CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen. Belangrijkste nieuws in dit Nummer. 3*'° JAARGANG DINSDAG 23 AUGUSTUS 1927 NUMMER 2212 BUREAUHooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 EERSTE BLAD. V Begrijpelijke weerzin. De N. R. Crt. laat haar licht schij nen over de bindendverklaring van de collectieve arbeidsovereenkomst. Het gaat er mee aldus het libe rale orgaan als met zooveel mode- snufjes. In het begin.- en onder den in vloed van eene zekere propaganda, kreeg het denkbeeld voor niet weini gen bekoring, doch allengs naar mate men de innerlijke, sociale en oecono- mische strekking van de bindendver klaring in onderzoek nam, keerden ve len zich weer van het nieuwtje af. en er zijn nu nog slechts enkele groepen, die uit onbewust, den mensch ingebo ren conservatisme, hun eenmaal ver klaarde voorliefde handhaven. Wanneer we dit oordeel van het vrij zinnige blad lezen, komt ons onwille keurig het woord uit een oud/fragen- boek in de gedachten, dat het hier meer betreft een wenschen dan een dadelijk gelooven. Uit geheel het ar tikel blijkt de weerzin, welken de re dactie heeft tegen het onderwerp, waarover zij schrijft, en deze komt ook uit in den titel „Fraseologie", waar mede zij de argumenten der voorstan ders betitelt. Die weerzin is begrijpelijk. Het po litiek liberalisme heeft practisch af gedaan en plaats gemaakt voor het socialisme, zijn opvolger als ongeloofs partij. En nu heeft men zich terugge trokken op de laatste veste: het eco nomisch liberalisme: het vrije spel der maatschappelijke krachten. Doch die veste wordt al meer be dreigd. In de plaats van de wilde con currentie. waarvan de zwakke het slachtoffer wordt, treedt hoe langs zoo meer in de plaats organisatie en saam binding. Naast het recht van den en keling wordt ook het. recht van de ge meenschap erkend. Het brute egoisme en de machtsoverschatting maken plaats voor overleg en samenspreking. Wie inzicht heeft in het maatschap pelijk gebeuren, merkt op, dat het al meer gaat in de richting van het ide aal van de Christelijke vakbeweging: geen klassenstrijd noch van patroons noch van arbeiders, maar toenadering van standen en belangen. In sommige bedrijven, zooals in de typographie, bestaat practisch geen klassenstrijd meer; daar worden de kwesties die er gerezen zijn in ge meenschappelijk overleg opgelost, al thans zoo is de regel. En het instituut waaraan we dit danken is de collec tieve arbeidsovereenkomst. Daarom is uitbouw en uitbreiding van het collectief arbeidscontract en bindendverklaring daarvan ook voor de ongeorganiseerden niet een mode snufje. waar de aardigheid reeds af zou zijn, maar voor de rust in ons maatschappelijk leven en de welvaart van den arbeidenden stand een le vensbehoefte. Natuurlijk zijn er be zwaren aan verbonden, doch die zijn er om overwonnen te worden. STADSNIEUWS. ONDERWIJS IN OOSTERSCHE TALEN. Het bestuur van het Instituut Kern heeft het plan opgevat, gedurende den academischen cursus 19271928 te Leiden en andere plaatsen cursussen in levende Oostersche talen te organi- seeren, welke op de practijk berekend zullen zijn en die in de eerste plaats bedoeld zijn voor allen, wier werk kring een korter of langer verblijf in het Oosten medebrengt. Aan dit plan ligt ten grondslag de gedachte, dat het mogelijk is door middel van een leer gang, die in den regel zes maanden zal duren, een basis van taalkennis te leggen, waarop kan worden voortge bouwd, als men eenmaal in het land zijner bestemming is aangekomen. Door het bestuur is een commissie aangewezen, bestaande uit de heeren T. H. Damsté, prof. Vogel, en de lec toren J. J. L. Duyvendak, R. A. Kern en mr. J. Kramers, om een aantal com petente personen aan te wijzen tot het geven van onderwijs in de verschillen de talen. In het bijzonder zal onderwijs wor den gegeven in het Arabisch,. Perzisch, Nieuw-Grieksch, Hindoestani, Goedje- rati, Chineesch, Japansch, Maleisch en Javaansch en in de dialecten van ver schillende dier talen. De taalcursussen te Leiden zullen aanvangen begin October en worden gegeven in het Instituut Kern (Gra- venstein) of een ander lokaal. Het bestuur hoopt, dat het ook mo gelijk zal zijn in andere steden der gelijke cursussen te organiseeren, t liefst in samenwerking met bestaande instellingen zooals het Koloniaal In stituut, de Handelsfaculteit en de ver- eeniging voor Voortgezet Handelson derwijs te Amsterdam en de Handels- hoogeschool te Rotterdam. Voorts zullen in dezen academischen cursus te Amsterdam in het Koloni aal Instituut twee avondcursussen in het Maleisch en Javaansch worden ge geven door de heeren J. Lamevn en G. van der Veen, en wel gedurende zes maanden op één avond twee uur Ma leisch en op een anderen avond twee uur Javaansch. Voor deelneming aan al deze cursus sen heeft men zich te wenden tot den heer R. A. Kern. Witte Singel 35 te Leiden. Voorts zunen een aantal voordrach ten worden gehouden, vermoedelijk na de Kerstvacantie te 's-Gravenhage, welke ten doel hebben de kennis van het levende Oosten te bevorderen. Gedurende het jaar 19271928 zul len zes voordrachten over Ned. Indië worden gehouden door prof. dr. Ph. S. van Ronkel, prof. dr. N. J. Krom en dr. W. H. Rassers. BEZOEK VAN DEN JAPANSCHEN GEZANT. De Japansche gezant bij ons Hof, de heer Koki Hiroto, heeft heden een be zoek gebracht aan de Universiteit, het stedelijk museum de Lakenhal en het Rijksmuseum voor Oudheden alhier, waar hij de Egyptische afdeeling heeft bezichtigd. SCHACHTENHOF. De restauratie van het Schachten hof aan de Middelstegracht alhier is door de diaconie der Geref. Kerk op gedragen aan de fa. Alberts en De Jong voor een bedrag van f 3850. HET MOTORONGELUK OP DE MARESINGEL. Omtrent het motorongeval op de Maresingel, dat gistermiddag plaats had kunnen we nog mededeelen: Ongeveer kwart voor twee kwam uit de richting Sophiastraat de mo torrijder B. in wilde vaart aanrijden Uit de Mauritsstraat kwam een fiet ser, voor wien de motorrijder moest uitwijken. Daardoor nam hij de bocht op het Prins Hendrikplein binnendoor Om op de Maresingel weer boven aan den weg te kunnen komen, moest de man toen 'n eenigszins scherpe draai nemen. Bij deze manoeuvre schijnt hij zijn stuur te zijn kwijtgeraakt, met het ge volg, dat de motor in wilde vaart te gen het lage witte hek opvloog, dat zich aldaar bevindt als afscheiding van den graskant en den weg. De motor bleef in den graskant lig gen. maar de bestuurder kwam door de snelheid waarmee hij gereden had. midden in het water terecht. Onmiddellijk was een groot aantal menschen ter plaatse en werden po gingen in het werk gesteld den dren keling te redden. Tenslotte gelukte dit aan zekere de W., die hem met een dreg vanaf het aan den kant der gas fabriek liggende kolenschip „Wileika" boven water bracht, hij werd in een roeiboot neergelegd en naar den kant vervoerd. B. had intusschen zes volle minuten onder water doorgebracht. Inmiddels was een auto van den eersten hulpdienst gealarmeerd en verscheen Dr. Delbaere ter plaatse. Aanstonds werd kunstmatige adem haling toegepast en werd een zuur stofapparaat in werking gesteld. Na drie kwartier was hiermede nog zoo goed als geen resultaat bereikt, waar na B. naar het Acad. Ziekenhuis werd overgebracht. Nader vernemen wij, dat de pogin gen om bij B. de levensgeesten weder op te wekken, na bijna anderhalf uur, moesten worden opgegeven, zoodat de man bij dit noodlottig ongeval om het leven is gekomen. SCHIETEN. Voor de deelname van de a.s. Zater dag te houden Bekerschietwedstrijden uitgeschreven door de B.W. Oegstgeest op Katwijk, is het vijftal der L. B.W. als volgt samengesteld: J. H. v. Stave ren Jr.. H. v. d. Velden, J. v. Leeuwen, D. de Gunst en J. de Lange; res. D. Bergman. Bij de wedstrijden der Prov. Schiet wedstrijden der B.W. te 's-Gravenhage die op 3 Sept a.s. worden gehouden, komt bovengenoemde B.W. met 3 vijf tallen uit, als volgt samengesteld; Afd. B.: H. v. d. Velden. J. de Lange, J. H. v. Staveren, W. Alphenaar en D. de Gunst Afd. C. Ie vijftal: Barendse, O. F. Kooreman, D. Bergman, D. Haverkorn J. P. Kooreman. 