CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
8s" JAARGNAG VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1927 NUMMER 2239
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936
Aangesloten op het Streekne! Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
9it nummer beslaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Zij, die zich tegen 1 October a.s.
op ons blad abonneeren, ontvangen
de tot dien datum verschijnende
nummers GRATIS
DE ADMINISTRATIE.
Adres van antwoord op de
Troonrede.
Het adres van antwoord dat de Eer
ste Kamer ook nu weer op de Troon
rede heeft gezonden heeft in onzen
Senaat weer stof tot ongewenschte cri-
tiek gegeven.
„Gisteren zoo beschrijft „Het Va
derland" deze critiek gaf de weer
slag op de Indische Troonrede-para
graaf de socialisten aanstoot. „Met
voldoening nam de Kamer (volgens
het concept-adres) kennis van de me
dedeling in de Troonrede, dat de jong
ste onlusten op Java en Sumatra
vreemd zijn aan het eigen Indische
volksleven e;i dat maatregelen zijn ge
nomen om de bevolking tegen aansla
gen op haar welvaart en vrijheid te
beschermen. Dat was voor de S.D.A.P.
te veel! Het hoofdorgaan van de so
cialisten had dit vreemd zijn aan het
eigen Indische volksleven „nonsens"
genoemd en de heer Moltmaker
niet de eerstgeroepene om hierover
met eenig gezag te oordeelen kwam
nu tegen de betreffende alinea in ver
zet. De socialistische senator vond het
echter noodig ook in zijn argumenta
tie te betrekken het feit, dat de Se-
naatsafdeelingen, waarin het concept
behandeld was. zóó slecht bezocht
waren, dat men zijn bezwaren niet tot
uiting had kunnen brengen. „De" af-
deelingen? De heeren van Embden,
Blomjous, Colijn. de Vries en de Vos
van Steenwijk. kwamen achtereenvol
gens mededeelen, dat .er juist zeer
goed bezochte afdeelingen waren ge
weest. maar de S.D.A.P.'ers hadden
verstek laten gaan.Tableau!
Het slot was. dat de socialisten, voor
zoover aanwezig, tegen het adres van
antwoord stemden."
H.et is inderdaad een weinig verhef
fend schouwspel, dat een stuk, dat
louter uit beleefdheid wordt aangebo
den, ook nog op deze wijze mishan
deld wordt door de heeren die bij el
ke gelegenheid protesteeren moeten.
Weinig wol.
Na de Novemher-onlusten 9n tndië
voelden de Sociaal-Democraten zich
niet erg op hun gemak. Aan de eene
zijde was het zoo mooi om daaruit
propaganda te halen, maar aan de an
dere zijde wist men maar al te goed,
dat de Communisten daar de hand in
hadden en was het dus gevaarlijk om
rechtstreeks partij te kiezen. Dies be
sloot men een onderzoek door den In-
dischen Volksraad te forceeren. Wij
kregen een initiatief voorstel-Cramer,
inzake deze enquête.
Maar een dergelijk ontwerp moet
eerst naar den Volksraad om advies.
Doch zie wat een ontnuchtering! De
Volksraad is heelemaal niet gesteld
op dat onderzoek. Het bericht luidt
nu:
De heeren Cramer c.s. hebben hun
voorstel van wet tot het instellen
van een onderzoek (enquête) door
den Volksraad naar de oorzaken van
de onlusten, die in November 192G
en in Januari 1927 in Nederlandsch-
Indië hebben plaats gehad, ingetrok
ken, aangèzien uit het advies van
den Volksraad gebleken is, dat die
Raad, ook al werd het voorstel wet,
van de daarin belichaamde machti
ging geen gebruik zou maken.
Het einde van dit geval is wel te
leurstellend. Tiet doet deïiken aan den
boer, die een knorrende viervoeter uit
't hok haalde en als schaap wilde sche
ren, maar toen bekennen moest, dat
het geschreeuw grooter was dan de
hoeveelheid wol.
STADSNIEUWS.
VAKOPLEIDING VOOR
TYPOGRAFEN.
Gisterenavond hield in de groote
zaal fan het „Nut" de Leidsche Ver-
eeniging tot bevordering van de ken
nis in de grafische vakken een open
bare vergadering, die flink bezocht
was.
