Donderdag 11 Augustus werd te Tubbergen het monument voor wijlen Mgr. Dr. H. J.
A. M. Schaepman in aanwezigheid van een groot aantal autoriteiten en belangstellenden
plechtig onthuld. Groep officieele personen w.o. Mgr. Nolens, Jhr. Mr. Ruys de Beeren-
broeck, Mr. Aalberse, Baron van Voorst tot Voorst, Aug. Falise. Het Dr. Schaepman-
monument werd door Mgr. Dr. Nolens onthuld.
Gewijde en Ongewijde
Historie.
HET INGRIJPEN VAN ABRAHAM.
Het gerucht van den veldslag, die
plaats gehad had in het dal van Sid-
dim, kwam ook tot Abraham. Toen
kwam er een, die ontkomen was
aldus Gen. 14 13 e.v. en boodschap,
te het aan Abram, den Hebreër, ter
wijl hij in de eikenbosschen (of tere-
binthen) van den Amoriet Mamre
woonde, die de broeder van Esjkol en
Aner was, welke drie mannen bond-
genooten van Abram waren. En Abram
hoorde, dat zijn neef gevangen geno
men was, en hij wapende zijn geoefen-
den, die in zijn huis geboren waren
(dit in tegenstelling tot de slaven die
hij voor geld gekocht had), ten getale
van driehonderd en achttien, en hij
vervolgde de koningen tot Dan, bij de
bronnen van den Jordaan. aan den
voet van den berg Hermon. En Abram
verdeelde zijn leger om hen des nachts
aan te vallen, hij en zijn knechten, en
hij sloeg ze en vervolgde ze tot Choba
toe, dat links fd.w.z. Noordelijk; men
orienteerde zich met het gelaat naar
het Oosten gewend) van Damaskus
ligt. En hij bracht alle have weder, en
ook zijn neef Lot en diens have en ook
de vrouwen en het volk bracht hij we
der. Toen Abram terugkeerde als over
winnaar van Kedor-Laomer en de ko
ningen die met. hem waren, ging de
koning van Sodom uit. hem tegemoet,
in hef dal Sjawe, dat is het Konings
dal. Dit dal lag volgens Josephus twee
stadiën (d.i. zes minuten) van Jeruza
lem verwijderd. Nog een andere ont
moeting heeft Abram dan vervolgens
in dit koningsdal, en wel met Malki-
sèdek den koning van Salem, die hem
zegende.
'Wanneer wij, twintigste-eeuwsche
menschen dit oude Bijbelsche verhaal
lezen, valt ons in 't bijzonder op het
kleine legertje van Abraham, waarmee
hij zulke machtige koningen als Am-
raphel (Chammoerapi), koning van Si-
near (Babel) en Kedor-Laomer, koning
van Elam op de vlucht doet slaan.
Want wij zijn gewend, in den oorlog
die achter ons ligt van millioenenle-
gers te hooren en daarbij verzinken
legertjes als dat van Abraham en zijn
bondgenooten in het niet!
Nu zijn er in de geschiedenis wel
meer gevallen bekend, dat een veel tal
rijker vijand door een klein legertje
is overwonnen. Met 300 soldaten, in
drie koopen gedeeld, heeft Gideon het
leger der Midianieten op de vlucht ge
dreven, en in de Makkabeesche oor
logen was de getalverhouding tus-
schen de Syriërs en de Joden ook meer
malen op beangstigende wijze onge
lijk, en toch hebben dezen door hun
leeuwenmoed overwonnen. Denk aan
de overwinning van Judas op Seron
(1 Makk.3 16) en op Gorgias (1 Makk.
4 6 e.v.).
Bovendien moeten we ons van het
leger der Oostersche koningen ook
geen overdreven voorstellingen ma
ken. De oorlogen werden in dien tijd
niet door zulke reuzenlegers gevoerd
als in onzen tijd. En om een stad aan
te vallen of te verdedigen waren
slechts een handjevol soldaten noodig.
De steden van Kanaan waren over
het algemeen kleiner dan onze klein
ste dorpen, ja gehuchten. De meeste
waren niet zoo heel veel grooter dan
een flink plein in onze groote steden.
