DE TROONREDE
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
NUMMER 223b
COURANT
8,te JAARGANG
DINSDAG 20 SEPTEMBER 1927
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.S0
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Telefoonnummer 2778
Postbox 20 Postgiro 58936 Aangesloten op het Streeknet Lisse
Bij de opening der* Vereenigde zitting van de Staten-Generaal
hield H.M. de Koningin hedenmiddag de volgende rede:
Leden van de Staten-Generaal!
De plechtigheid van dit oogenblik
heeft voor Mij eene meer dan gewone
beteekenis. Mijn beminde Dochter aan
Mijne zijde te zien bij het openen van
Uwe vergadering vervult Mijn hart
met dankbaarheid jegens God, die
Haar leven gespaard en Haar jeugd
In zoo vele opzichten gezegend heeft.
Met erkentelijkheid gedenk Ik de
"Wijze waarop ons volk heeft meege
leefd bij Haar intrede in het openbare
leven.
De algemeene toestand van het land
geeft in menig opzicht reden tot vol
doening.
Dank zij de voortschrijdende verbe
tering in de wijze van bedrijfsuitoefe
ning en ontginning, neemt het voort-
brengingsvermogen van land- en tuin
bouw toe. Weinig loonende prijzen, be
moeilijking van den afzet in den
vreemde en mingunstige weersgesteld
heid leiden nochtans voor sommige
takken van het bedrijf tot niet zeer
bevredigende uitkomsten.
Door handel en nijverheid worden,
ondanks verschillende moedgevende
verschijnselen, nog steeds groote moei
lijkheden ondervonden, niet het minst
door de kunstmatige belemmeringen
die aan het internationaal ruilverkeer
worden in den weg gelegd.
De financieele toestand blijft zorg-
eischend, in de voornaamste plaats,
omdat de zware lasten, op de bevol
king gelegd, de herleving der wel
vaart en de verruiming der werkgele
genheid vertragen.
Met deelneming gedenk Ik de slacht
offers van de ramp, die eenige maan
den geleden opnieuw het oostelijk deel
van ons land teisterde. De spoedige en
milde hulp, die ook nu van vele zijden
verleend werd, was Mij een oorzaak
van vreugde.
Onze betrekkingen tot de andere Mo
gendheden bleven van den meest
vriendschappelijken aard.
Ik vertrouw, dat het mogelijk zal
zijn met den buurstaat België in een
geest van onderlinge samenwerking
een regeling te vinden in een voor bei
de landen aannemelijken zin van de
vraagstukken, die door de verwerping
van het verdrag van 3 April 1925 aan
de orde zijn gebleven. Het samenstel
dier vraagstukken is thans nog het
voorwerp van een nader onderzoek
hier te lande.
In de Organen van den Volkenbond,
In welks Raad ons land geroepen werd
zitting te nemen, dragen de Neder-
landsche vertegenwoordigers naar hun
vermogen bij tot de ontwikkeling van
do organisatie der volkerengemeen
schap.
Van de resultaten der door den Vol
kenbond bijeengeroepen Economische
Conferentie heb Ik met voldoening
kennis genomen-, het verheugt Mij
vast te stellen, dat de aldaar aange
geven richtlijnen der economische po
litiek overeenkomen met die welke
door Nederland worden gevolgd.
Naast de reeds aanhangige wetsont
werpen zullen eenige andere aan Uw
oordeel worden onderworpen.
Daartoe behooren ontwerpen tot wij
ziging van het strafstelsel, o.m. be-
oogende nadere voorzieningen betref
fende de voorwaardelijke veroordee
ling, invoering van de jeugdgevange
nis en krachtiger bestrijding van de
beroeps- en gewoontemisdadigheid; 'n
ontwerp strekkende tot wijziging der
Niet zoo somber als verleden jaar,
dat is de eerste indruk van deze troon
rede.
Verleden jaar was het een voorzich
tig vaststellen van den toestand se
dert Maart van dat jaar ingegaan. Nu
een meer bewust uitwerken van een
program.
In dat opzicht is er verbetering, in
dien men het regeeren van dit Ka
binet als goed mag beschouwen.
Dat de zorgeischende toestand van
de financieele kracht van het volk ge
paard gaat met aankondiging van be
lastingverlaging, zij het ook van
slechts één belasting, stemt toch tot
blijde hoop.
Met spanning zullen velen verwach
ten (jle wet die wijziging zal brengen
in de Gemeentewet, beoogende samen
werking van naburige gemeenten. Zal
daarmede de annexatiezucht worden
bepalingen omtrent de ouderlijke
macht en de voogdij; en een ontwerp
houdende bepalingen betreffende den
rechtstoestand der ambtenaren.