2e vijftal: J. v. Leeuwen ,C. P. Kok, P. Broekhuizen. J. Devilee en W. F. Kooreman; reserves zijn; J. Haasnoot. M. C. J Lindenhof, J. v. d. Steen en B. Hageman. Op Dinsdag a.s. zal de Ond. Off. Srhietvereeniging ..Generaal Snijders" deelnemen aan de wedstrijden der Volksweerbaarheid afd. 's-Gravenhage op de banen te Waalsdorp. Het vijftal is als volgt samengesteld; Mej. W. Kuhne, maj. A. Luppes. maj. J. Èecke- laart, sergt. D. Blotkamt en sergt. R. Middelkoop. DOOR EEN AUTO OVERREDEN. Gistermiddag is de arbeider B., werkzaam aan de Constructie-werk plaats aan den Heerenweg alhier, door een auto van de lirma Wernink overreden. Het slachtoffer werd ernstig aan het hoofd gewond en nadat hij door den E.H.D. verbonden was, naar het St., Elizabethgesticht vervoerd. EEN FELLE BRAND Dat een brandje voor verschillende menschen een groote aantrekkelijk heid heeft werd vanmorgen weer be wezen toen de brandweer zelf de brand stak in een tweetal houten noodwoninkjes achter aan de Schel penkade. Hoewel zulk een brandstich ting meestal aan niemand bekend is als aan enkele ingewijden stonden toch heel wat menschen het aardige tafereel gade te slaan. De houten huisjes brandden ondanks de stroo men regen, die den laatsten tijd ge vallen zijn, als droog stroo en vooral als de brokken neergestooten werden en de vlammen hoog oplaaiden ging een klein hoeraatje op van de lieve straatjeugd. De wind was naar de huizen toe en alzoo niet erg gunstig. Maar met vier stralen op de brand spuit werd het gevaar voor de belen dende perceelen geweerd. Een half uur nadat ze in brand gestoken wa ren lagen de krotjes reeds tegen den grond. Te 's-Gravenhgae slaagde voor 't examen hoofdakte: Mej. A. Zuidema. onderwijzeres asfn de Geref. School Stadhouderslaan. Bij onderhandsche aanbesteding is de verbouwing van liet huis van c!en heer Bulthuis, Botermarkt 23, door den heer J. W. Reyneveld, ar chitect alhier, opgedragen aan de fa. Alberts en De Jong. Gisteren vervoegde zich bij den opkooper B. alhier een onbekend per soon, die een pak wilde verkoopen. De opkooper had hier evenwel geen zin in en zoo moest de onbekende on- verrichterzake vertrekken. Hij deed dit echter niet zonder van den opkoo per eenige broodjes te helden mee genomen, wat deze eerst na zijn ver trek bemerkte. A. F. heeft bij de politie aangifte gedaan dat uit zijn reclamewagen 5 grosdoozen Amstel-schoencrême zijn ontvreemd. De politie houdt daarom momenteel alle menschen jn de gaten die opvallend mooi gepoetste schoe nen hebben BINNENLAND. MINISTER LAMBOOY. De minister van Oorlog zal Woens dag en Donderdag, vergezeld van het hoofd van de tweede afdeeling van het Departement van Oorlog, den luite nant-kolonel van den Generalcn Staf van der Harst en den kapitein-adju dant van Weel, de oefeningen bijwo nen, welke onder leiding van den Commandant van het Veldleger in de omstreken van Ede worden gehouden. OM SACCO EN VANZETTI. Relletjes in Den Haag. Gisteravond had in het Volksge bouw aan de Prinsegracht te 's-Gra venhage een vergadering plaats om te protesteeren tegen de terechtstel ling van Sacco en Vanzetti. Deze vergadering was belegd door het plaatselijk Comité van Actie. Naar schatting waren ongeveer 1000 menschen aanwezig. Als sprekers tra den op de heeren Bosma uit Sneek, Schenk uit Den Haag en Albert de Jong, eveneens uit Den Haag. Om ongeveer 10 uur was de verga dering ten einde en onder het zingen van de nlternationale begaf men zich naar buiten. Een stoet werd geformeerd en on der het geroep van .„Sacco en Vanzet ti moeten vrij" trok de vrij groote op tocht naar de Wagenstraat met het doel zich naar het Voorhout, waar de Amerikaansche gezant woont, en naar het Legatie-gebouw aan de Prin- cessegracht te begeven. Toen de kop van de optocht echter genaderd was tot aan de Groote Markt, kwam plotseling uit de Schoolstraat een groot aantal politie ruiters, die niet zonder moeite den stoet uit elkaar dreven. Eenige charges moesten worden uitgevoerd, waarbij de sabel werd getrokken en verschillende klappen werden uitge deeld. Het publiek verspreidde zich toen in de verschillende op de Prinse gracht uitkomende straten, welke echter ook door de motorbrigade en bereden politie werden schoonge