Om enkele voorbeelden te noemen,
Taanak was 300 M. lang en 160 M.
breed; Beth-Sjemesj besloeg 3H H.A.;
Megiddo, dat een ernstige versperring
was voor de Egyptische legers, nau
welijks 5 H.A.; het oude Jeruzalem
ongeveer 4 M H.A. en Jericho nog geen
5 H.A. Met de steden uit de Grieksche
oudheid stond het niet anders: Troje
was niet grooter dan de genoemde Ka-
naanietische steden.
De bevolking van deze steden beliep
dan ook slechts enkele honderden, en
wanneer ons in Gen. 19 4 verhaald
wordt, dat de mannen van Sodom van
den jongste tot den oudste toe het
huis van Lot omsingelden, is dit geen
Oostersche overdrijving, doch heeft dit
in letterlijken zin plaats gehad.
Nemen we den omvang dezer steden
in aanmerking, dan hebben we ook
een kijk op de aantallen soldaten die
noodig waren om een stad aan te val
len en te verdedigen. Er zijn ons daar
omtrent geen cijfers bewaard gebleven
uit den tijd waarin Abraham leefde,
doch wel uit de 15de eeuw vóór Chris
Leidsche Penkrassen.
Amice,
Als er in Holland ergens een groep
buitenlanders verschijnt, dan wordt
doorgaans ook onze Sleutelstad met
een bezoek vereerd.
Deze week genoten wij het voorrecht
om een groep Amerikaansche journa
listen in ons midden te hebben.
Onze Burgemeester betoonde zicli
een charmant gastheer. In gemakke
lijk Engelsch, natuurlijk niets moeilijk
voor hem, den gewezen diplomaat,
kon hij de heeren zeer onderhoudend
toespreken.
Natuurlijk werd daarbij ook Leidens
historie verhaald. Trouwens hoe zou
het anders kunnen, hier in de stad
predikt elke straat en elk gebouw ons
van de grootheid onzer geschiedenis.
Nu was er iets in de rede van on
zen Burgervader waarnaar velen wel
met iets meer dan gewone belangstel
ling luisterden. De burgemeester ver
telde hoe onze vaderen, in moeilijken
kamp van 80 jaren, streden voor gewe
tensvrijheid en zelfbestuur. Maar
zoo vertelde hij er tusschendoor in
de twaalfjarige wapenstilstand die de
zen bloedigen krijg onderbrak, wisten
onze vaderen niet beter te doen dan
elkaar over een niet eens heel belang
tus, alzoo 6 eeuwen later, welken tijd
wij dank zij de Tell-el-Amarnabrieven
veel beter kennen. Er zijn koningen,
die vragen om 30, 50 of 100 soldaten,
met 30 wagens. Om de steden Sjigata
en Ambi te ontzetten worden gevraagd
50 gespannen van paarden en 200 voet
gangers. In een brief van een der Ka-
naanietische koningen aan den Pha-
rao van Egypte heet het: „Dat de ko
ning 400 soldaten en 30 gespannen van
paarden geve, gelijk er gegeven wer
den aan Zoerata, om de stad voor u te
behouden." In een anderen brief „Dat
de koning mij 20 soldaten uit Ethiopië
zende en 20 uit Egypte, om de stad te
behouden voor den koning, mijn zon,
mijn heer".
In dit licht gezien, is het waarschijn
lijk dat het leger van Kedor-Laomer
waarmee hij tegen de vijf Kanaanieti-
sche koningen optrok, ook niet grooter
dan enkele duizenden soldaten is ge
weest, en dan wordt ons het ingrijpen
van Abraham met zijn 318 mannen, ge
steund door zijn bondgenooten Mamre,
Esjkol en Aner, begrijpelijk.
Welke motieven had Abraham voor
zijn ingrijpen tegen Kedor-Laomer?
Ging het slechts om de bevrijding van
zijn neef Lot?
Naar het ons voorkomt, moet men
deze daad van Abraham op een hoo-
ger plan zien. Abraham trad hier op
als de man met het koninklijke hart,
die optrok ter verdediging der Kanaa-
nieten waaronder hij woonde, tegen
den vreemden indringer, den koning
van Elam.