Een voorstel om de uitoefening van
het kiesrecht te vergemakkelijken
voor hen. wier beroep hen noopt ten
tijde van de stemming buitenslands te
vertoeven, zal U spoedig bereiken.
Aanhangig zullen worden gemaakt
een technische herziening van de Ar
menwet, en eene wijziging van de Ge
meentewet beoogende de samenwer
king van naburige gemeenten te be
vorderen.
Een ontwerp tot vervroeging van
den datum waarop het zevende leer
plichtjaar in werking zal treden, zal
spoedig worden ingediend.
Een wetsontwerp tot verlaging der
inkomstenbelasting zal U worden aan
geboden, evenals een technische wijzi
ging van de vermogensbelasting en
één der verdedigingsbelastingen, in
hoofdzaak bedoelende aan ongegronde
verschilpunten tusschen de bepalingen
van die beide heffingen een einde te
maken.
In aansluiting aan de in het achter
liggende jaar tot stand gekomen Comp
tabiliteitswet zal eerlang het ontwerp
van een Bedrijvenwet bij U worden
ingediend.
De voorbereiding van de herziening
der financieele verhouding tusschen
het Rijk en de gemeenten, waarom
trent Mij kortgeleden het rapport der
betreffende Staatscommissie heeft be
reikt, is door de Regeering ter hand
genomen.
Eene aanvulling van de wetgeving
wordt voorbereid ten einde onder alle
omstandigheden de mogelijkheid van
het afsluiten van handelsverdragen te
behouden en hierdoor het vrije ruil
verkeer te bevorderen.
Binnenkort zal aan Uw oordeel wor
den onderworpen het ontwerp eener
Wegenwet.
De indiening van een ontwerp-Elec-
triciteitswet kan worden tegemoet ge
zien.
Voorstellen tot herziening van de
Veiligheidswet en de Invaliditeitswet
zijn in voorbereiding. De ten vorigen
jare reeds aangekondigde herziening
van de Ziektewet, welke aan de in
voering van deze wet moet vooraf
gaan, zal Uwe vergadering spoedig
bereiken.
Op Java en op de Westkust van
Sumatra zijn betreurenswaardige on
lusten voorgevallen, welke dank zij
het doortastend optreden van bestuur,
politie en leger spoedig werden be
dwongen.
Aan het eigen Indische volksleven
zijn deze onlusten vreemd.
Maatregelen zijn genomen om ook
in de toekomst de bevolking tegen
aanslagen op haar welvaart en vei
ligheid te beschermen.
Daarnaast wordt, zooveel de gelde
lijke omstandigheden toelaten. de
cultureele en welvaartspolitiek in Ne-
derlandsch-Indië met kracht voortge
zet.
Met belangstelling wordt uitgezien
naar de vruchten, welke de kortgele
den voor Suriname aanvaarde maat
regelen ten bate van dat overzeesche
gebiedsdeel zullen afwerpen.
De economische toestand van Cura
sao blijft gunstig.
Met den wensch dat Góds milde ze
gen op Uwen arbeid moge rusten,
verklaar Ik de gewone zitting der
Staten-Generaal geopend.
teruggedrongen, mag men vragen. Te
betreuren is dat de regeling van de fi
nancieele verhouding tusschen rijk en
gemeenten zoo vaag wordt aangeduid.
Ter hand genomen zegt nog zoo wei
nig.
Nieuw zijn voorts de Electriciteits-
wet, de wegenwet, de technische her
ziening van de Kieswet voor wat be
treft stemmen door Nederlanders bui
tenslands vertoevende, en regeling van
den rechtstoestand van ambtenaren.
De andere aangekondigde ontwer
pen beoogen alle uitvoering te geven
aan reeds lang als noodig gevoelde
regelingen. Daaronder zijn er van zeer
groote beteekenis, o.a. die tot aanvul
ling van onze strafwetgeving, de han
delswetgeving en de sociale wetten.
Dat de door de economische Confe
ren tie aangegeven richtlijnen overeen
komen met de economische politiek
van Nederland en dit tot verheuging
stemt, kan een onderwerp van lange
bespreking vormen, omdat het in
houdt een massa vragen over ingrij
pende maatregelen, waaromtrent maar
één punt wordt aangevoerd, n.l. het
sluiten van handelsverdragen en vrij
ruilverkeer.
Over de onlusten in Indië wordt te
recht opgemerkt, dat deze buiten het
eigenlijke volksleven staan. Dat mag
wel dubbel onderstreept worden te
genover elke poging die wordt aange
wend om te doen schijnen dat de be
volking door economische ellende tot
revolutie wordt, gebracht.
