2778
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN en OMSTREKEN
Kan het einde van het jaar.
8e'* JAARGANG ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1927 NUMMER 2228
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden
Postbox 20 Postgiro 58936
Telefoonnummer 2778
Aangesloten op het Streeknet Lisse
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal. i 2.50
Per week1 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Ons nieuwe telefoon
nummer is
Dinsdag 20 September komt de Sta
ten Generaal in vereenigde zitting bij
een en zal naar wij hopen H.M. onze
Koningin op dien dag de Staten Gene
raal openen met de Troonrede.
Wij staan dus nu aan den voor
avond van een nieuw parlementair
jaar.
Dat is wel een geschikt oogenblik
om even achterom te zien wat er al
zoo gebeurd is in het vervlogen jaar.
Dan wijzen wij er in de eerste plaats
op, dat dit het eerste volle jaar van
het intermezzo-kabinet-de Geer is. Als
zoodanig diende het kabinet zich aan,
maar reeds 18 maanden verstreken en
het tijdelijke is meer definitief, dan
voor anderhalf jaar geleden.
Op Donderdag 11 Maart 1926 legde
Jhr. Mr. D. J. de Geer, Minister van
Financiën in de Tweede Kamer zijn
Regeeringsverklaring af, waarin o.m.
de volgende passage voorkwam:
„De politieke vraagstukken, die ver
band houden met de partijgroepeering
zooals die tot dusver hier te lande
heeft bestaan, zullen bl ij venrus-
t e n en gehandhaafd blijven in het
stadium, waarin zij op dit oogenblik
verkeeren.
Geen der leden van het kabinet zal
beschouwd mogen worden, als daarin
vertegenwoordigende de partij, waar
toe hij behoort."
Zierdaar het parool van het „kort
intermezzo, waarin de politieke strijd,
althans van de Regeeringstafel rust",
naar het eigen woord van Jhr. de
Geer.
Dat het woordje „kort", ook vol
gens Jhr. de Geer een rekkelijk begrip
inhield, bleek nadrukkelijk uit het feit
dat hij geen bezwaar heeft gemaakt,
een nieuw zittingsjaar tegen te gaan
en in de Troonrede van Dinsdag 21
Sept. 1926, de clausule van de Regee
ringsverklaring opnieuw werd onder
streept door de aanhaling:
„Op politiek gebied, zal, in afwach
ting van het herstel van normale ver
houdingen, de lijn, in den loop van het
achterliggende zittingsjaar uitgestip
peld, blijven gevolgd".
Ziedaar de eigen woorden van de
zen Chr. Hist, bewindsman, van wien
mag worden verwacht, dat niemand
beter dan hij, in staat was, de bedoe
lingen van het eigen Program te door
gronden.
Bij het optreden van het kabinet, en
ook aan het begin van het nu eindi
gende parlementaire jaar, stelde de
Regeering zich dus een beperkt pro
gramma voor.
De bedoeling van deze regeering
was, om slechts den tijd te vullen tus-
schen het aftreden van het kabinet-
Col ijn en het oogenblik, waarop weer
een meerderheid in staat zou zijn, een
parlementair kabinet voort te bren
gen.
Het zou slechts een tusschenspel
zijn, waarvan de duur niet van het ka
binet, maar van de politieke verhou
dingen zou afhangen.
Het kabinet meende voorts, overeen
komstig zijn karakter, zich te moeten
onthouden van alle voorstellen, die
verband houden met de vroegere par
tijgroepeering.
Alle vraagstukken met een princi-
pieel-politieken kant zouden blijven
rusten.
Men zou zich alleen inlaten met
vraagstukken, in de neutrale zone lig
gende.
Met name werden daarvoor genoemd
verder doorgaande saneering van den
financieelen toestand, het wegen-
vraagstuk. het verdrag met België,
samensmelting der militaire departe
menten, herziening der Drankwetge
ving en unificatie der sociale verzeke
ring.
Zoo gezien inderdaad punten die ge
heel liggen in de lijn van het tijdelijk
karakter van het kabinet.
Hoe is nu die taak volvoerd?
