CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 8sle JAARGANG NUMMER 2222 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal 2.50 Per weck 049 Franco per post per kwartaal i 2.90 BUREAU: Hooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 221/» cent Ingezonden Mededeeiingen, dubbel Uriel Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbetaling van ten Hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent. Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Betreurde uitspraken. Onlangs is door den „Provincialen Bond van Afdeelingen van de Geref. Vereen, voor Drankbestrijding in de Provincie Groningen" een brochure verspreid getiteld: Dr. A. Kuyper Sr. als drankbestrijder. In dat boekje wordt de historie verhaalt op welke wijze Dr. Kuyper allengs er toe kwam om practisch voor geheelonthouding propaganda te maken. Dat boekje begint met twee uitspra ken van Dr. Kuyper, de eene van 1880 de andere van 1919 tegenover elkan der te plaatsen. De eerste luidt: „Uilenspiegel, zelden aardig, heeft voor dien feestdisch gezegd, dat die Gereformeerden er geen menschen naar waren om water in hun wijn te deen. En dat is ook zoo. Bij c!en chocoladeketel en de water en melkkaraf kweekt ge geen geslacht van kloeke Calvinisten." De tweede uitspraak luidt aldus: „Het wordt toch meer dan tijd, om met het oog op anders niet te stuiten misbruik, ons zelf tijdelijk bij de Tee totalers (geheelonthouders) aan te slui ten. Wij zijn in Nederland vergiftigd en dit drankgif bant ge niet, of ge moet, tijdelijk althans, ook zelf den drank uit uw huls en van uw tafel weren." De schrijver. Dr. H. Enserink van Zuidwolde, wijst er op, dat de eerste uitspraak later betreurd zal zijn, maar dat men niet vergeten moet, dat zij werd neergeschreven naar aanleiding van critiek dat er aan den feestdisch der Vrije Universiteit wijn gebruikt was. Deze uitspraak van Dr. Kuyper is schandelijk misbruikt. Ds. Enserink toont, aan de hand van Kuypers Heraut-artikelen over Geheelonthouding, aan dat hij welis waar toen nog gekant was tegèn ge heelonthouding, maar dat hij geens zins bedoelde alcoholgebruik aan te moedigen. Was hij niet voor geheelonthouding, hij was tegen alcoholisme. Dr. Kuyper had bezwaar tegen ge heelonthouding, omdat hij verband daarmede zag met allerlei heidensche ascese. Naar Gereformeerd belijden zit de zonde niet in de stof maar spruit uit de ziel voort. Dr. Kuyper meende dat de Kerk door prediking en tucht het alcoholis me moet bestrijden. Dr. Kuyper wilde houders van drankherbergen van het H. Avondmaal weren. Voorts meende hij, dat de maat schappelijke organisaties tegen het drankmisbruik zich moeten opmaken. Dr. Kuyper bleef zich tegen geheel onthouding verzetten tot omstreeks het jaar 1898. Toen, na zijn Ameri- kaansche reis, prees hij de Amerikaan sche geheelonthouding. In 1900 ging hij zelfs een Geref. vereeniging voor drankbestrijding aanbevelen. Volledige kentering kwam toen hij als minister de drankwet-Kuyper. la ter zoo berucht gemaakt, verdedigde. In 1914 verdedigde hij in de Stan daard de plaatselijke keuze. Is hij in 1916 in zijn Anti-revolutio naire Staatkunde nog weigerend, op 15 Oct. 1919 schreef hij in de Standaard een driestar, .waarin hij uitdrukkelijk geheelonthouding aanbeveelt. Aan de ze driestar is de bovengenoemde twee de uitspraak ontleend. Terecht wordt deze laat9te uitspraak van Dr. Kuyper aangehaald als be slissend. Hetgeen de groote leider een jaar vóór zijn dood over deze ma terie schreef, mag voor ons van waar de gerekend worden, zoodat het de be denkingen tevoren geuit, zooal niet geheel wegneemt, dan toch van hun tegenstrevende strekking berooft. Een soortgelijke gedachtenloop als bij Dr. Kuyper treffen wij ook aan bij Dr. Schaepman. Van hem is bekend, dat hij oordeelde dat -'n Nederlandsch werkman recht had op een paar bor rels per dag. Toen in 1881 minister Modderman een wetsontwerp tot regeling van den kleinhandel in sterken drank en tot beteugeling van openbare dronken schap indiende, was Dr. Schaepman een