CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Overeenkomst en verschil.
8s,e JAARGANG
NUMMER 2204
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
Oil nummer liesiaal uil TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Alle gezag vloeit af van God en de
ordinantiën Gods vormen den grond
slag voor een welgeordend staatsie-
Ten. Dat is de grondslag onzer Anti
revolutionaire staatsleer.
De revolutionairen van allerlei kleur
zooals deze zich na 1789 in ons land
openbaarden, onverschillig of zij wa
ren Conservatieven. Liberalen, Socia
listen, Communisten, of in den jong-
sten tijd Fascisten, zij komen allen
hierin overeen, dat zij niet als grond
slag van het s'aatsrecht nemen de or
dinantiën Gods. maar den volkswil, de
souvereiniteit van het volk. Zelfs Cort
van der Linden placht zijn Ministerie
met eenige voorliefde te noemen: het
Ministerie van den volkswil.
In het algemeen vinden wij in alle
partijen van rechts terug, dat zij met
ons staan op den bodem van het recht
Gods. Zoowel Roomsch Katholieken,
als Christelijk Historischen en Staat
kundig Gereformeerden als Hervormd
Gereformeerden, beamen met ons, dat
alle gezag oorspronkelijk en volmaakt
is in God, en van Godswege op de men
schen is gelegd.
Maar zoodra gaan wij niet nader de-
finieeren, of men ontmoet allerlei ver
schil en soms belangrijke tegenstellin
gen.
Zoo is de belijdenis van Rome ten
aanzien van staatsrecht tweeërlei, al
naar gelang de staatsmacht in handen
is van gemengde of protestantsche
meerderheid of in handen is van een
specifiek roomsche meerderheid. Bij
de gemengde of protestantsche staats
macht wil Rome onthouding door de
Kerk van alle inmenging in Staatsza
ken. Daarentegen belijdt Rome, dat bij
een positieve Roomsche staatsmacht,
de Kerk de suprematie heeft in dienst
der waarheid.
Toch is dit nog iets anders dan ultra
montanisme, waarmede men van ze
kere zijde zoo gaarne schermt.
Onder Ultramontanisme verstaat
men de richting in de Roomsche Kerk,
die er naar streeft, het geestelijk ge
zag van den Paus zooveel mogelijk
hoog te houden. Ultramontaansch be-
teekent in eigenlijken zin: aan gene
zijde der bergen, inzonderheid aan de
overzijde der Alpen. Men zou dus kun
nen zeggen, dat Ultramontanen zijn,
de menschen, die een regeeringsstelsel
aanhangen, als eertijds in Italië ge-
heerscht heeft (de kerkelijke staat).
Het woordje ultra is in het Latijn:
aan gene z ij d e van. En in fi
guurlijken zin genomen, beteekent het:
verregaand of ook: overdre
ven. Men vindt het in de uitdrukking
u 11 r a-violette stralen, d. z. stralen,
die een nog grooter aantal trillingen
hebben, dan de violette stralen van het
spectrum.
Alzoo is de beteekenis ook doorge
drongen in den politieken woorden
schat en heet men ultra's degenen, die
men in goed Nederlandsch zou noe
men; de uitersten.
Wij verstaan dus onder LUtramonta-
nen de hevig pausgezinden onder de
Roomschen, de overdreven of geest
drijvende Katholieken, die nog heden
ten dage slaan op het standpunt van
Paus Hildebrand: dat de Paus is d*e
zon en de keizer de maan, die van
zichzelven geen licht bezit, maar dit
enkel ontleent aan de zon.
Het is dit ultramontanisme, dat in
Rome de absolute macht ziet, dat op
ons allen als ketters de banvloek
drukt en ons, krachtens onzen Doop
onder het rechtsgebied harer bisschop
pen betrekt.