En dit optreden van Abraham was
te verdienstelijker omdat hij 'n vreem
deling in Kanaan was. Hij was, zooals
het juist in deze geschiedenis heet,
„Abram de Hebreër", d.w.z.: de van
de overzijde van den Eufraat geko
mene. In deze benaming ligt alzoo de
tegenstelling van nationaliteit tus-
schen Abraham en de hem omringen
de volkeren opgesloten.
BINNENLAND.
SCHADELOOSSTELLING WEGENS
GRENSWIJZIGING.
Donderdagavond heeft de gemeen
teraad van Haarlemmerliede na ge
heime zitting in openbare vergade
ring de bijdragen vastgesteld van de
schadeloosstelling wegens de grens
wijziging van Haarlem. Ingevolge
art. 19 eerste lid sub a der Annexatie
wet wordt gevraagd 33.790 en inge
volge art. 19 eerste lid sub c 3000.
Dit zijn de gewone schadeloosstellin
gen, voortvloeiende uit het overgaan
van bezittingen en eigendommen van
de kleine naar de veruroote gemeen
te. Als bijzondere schadeloosstelling
ingevolge art. 22 van de Annexatie
rijke godsdienstige vraag het leven
lastig te maken. Hij zei het een wei
nig anders misschien, maar de betee-
kenis blijft daardoor vrijwel gelijk.
Nu geef ik Zijn Edelachtbare volko
men gelijk, dat onze vaderen beter ge
daan hadden om in die jaren van het
12-jarig bestand te letten op de bui-
tenlandsche belangen, dan zich in bin-
nenlandsche onlusten te buiten te
gaan. Maar, Amice,, om den strijd, die
ook hier aan de Universiteit gestreden
werd, en die in de Synode van Dordt
van 1618 en 1619 tot een einde kwam,
te noemen een niet eens heel belang
rijke godsdienstige kwestie, zie, dat
ben ik met onzen burgemeester niet
eens. Ik zou meenen dat dit juist een
heel belangrijke kwestie is ge
weest. Eén kwestie niet alleen voor
de kerken, in engeren zin, van groote
bet eekenis, maar bovendien van zeer
groote Nationale beteekenis. Hierdoor
toch werd op ons volk hét stempel van
het Calvinisme gedrukt. Eerst
langzamerhand is dat stempel sedert
1572 tot openbaring gekomen, totdat
het eindelijk in 1618 en 1619 in de Sy
node volledig tot uitdrukking kwam.
Ik geloof, dat onze magistraat bij
eenig nadenken met mij tot de over
tuiging zal komen dat dit zijn oordeel,
eenigszins zwaar gewogen, te licht be
vonden zou worden. Maar iklmag mis
wet wordt gevraagd een totaalbedrag
van 308 539.
CONFERENTIE VOOR HET LUCHT
VERKEER.
Het Hoofdbestuur der Posterijen en
Telegrafie meldt:
De wereldpostconferentie voor het
luchtverkeer, welke te 's-Gravenhage
zal worden gehouden, zal op 1 Sept.
a.s. door den Minister van Waterstaat
worden geopend.
Aangezien gebleken is, dat het
Vredespaleis voor de openingszitting
niet beschikbaar is, zal deze plaats
vinden in de Ridderzaal.
KLOMPENBEURS.
Op 20 en 21 September zal te Doe-
tinchem de tiende Doetinchemsche
Klompenbeurs worden gehouden.
Dit jaar wordt een tentoonstelling
aan de beurs verbonden.
MARGARINE.
Naar men weet, is er den laatsten
tijd veel te doen geweest over den
concurrentiestrijd tusschen de groo
te margarine-concerns op de markt
voor goedkoope margarine. Thans
deelt de directie van de N.V. Van den
Bergh's Fabrieken te Rotterdam me
de, dat met ingang van gisteren we
derom prijzen voor de mindere kwa
liteiten worden genoteerd, die welis
waar nog geen ruime winstmarge la
ten, doch die toch ook niet abnor
maal laag genoemd kunnen worden,
en in elk geval meer in overeenstem
ming zijn met den kostprijs van het
artikel. In hoeverre er tusschen de bei
de concerns een nauwere samenwer
king is tot stand gekomen, daarover
weruchte men zich niet uit te laten.