van de tegenstanders. De tegenstand sproot bij hem wel is waar vooral voort uit het bezwaar dat de staat op deze wijze ging zedemees- teren, maar hij betoogde daarbij toch ook, dat in het zuiden een pierenver- fchrikkertje, een afzakkertje, of een ".taapmutsje, of hoe ze het ook noe- men, nog zoo kwaad niet was. Bij de discussie in de Kamer kwam het toen tusschen Dr. Schaepman en den heer Sickesz tot een eigenaardige discussie, toen laatstgenoemde betoog de dat zijn arbeiders zich beter bevon den bij een stuk spek dan bij een bor rel. Schaepman vroeg toen met eenige spot of de heer Sickesz ook het oor deel zijner arbeiders gehoord had. Spr was overtuigd dat deze van bemoeials een afkeer hadden. Ook Dr. Schaepman heeft later be rouw gehad over dit Kamerdebat. Een zijner studenten heeft, misschien niet geheel buiten zijn invloed, deze bor relrede in de Kamer weerlegd in een proefschrift over: „Criminaliteit en Drankmisbruik". Ook in Roomsche kringen is -men later tot bestrijding van den sterken drank gekomen. Maar voor ons van het meeste ge wicht is dat beide groote mannen een maal een woord spraken waar zij la ter diep berouw over hadden. Voor ons een les om te onthouden. Verbetering. Men vestigt er de aandacht op dat in onze driestar van Donderdag 1 de zer: „Een tegenspraak" ten onrechte sprake is van de „Nieuwe Meerbode", dit moet zijn „De Maas- en Schelde- bode". Met dank voor de opmerking zij de fout hiermede hersteld. H. J. BLOMMENDAAL. 1852 5 September 1927 Het zal geen bevreemding wekken, als wij, als A.R. dagblad, staande aan den vooravond van 's heeren Blom- mendaals 75sten geboortedag, welken hij a.s. Maandag 5 September hoopt te vieren, een woord van hulde en waardeering wijden voor alles wat hij in zijn leven, naar de mate der gav3 zijner krachten voor de komst van Gods Koninkrijk heeft kunnen en wil len doen. Het feit, dat de heer Blommendaal een voornaam deel van zijn leven aan het kerkelijk leven wijdde, is voor ons, als politiek orgaan, geen bezwaar hem als christen, als anti-revolutionair, als gereformeerde op zijn 75sten geboorte dag de warme blijken onzer sympa thie te toonen. Te minder niet, omdat de heer Blom mendaal zelf, hoewel van harte de Geref. belijdenis toegedaan, nooit ver keerde kerkistische neigingen heeft vertoond, maar integendeel in heel zijn welbesteed leven een ruim stand punt heeft ingenomen en zoowel bin nen als buiten de kerkelijke grenzen, een reeks van vrienden en bekenden telt met wie hij eenzelfde geloof deel achtig is. Man van zeldzame toewijding voor alles wat de zaak des Heeren betreft, vriendelijk en hulpvaardig voor ieder die zijn hulp begeert, voorkomend voor elk, jong of oud, rijk of arm, heeft hij in de stad zijner inwoning en ver re daarbuiten een geheel eigen positie ingenomen en geniet hij een reputatie als weinigen. 'We zeiden het reeds, de heer Blommendaal bewoog zich en be weegt zich nog, trots zijn den laat- sten tijd wel wat geschokte gezond heid, het meest en het liefst op het terrein van het kerkelijk leven, maar dit peemt niet weg, dat hij, vooral in vroeger jaren een belangrijk stuk maatschappelijk werk heeft mogen helpen tot stand brengen. Bij al zijn arbeiden komt de groote liefde voor den dienst des Heeren steeds aan het licht en zij, die hem in zijn werken en handelen hebben mo gen gadeslaan, kunnen getuigen met hoeveel opofferingen en op welk een nauwgezette wijze hij zelfs nu nog in den grijzen ouderdom, zijn taak en roeping in dienst van God vervult. De heer H. J. Blommendaal werd 5 September 1852 te Leiden geboren en heeft zijn gansclie leven te Leiden ge woond. Na opgeleid te zijn als goud smid trad hij op 17-jarigen leeftijd in dienst bij de firma van Kempen te Voorschoten en was daar tot zijn 40ste jaar onafgebroken werkzaam. In 1892 had onverwachts een ingrij pende verandering in zijn leven plaats. God leidde zijn weg in een richting, welke voor zijn verdere leven van on schatbare beteekenis is geweest. Ter toelichting hiervan diene her innerd, dat in 1891 op initiatief