De voorzitter, de hr. A. P. J. Aar-
s e, wees op het doel der vereeniging,
in de vakopleiding voor typografen
verbetering te brengen.
Het betreffende comité was samen
gesteld uit vertegenwoordigers der
vier werknemersorganisaties. Een de
putatie die een bespreking had met.
het bestuur der Ambachtschool kwam
al spoedig tot de conclusie dat het
niet mogelijk was aan de Ambachts
school een cursus voor typographie
verbonden te krijgen o.m. waren
daartegen bezwaren van organisato-
rischen aard. Ook het vragen van sub
sidie van rijk en gemeente achtte
men niet gêwenscht; liever wilde men
op eigen kracht werken.
Teneinde een begin te maken met
de vakopleiding-besloot het bestuur
dit jaar reeds een teeken- en taalcur
sus te beginnen, waarvoor als leer
aren zullen optreden de heeren J. Her
zog, leeraar in de typographie aan
de Ambachtsschool te 's-Gravenhage
en van Doren, onderwijzer hier ter
stede.
Dit is nog slechts een begin; het
doel der vereeniging is een volledige
cursus in zetten, drukken en binden.
Spr. deed ten slotte een beroep op pa
troons en typografen tot steun aan
deze vereeniging, wier contributie
slechts 1 per jaar bedraagt.
Spr. heette vervolgens de sprekers
haitelijk welkom en gaf daarna het
woord aan den heer G. J. Schepers
uit Den Haag.
Spr. deelde op humoristische wijze
uit eigen ervaring het een cn ander
mede, betreffende zijn opleiding in de
typografie, die uitsluitend van practi-
schen aard was en langs lijnen van
geleidelijkheid ging. Spr. heeft zijn
doel bereikt, doch zou gaarne ande
ren door een betere vakopleiding een
weg als hij gehad heeft willen bespa
ren. De tijden zijn anders geworden
en aan het drukwerk worden in on
zen tijd heel andere eischen gesteld
dan 'n jaar of 3U geleden. Machines
van ingenieuse vinding zijn in de
plaats gekomen van de vroegere, die
eenvoudiger en gemakkelijker te be
dienen waren. Het handzetten begint
langzamerhand tot het verleden te be-
hooren.
Spr. juicht het van harte toe. dat
ook hier ter stede een vereeniging is
opgericht tot verbetering van de ken
nis der typografen. Dit is zoowel een
werkgevers- als werknemersbelang;
men lette er b.v. op, dat in onzen tijd
de drukkerijen die het beste werk le
veren over 't algemeen het meest ren-
deeren.
Spr. vindt het zeer juist dat het be
stuur begint met een taal- en teeken
cursus. Veel copie is afkomstig van
menschen, die de Nederlandscke taal
niet goed machtig zijn, daarom is bet
veel tijdsbesparing als de zetter de
taal goed kent. En de beteekenis van
teokenen voor ons vak is niet minder
groot, omdat men dan een oog heeft
voor de indeeling van bet drukwerk
en mooi werk kan leveren.
De tweede spreker, de heer J.
Schipper, secretaris der Centrale
Leerlingencommissie, zette eveneens
de noodzakelijkheid van goede vak
opleiding voor de typografen uiteen.
Zal het bedrijf op de hoogte van on
zen tijd staan, dan is het niet voldoen
de dat de patroons zich de nieuwste
machines aanschaffen, doch tevens
hebben zij noodig arbeiders om die
machines goed te bedienen. Daarom
As een goede vakopleiding noodzake
lijk.
Met name geldt dit voor de toe
komstige typografen. Wij moeten ook
hier beginnen bij Jeruzalem, d.w.z. de
jeugd. Er is nog veel te doen. De leer
lingenregeling. is nog voor velen, zoo
wel werkgevers als werknemers, een
gesloten hoek; zij weten er te weinig
van en hebben er daarom ook te wei
nig belangstelling voor.