HEEL DEN DAG IN DE TRAM.
De Amsterdamsche gemeentetram
heeft de goede gedachte gehad om tij
dens de zomermaanden, als gasten uit
het buitenland en landgenooten uit de
provincie Amsterdam bij honderden
de eer aandoen, kaarten beschikbaar
te stellen, die tegen den civielen prijs
van vijf en zeventig cent houder of
houdster het recht geven den geheelen
dag gebruik te maken van tram, auto
bus en veer.
Langs alle lijnen kan de eigenaar
van zoo'n dagkaart zich laten vervoe
ren, geen van de gemeentelijke auto
bussen behoeft hij zonder meer te la
ten passeeren.
Of ze op prijs wordt gesteld, die
vriendelijke attentie van de tramdirec
tie?
Inderdaad. Men weet haar te waar-
deeren, getuige het feit, dat eiken dag
gemiddeld 150 a 175 van die kaarten
worden verkocht.
schien wel aannemen dat de Ameri
kaansche collega's niet zoo oplettend
zijn geweest als wij.
Terwijl het eene deel mijner stad-
genooten nog rustig zijn leden uit
strekt in het lommer van de dennebos-
schen van Utrecht of de Veluwe, of
zich koestert in de zonnige ruigte on
zer duinen, dan wel met ijver kilo
meters eet op het stalen ros langs de
wegen en voetpaden van ons vlakke
land, grijpt het andere naar de kan
sen om de najaarscampagne in te zet
ten met een winkelweek.
De Leidsche winkelweek is een in
stelling geworden die onze Leidsche
winkeliers naam heeft doen maken.
Reeds jaren mocht die actie zich in
onze stad in aller belangstelling ver
heugen. Nog lang na zoo'n winkelweeK
leefde op aller lippen het mooie van
dezen, of het bijzondere van dien
„stand". Maar nu is de faam gerezen
tot in de dorpen in onze omgeving.
Ook daar gaat men onze winkeliers
nadoen.
Ik geloof. Amice, dat dit een gezon
de ijver is. Daar zit fut in. Men be
reikt er wat mee ook. Onze winke
liers hebben het goed gezien dat zij
de ingezetenen moeten overtuigen dat
zij in Leiden even goed en even goed
koop kunnen koopen als in de mooie
HET VUILVERWIJDERINGS-
VRAAGSTUK.
Het Vad. deelt mede:
Gelukkig begint er een beetje schot
te komen in het. brandende vraagstuk
der vuil verwijdering in Den Haag. Bij
een bezoek aan wethouder Quant ver
namen wij, dat hij snakt naar een op
lossing en dat er schier dagelijks lief
hebbers voor het Haagsche vuil ko
men. Wij kregen uit het gesprek den
indruk, dat 's wethouders hart het
meest naar den akker uitgaat en dat
vooral het Nieuwkoopsche plan voor
hem aanlokkelijk is, terwijl het gevaar
van stremming van de vaart hem wat
gezocht voorkomt.
Intusschen wil hij den raad zoo vol
ledig mogelijk van advies dienen en
daarom stelde hij aan het College voor
alsnog door twee directeuren van ge
meentebedrijven een kostenberekening
op te laten maken, waarmede het col
lege accoord is gegaan. Derhalve zal
ir. Lely speciaal de kwestie van hét
vuilvervoer bestudeeren en is aan di
recteur de Groot opgedragen nog eens
een kostenberekening van dé vuilver
branding te maken, omdat de oude
schatting reeds 2 jaar oud is en wel
licht de stand van het werkloon en de
kosten van het materiaal op heden
wijziging in de cijfers zouden kunnen
brengen.
Verder bleek ons, dat de wethouder,
hoe ook de beslissing uitvalt, er niet
over denkt, ergens een gemeentelijk
landbouwbedrijf te stichten.
DE LOTUS-ZAAK.
Omtrent de Lotus-zaak, waarin de
mondelinge behandeling voor het Per
manente Hof van Internationale Jus
titie is geëindigd pnder voorbehoud,
'dat het Hof eventueel aan partijen aan
vullende inlichtingen kan vragen, ver
neemt het Vaderland, dat de zaak
thans bij het Hof in overweging is.