Dat de troonrede aanvangt met de
inleiding van Prinses Juliana in het
parlementaire leven is meer dan vorm
alleen. Dat heeft groote nationale be
teekenis. Ook nu weer treft de vorm
waarin dit gezegd wordt, welke vorm
zeker wel niet zonder voorkennis van
Hare Majesteit zal gekozen zijn.
Dat op grond van deze troonrede een
vruchtbaar parlementair jaar ver
wacht mag worden, is naar onze mee
ning niet aanvechtbaar.
STADSNIEUWS.
LANDSTORM-FILM
In de Graanbeurs werd gisteravond
weder een ontspanningsavond voor
de herhalingsplichtigen gehouden,
uitgaande van het Chr. Militair Ver
band.
De avond werd geopend door Ds. H.
Thomas, op de gebruikelijke wijze,
waarna hij alle aanwezigen hartelijk
welkom heette. Spr. sprak daarna zijn
spijt uit, dat Gtneraal-majoor F. L.
Duymaer van Twist, voorzitter der
Nat. Landstormcommissie, niet aan
wezig kon zijn, om, zooals het pro
gramma aangaf, een rede over den
Bijz. Vrijw. Landstorm uit te spreken.
De heer Duymaer van Twist is een
man voor de kleine luiden, een man
der boeren van Staphorst en van de
schippers van de. Binnenvaart. Dat is
de man van de Bijz. Vrijw. Lanclst.;
en omdat hij hier niet aanwezig is
kan spr. dat des te guller uitspreken.
Men heeft echter een waardige
Dlaatsvervanger gevonden in kapitein
Boulogne, die de Landstorm-film zal
illustreeren. Spr. dankt hem hartelijk
voor zijn bereidwilligheid. Tevens
dankt spr. den heer Gronsma. decla
mator uit Alkmaar, voor zijn bereid
willigheid om met zijn declamatie de
zen avond op te luisteren; en den
heer Plu met zijn makkers, die voor
de muziek zullen zorgen.
Verder wenscht spr. allen een ge ze
genden avond xoe.
Daarna werd een aanvang gemaakt
met de afwerking van het program
ma.
De heer Plu met zijn strijkje weer
de zich dapper en ook de Vaderland-
sche voordrachten van den heer
Gronsma vielen zeer in de smaak.
Ook over de Landstormfilm kunnen
we kort zijn. Bij verschillende onzer
lezers zal deze film wel bekend zijn.
Eerst werden verschillende tafereel
tjes uit het leven van H. M. de Ko
ningin als prinses gegeven en ook
werden vertoond de feesten ter gele
genheid van den 18den verjaardag
van Prinses Juliana. Daarna werden
eenige tafereelen gegeven van land-
stormdagen enz. van den Bijz. Vrijw.
Landstorm. Kapitein Boulogne gaf
intusschen een prachtige uiteenzet
ting van dit Nationaal Instituut.
Door de electriciteitsstoring ont
stond ook hier eenige stagnatie en
verlieten nogal wat militairen de zaal.
Overigens had de avond echter een
clot verloop en kunnen we ook dezen
avond weer goed geslaagd noemen.
LEIDEN EN 31 OMLIGGENDE
GEMEENTEN IN DONKER.
Gisteravond heeft onze stad eenige
donkere oogenblikken doorgemaakt,
in den letterlijken zin va.i het woord.
Even negen uur gingen plotseling alle
electrische lichten uit, zoowel in de
huizen en gehouwen als op straat en
stonden de electrische trams stil. Ook
31 omliggende gemeenten waren plots
van licht verstoken.
Aanvankelijk scheen het of de sto
ring maar kort zou duren, want na
een korte onderbreking begon het
licht weer flauwtjes te branden. Toen
begon echter de storing opnieuw, wel
ke voor wat Leiden betreft, tot 9.20
uur heeft geduurd.
Het electrische tramvei' eer tus
schen ScheveningenDen HaagKat
wijk en Noordwijk stond tengevolge
van de storing stop.
Zooals begrijpelijk is deelden ook
de bioscopen en de schouwburg in de
gevolgen van de storing. In den
schouwburg, waar het Politieraadsel
werd opgevoerd, was juist een der
entre-actës begonnen,, zoodat de licht-
storing daar alleen maar heeft teweeg
gebracht, dat die iets langer was dan
gewoonlijk en het publiek de gelegen
heid had behalve met het Politie
raadsel zich ook met het raadsel van
de lichtstoring bezig te houden.