Wij hebben thans in ons land 1103
gecontracteerde leerlingen; er zijn
echter nog wel 200 leerlingen die geen
contract hebben. Het is in hun eigen
belang dat zij dit zoo spoedig moge
lijk krijgen, want als ze geen leerling
contract en geen diploma krijgen, zal
wellicht in de toekomst het bedrijf
voor hen gesloten zijn.
Spr. deed een beroep op de patroons
en de chefs, het werk der leerlingen-
commissie te steunen. Ook de vakor
ganisaties hebben in deze'een taak.
Spr. richtte zich vervolgens tot de
leerlingen zeiven, die in grooten ge
tale op de vergadering aanwezig wa
ren om met ijver het leerling-contract
na te leven en hun best te doen, goede
vaklieden te worden. De ouders heb
ben in dezen op hun kinderen toe te
zien.
Het is niet zoo moeilijk typograaf
te worden maar wel om bet te
b 1 ij v e Ti. Spr. herinnerde er aan,
dat sinds het optreden der malaise
wel een 2000 typografen uit het vak
zijn uitgestooten. Hoe beter men op
geleid is, hoe sterker men staat in
den strijd om het bestaan.
Werkgeversbonden en arbeiders
organisaties steunen thans inet 7000
per jaar de leerlingenopleiding. Wel
een bewijs hoeveel het particulier
initiatief in dezen vermag.
Spr. deed een beroep op de aanwe
zigen den arbeid der vereeniging te
steunen door lid te worden en allen
ertoe mede te werken, dat spoedig
weer een goede tijd aanbreekt voor
ons bedrijf. (Applaus).
Nadat de heer Van Doren nog een
kort opwekkend woorl tot de leerlin
gen en de ouders gesproken had, en
do voorzitter had meegedeeld, dat de
cursus zal gehouden worden in het
schoolgebouw aan de Mare, sloot deze
de vergadering.
DE STOOMTRAM.
Zoowel het hoofdbestuur van de
Nederl. Vereeniging van spoor- en
tramwegpersoneel als de directie der
N. Z. H. T. M. zijn bij de Kroon in hoo-
ger beroep gegaan tegen 5e besluiten
van de colleges van Ged. Staten van
Noord- en Zuid-Holland, om aan de
Brockway voor eenige jaren conces
sie te geven voor haar autobusdien
sten HaarlemLeiden.
Met belangstelling wordt de beslis
sing van de Kroon in deze kwestie te
gemoet gezien, omdat die voor de
streek tusschen Haarlem en Leiden
van veel beteekenis is. Als de Kroon
het besluit van Ged. Staten vernietigt,
zal de N.Z.H.T.M. haar stoomtramlijn
eleetrificeeren. Hiervoor zijn reeds
verschillende voorbereidingen getrof
fen.
ROODE KRUIS.
Het feestuur van de afdeeling Leiden
van het „Nederlandsche Roode Kruis"
verzoekt ons mede te deelen, dat op
Woehsdag 28 September a.s. gehouden
zal worden, hier ter stede, een collec
te langs de huizen en op straat, ten
einde het „Roode Kruis" in staat te
stellen zijn vredestaak naar be-
hooren te vervullen. Waar vroeger de
taak van het „Roode Kruis" was, uit
sluitend hulp te verleenen in tijden
van oorlog, heeft het zijn werkzaam
heden uitgebreid tot het in vredestijd
bevorderen van de Volksgezondheid,
hygiëne en hulpverleening bij natio
nale rampen enz.
Hiervoor is veel geld noodig. Wij
sporen iedereen aan naar vermogen
bij te dragen om het Nederlatidsche
Roode Kruis in staat te stellen zijn
vredestaak naar behooren te vervullen
wat aan het geheele Nederlandsche
volk ten goede zal komen.
NIEUWE INVAL BIJ DE
INDONESIëRS.
Op last van de justitie te Den Haag
is hedenmorgen 8 uur door de politie
alhier wederom een inval gedaan in
een viertal perceelen, resp. gelegen
aan de Wasstraat, van Oldenbarne-
veldstraat, Kaiserstraat en de Lange-
brug, bewoond door Indonesische stu
denten.