Volgens de bij het Hof gebruikelijke
methode maakt thans elk der rechters
een schriftelijke uiteenzetting van zijn
meening gereed. Deze uiteenzettingen
vormen vervolgens de grondslag der
beraadslagingen in raadkamer om te
komen tot de samenstelling van het
arrest, dat eventueel vergezeld kan
gaan van minderheidsadviezen.
Waarschijnlijk zal het arrest in het
begin van September gewezen worden.
DE GEMEENTERAADSVERKIEZING
TE AARDENBURG.
Door den heer E. de Wispelaere, een
nieuw lid van den gemeenteraad van
Aardenburg, is een verzoek gericht tot
de kroon, tot vernietiging van het be
sluit van Gedeputeerde Staten van Ze-
land d.d. 29 Juli, aangezien dit be
sluit eerst aan den Raad en de betref
fende raadsleden is medegedeeld op 3
Augustus d.a.v. en dus gehandeld is in
groote zaken in Den Haag en elders.
Leiden als stad komt daarmee voor
uit.
Daarom is die winkelweek een zaak
van groot gewicht voor de gebeele
burgerij. Daarom hulde aan onze wak
kere neringdoendeni
Nog een andere bijzonderheid wacht
ons binnenkort. Hebben wij Leidenaars
gewoonlijk weinig besef er van dat on
ze stad garnizoensplaats is, omdat wij
maar zelden de oefeningen van de
hier gelegerde troepen zien, binnen
kort zal het aantal militairen tijdelijk
zeer aanzienlijk worden uitgebreid.
Een groot aantal miliciens zal voor
herhalingsoefeningen onder de wape
nen moeten komen. Dan zal Leiden
eenige weken een levendigheid van
uniformen hebben, zooals wij slechts
zelden beleven.
't Is opmerkelijk, Amice, zooveel be
langstelling deze herhalingsoefeningen
nu hebben. Ik heb ook den tijd gehad
dat ik voor herhalingsoefeningen op
geroepen werd, maar ik herinner niij
nog heel goed, dat mijn garnizoens
plaats dat heel kalmpjes opvatte, heel
wat kalmer dan ik zelf.
Maar nu worden zelfs journalisten
uitgenoodigd om eens bijzondere aan
dacht daaraan te wijden, vereenigin-
gen beijveren zich om de jongens en
strijd met art. 34 der Gemeentew.
daar van een zoodanige beslissing ter
stond mededeeling moet worden ge
daan.
PREDIKBEURTEN.
AARLANDERVEEN.
Predikbeurten. Ned. li rv. Kerk
v.m. 10.30 en 's avonds 7.30 uur Ds.
Klomp.
Geref. Kerk v.m. 10.30 en 's avonds
7.30 uur Ds. H. Moolhuizen.
Chr. Geref. Kerk v.m. 10.30 en des
avonds 7.30 uur Preeklezen.
NIEUWVEEN.
Geref. Kerk v.m. 10 uur en n.m.
7 uur Pre' kiezen.
Nel. Herv. Evangelisatie v.m. 10
uur ue heer C. Muller van Bodegraven.
NIEUWKOOP.
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
v.m. 10.30 en 's avonds 7.30 uur Ds.
W. J. Keiler.
Geref. Kerk v.m. 10.30 en 's avonds
7.30 uur Pie: kiezen.
NOORDEN.
Ned. Herv. Kerk n.m. 2.30 uur Ds.
C. v. d. Wal van Rijnzaterwaude.
Geref. Kerk v.m. 10.30 en 's avonds
7.30 uur Preeklezen.
TER AAR.
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
v.m. 10.30 en 's avonds 7.30 uur Ds.
G. Enkelaar.
Geref. Kerk v.m. 10.30 en 's avonds
7.30 uur Ds. G. van Heiningen.
ZEVENHOVEN.
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
v.m. 10.30 uur Ds. Wolfensberger.
Geref. Kerk v.m. 10.30 en 's avonds
7.30 uur Dr. Ubbink.
BOSKOOP.
Geref. Kerk v.m. 10 en n.m. 6 uur
Ds. Kuijs uit Liiiteioord.
Geoouw „^axvu.v^i v.m. 9.30 uur
en n.m. uur de heer Brosse uit Den
Plaag.