Het. is dit ultramontanisme, dat
streeft naar de absolute macht van de
Kerk over dtn Staat, dat in den grond
der zaak alle godsdienstvrijheid als
owaling brandmerkt, dat niet rusten
kan, noch volgens eigen overtuiging
mag, vóórdat het alle aardsche regeer
macht heeft teruggeleid tot onder de
gehoorzaamheid van den Paus
Gelukkig komt dit ultramontanisme
hier te lande onder de Roomschen zoo
goed als niet voor. Vooreerst zijn onze
Roomsche landgenooten Nederlanders;
d.w.z. de kalme grondtoon van ons
volkskarakter spreekt ook in hen. En
in de tweede plaats woonden zij hier
sinds eeuwen in wat zij noemen „in
psrtibus infidelium", d.i. „in landstre
ken bewoond" door ongeloovigen". Deze
laatste omstandigheid drukt een ge
heel ander stempel op het optreden
der Nederlandsche Roomschen, dan
b.v. op dat der Spaansche.
Daarenboven zag Rome zich hier tp
lande met ons geplaatst tegenover den
wassenden stroom van het Ongeloof
en het was vooral deze gemeenschap
pelijke vijand, die het Driemanschap:
Kuyper, Schaepman en Lohman sa
menbond. En, omdat de strijd zich in
de latere jaren richtte tegen dien ge-
zamenlijken vijand, konden wij elkan
der zoo goed vinden, zwegen als van-
zelve de klanken, die onderlingen af
keer wekten, gevoelden wij ons vaak
meer Coalitie-genoot dan Partijman.
De Roomsch Katholieke Staatspar
tij ten onzent is veeleer zoo overtuigd
dat de grondtoon van ons volkskarak
ter in de 10e en 17e eeuw een geheel
anderen vorm heeft gekregen, dat zij
met beslistheid strijdt voor de onthou
ding van de Kerk in staatszaken.
Maar niet minder verschillen wij in
fijnere onderscheiding van de Chris
telijk Historische Unie. waar zij be
lijd! dat de Overheid in Protestantsch
Christel ijk en zin moet regeeren onver
schillig wie de functies bekleedt Hier
mede gaat zij in de lijn van het Duit-
sche protestantisme in Bismarck's da
gen, dat het protestantsche staatsrech
telijk overwicht wilde doen heerscheri
over geheel Duitschland.
In den grond der zaak is dit een ul
tramontanisme van niet minder be-
denkelijken aard dan dat van Rome.
Een Staatsmacht die zich door dat
beginsel laat leiden moet komen tot
staatsdwang.
Vooral sterk komt dit uit in de dis-
sedenté partijen, de Staatkundig Ge
reformeerden en de Hervormd Gere
formeerden, die zonder eenige rem en
zonder met de andere partijen reke
ning te houden van de Overhein
eischen om in ons land de Gerefor
meerde belijdenis te doen erkennen als
de staatsgodsdienst.
Daartegenover nu staat de Antirevo
lutionaire Partij, als zij van den Staai
eischt, dat deze zich onbevoegd zal ver
klaren, om leiding te geven aan het
godsdienstig en zedelijk leven der Na
tie en daarom zal hebben te eerbiedi
gen: de volledige vrijheid van de kerk-
genoodschappen, volstrekte vrijheid
van geweten, het gelijk recht van alle
Staatsburgers en de volledige neutra
liteit van de Staatsschool, voorzoover
deze niet kan gemist.
Uit dit stelsel vloeit voort, dat de
Nederlandsche Staat den band, die
hem nog bindt aan de Hervormde
Kerk moet losmaken en de schuld, die
het revolutionaire Gouvernement te
genover die kerken heeft, tengevolge
van den revolutionairen staatsroof, ge
pleegd op de kerkelijke goederen in
1798, zal hebben te liquideeren.
Is er alzoo overeenkomst met allen
die belijden dat het gezag uit God is,
er is veel verschil in de toepassing van
dit beginsel.
Wij staan gezamenlijk tegenover het
revolutie-beginsel dat de grond van 't
gezag in den mensch zoekt.
Maar wij belijden niet alleen, maar
wij strijden ook voor ons Antirevolutie
nair beginsel.
Alleen het Antirevolutionair staats
recht. dat aan de Overheid die plaats
toekent, welke haar krachtens Gods
Woord toekomt, waarborgt ten deze
voor gewetensdwang.