Het zich onthouden van politieke
vraagstukken, is door de regeering
blijkbaar zoo opgevat, dat het zich
slechts onthield in vraagstukken, d>
voor heel de rechterzijde min of meer
als beginselen gelden, maar niet wan
neer dit slechts een deel der rechter
zijde betrof.
Immers, de vervroegde invoering
van den 7-jarigen leerplicht, is een po
litiek vraagstuk, waartegen de anti-
rev. bezwaar hebben, maar dit schijnt
voor de regeering geen beletsel, toch
zulk een voorstel te doen.
Op andere oogenblikken, wanneer
het anti-rev. verlangens betrof, school
de regeering weer achter het inter
mezzo-karakter om iets af te wijzen.
Bij het wetsontwerp op de bestrij
ding van besmettelijke ziekten, ging
de regeering zelfs zoo ver, om het in
termezzo-karakter ook aan de Kamer
te willen opleggen.
De poging van de anti-rev. fractie
om tegemoet te komen aan de gewe
tens-bezwaren tegen vaccinatie, wer
den afgewezen op grond van dit ka
rakter der regeering.
Bevrediging heeft het Kabinet ons
dan ook in dit jaar niet gebracht.
Maar bovendien werkt dit de politiekr
malaise in de hand en is schadelijk
voor de versterking van den invloed
der Christelijke beginselen op het
staatsbestuur.
Gaf het kabinet negatief ons geen
bevrediging, ook positief geeft het
jaar dat achter ons ligt ons geen stof
tot roemen.
Van de unificatie der sociale verze
kering is nog niets te zien.
Wel is een Ziektewet ingediend, die,
hoe noodig op zichzelf, eerder een be
letsel dan een bevordering dezer uni
ficatie zal blijken.
Het wegen-vraagstuk is schijnbaar
de oplossing genaderd.
Practisch is echter het eenige dat
bereikt is, de wegenbelasting, die vrij
zwaar drukt, een monstrum is van on
billijke verdeeling, maar groote weg-
verbeteringen zijn nog slechts perspec
tief.
De militaire departementen worden
samengesmolten, maar de daardoor
verkregen voorcleelen zullen wel niet
zoo groot zijn als men voorspelt en
voorgespiegeld had.
De herziening der drankwet is thans
bij de Kamer, maar niets is er van te
voorspellen hoeveel daarvan terecht
zal komen.
Het verdrag Nederland-België is
verworpen, zoodat op dit oogenblik
over de buitenlandsche politiek der
Regeering weinig te zeggen is. Intus-
schen deed Minister Beelaerts van
Blokland te Genève een krachtig en
sympathiek geluid hooren.
Ten aanzien van de financiën is
eenige belastingverlaging ingetreden,
die echter door de wegenbelasting en
het blijvend maken der rijwielbelas
ting weer voor vele groepen te niet is
gedaan.
Ten aanzien van het onderwijs is
een rapport verschenen, waarvan eerst
moet blijken wat de Regeering daar
van overneemt, en daarna wat zulks
zal blijken te beteekënen.
Alles samen genomen valt de balans
tegen.
Hier is niet alleen, zelfs niet in de
eerste plaats de Regeering een verwijt
van te maken. Allerlei oorzaken wer
ken hier toe mede. Maar een ïntermez-
zo-regeering is noch principieel te ver
kiezen, noch zooals nu blijkt ter af
doening van onderwerpen, die anders
waren blijven liggen.
Wat zal het nieuwe parlementaire
jaar 19271928 ons brengen?
Stoute verwachtingen hebben wij
niet. De troonrede kan heel veel pun
ten van die van 21 September 1926 ver
melden.
Moge het in het komende parlemen
taire jaar gelukken meer daarvan af
te doen. Inzonderheid dat onze wel-
vaartspolitiek en met name onze han
delspolitiek in het nieuwe jaar in vas
te banen geleid moge worden. Dat
vooral daar het hopeloos fatalisme
„voor krachtig doelbewust streven
plaats moge maken.
V Ook revolutionair.