Er werden 2 personen gearresteerd,
n.l. Raden A. Sastro Amidjojo en een
zekere A. Zij zijn ter beschikking van
de justitie gesteld. Deze invallen zijn
niet gedaan met de klaarblijkelijke be
doeling, huiszoekingen te verrichten,
doch uitsluitend voor arrestatie van
genoemde personen.
Naar wij vernemen, zijn tegelijker
tijd ook te Den Haag en Amsterdam
hedenochtend invallen bij Indonesi
sche studenten gedaan.
Nader wordt uit Amsterdam ge
meld;
Door de Amsterdamsche recherche
is in opdracht van de Haagsche Justi
tie gezocht naar twee Indonesische
studenten die hier geen vaste woon
plaats hebben. Invallen hebben te Am
sterdam niet plaats gehad. Bedoelde
studenten zijn nog niet gevonden.
DE WINKELWEEK.
Zooals we reeds in ons blad van gis
teren meldden beeft gistermiddag in
de foyer van de Stadsgehoorzaal
plaats gehad de opening van de
Leidsche Winkelweek.
Daarbij waren o.m. aanwezig bur
gemeester mr. A. v. d. Sande Bakhuy-
zen en diens echtgenoote, de wethou
ders mr. Tepe, Goslinga en Splinter,
de gemeente-secr., mr. dr. v. Strijen
en de referendaris de heer Rosier, de
voorzitter van de Kamer van Koop
handel voor Rijnland, de heer D. ten
Gate Brouwer en de adj.-secr. der Ka
mer, de heer J. T. de Mooij; verder af
gevaardigden van middenstandsorga
nisaties en tal van deelnemers.
Aan AJevr. van de Sande Bakhuy-
zen werden bloemen aangeboden
door het dochtertje van den heer Si-
monis, voorzitter van de Winkel
weekcommissie.
Na de rede van de Voorzitter, die
we reeds gisteren opnamen sprak de
burgemeester, Mr. A. v. d. Sande Bak-
huyzen een rede uit.
Spr. dankte allereerst mede namens
zijn echtgenoote, den voorzitter voor
zijn woorden en zeide het goed gezien
te vinden van de commissie dat ze
ook dames tot deze opening heeft uit-
genoodigd omdat de middenstand
daar vooral mee te maken heeft.
Voorts zeide spr., dat het hem een
voorrecht was deze winkelweek te
mogen openen. Het bestuur heeft ge
meend, dat thans het cogenblik was
gekomen om te laten zien wat de mid
denstand vermag. Spr. zal van harte
gaarne medewerken tot het bereiken
van het doel dat is voorgesteld en
wekt de Leidsche burgers op allen te
gaan zien wat er te koop is in de
fraai versierde magazijnen.
Ook wil spr. zijn woord laten door
klinken niet alleen tot aan de gren
zen van Leiden maar nog ver daarij
buiten in Rijnland, dat hier op deze
bijeenkomst vertegenwoordigd wordt
in de sympathieke voorzitter van de
K. v. K., de heer Ten Cate Brouwer.
Leiden zal deze week midden in de
reclame-campagne leven. De winkels
zullen trachten publiek te trekken
op allerlei manier. Men zal aantoo-
nen hoe goedkoop de machinerieën
van het dagelijksche leven kunnen
loopen. In het particuliere leven wordt
reclame iemand aangewreven als een
kwade eigenschap. Men zal het den
Middenstand echter tegenwoordig niet
kwalijk nemen. Reclame is noodig. De
.Middenstand is gedrongen het publiek
diets te maken dat het noodig heeft
wat hij verkoopt.
De bloei van den middenstand is
voor de stad van groot belang. Daar
om verheugt het spr., dat dit hier in
Leiden wordt begrepen. Met genoegen
heeft spr. gehoord, dat de Leidsche
Middenstand bekend staat ver buiten
de grenzen van de gemeente.
De roeping van den winkelier reikt
echter nog verder. Hij moet ppvoe-
dend werken op het publiek. En dan
ontglipt spr. onwillekeurig een ver
zuchting wanneer hij denkt aan de
eentonigheid die zoo dikwijls wordt
aangetroffen. Spr. vraagt of het niet
mogelijk is, dat de Middenstand ook
een tusschschakel vormt tusschen
den huisarbeid en het publiek. Door
het fabriekmatige werk wordt de
scheppende kracht van den huisarbeid
uitgeschakeld.
