel
ling ongunstigen invloed uitgeoefend.
Ondanks de in het werk gestelde po-
r ingen tot verbetering van den alge-
meenen toestand gedurende de na-
oorlogsjaren en de allerjongste tijden,
blijft de financieele toestand van de
vereeniging zorgelijk. Door het nastre
ven van het ethisch doel der vereeni
ging wordt het algemeen helang ge
diend, waarom de vereeniging van
meening is, aanspraak te mogen ma-
ven op steun van overheidswege.
BUITENLAND.
MISS ELDER TERECHT.
Gered door het s.s. Barendrecht te
Rotterdam.
Bij Phs. van Ommeren's Scheep
vaart Bedrijf te Rotterdam is gister
avond een draadloos telegram ontvan
gen van den gez.agvoerder van het s.s.
Barendrpcht van dit bedrijf, melden
de dat dit schip de bemanning heeft
gered van het vliegtuig M. X. 1384, dat
van New York op weg was naar Pa
rijs. Reide personen, zoowel Mej. El-
der als Haldeman, zijn wel.
Het vliegtuis is verbrand tijdens de
redding.
De kapitein zou trachten Mej. Elder
en Haldeman op de Azoren aan land
te zetten.
Het telegram luidt woordelijk:
Barendrecht saved crew flying en
gine M. X. 1384'from New York to Pa^
ris. Both well. Engine destroyed by
fire while saving. Trying to land both
at Azoren.
Het stoomschip Barendrecht was
Zaterdagmiddag van Rotterdam ver
trokken met bestemming naar Pens.v