Van Antirevolutionaire zijde heeft
men nimmer gejuicht over de groote
daden van het fascisme, zooals dat in
Italië van groote beteekenis te gewor
den.
Zeker, het fascisme in Italië heeft
goed werk geleverd. Dit valt niet te
ontkennen. Het communisme is terug
gedrongen. De orde heerscht er on-
berispelijker dan in menig ander land.
Er zijn zelfs eenige jaren van be
trekkelijke welvaart geweest.
Maar ook blijkt dat dit regeerings-
stelsel zich zeer slecht verdraagt met
de volksvrijheden. Verschillende wet
ten worden uitgevaardigd waartegen
een groeiend verzet zich openbaart.
Zoo is thans een verordening afge
komen, waarbij allerlei bepalingen ge
troffen zijn omtrent de vestiging van
bedrijven. Industrieën met meer dan
honderd personen hebben de machti
ging noodig van het aangewezen de
partement. Daartegen openbaart zich
ernstig verzet.
Ook wil de regeering verband schep
pen tusschen productie en verbruik.
De fascisten ijveren voor den corpora
tieven staat. In wezen is dit staats
socialisme. Tusschen Rusland en Ita
lië is op dit gebied der regeeringsbe-
voegdheden in dezen menig punt van
overeenstemming.
Meer en meer begint men in Italië
in te zien, dat achter dit fascisme van
Mussolini het oude socialisme zit. De
staat zal alles doen. Maar dat alles
doen, loopt uit op het bevoordeelen
van bepaalde groepen.
Voor ons is ook het fascisme revo
lutionair omdat het met het bestaan
de, historisch gewordene, slechts reke
ning houdt zoover het in zijn stelsel
past.
STADSNIEUWS.
Ds. H. THOMAS.
Op aanstaanden Maandag 12 Sept.
zal het 30 jaar geleden zijn, dat Ds.
H, Thomas, pred bij de Geref. Kerk
alhier, zijn intrede deed in zijn eerste
gemeente, te Purmerend. Acht jaren
diende Z.Eerw. deze gemeente, daarna
8 jaren die van Berlicum, en sedert
1913 de Geref. Kerk te Leiden. A!
wordt een 30-jarig jubileum gewoon
lijk niet in het openbaar gevierd,
meenden wij toch dezen dag niet on
opgemerkt te mogen laten voorbijgaan
daar Ds. Thomas als geliefd prediker
en als voorzitter der Chr. Oranjever-
een. een groote plaats in veler hart
heeft gekregen. Worde hij voor de Ge
ref. Kerk alhier nog tot rijken zegen
gesteld.
PROF. STORM VAN LEEUWEN.
Prof. dr. W. Storm van Leeuwen
hoogleeraar alhier, zal ter gelegenheid
van de opening van een inrichting tot
onderzoek van tuberculose in het Op-
pendorfer ziekenhuis te Hamburg een
voordracht houden over de resultaten
van zijn onderzoek betreffende asthma
en tuberculose.
BIJZONDERE DIENST IN DE
PIETERSKERK.
Gisteravond werd in de Pieterskerk
een samenkomst met militairen gehou
den, uitgaande van het Alg. Comité
voor ontspanning voor Herhalingsoefe-
ningsplichtigen en aangeboden 'door
de Leger- en Vlootpredikanten.
Het kerkgebouw was geheel gevuld,
hoewel natuurlijk voor drie kwart met
burgers. Ook de burgemeester van on
ze stad, mr. A. van de Sande Bak-
huijzen was tegenwoordig, benevens
wethouder Reimeringer en vele burger
lijke en militaire autoriteiten.
Ds. F. G. Petersen, Legerpredikant,
opende de bijeenkomst, liet zingen Ps.
68 10 en ging voor in gebed. In zijn
kort openingswoord riep spr. alle aan
wezigen een hartelijk welkom toe, in
zonderheid de militairen, voor wie de
ze samenkomst belegd is, maar ook de
burgers en verder speciaal den Bur
gemeester, de commandanten en offi
cieren, de plaatselijke predikanten en
de vertegenwoordigers van militaire
vereenigingen.