Geen kerk. geen richting en
nog veel minder de haat, maar de
consciëntie der Overheids
personen bindt het Staatsgezag
aan de eeuwige beginselen van Gods
Woord.
De ons bevriende partijen willen de
staatsmacht te baat nemen, hetzij di
rect met verkrachting van alle partij
verhoudingen zooals de Staatkundig
Gereformeerden of de Hervormd Gere
formeerden, hetzij als eindresultaat,
zooals de Christelijk Historischen en
de Roomsch Katholieken wenschen.
Wij meenen dat het doel waartoe
men in dezen de staatsmacht moge
willen aanwenden andersoortig moge
zijn, de taak welke men dan aan de
staatsmacht wil toebedeelen volkomen
revolutionair is, zij het in edelen zin.
Daarom is er bij groote overeen
komst veel verschil.
STADSNIEUWS.
ONZE STATIONSCHEF EN DE PERS
In verband met de veranderde hou
ding van den stationschef alhier, den
heer van der Born, om voortaan den
vertegenwoordigers van de Pers geen
toegang tot de spoorbaan te verlee-
nen bij eventueele spoorwegongeluk
ken, had de verslaggever van het Vad.
met genoemden heer een onderhoud.
Hieruit is gebleken, dat het lezen
van de in enkele bladen opgenomen
verslagen van de spoorwegongeluk
ken rondom Leiden hem tot deze hou
ding heeft gebracht. Hoewel er op ge
wezen werd, dat het toch niet aan
ging, de groote meerderheid der juis
te berichtgevers te laten boeten voor
hen, die er maar op los schreven, ge
lukte het niet, den heer van der Born
tot andere gedachten te brengen.
Het maximum, waartoe hij zich be
reid wilde verklaren, is het volgende:
Ingeval van een spoorwegongeluk
mag de Pers, „als de dienst dit mo
gelijk maakt, mot en onder de hoede
van den chef naar de plaats van het
ongeval gaan, eventueel met en onder
de hoede van een deskundigen plaats-
\ervanger, ,„als" deze ter beschikking
is. Op de plaats van het ongeval
„mag" de Pers trachten inlichtingen
van aanwezigen te krijgen op voor
waarde dat zij zich slechts, naar het
oordeel van den chef, tot daartoe be
voegden wendt en „als" het oprui-
mingswerk daarvan geen hinder on
dervindt.
En als u, wat waarschijnlijk is,
geen gelegenheid hebt met de Pers
mee te gaan zoo vroeg hij of in
geval u op de plaats van het ongeluk
zijt en de Pers u niet kan bereiken?
Dan, zoo antwoordde de heer van
der Born, moet de Pers maar wach
ten'tot ik wel gelegenheid heb of dat
ik op het station terug kom.
Inlichtingen, zoo vervolgde de heer
van der Born, heb ik steeds willen
verstrekken dit in tegenstelling
met hetgeen ook al in een courant
beweert is en dat zal ik ook blij
ven doen, maar om de Pers vrijelijk
toegang te verleenen en daardoor er
aan mede te werken, dat allerlei non
sens wordt gepubliceerd, daarvoor
voel ik niets.
Den heer van der Bom werd on
der het oog gebracht, dat van een re
geling, zooals hij zich die dacht, in de
toekomst slechts groote onaange
naamheden te verwachten zijn, doch
ook dit gaf geen aanleiding tot her
ziening van het door hem genomen
besluit.
Desgevraagd deelde de stations
chef mede, dat hij geheel zelfstandig
in dezen handelt en hij van de direc
tie uit Utrecht daaromtrent geener
lei instructie ontvangen heef.
Ten slotte zeide hij nog, vooral des
avonds er zorg voor te zullen dragen,
dc persfotografen zoo ver mo
gelijk verwijderd te houden, omdat
„het magnesiumlicht zoo buitenge
woon gevaarlijk is voor de werklie
den, die, door het ^schrikken van het
plotseling oplaaiend felle licht, zoo
gauw een ongeluk kunnen krijgen".
