CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
8*te JAARGANG
VRIJDAG 12 AUGUSTUS 1927
NUMMER 2203
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
Dit nummer hestaai uil IWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
V De doodstraf.
Het Volk neemt van den Engel-
schen Sociaal-Democraat A. Fenner
Brockway uit de Duitsche „Weltbüh-
ne" over een verhaal over gewaar
wordingen van gevangenen en gevan
genbewaarders, voorafgaande en vol
gende op executies van doodvonnis
sen. Doel van dit verhaal is aan te
toonen hoe vreeselijk een dergelijke
executie het menschelijk gemoed aan
grijpt, en om propaganda tegen de
doodstraf te maken.
Gelukkig zouden wij zeggen dat
inderdaad een doodvonnis een nor
maal mensch nog met ontzetting ver
vult. Het is alleen maar een raadsel
dat diezelfde ontzetting blijkbaar een
moordenaar niet aangrijpt vóór en op
het oogenblik dat hij zijn gruwzame
daad volbrengt.
Zoowel het bloedvergieten, als mis
daad als het bloedvergieten als straf
is een gevolg van de zonde. Daarom
reeds moest het elk mensch met ont
zetting vervullen.
Tegenover den zegsman van Het
Volk, wiens getuigenis wij niet in
twijfel willen trekken, alleen reeds
hierom niet, omdat de gewaarwor
dingen en zielsbewegingen bij geen
twee menschen gelijk kunnen zijn.
willen wij toch stellen een tweetal
andere gewaarwordingen, de eene
van een gevangenis-directeur en de
andere van een Voorzitter van een
Landraad, beide in Indië.
De gevangenis-directeur was be
vriend met schrijver dezes, 't Was
een man met een teere ziel, wien het
lot van de vele duizenden misdadi
gers aan zijn zorgen toevertrouwd,
zeer ter harte ging. Een man die op
het gebied van evangelisatie onder de
gevangenen veel zegen mocht ver
spreiden, altijd vuor zoover dit met
zijn beroep was overeen te brengen
Deze was meermalen getuige van
executies. Ook hij sprak van steeds
diep aangrijpende zielsgewaarwor-
dingen. Maar zoo ooit van een vonnis
een machtig getuigenis uitgaat voor
de majesteit van net recht Gods, dat
door den Allerhoogste in menschen-
handen is gelegd zoo was zijn ge
tuigenis dan is het een doodvonnis.
Nooit had hij het afschuwelijk gevon
den. Steeds had hij, naast een gevoel
van groote verantwoordelijkheid, ook
een gevoel van noodzakelijkheid van
deze straf behouden. Geen enkel ge
val had hem doen twijfelen.
De Voorzitter van den Landraad
was een man met eveneens een fijn
besnaarde ziel, echter niet iemand
die bewust leefde in de volle overtui
ging een geloovig Christen te zijn.
Een man van hoogstaand rechtsge
voel, wien elk vonnis zwaar woog.
Oek hij had meer dan eens een dood
vonnis mede uitgesproken. Ook deze
getuigde nooit eenig berouw daar
over gehad te hebben, integendeel het
was zijn ge'ukkig voorrecht geweest
steeds volle bewijs van de schuld aan
wezig te hebben. Was de spanning
voor de einduitspraak groot, daaren
tegen gaf het vonnis zelf steeds een
gevoel van tevredenheid, zooals men
in het algemeen kan hebben na het
volbrengèn van een moeilijke op
dracht.
Wij meenden wel te doen oni deze
twee getuigenissen te stellen tegen
over de opgeschroefde prikkeling van
de zinnen door Sociaal-Democraten
en anderen nu het vonnis van Sacco
en Vanzetti in Amerika zooveel stof
doet opwaaien.
V Op de onderste trede.
De hoefijzer-correspondent van het
Handelsblad besprak dezer dagen no.
12 van de vlugschriftjes der Vereeni-
ging voor actieve Handelspolitiek, dat
handelt over de schoone dagen van
Genève. Het opmerkelijke is dat deze
Schrijver nog steeds niet gevoelt, dat
genoemde vereeniging een buitenge
woon nuttig werk doet door ons volk
wakker te schudden uit den slaap die
ons een noodlottige absolute econo
mische afzondering zou bezorgen.
Hij preekt nog steeds voor het Vrij
handel-stelsel zonder eenige mati
ging. Al bouwen ook alle naties hoo-
ge tariefmuren, Nederland mag
slechts een laag hekje hebben om de
grens aan te geven.