Daarna werd een aanvang gemaakt
met de afwerking van het rijke pro
gramma. Behalve de muzikale num
mers, stonden daarop een tweetal toe
spraken, allereerst een toespraak door
Ds. F. G. Petersen en verder een toe
spraak van Ds. A. D. Meeter over „Een
goed krijgsknecht".
Ds. Petersen begon met te zeggen
dat men hier in Leiden nog wel van
de soldaten houdt. Er is een tijd ge
weest, dat men de soldaten scheel aan
keek, hen links liet liggen en hen be
schouwde als minderwaardige wezens.
Spr. vertelt daarvan een frappant
staaltje. Dat was echter in den tijd dat
men plaatsvervangers kon huren. On
ze tijd is een gansch andere. Spr. wekt
de burgers op veel toenadering tot de
militairen te toonen. Zij geven zich
ook voor anderen. De soldaten wekt
spr. op zich te gedragen als nette men-
schen, opdat niemand zich over hen
behoeft te schamen. Spr. wijst verder
op de historie van het kerkgebouw,
waarin men vergaderd is. Hier in dit
kerkgebouw is God gedankt toen Stad
houder Willem III met een hand
jevol dapperen de Franschen verjoeg.
De God van toen is nog dezelfde en
Hij kan nog dezelfde wonderen ver
richten. De Koningin moet in 1918 ge
zegd hebben, dat Zij voor zich niet
bang was, dat Zij haar kroon zou ver
liezen, maar voor haar dochter vrees
de zij zeer. Wij echter roepen het uit:
Ook Juliana zal regeeren.
Ds. Meeter begon met te zeggen, dat
hij het heerlijk vond, dat de soldaten
aan den oproep gehoor hadden willen
geven om dezen avond in het midden
der gemeente door te brengen. Spr.
wees er verder op, dat hij wil spre
ken over „Een goed krijgsknecht",
niet omdat hij dezen avond theorie wil
geven, maar om er op te wijzen, dat bo
ven alle Koningen staat de Koning der
Koningen, aan Wien ook van deze
veertien dagen rekenschap moet wor
den gegeven. In den brief van Paulus
aan Timotheus, komt de uitdrukking
voor: Een goed krijgsknecht van Je
zus Christus. Hij is Koning, overal,
ook in de kazerne en voor Hem moe
ten we als goede krijgsknechten strij
den. Er is veel aan te merken op het
militaire leven. Maar gij moet bewij
zen, aldus spr., dat slechts hij een
goed krijgsknecht is, die een krijgs
knecht van Jezus is. Voor wie een
krijgsknecht van Jezus is, komt het
er niet op aan of hij veertien dagen
of veertien maanden moet dienen. De
Apostel zegt in de bedoelde tekst er
bij, dat zulk een krijgsknecht verdruk
kingen zal lijden. Die verdrukkingen
zullen komen van de wereld en ons
eigen booze hart. Onze Koning Jezus
heeft echter ook verdrukkingen ge
kend. Maar in dat alles is Hij meer
dan overwinnaar geweest. En dat is
voor ons de groote troost. Aan Jezus
moeten we Vasthouden. Verdrukkin
gen brengen ons op de knieën en dicht
bij Jezus. Spr. wenscht de militairen
toe dat zij goede krijgsknechten van
Jezus mogen zijn. Bij de belegering
van een stad in de oudheid, stuurden
de inwoners van die stad op een vraag
om zich over te geven, een pijl, waar
op stond: „Regem Habemus". Zoo ook
zeggen wij: „Wij hebben een Koning'
en daarmede zeggen wij alles.
Wat het muzikale gedeelte betreft,
kunnen we kort zijn. Een drietal klin
kende namen kwamen op het program
ma voor, n.l.: Ger. Ie Cointre, Den
Haag, zang; Lffuis de Ruyter, Delft,
viool, en Leo Mens, onze stadgenoot,
orgel.
De indruk, die de muziek in de
machtige gewelven op ons maakt is-
overweldigend. Er waren momenten
van innig kunstgenot. Vooral de ge
dichten van Guido Gezelle op muziek
gezet door Cath. v. Rennes, waren roe
rend mooi.