Wij spreken de hoop uit, dat deze
berichten wat al te sterk gekleurd
zullen'blijken, maar mochten ze juist'
zijn, dat de directie te Utrecht er
andere opvattingen op na zal houden
dan de heer van der Born en dat deze
zaak door de directie afdoende
en toi wecterzijdsclifc tevredenheid ge
regeld za! worden
DE AMERIKAANSCHE
JOURNALISTEN.
Bij het afscheidsdiner Donderdag
avond aangeboden door de Nederl. Re
geering aan de Amerikaansche jour
nalisten zat mede aan onze burgemees
ter, Mr. A. van de Sande Bakhuijzen.
GEMEENTERAADSVERKIEZING.
Men verzocht ons het volgende te
plaatsen:
Deze week werden ingeleverd de
volgende Bureau- en Kiezerslijsten:
Bureau 6 H. B. S. Garenmarkt.
33 School Lusthoflaan.
34 School Heerensingel.
36 School Medusastraat.
De laatste evenwel zonder Bureau
lijst. Aan de Kiezerslijst alleen heb
ben we niets. Juist de gekleurde Bu
reaulijsten Hebben voor een volgende
verkiezing de grootste waarde.
De voorzitter(stery van Bureau 36
wordt nogmaals verzocht de Bureau
lijst in te leveren.
Thans ontbreken nog de volgende:
Bureau 1 Raadhuis.
2 Gehoorzaal.
8 Haverstraat.
20 Groenesteeg.
21 Zuidsingel.
25 Schuttersveld.
26 Schuttersveld.
27 Pasteurstraat.
40 H. B. S. Iiooge Rijndijk.
42 Heerenstraat.
43 Duivenbodestraat.
In totaal 11 nalatige voorzitters-
(sters).
Mogen we de dames en heeren nog
eens vriendelijk verzoeken, thans de
onder hun berusting zijnde lijsten
deze week in te leveren aan het Bu
reau Nieuwe Leidsche Courant?
OUD-ROMEINSCHE NEDER
ZETTINGEN.
Dezer dagen heeft Dr. Holwerda, di
recteur van het Museum voor Oud
heidkunde alh'-r in de Over-Betuwe
een onderzoek ingesteld naar zich on
der Hemmen, Zetten en Eist vermoe
delijk bevindende oud-Roaneinsche ne
derzettingen en kampementen.
Met name enkele woerden aan den
oever van de Linge hadden zijn aan
dacht, vooral in de buurtschap
Raaijen onder Eist, waar op het bouw
land „de Hoogewoerd" scherven van
historische potten en gebruiksvoor
werpen werden gevonden.
Bij uit "raving van een sloot langs
„de Hoogewoerd" zijn onlangs een
grooten glazen flesch en een koperen
kannetje gevonden, beide van Ro-
meinschen oorsprong.
ZANGERSAVOND.
Ring Leiden en Omstreken.
Woensdag 17 Augustus zal boven
genoemde Ring des avonds met zes
van de aangesloten Vereenigingen we
der een Zangersavond houden in de
Tuin van „Zomerlust".
Gezien de nummers op het pro
gramma, belooft 'het weder een
mooie avond te worden en het Be
stuur heeft de toegangsprijzen zoo ge
steld, dat het voor velen bereikbaar is
Voor verdere mededeeling zie de
Advertentie in dit blad.
DAMMEN.
Zaterdag 6 Augustus heeft de heer
J. Kleer lid der Chr. Damvereeniging,
de eerste wedstrijd gespeeld om de
voorwedstrijden van den meestertitel,
tegen den heer Barbier, kampioen van
Waddinxveen.
De partij eindigde na bijna 4 uur in
remise. De heer Kleer had dezen wed
strijd kunnen winnen, maar overzag
een schijfoffer van den heer Barbier in
het eindspel. De revanche-partij vindt
plaats op 20 Augustus om half vier te
Leiden. Deze wedstrijd belooft uiterst
spannend te worden. Daar een van de
twee moet winnen om in aanmerking
te komen. Bij eventueele remise moet
oen beslissingspartij plaats hebben.