van onzen onvergetelijken leider, Dr. A. Kuyper, te Amsterdam het eerste Chr. Sociaal Congres werd gehouden, uit gaande van het Werkliedenverbond „Patrimonium". Met deze sociale actie leefde ook de heer Blommendaal van harte mede; hij behoorde tot de bezoekers van dit congres. Als rechtstreekse!» uitvloeisel uit het Sociaal Congres wer<J in 1892 op ini tiatief van wijlen de heeren W. Hovy en A. E. van Kempen, opgericht de Chr. Patroonsvereeniging Boaz. Een organisatie, welke ten doel had betere sociale toestanden onder de arbeiders te scheppen. De sociale nood was in die dagen hoog geklommen (dat was wel zonneklaar gebleken op hei gehouden congres) en het eert onze Christen voortrekkers, dat zij eigener beweging een poging cleden om het lot der ar beiders, dat vooral in het Noorden des lands zoo schreiend was, te verbete ren. Om <leze actie der Chr. patroons over het geheele land te propageeren, werd besloten een vasten agent aan te stellen, die door persoonlijk bezoek of door op te treden in vergaderingen, trachten zou patroons van Chr. le vensopvatting tot toetreding bij Boaz op te wekken. En nu viel den heer Blommendaal de eer te beurt, door de heeren Hovy en van Kempen te worden uitgenoo- digd, als agent van Boaz dezen arbeid aan te vatten. Niet aanstonds was de heer Blom mendaal bereid die taak te aanvaar den. Hij zag tegen dezen arbeid ont zaglijk op. Maar zooals steeds, het be ginsel dreef hem. en onder biddend opzien tot God aanvaardde hij dezen werkkring. En na 6 jaar noesten arbeid, was de Chr. Patroonsvereeniging Boaz uitge groeid tot een vereeniging van 3700 leden en dat in een tijd toen het orga nisatieleven nog maar nauwelijks ge kend werd. Dat is het werk geweest van den heer Blommendaal! Gaarne had het bestuur van Boaz hem na deze actie voor anderen ar beid willen behouden, o.a. voor de op richting der Boazbanken,. doch hier voor voelde de heer B. zich niet be kwaam. Zijn kracht lag in beginselarbeid; dat heeft hij getoond. En toen hij in 1898 afscheid nam van dezen arbeid* werd hem door het bestuur van Boaz als blijk van waar deering een mooi huisorgel ten ge schenke aangeboden. Wij zullen niet gewagen van de vele teleurstellingen en moeilijkheden wel ke de heer BI. in dezen arbeid heeft te overwinnen gehad. Veeleer willen wij, naar den zin van den jubilaris, roemen in de vele zegeningen, die God hem in dezen werkkring schonk. Een schat van menschenkennis en levenswijsheid heeft hij bij dezen ar beid mogen opdoen, welke hem voor zijn verdere leven tot groot nut is ge weest. Vooral voor de vervulling van het ouderlingenambt, bezit de heer Blom mendaal kwaliteiten die men bij slechts weinigen aantreft en die hem steeds in alle kringen een goede en- trée verschaffen. Sedert 1904 dient de heer Blommen daal de Geref. Kerk van Leiden als ouderling en hoevelen hij in dagen van rouw en smart tot troost is ge weest en in tijden van blijdschap zich een deelgenoot heeft betoond, is niet te beschrijven. Als een leesbare brief van Christus, zooals de Schrift zegt, heeft hij onder ons gewoond en gewerkt en nog, niet tegenstaande zijn 75 jaren, gaat zijn hart naar dezen geestelijken arbeid met onverdroten ijver uit. Stipt en ordelijk, zoowel in zijn maatschappelijken als kerkelijken ar beid, heeft hij getoond te zijn een man op wien men rekenen kan, die aller achting waardig is. En wij twijfelen dan ook niet, of op a.s. Maandag 5 September, als de heer Blommendaal zijn 75sten levensjaar voltooid mag zien, zullen zijn vele vrienden en bekenden hem gaarne de blijken hunner genegenheid toonen. Ook wij scharen ons gaarne onder hen en bieden den jubilaris bij dit kroonjaar onze hartelijke gelukwen- schen aan. Moge de Heere hem in den avond stond zijns levens met Zijne gunst en goedertierenheid omringen, opdat het bij hem „ten tijde des avonds licht moge zijn". K. STADSNIEUWS. AVONDTEEKENSCHOOL NED. R.