Aan het einde van den avond dank
te Ds. Petersen alle medewerkers voor
dezen avond en alle aanwezigen voor
hun tegenwoordigheid en las het pree
gramma van de volgende avonden
voor.
Ds. Meeter sloot met dankgebed na
dat nog staande gezongen was Gezang
96: „Hallelujah! eeuwig dank en eere".
Aan den uitgang werd een schaaF
collecte gehouden voor het militair Te
huis aan den Morschweg.
VAKAVONDSCHOOL VOOR VOL
WASSENEN.
Blijkens de advertentie in dit blad,
bestaat op 26, 27 en 28 September a.s.
weder gelegenheid zich te laten in
schrijven voor de Vakavondschool
voor Volwassenen, verbonden aan de
Ambachtsschool alhier.
Het doel van dezen cursus is, diege
nen welke in de verschillende vakken
werkzaam zijn, gedurende enkele
avonden per week meer kennis bij te
brengen. In hoofdzaak wordt les ge
geven in vakteekenen, welke lessen
ten doel hebben de vaklieden een tee-
kening beter te leeren lezen en begrij
pen. Bovendien worden voor enkele
vakken praktische lessen gegeven,
waarbij de deelnemers hun praktische
vaardigheid kunnen verrijken. 'Wij ra
den een ieder, die bij het bovenstaan
de belang kan hebben, aan op genoem
de avonden zich bij den Directeur der
school te vervoegen, die gaarne bereid
is alle inlichtingen te verstrekken.
DE 3 OCTOBER-MARKT.
Zooals bekend is, mogen, ter gele
genheid van het a.s. 3 October-feesl
te Leiden, met kramen, karren e.d.
geen standplaatsen meer worden inge
nomen op Rijnsburgersingel, Steen
straat. Stationsweg en andere straten,
bij verordening daarvoor niet aange
wezen.
Op de 3 October-markt, waarvoor
zijn aangewezen de Beestenmarkt.
Nieuwe Beestenmarkt en le Binnen
vestgracht, worden plaatsen uitgege
ven voor zoover de ruimte dit toelaat,
onder inachtneming der volgende be
palingen:
1. De aanvragen om plaats moeten
uiterlijk vóór 27 September a.s. ten
kantore van den Markt- en Haven
dienst, Aalmarkt, zijn ingezonden;
2. De grootste lengte en breedte der
te plaatsen kramen of karren mogen
niet meer bedragen dan resp. 5 en 2
Meter;
3. Het marktgeld bedraagt 0.50 por
M2 per dag;
4. Gegadigden vervoegen zich op 3
October a.s. des morgens te 7 uur aan
het marktkantoor (onder do klok! op
de Nieuwe Beestenmarkt, alwaar aan
hen, die tevoren schriftelijke aanvra
gen hebben ingezonden, zoo mogelijk,
plaatsen zullen worden aangewezen;
5. Vleeschwaron worden in geen en
kele vorm toegelaten. Hieronder ook
ADVERTENTIE -PRIJS
Gewone Adverientiën per regel 22'/» cent
Ingezonden Mededeelingen dubbel tarief
Bij contract belangrijke reductie
Kleine Advertentiën - bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden da
gelijks geplaatst ad. 40 cents
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De heer H. Colijn is benoemd tot
voorzitter der Volkenbondsconferentie
voor in- en uitvoerverboden.
De opening der Dahlia-tentoonstel
ling te Haarlem.
De aankomst van Prinses Juliana te
Katwijk.
Buitenland
Rede van Stresemann ter Volken-
bondsvergadering.
Een nieuwe motie der Polen.
Toenemende werkloosheid in de Ver.
Staten.
Een gift van viji millioen uit Ame
rika voor de Volkenbondsbibliotheek.