In de ziekenhuizen heeft men geen
nadeeligen hinder van de storing on
dervonden. In het academisch zieken
huis was juist de directeur, de heer
Maas, aanwezig. Daar waren met het
oog op eventueele electriciteitsstorin-
gen reeds maatregelen genomen en
werden vanuit een centraal punt
kaarsen naar de verschillende afdee-
lingen gebracht, waarmede men de
ziekenzalen verlichtte.
Het is gebleken, dat de storing is
ontstaan doordat een der turbo-gene
ratoren heeft uitgeschakeld. Door
daarvoor een andere in de plaats te
stellen is het kwaad verholpen. De
oorzaak van de storing was echter gis
teravond laat nog niet bekend.
Tegen"1 halftien was het euvel weer
hersteld. De buitengemeenten had
den daarmede ook weder stroom en
de menschen konden hun kaarsen en
petroleumliclitjes weer wegzetten.
MEERDAAGSCHE OEFENINGEN.
De 2 batterijen van het 3e regiment
vi' dartillerie van hier, die, onder be
vel van kapitein A. E. W. de Jong, te
Nijmegen, oefeningen houden niet de
infanterie aldaar, -vertrokken morgen
naar Ede voor liet houden van oefe
ningen met de I Ie infanteriebrigade.
GESCHENK AAN HET RIJKS
LTHN OGRAPHISCH MUSEUM.
De Minister van Onderwijs deelt
mede, dat het Indisch comité voor
Wetenschappelijk Onderz. te Welte
vreden een verzameling van bijna 500
ethnograpliica, afkomstig van de pyg-
moïde bevolking van Nieuw-Guinea,
aan het rijk ten geschenke heeft aan
geboden, ter plaatsing in het Rijks
Ethnograph -ch Museum alhier.
CENTRALE VERWARMING
HOOGL. KERK.
Ieder herinnert zich de' brand in het
stovenhok van de Hoogl. Kerk. Daar
bij is aan den dag getreden, dat het
toch in onze dagen niet meer aan
gaat om op de ouderwetsehe manier
voor verwarming te zorgen. Men be
sloot tot het aanbrengen van een cen
trale verwarming zooals in de Ooster-
kerk.
Naar wij vernamen is deze verwar
ming thans zoo goed als gereed. Wij
t\\ ijielen niet of deze verbetering zal
zeer worden gewaardeerd.
OFFERVAARDIGHEID.
In de Geref. Kerk a. d. Heerengracht
werden Zondagmorgen drie extra gif
ten gecollecteerd, n.l. voor de armen
2 maal 200 en voor de Kerk 100, sa
men 500.
VRAGEN VAN DEN HEER SIJTSMA.
Door den heer K. Sijtsma is in ver
band met bet omvallen van een schut
ting verleden Zaterdagnamiddag in de
Janvossensteeg en het neerstorten van
een muur van een in slooperij zijnd
pand aan de Oude Heerengracht, hoek
Ververstraat, gisternamiddag aan B.
en W. verzocht daarover nadere in
lichtingen in de eerstvolgende ver
gadering aan den Raad te verstrekken
en met name te willen mededeelen of
er vooraf voorzorgsmaatregelen door
de Bouwpolitie waren genomen en zoo
ja, of deze al of niet behoorlijk zijn
nageleefd.
DE INVAL BIJ DE INDONESISCHE
STUDENTEN.
Naar wij vernemen is de censuur,
welke sedert den inval bij de Indone
sische studenten op de hun per post
toegezonden brieven enz. vanwege de
justitie werd toegepast, sedert eenige
dagen opgeheven.
PROF. KLUYVER 35 JAAR HOOG
LEERAAR.
Woensdag 28 dezer zal het 35 jaar
geleden zijn, dat prof. dr. J. C. Kluyver
aan de Leidsche Universiteit het hoog-
leeraarsambt in de hoogere stelkunde,
differentiaal- en integraalrekening, de
theorie der functiën en de waarschijn
lijkheidsrekening aanvaardde.
JAARBOEK DER UNIVERSITEIT.
Verschenen is bij de firma I. G. van
Doesburgh, alhier, het jaarboek 1927
van de rijksuniversiteit alhier. Hierin
is o.m. opgenomen de samenstelling
van het college van curatoren, bestuur
van den senaat, de besturen der com
missies, die in eenigerlei verband tot
de universiteit staan, alsmede van de
wetenschappelijke inrichtingen en ver
zamelingen enz., overzicht van prijs
vragen, beurzen, de diesrede van prof.