-K. VOLKSBOND. Gisteravond werd in het gebouw van den R.K. Volksbond aan de Steen- schuur alhier de tentoonstelling ge opend van het werk der leerlingen van de Avondteekenschool uitgaande van den R.K. Volksbond over den cur sus 1926— 1C27 Namens het gemeentebestuur waren aanwezig de wethouders, de heeren Sanders en Splinter. De voorzitter, de heer J. Nyhuis hield een openingsrede, waarin opge nomen het beknopt jaarverslag, die we hier eenigszins verkort opnemen. Wederom is het mij als voorzitter van de afdeeling Leiden van den Ne- derlandschen R.K. Volksbond een zeer aangename taak, u een kort verslag te mogen doen van den cursus 1926 1927 van onze Avondteekenschool, om daarna de tentoonstelling van de door onze leerlingen gemaakte teekeningen en ^°ut- en marmerstalen te openen. A s daartoe over te gaan, zij het m. de allereerste plaats vergund, u Mijnheeren wethouders hartelijk welkom te heeten. Wij weten het, onze school heeft uw algeheele sympathie, uw aanwezigheid is ons wederom een bewijs daarvoor. Wij danken u voor uw, ook in den afgeloopen cursus ver leende medewerking en vertrouwen daarop steeds te kunnen blijven reke nen. Ook ónze geestelijke adviseur, mijn medebestuurders, directeur en leera ren, vertegenwoordigers van andere organisaties, en onze onderafdeeling en ouders en voogden van onze leer lingen, oud-leerlingen en leerlingen, allen welkom op deze voor onze af deeling een onzer meest belangrijke bijeenkomsten. Uit het zeer uitvoerige verslag van onzen directeur heb ik als het meest voor u belangrijke aangestipt: Aan onzen leeraar voor handteeke- nen, vakteekenen aan schilders en typografen, rechtlijnig teekenen, enz., den heer H. J. Valk, werd op 1 Octo ber 1926 wegens diens benoeming tot leeraar aan de Kunstschildersschool te Arnhem, eervol ontslag verleend; ik zeg hem hier alsnog dank voor de goe de diensten door hem bewezen gedu rende 1 October 19181 October 1926. In de plaats van den heer Valk. werd uit een achttal sollicitanten tot leeraar in rechtlijnig teekenen enz. be noemd de heer H. P. J. de Rooy, in 't bezit van de N. O. akte N5 en Èlectro Technisch ambtenaar aan de Stede lijke fabrieken van Gas en Electrici- teit te dezer stede. Nog steeds hebben de reeds gerui- men tijd gevoerde besprekingen en on derhandelingen ter verkrijging van een andere school, één met meer les lokalen, afzonderlijk bureau voor den directeur, beter comfort, enz. enz., niet geleid tot goede resultaten en hebben wij dientengevolge het schilderen met ingang van 1 October 1926 moeten onderbrengen in een door ons, met toestemming van den Minister van Onderwijs, gehuurd lokaal van de Ka tholieke Sociale actie, Steenschuur 17, alhier. Wafc nu het leerlingenaantal betreft, kan ik u mededeelen, dat dit bedroeg 233, waarvan 116 tot den R.K. en 117 tot den Prot. godsdienst behoorden, terwijl 62 van het aantal leerlingen woonden in 18 gemeenten, liggende om onze stad Leiden. In deh loop van den cursus verlie ten 15 leerlingen om verschillende re denen de school, zoodat hun aantal op 31 Maart 1927 nog 218 bedroeg. Wij tel den: drie eerste, drie tweede, vier der de, vier vierde, en vier voortgezette vierde, of totaal 18 klassen. Het onderwijs omvatte: Ned. taal, rekenen, meetkunde, vormleer, projec tieleer, handteekenen, rechtlijnig tee kenen, projectieteekenen, vakteekenen en hout- en marmerschilderen, ter wijl per week 121 lesuren werden ge geven en in 't geheel 2915 teekeningen en 16 hout- en marmerstalen werden gemaakt. B e vorder d werden Van de le naar de 2e klasse 49. Voorwaardelijk 11. Niet bev. 10. Van de 2e naar de 3e klasse 34. Voorwaar delijk 11. Niet bev. 8. Van de 3e naar de 4e klasse 19. Voorwaardelijk 17. Niet bev. 8. Van de 4e naar de 4e klasse voort gezet vakteekenen en voortgezet hout en marmerschilderen werden 14 leer lingen bevorderd; voor meetkunde konden 11 leerlingen niet overgaan, terwijl 4 leerlingen niet in aanmer king konden komen voor bevordering. Mijn gelukwenschen aan hen, die naar een hoogere klasse overgingen, terwijl ik de niet bevorderde leerlin gen met alle kracht aanspoor den eerstkomenden cursus met nieuwen moed wederom aan te vangen. Dertien leerlingen komen in aan merking voor het eindgetuigschrift, voorgeschreven in art. 29 der Nijver heidsonderwijswet, n.l.: Voor vakteekenen aan timmerlieden en meetkunde: B. P. Boers. W. Be- tram, C. Ch. van Ingen, J. P. Jansen, A. J. Momberg, J. Petiet. H. Vermond! Voor vakteekenen aan metselaars en meetkunde: A. Kok. Voor vakteekenen aan mach Bank werkers en meetkunde: C. Boers, F. v d. Velden. Voor vakteekenen aap verwarmings monteurs en meetkunde; D. H. van Tongeren. Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. Bij de achtervolging van een twee tal inbrekers, te Den Haag, is een in specteur van politie door een hunner neergeschoten. Buitenland. De dreigende kabinetscrisis in Bel gië is bezworen. Vandervelde is naar Genève teruggekeerd. De franc-tireurs kwestie is aldus opgelost, dat de Belgische regeering het geheele onderzoek afgewezen heeft. Tusschen Nanking en Hankau is een fusie tot stand gekomen. De „Pride of Detroit"' is te Bagdad aangekomen. Voor vakteekenen aan Modelmakers en meetkunde: H. Arnoldus. Voor vakteekenen aan typografen en Ned. taal: J. J. Jaspers. (Deze leerlingen werden uitgenoo- digd voor de bestuurstafel te komen en hun diploma in ontvangst te ne men). Jongelui, hartelijk gelukgewenscht met deze door u bereikte resultaten, waardoor ik u zooeven het reeds lang gewenschte document kon uitreiken. Nog rest mij onzen directeur, leera ren en concierge voor hunne ook in dezen afgeloopen cursus betoonde toe wijding, dank te zeggen. Ten slotte is het mij een genoegen u nog te kunnen mededeelen, dat onze oud-leerling en oud-assistent de heer J. C. Roelandse wettelijk bevoegd tot het geven van Nijverheidsonderwijs, vak N. j., op 11 Maart 1927, uit een ruim 20-tal sollicitanten, tot leeraar in het machinebankwerken en auto techniek aan de Gemeentelijke Am bachtsschool te Breda benoemd is en 15 April daaropvolgend als zoodanig is dienst getreden. De heer Roelandse, ook van hieruit, onze welgemeende gelukwenschen aangeboden met deze zoo eervolle be trekking. En nu, Mijnheeren, verzoek ik u met mij het werk van onze leerlingen te willen gaan bezichtigen, ik verklaar deze vergadering onder beleefden dank voor uw aanwezigheid gesloten, en open daarmede de tentoonstelling van teekeningen en hout- en marmer stalen. Deze rede werd met een hartelijk applaus begroet. Allen gingen daarop naar de zaal, waar het werk der leerlingen te zien was. Het ziet er werkelijk prachtig uit. Uit alles blijkt, dat niet zonder vrucht gewerkt is. Aan de leeraren die hun leerlingen zoover bekwaamd hebben, komt alle lof toe. Er zijn teekeningen bij, die werkelijk kunststukjes genoemd kun nen worden. Alles, zoowel de reclame- teekeningen als de projectieteekenin- gen en het hout- en marmerschilde ren is tot in de puntjes afgewerkt. DE GROENTIJD. De groentijd van de Vereeniging voor vrouwelijke studentenalhier, waarvan deze maand ook Prinses Ju- liaha lid zal worden, zal aanvangen 13 dezer en tot 29 dezer duren. NED. INDONESISCH VERBOND. Op aanstichting van het bestuur van den senaat van den Bond van Leidsche Studenten zal in October te Leiden een afdeeling van het Ned. In donesisch Verbond van Jongeren Or ganisaties worden opgericht. LEIDSCHE VOLKSHUIS. Wij ontvingen het programma 1927 1928 van het Leidsche Volkshuis, Apothekersdijk 33, dat uitstekend ver zorgd is. Voor de kinderen staan verschillen de nuttige en aangename bezigheden op het programma. Ook voor huishou dend onderwijs is gezorgd. Voor vol wassenen wordt gezorgd voor aanvul lend onderwijs, terwijl verschillende interessante lezingen zullen worden gehoyden en gelegenheid zal bestaan tot het deelnemen aan verschillende cursussen. Het programma bevat ver der nog heel veel andere punten, waar van een opsomming echter te ver zou voeren. DE INVAL BIJ DE INDONESISCHE STUDENTEN. Naar wij vernemen zijn aan de In donesische studenten wier papleren bij den inval der politie den llden Ju ni in beslag sijn genomen, hun pas poorten tenuureaeven.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1