Het Britsche vakvereenigingscon-
gres neemt ©en protestmotie tegen de
vakveresmgingswet aan.
begrepen broodjes met vleesch, worst
jes in 't zuur e.d.);
6. Vermakelijkheden, waaronder
touwtrekken, vischvangen, loterij, rad
van avontuur, ook weegschalen enz.
enz. worden onder geen beding toe
gelaten;
7. Voor deze nieuwe markt gelden
verder alle bepalingen, t.a.v. de ove
rige markten bij verordening vastge
steld.
LOCAAL RIJKSTELEFOONNET
LEIDEN
Opgaaf van nieuwe aansluitingen in
de maand Augustus 1927.
2364 Achillis T. W„ aannemer bouw
werk, Paul Krugerstraat.
2341 Arnold, manufacturen Company
N.V.. Rijn- en Schiekade 124.
2336 Brinks M., Turfmarkt 11.
2378 Cornelissen F. J., Heeren- en Da
meskapper, toiletartikelenhandel,
Breestraat 148.
2369 Draaver W„ Z.W. Singel 16.
2379 Duijnstee A. J. W.. L. Straatweg
15.
2374 Gem. Leiderdorp, gein. opzichter
arbeidsbemiddeling en beambte
waterleiding, Dorpstraat 101 Ldd.
2368 Glasslijperij Glasverzekering Ge-
br. Dullaart, Langegracht 33.
2384 Hilbrands R., Emmalaan 46, Ogt.
2373 Kooyman K. Arts, Koninginne-
laan 5, Ogt.
2376 N.V. Beutre en Braams, aanbouw
St. Elisabeth Ziekenhuis, Hooi
gracht 1517.
2380 Rusthuis „Zonneweelde", Zr. B
CosterRoos, Rijnsb.weg 171.
2358 Sprey M., Papengracht 26.
2363 Taverne G., metselaar en aanne
mer, N. Beestenmarkt 4.
2375 Trianon Theater, Dir. J. Diks,
Breestraat 31.
2377 Vereeniging van Vrouwelijke Stu
denten. Steenschuur 21.
2352 Zurloh v. d. Ivroft Mevr. M., Bree
straat 130.
POSTERIJEN.
Lijst van onbestelbare brieven en
briefkaarten van welke de afzenders
onbekend zijn, terug ontvangen in de
2e helft van de maand Augustus 1927.
Brieven Binnenland. Baart,
Alhier. Brunnings Koos. Rijnsburg.
Bureau v. d. Blad, Amsterdam.
Bureau Haagsche Courant. Haag. -
Clievers toffee en Caramelfabr., Rot
terdam. Commissaris, Fnao Dijk
W. van, Oegstgeest. Esmond Mej.
van, Haag. Frank Me.i. E., Am
sterdam. Hasselbarh Mei. F., AneF
doorn. Kersen Mej. C., Oud Beijer-
land. Kornegoor A., Den Helder..—
Opper Mevr. P. M. van. Den Haag.
Poot Mej. T., Amsterdam. Rivière
H. la, Heelum. Sun Maid Baisin
Growers. Amsterdam. Uitgevers
Mij.. C. Misset, Doetinchem. Visser
K. A., Schiedam. Visser, agent L.
D.. Oegstgeest
Briefkaarten Binnenland.
Ates fam. G.. Leiden. Beer A. J. de
Helder. Braakenburg Mevr., Am
sterdam. Buitenbeek Mej. C„ Om
men. Guiie Madelle. Den Haag.
Hoefnagels Mej. H.. Rotterdam.
Koppen Mei. H„ Haag. Meijer Mevr.
J., Amsterdam. Mathot L. H. Am
sterdam. Rooderkerk Greta, Leiden.
Verdegaal Paul. Alhier. Vonk
schipper Jacob, Leiden. Weeling H.
G.. Haag. Weeren W. van. Voor
schoten.
Brieven Buitenland. Llewel-
lijn Miss, Bievitz. Roose Mej. Joh.,
Lausanne. Suringar Madam, Locar
no. Widswitsch Jozef, Wien.
Briefkaarten Buitenland.
Onleesbaar, Zuist Duitschland. Au-
dretsch L. D., Soldd. Bruining Mad.-
elle, Villard. Groot v. d. Hagt, Die-
kirch. Hagmeijer C„ Batavia.