BEGIN VAN BRAND.
Alhier is gisterenavond brand ont
staan op een houten verbindingsbrug
over de Langegracht, welke de boven
verdiepingen van de twee gebouwen
der textielfabrieken van de fa. Clos en
Leembruggen met elkaar verbindt.
Door het spoedig optreden van de
brandweer hadden de fabrieken niet
van het vuur te lijden.
Hedenmorgen is een begin van
brand ontstaan in een perceel No. 34
van de Groenhazengracht, dat be
woond wordt door de stucadoor H. A.
S. en waarvan eigenaar is de caféhou
der K. op de Varkensmarkt. Waar
schijnlijk ontstond de brand door dat
ongebluschte kalk in aanraking met
water gekomen was. Het brandje was
door den eigenaar spoedig gebluscht.
De brandweer, die uitgerukt was. be
hoefde geen dienst te doen.
Onze stadgenoot, de heer P. Nieu-
wenhuizen, slaagde te 's-Gravenhage
voor het examen Duitsch L. O.
BINNENLAND.
HET VLIEGVELD WAALHAVEN.
Gistermiddag is de 70.000 betalende
bezoeker van dit jaar de controle van
Waalhaven gepasseerd. Hij was de
hoofdconducteur Slabbekoorn uit Ro-
zendaal, aan wien een gratis vlucht
boven de stad werd aangeboden.
Spoedig wordt, indien de weersge
steldheid niet ongunstig wordt, de
400Cste passagier voor de pleiziervluch
ten verwacht. Aan deze(n) zal een kos-
telooze tocht heen en terug naar Am
sterdam worden aangeboden, op een
door hem of haar te bepalen dag.
De belangstelling voor het Rotter-
damsche vliegveld en het bedrijf der
K.L.M. blijft levendig. Er melden zich
thans op gewone weekdagen 60 a 70
personen aan voor de pleiziervluchten.
GED. STATEN VAN ZUID-HOLLAND.
Ged. Staten van Zuid-Holland zul
len op Dinsdag 16 Augustus des mid
dags te 2 uur behandelen het beroep
van W. Visser Azn., lid van den Raad
van Zui>d-Beijerland, tegen het be
sluit van dien raad tot toelating van
P. van Drunen als raadslid.
Ged. Staten van Zuid-Holland heb
ben goedkeuring onthouden aan het
raadsbesluit der gemeente Pijnacker
tot opheffing der openbare lagere
school nr. 2 aldaar, terwijl ze hebben
vernietigd het raadsbesluit om mede
werking te verleenen tot de stichting
eener bijzondere lagere school in de
Katwijksche buurt aldaar vanwege de
Ned. Herv. Schoolvereeniging te Pijn
acker.
Ged. Staten hebben met ongegrond-
verklaring van een door J. G. Coljée
ingesteld beroep, gehandhaafd het be
sluit van den Raad der gemeente Via-
nen, waarbij J. van den Hoek is toege
laten als lid van dien Raad.
GEREF. VEREENIGING VOOR
DRANKBESTRIJDING.
De 27ste jaarlijksche vergadering
van de Gereformeerde Vereeniging
voor drankbestrijding, te Middelburg,
heeft met algemeene stemmen een
voorstel aangenomen, waarin uitge
sproken wordt, dat eenige actie voor
de invoering van alcoholvrijen avond
maal wijn buiten de vereeniging staa:
en haar instemming niet heeft.
Inzake de ioued wer 1
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22J/i cenl
Ingezonden Mededeelingen, dnbbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Belangrijksle nieuws in dit Hummer.
Binnenland.
De verhoogde Duitsche Invoerrech
ten op aardappelen, suiker en var-
kensvleesch.
De wereldpostcorferentie voor hst
luchtverkeer zal op 1 September wor
den geopend.
Brutale hoteldiefstallen te Scheve-
ningen.
Buitenland
De minister van bnitenlandsche za
ken van Hankau, Tsjen, is afgetreden.