Meijers. den 8 Febr. j.l. uitgesproken,
biogrsphica van de hoogleeraren H. T.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone Advertentien per regel 221/j cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tariei
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentien bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Binnenland.
De Troonrede.
Leiden en omliggende r meenten in
het donker.
Ernstig tramongeluk te Amsterdam
De lUo^soopwot za! vermoedelijk 1
Jan. a-s. in werking treden.
Buitenland
De behandeling van het Fonnaarsch
Roemeensch c^"f'»ct is tot de De
cember-verernd/ring van den Vol^sn-
bond uitgesteld.
De derde commissie uit de Volken-
bondsvergadering heelt het Poolsche
voorstel tot veroordeeling van den
aanvalsoorlog eenstemmig aangeno
men.
Pelletier d'Oisy heeft zijn vliegtocht
rondom de Middellandsche Zee vol
bracht.
Het Amerikaansche Legioen te Pa
rijs.
PKWBH5%H?MZWISBX!lWBrflm'ji''JWI—UI—
de Graaf, J. P. M. L. de Vries, H. G.
Bungenberg de Jong en de heeren dr.
D. J. Steenhuis en R. A. Kern, een ne
crologie. van prof. dr. J. Offerhaus en
dr. J. Pools, verslagen omtrent Je
werkzaamheid van universitaire ver-
eenigingen en de oratie tot overdracht
van het rectoraat van prof. mr. E. M.
Meijers aan prof. A. J. Wensinck, gis
termiddag gehouden.
Als aanhangsel zijn ook nu weer
toegevoegd de Acta L e i d e n s i a,
Academische Bibliographie, uitgege
ven vanwege het Leidsch Universiteits
fonds.
DE OPENING DER R.-K. H.B.S.
(Slot).
Na de rede van den Z.Eerw. Pater
J. H. Keysers voerde nog het woord
de Hoogeerw. pater Provinciaal der
Franciscanen Rogalatus Hazebroek.
die dank en hulde bracht voor het vele
werk, dat tot stand was gekomen en
in het bijzonder dankte voor het vtr-
eerend verzoek, dat de paters Francis
canen de leiding op zich zouden ne
men. Spr. huldigde in het bijzonder
pastoor Beukers aan wiens doortas
tendheid het te danken is, dat de R.-K.
H.B.S. tot stand kwam.
Verder werd nog het woord gevoerd
door den heer J. P Mulder, vice-voor-
zitter der Chr. H.B.S. en door den direc
tour der school, pater drs. de Goede,
die in het bijzonder allen dankzegde
voor den hem verleenden steun en de
medewerking van ouders, leerlingen
en lëeraren vroeg voor het zware werk
dat wacht.
Hierna sprak namens het gemeente
bestuur wethouder A. F. L. M. Tepc>
die het een voorrecht achtte voor rje
stad weer een nieuwe H.B.S. rijk te
zijn en zijn beste wensehen voor haar
bloei uitte.
N'adat namens de ouders 9en kort
woord was gesproken door den heer
J. J. M. Meyers, was de officieele plech
tigheid afgeloopen en werd het gebouw-
bezichtigd.
DE DOORTREKKING VAN DE
HAAGSCHE TRAM.
Naar Het Volk verneemt zijn de
stukken, noodig voor het doortrekken
van de H. T. M.-lijn Den HaagLei
den naar het Plein te 's-Gravenhage,
binnen enkele dagen van Gedeputeer
de Staten te verwachten.
Na ongeveer een maand zal met de
uitvoering der werkzaamheden be
gonnen worden.
DE COLLEGES VAN PRINSES
JULIANA.
Naar wij vernemen, zal Prinses Ju
liana ook de colleges van prof. dr. Al-
bert Verwey over de Nederlandsche
letterkunde en hare geschiedenis vol
gen.
PRINSES JULIANA STUDENTE.
„Het is waarlijk jammer," schrijft
J. B. in „le Temps", dat de brave heer
Berquin niet meer onder ons leeft, om
er stof te vinden voor verhalen voor
kinderen: de geschiedenis van prin
ses Juliana, vermoedelijke opvolgster
op den Nederlandschen troon, die zich
heeft laten inschrijven als studente in
de rechten aan de Universiteit van
Leiden, zou hem een bekoorlijk onder
werp hebben verschaft, tenzij men
die zou willen reserveeren voor de
prentenfabriek van Epinal.
Ze is zoo lief iiï haar eenvoud die
kleine vertelling, het land zoozeer
waardig, waarin zij ontstaat. Prinses
Juliana, die verlangde de colleges der
juridische faculteit te volgen, zich te
laten inwijden in de wetenschap der
DE TROONREDE.