veegd. Nog menigmaal moest de sabel of gummistok door de agenten worden getrokken en eenige arrestaties wer den gedaan. In de omgeving van Princesse- gracht en Voorhout is het rustig ge bleven, daar de betoogers hier niet konden komen. Een groote politie macht was op de been en de verschil lende gebouwen stonden den gehee- len avond onder strenge bewaking. In de binnenstad bleef het nog ge- ruimen tijd onrustig en telkens weer moest de politie troepjes uit elkaar drijven. Eenige personen, die aan de som matie der politie om door te loopen geen gehoor gaven, werden naar het bureau aan de Prinsestraat gebracht. Relletjes te Amsterdam. In den namidda^ en ook gister avond zijn er in de hoofdstad meetin gen gehouden in verband met de af faire Sacco en Vanzetti. In den laten namiddag werd een bijeenkomst gehouden op 't Park schouwburgterrein. Tegen 8 uur werd opnieuw vergaderd door de C.P.H. in den Handwerkers Vriendenkring. Nauwelijks een half uur heeft deze bijeenkomst geduurd. Men trok daar na met doeken door de stad naar het Waterlooplein, waar de stoet ontbon den werd. De menigte wilde vervol gens naar de Jodenbreestraat trek ken, doch werd hierin door de politie verhinderd, die enkele malen van gummistok en sabel gebruik moest maken, waarbij twee betoogers ge wond werden. Eén kon zich na ver bonden te zijn huiswaarts begeven. De andere werd door den G.G.D. naar 't Binnengasthuis overgebracht. Inmiddels was een gedeelte der be toogers de binnenstad ingetrokken. Amstelstraat, Rembrandtplein, Regu- liersbreestraat waren daarop het too- neel van enkele onregelmatigheden. Een steen, die naar een politie-inspec- teur geworpen werd, was de aanlei ding van eenige charges. Ook hier werden 2 burgers gewond, die met hoofdwonden naar 't Binnengasthuis vervoerd werden. In de Reguliers- breestraat werden door enkele opge schoten jongens de remmen van een auto losgemaakt, waarna deze aan het rijden werd gebracht. De wagen kwam bijna in botsing met de tram, doch kon juist bijtijds door een re chercheur tot stilstand gebracht wor den. In de omgeving van den Dam was het den geheelen avond rumoe rig. De politie moest enkele malen handelend optreden. Tot ernstige bot singen is het evenwel niet gekomen. Relletjes te Rotterdam. Het is gisteravond weer vrij rumoe rig in Rotterdam geweest. Al bij ach ten waren vele opgeschoten jongens en enkele op relletjes beluste nieuws gierigen naar den Goudschen Singel gekomen. Voor het Alg. Verkooplo kaal dromde men samen en in op tocht ging het over het Oostvestplein naar de Hoogstraat. Onder het zingen van liederen en het doen van uitroe pen trok de troep langs de Korte Hoogstraat, den Boymannhall, den Binnenweg en de Zwarte Paarden straat naar den Schiedamschen Sin gel, met de bedoeling te gaan demon- streeren voor de woning van den burgemeester. Bij den Hol naar het Vasteland ontmoette de troep een aantal agenten. Er is toen met stee- nen naar de politie geworpen, waarna met gummistok en sabel een charge is uitgevoerd. Het gelukte haar de bende een beetje te verspreiden, en hoewel het nog eenigen tijd rumoerig bleef in de buurt van den viersprong WestersingelScheepstimmermans laanWest Zeedijk, trokken de deel nemers langzamerhand weg. Even later werd op den Schiedam schen dijk verzameld en opnieuw ging het in optocht de stad door. We derom trok men langs de Korte Hoog straat en de Hoogstraat. Door de Goudsche Wagenstraat en over den Goudschen weg ging het nu naar het Goudsche Plein. Onderweg zijn enke le ruiten ingegooid, o.a. bij de fa. Har te en Jamin aan de Hoogstraat. Ook op den Goudschen Weg moesten een paar ruiten het ontgelden. Op het Goudsche Plein heeft de politie op nieuw ingegrepen en enkele charges uitgevoerd. Daarbij is opnieuw met steenen naar de politie geworpen. Een van de steenen trof een verslag gever, die op dat oogenblik vrij dicht bij een inspecteur van politie stond, voor wien de steen klaarblijkelijk was bedoeld. De groep raakte opnieuw verspreid. Een aantal deelnemers trok naar de Jonker Fransstraat, anderen gingen naar den Goudschen Singel en de rest trok naar de Zeemarkt. Maar weder om was er een punt van verzamelen afgesproken en korten tijd daarna waren allen weer op het Noordplein tezamen. Daar was inmiddels het door enkele van de deelnemers tre- ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 22'/» cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tariei. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent Binnenland. Nadere bijzonderheden over het vliegongeluk op de lijn LondenAm sterdam. Sacco en Vanzetti-relletjes te Am sterdam, Rotterdam en Den Haag. Buitenland Sacco en Vanzetti zijn terechtge steld. Bij den storm in Oost-Siberië zijn honderd menschen om het leven ge komen. De Iersche arbeiderspartij wil geen regeering-De Valera steunen. De intergeallieerde contröle-com- missie heeft haar werkzaamheden in Hongarije gestaakt. Uitbreiding van de Japansche luchtvloot met 300 machines. waarschuwd raadslid v. Burink verschenen. Deze vroeg en kreeg van de politie vergunning de menigte toe te spreken. Hij bracht den deelnemers dank voor de in de stad teweegge brachte agitatie, welke een protest moest beteekenen tegen het vonnis tegen Sacco en Vanzetti en verzocht allen rustig naar huis te gaan, aan welk verzoek de meesten voldeden. In den loop van den avond heeft een sterke politiemacht de woning van den burgemeester bewaakt. Ook bij het Amerik. consulaat was veel politie samengetrokken. J. A. VAN DELDEN f Te 's-Gravenhage is in den ouder dom van 75 jaar overleden de heer J. A. van Delden, oud-directeur van cui- tuur-maatschappijen, ridder in de ór de van den Ned. Leeuw en comman deur in de orde van Oranje Nassau. VRAGEN AAN DE REGEERING. Door den heer S. J. Aay werden de volgende vragen bij de regeering inge diend: Bij herhaling komt het voor, dat per sonen die in Nederland of elders ver blijven er belang bij hebben een ver zoek te richten tot de bevoegde mach ten in Nederlandsch Indië: welke be voegdheid hun echter niet toekomt als zij geen „ingezetene" v. Nederlandsch Indië zijn. Is de regeering bereid te be vorderen, dat de aanhef van artikel 166 van de Wet op de staatsinrichting van Nederlandsch-Indië, thans lui dend: „Ieder ingezetene heeft het rechtwordt gewijzigd in „Ieder heeft het recht....", welke redactie ook in art. 8 van de grondwet en in art. 9 van de reg. reglementen voor Suriname en Curacao gebezigd wordt? Is de regeering bereid te bevorderen, dat artikel 2 lid 2 van de overeenkom sten voor het vervoer van landsreizi- gers met de stoomvaart-maatschappij en „Nederland" en „Rotterdamsche Lloyd" dusdanig wordt uitgelegd, dat onder een afdoende reden, welke het reizen van landsreizigers met andere schepen dan die van evengenoemde maatschappijen mogelijk maakt, óók wordt verstaan; de kennelijk gebleken niet-handhaving aan boord van bo- paalde schepen van de bevelen der be trokken Stoomvaartmaatschappij in zake de aanwijzing van speelplaatsen voor kinderen, waardoor het reizen der ouderen tot een ergernis wordt gemaakt? Is de regeering bereid te bevorderen dat van buitenlandsch verlof terug- keerende landsdienaren bijtijds, uiter lijk te Sabang, in kennis worden ge steld met hun plaats van indeeling? WETHOUDERSVERKIEZING TE ENSCHEDé. De R.-K. raadsfractie te Enschedé heeft aan de sociaal-democratische fractie medegedeeld, dat zij genoegen neemt met de bezetting van twee wet houderszetels door laatstgenoemde, nu deze zich bereid heeft verklaard op een katholiek te zullen stemmen. oor de bezetting van den vierden wethouderszetel zullen de sociaal democraten zich van stemming ont houden. zoodat het zeer waarschijn lijk is, dat door samenwerking van de christelijke raadsgroepen inplaats van den vrijzinnig-democraat, die in het vertrekkende college zitting had. thans een anti-revolutionair als vier de zal worden gekozen. GEEN BUSDIENST AMSTERDAM— SCHEVENINGEN. Zooals reeds gemeld hebben Ged. Staten der Prov. Zuid-Holland afwij zend beschikt op het verzoek van den heer J. P. E. Walbeek te Rijswijk, di recteur der Nederlandsche Reisauto Mij. om vergunning tot het in werking

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1