Engeland heeft geen pressie op
Frankrijk uitgeoefend ten aanzien van
de vermindering der Rijnlandbezetting
Dinsdag wordt de val van het kabi-
nei-Cosgrave in Ierland verwacht.
Het Fransch-Duitsche handelsver
drag.
o.a. naar voren gebracht, dat men met
dien arbeid voorzichtig moet zijn en
niet zonder meer met den J. C. G. O.
B. in zee kan gaan. De jeugd moet niet
dood-georganiseerd worden.
Daar reeds meermalen en ook nu
van vele zijden klachten werden ver
nomen over de samenwerking met an
dere bonden in de Blauwe Week-actie,
werd na zeer uitgebreide discussie
met 82 tegen 16 stemmen besloten het
hoofdbestuur machtiging te verleenen
om na een laatste poging tot verbete
ring van een en ander de samenwer
king te verbreken.
Aangenomen werd een voorstel van
de afd. Middelburg om bij de Natio
nale commissie tegen het alcoholisme
de aandacht te vestigen op het groote
gevaar dat in den verkoop van allerlei
schadelijke alcoholhoudende dranken
en bonbons aan kinderen is gelegen en
daartegen maatregelen te vragen.
HET ROEKELOOS RIJDEN OP DEN
OPENBAREN WEG.
De drie centrale landbouworganisa
ties (het Kon. Nederl. Landbouw-comi-
té, de R.K. Nederl. Boeren- en Tuin-
dersbond en de Chr. Boeren- en Tuin-
dersbond in Nederland) hebben bij den
minister van justitie erop aangedron
gen te overwegen, op welke wijze het
roekeloos rijden op den openbaren weg
ware te voorkomen, althans zooveel
mogelijk binnen de perken te houden
en alle middelen, die daartoe dienstig
kunnen zijn, aan te wenden. Onder de
moeilijkheid op den openbaren weg
tengevolge van het toenemende ge
bruik van motorrijwielen en automo
bielen lijdt vooral de bevolking van
het platteland en die der kleine ste
den. omdat daar veel minder dan dit
in de grootere bevolkingscentra mo
gelijk is, verkeersregelingen getroffen
en vooral gehandhaafd kunnen wor
den. Streng dient, aldus adressanten,
te worden opgetreden tegen de kleine
minderheid van roekelooze rijders, die
den openbaren weg berijden zonder
zich aan de gestelde regels te storen.
Adressanten maken den minister op
merkzaam op de mogelijkheid van een
brief zijnerzijds aan de verschillende
parketten om strafbare feiten van dien
aard gestreng te vervolgen.
GESCHORST.
Gisteren is, naar men meldt, de di
recteur van de gasfabriek te Weesp.
tevens administrateur van het ge
meentelijk electriciteitsbedrijf. naar
aanleiding van de in de besloten jraads
vergadering gehouden besprekingen,
voor den tijd van een maand ge
schorst,
DE VERHOOGÏNG.
DER DUITSCHE INVOERRECHTEN.
In antwoord op de vragen van den
heer van der Sluis in verband met de
voorgenomen verhooging van de Duit
sche invoerrechten op aardappelen,
suiker en varkensvleesch, verklaart
minister Kan. dat het hem bekend is,
dat de Duitsche invoerrechten op aard
appelen, varkensvleesch en suiker ver
hnoe-d worden
De verhoogingen bedragen: a. voor
aardappelen, ingevoerd in den tijd van
1 Augustus tot 14 Februari, van M. 0.50
tot M. 1 per 100 KG. Voor aardappelen,
ingevoerd gedurende den overigen tijd
des iaars, was het recht reeds M. 1 of
booger; b. voor versrli varkensvleesch
van M. 21 tot M. 32 per 100 KG c.
voor consumptiesuiker van M. 8 tot M
13 per 100 KG.
De verhooging van het recht op var
kensvleesch en suiker is op 1 Augus
tus j.l. van kracht geworden; die van
het recht op aardappelen treedt op 1
December 1927 in werking.
Ondangs het korte tijdsverloop,
waarin de gemelde verhoogingen zijn
♦n' o+onrj o-oirorppn. heeft onze gezant