Verder wijst spr. nog op de ver
plichtingen van den winkelier tegen
over bet publiek. Een goed schaap
herder scheert zijn schapen, maar vilt
ze niet, luidt een Latijnsch spreek
woord. Zoo moet de winkelier ook
doen. Hij moet zijn publiek kooplus
tig houden. De winkelstand moet de
winstmarge niet al te ruim nemen.
Hij moet zorgen dat er geen kapers op
de kust komen,. Bij een toenemende
bevolking is het afzetgebied grooter
maar ook de strijd om bet bestaan en
daar moet rekening mede worden ge
houden.
Verder moet de winkelier niet in de
eerste plaats zijn kracht zoeken in
het etaleeren. Ook dat is een mooi en
nuttig werk. In Amerika, waar spr.
verscheidene jaren gewoond heeft,
heeft men de kunst om een klant te
behandelen grondig bestudeerd. Spr.
gelooft dat dat goede vrucht opleve
ren zal wanneer bet ook bij onzen
winkelstand meer en meer ingang zal
vinden.
Thans is spr. verlangend te zien
wat de winkelstand bier in Leiden
tot stand heeft gebracht en daarom
wenscht hij tenslotte succes op de
poging die gedaan is en verklaart de
winkelweek voor geopend.
Deze rede werd door de aanwezigen
warm toegejuicht.
Vervolgens sprak nog een enkel
woord de heer Ten Cate Brouwer,
voorzitter van de Kamer van Koop
handel, die na het gesprokene door
den eersten magistraat van de stad
hier weinig aan had toe te voegen.
Spr. brengt namens de K. v. K. harte
lijk dank voor de uitnoodiging en voor
de vriendelijke woorden tot hem per
soonlijk gericht. Spr. wijst er op, dat
er in de Rijnstreek over de Leidsche
Winkelstand niets dan lof bestaat.
Vanmiddag enkele winkels bekijken
de, had spr. een groepje menschen,
die een etalage in oogenschouw na
men, hooren uitroepen: „Wat een sor-
teering", en in dat enkele woord lag
veel in. Spr. wenschte alle mededin
gers toe dat van hun voorraad gezegd
zou worden: Wat een sorteering. Spr.
hoopt dat de winkelweek op alle ma
nieren volkomen zal slagen.
Ook op deze woorden volgde een
hartelijk applaus.
Daarna werd een autotocht ge
maakt door Leiden's winkelstraten.
Met een tiental auto's werden de
straten doorkruist. Het was op straat
een verbazende drukte van winke
lende en etalage-bekijkende menschen
en de verschillende etalages gingen
aanj ons oog voorbij als op een rol
prent, zoodat we alleen een algemee-
ne indruk hebben overgehouden. En
die indruk is goed. De Leidsche Win
keliers hebben getoond wat ze kun
nen. Elke etalage heeft iets eigens en
er zijn er onder die waarlijk kunst
stukken genoemd kunnen worden.
Een bezoek aan de winkelstraten is
dan ook ten volle de moeite waard en
we wekken nogmaals onze lezers op
nu eens niet thuis te blijven, maar
door een bezoek aan de winkelstraten
den arbeid van zoovelen te beloonen.
Na de tocht keerde men weder te
rug in de Stadsgehoorzaal, waar de
voorzitter, de heer Simonis nog een
kort woord van dank bracht aan den
Burgemeester en zijn echtgenoote voor
al de moeite die zij zi.ch getroost had
den. De wapenschouw van de eemobi-
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentiën per regel 22'/j cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tariei
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Belangrijkste nieuws in dit Hommer.
Binnenland.
De Leidsche winkelweek.
Windhoos boven Zoeterwoude.
Nieuwe inval bij de Indonesiërs;
twee anrestaties te Leiden.
De Eerste Kamer zendt een adres
van Antwoord op de Troonrede.
De gemeenteraad van Utrecht ver*
mindert het aantal Wethouders.
Telefoongesprekken KootwijkBan
doeng.
Buitenland
Lloyd George luidt de alarmklok
over den economischen toestand van
Engeland.