Evangel.lokaal Dwars-Nieuws.r. v.m.
9.30 en n.m. uur Ds. Lokhorst uit
Delf shaven.
HAZ-RSWC E.
Ned. Herv. Kerk v.m. 10.30 uur de
JLerw. heer Bons, Cand. te 's-Giuvcn-
hage en 's avonds 7.30 uur Ds. Meeter
van Leiden.
Geref. Kerk y.m. 10.30 en 's avonds
7.30 uur Ds. Gispen.
s Morgens H. A. en 's avonJs H. A.
en Dankzegging.
KATWIJK AAN DEN RIJN.
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
v.m. 9.30 en n.m. 6 uur Ds. Bollee.
Gerei. Kerk vm 9.30 en n.m. 6 uur
Ds. Metering.
NOGRDWIJK AAN ZEE.
Ned. Herv. Kerk v.m. 10 en n.m. 5.
uur Ds. Hospers.
Gerei. Kern v.m. 10 en n.m. 5 uur
Ds. D. Hoek te Enkhuizen.
NOORDWIJK BINNEN.
Ned. Herv. Kerk v.m. 10 en n.m.
5 uur Ds. P. de Haas te Utrecht.
Geref. Kerk v.m. 10 en n.m. 5 uur
Ds. P. -A. Zedstra te Sliedrecht.
WASSENAAR.
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
v.m. 10 uur Ds. v. d. Horst van Hoek
van Holland. Nam. geen Dienst.
Kievitskerk v.m. 10 uur Ds. idenburg
van Amsterdam.
Geref. Kerk v.m. 10 en n.m. 5 uur
Ds. v. d. Heyden.
WOUBRUGGE.
Predikbeurten. Ned. Herv. Kerk
v.m. 10 en n.m. 7.30 uur de Eerw.
heer de Jong van Boskoop.
Geref. Kerk v.m. 10 u„r Preeklezen
en 's avonds 7.30 uur Ds. Nauta.
LEIDERDORP.
Ned .Herv. Kerk v.m. 10 uur de heer
de Witt uit Noordwgk a. Zee en n.m.
6.30 uur Ds. Mondt.
SASSfiNHEIM.
Ghr. Geref. Kerk v.m. 10 en n.m. 5
uur Ds. J. L. de Vries teRijnsbuig.
KOUDEKERK.
Ned. Herv. Kerk v.m. 10 en n.m.
6.30 uur Ds. Israël.
Geref. Kerk v.m. 10 en n,m. 7 uur
Ds. Verrij van Hartdenberg.
RIJNSBURG
Chr. Geref. Kerk v.m. 9.30 en n.m.
5 uur Ds. Joh. Jansen van Leiden.
mannen, dragers van den wapenrok,
tijdelijk een gepaste ontvangst in den
kring te bereiden. Ik acht dat geluk
kig, Amice. Niet omdat ik zoo enthou
siast militairist ben. Neen, dat niet.
Maar ik besef dat het nu eenmaal
noodzakelijk is, dat wij, willen wij in
tijd van nood ons kunnen verdedigen,
ons in vredestijd moeten oefenen, 't 19
een noodzakelijk kwaad, waarbij ik
liever den nadruk leg op noodza
kelijk dan op kwaad. Maar ook
geloof ik. dat, dank zij de verderfelijke
actie van communist en socialist (de
laatsten alleen in Holland) het betere
deel van ons volk, althans het Chris
telijk deel. meer en meer de oogen
opent voor die noodzaak. Het is geen
„flauwe kul", een geliefkoosde solda
ten-uitdrukking, neen, helaas 't ia
droeve noodzaak, zoolang conferenties
te Genève nog geheel mislukken en
ook al zijn ze geslaagd, nog weinig ze
kerheid bieden.
Daarom moeten wij de jonge men
schen, die dienstplichten hebben te
vervullen geestelijk, zedelijk en stoffe
lijk hulp bieden om met eere. en voor
zoover mogelijk met genot, die plich
ten te volbrengen. Hun ten minste
de vrije uren tot een genot te maken.
Ik geloof, dat Christelijk Leiden die
taak goed verstaat.
VERITAS.