Nog geen overeenstemming tusschen
Frankrijk en Rusland inzake een
schuld'enregelicg.
Finsch voorstel in zake financieele
hulpverleening aan een aangevallen
staat door de derde commissie van de
Volkenbondsvergadering aangenomen.
—HBBMB
liseerde middenstand was verricht en
Spr. hoopte, dat de verhouding tus
schen de gemeente en den midden
stand goed zou blijven en boodt even
tueel aan het hoofd der gemeente de
hulp aan van den middenstand, waar
van spr. de verzekering gaf dat hij ge
mobiliseerd zou blijven.
Spr. dankte tevens de Wethouders
en den Voorzitter van de Kamer van
Koophandel voor hun meeleven.
Tenslotte dankte Spr. nog degenen
die vrijwillig de auto's voor de tocht
door de stad hadden beschikbaar ge
steld, n.l. de heeren Passchier, Stallin-
ga, Dieben, Straatsburg, Kwestroo,
Rooyakers, de Groot en Vreeken.
De Burgemeester sprak daarna nog
een enkel woord van lof over de pres
taties van den middenstand en sprak
nogmaals den wensch uit dat de win
kelweek een succes zou zijn.
Op onderstaande deelnemers aan
de winkelweek vestigen we speciaal
de aandacht.
Slegtenliorst s Fotowerken (Fa. M.
Bongenaar), Nieuwe Rijn 46, brengt
een zeer artistieke etalage, waarin
bijzonder goed uitkomt de superieure
kwaliteit van de foto's. Een zeer mooie
vergrooting geeft een keurig effect
aan het geheel.
De fa. P. J. Hueber en Schrijvers, N.
Rijn 37, geeft een mooie etalage met
fluweel en peau de peche stoffen. Aan
de achterkant van de winkel zijn de
Leidsche wollen dekens geëtaleerd,
een nieuw speciaal artikel van de fa.
De N.V. D. v. d. Oever, N. Rijn 31, is
een specialiteit in Kleermakers- en
Naaisters-fournituren, wat in de eta
lage duidelijk tot zijn recht komt. Ver
der treft men er aan een rijke sortee
ring lakens en stoffen.
De heer J. P. C. Meerburg, N. Rijn
30, geeft een smaakvolle etalage,
waarin tegenover elkander gesteld
wordt het behang van vroeger en van
nu. wat een zeer mooi effect geeft. De
andere etalage toont moderne meube
len.
Het Bonthuis, N. Rijn 25, toont in
zijn etalage een pracht sorteering pel
terijen,-voor de dames om van te
smullen. Zooals bekend is het Bont
huis een specialiteit in dit artikel. Al
les wordt verwerkt naar e'oen model
len.
De heer W. Zaalberg, Nieuwe Rijn
24, brengt een prachtsortecring.
kachels en haarden, de nieuwste mo
dellen en eveneens een zeer mooie
collectie artikelen op el.ectriteitspe-
bied.
De heer Maks Zweris. Nieuwe Rijn
23, heeft 'een mooie etalage samenge
steld' van de Fanm-tabak, de tabak,
die momenteel veel gevraagd wordt.
Het Boordenhuis (Klaassons), Visoh-
markt 7, toont in zijn etalage een
schitterende collectie hcerenmodear-
tikolen, in het fijne genre. De uitstal
ling ic bijzonder smaakvol.
De heer M. Wolters, Nieuwe Rijn 2,
heeft een speciale etalage van de E.
I'. G. (een uur genot)-sigaren en toont
in de andere etalage rook- en pruim
tabak van eigen fabrikaat.
De Leidsche Ijzerhandel, ^isch-
markt 22, brengt een verrassende sor
teering luxe en huishoudelijke arti
kelen in zijn smaakvolle etalages. Het
is werkelijk de moeite waard daar
oen kijkje te gaan nemen.
De Fa. Wanneé op de Botermarkt
17, heeft een tweetal smaakvol inge
richte etalages waarin aangetroffen
wordt een 'uitgebreide collectie h£b-
ren-modeartikelen. Men ga eens kij
ken.
De fa. Gebr. Hoogendoorn, Boter
markt 23, is druk aan 't verboutven.