„Wij gelooven zoo zegt hij dat
we voorshands niet verstandig zou
den handelen door onze economische
houding te veranderen. In het vlug
schrift van de Vereeniging der tariefs
activisten (zullen we maar zeg
gen) lezen we dat onze positie „fa
taal" zou moeten heeten „indien
mocht blijken dat muur na muur, te
gen ons opgetrokken, ons licht en
lucht en leven ontneemt". Indien
mocht blijken. Zelfs voor deze „acti
visten" is het dus nog niet zeker.
Maar bovendien: Wie heeft er ooit
van gehoord dat men zichzelf „licht,
lucht en leven" verschaft door, tegen
den hoogen muur van den buurman,
zelf er óók nog een te bouwen!
Hoe hooger de zetel is, des te moei
lijker wordt een eventueele afdaling,
des te grooter ook het gevaar bij dui
zeling en valen des te meer ver
eenzaamd het eigen volk in zijn voor
ziening met producten van elders.
Want er is ook een isolement van de
bovenste trede.
Daarom lijkt ons vooralsnog de
onderste voor ons land beter".
Deze beelden van bovenste en on
derste trede zijn ontleend aan een
grafische voorstelilng die hij zelf
maakt van de verschillende landen
met hun tariefspercentages. In deze
kunstmatige trap vormt Nederland
de onderste trede en Spanje den top
Nu moge de bovenste trede van een
vrijstaande trap niet de begeerlijkste
plaats zijn, steeds de onderste trede
te houden, schenkt ons niet het uit-
zich dat noodzakelijk is.
Vrees voor duizeligheid behoeft niet
te bestaan als we het midden houden
van de trap, waarop o.a. Duitschland,
Frankrijk, Zweden en andere landen
zich bevinden, dan hebben wij vol
doende houvast.
Voor vereenzaming op de bovenste
trede is dan niet te vreezen, maar ook
ontgaan wij dan de ramp die ons nu
op de onderste trede dreigt.
STADSNIEUWS.
HET BEZOEK DER
AMERIKAANSCHE JOURNALISTEN.
In aansluiting op ons verslag van
het bezoek der Amerikaansche Jour
nalisten aan onze stad in ons blad
van gisteren kunnen wij nog mede-
deelen, dat ten stadhuize Mr. Fre
derick Arthur Stowe uit Peo
ria (Illinois), uitgever van The Peoria
Journal en The Peoria Transcript,
eenige woorden sprak als antwoord
op de welkomstrede van den burge
meester. Spr. deed daarbij o.m. uit
komen, dat Holland niet zijn beroemd
heid te danken heeft aan de oude ge
bouwen, kleederdrachten, enz., maar
wel aan zijn sterk ontwikkeld natio
naliteitsgevoel.
Verder stelde spr. in het licht, welk
een roem er van onze universiteiten
uitgaat en vergeleek daarbij de uni
versiteiten in Amerika, die zooveel
jonger zijn dan bijvoorbeeld de Leid-
sche universiteit.
Spr. wees ten slotte op de groote
gastvrijheid, die de journalisten in
Holland, waar zij zich zoo geheel
thuis gevoelen, ondervonden hebben
In het Rijnland's Huis, waar in het
bijzonder de zeldzaam fraaie verga
derzaal de algemeene bewondering
der gasten opwekte dankte Mr. Tom
Wallace van de Courier-Journal
Louisville Times Mr. Slagter voor zijn
met veel aandacht gevolgde uiteen
zetting van de Nederlandsche pol
ders. Deze spreker wees daarbij in
het kort op de desbetreffende toestan
den in Amerika.
Van het Rijnland's Huis ging men
te voet naar de Academie, waar ter
ontvangst aanwezig waren de rector
magnificus, Prof. Mr. E. M. Meijers
en Prof. P. J. Blok.
Nadat allen zich in de collegezaal
voor theologie hadden verzameld,
sprak Prof. M e ij e r s een woord
van hartelijk welkom, dat hij, in ver
band met den korten duur van het
bezoek, niet te lang wilde maken.
Vervolgens gaf Spr. het woord aan
Prof. Blok, die een kort overzicht
gaf van de geschiedenis der universi
teit en de gasten daarna door het
universiteitsgebouw rondleidde, waar
bij hij op bijzonder geestige wijze een
uitlegging van de geschiedenis der
zalen, de vele teekeningen aan de
wanden enz. gaf. In de senaatska
mer was een tokening van Jean Lu-
zac, den uitgever van de Gazette de
Leyde geplaatst, die door mevr. Luzac
welwillend voor dit bezoek was afge
staan.
Aan elk der bezoekers werd daar
een exemplaar aangeboden van de
Lectures on Holland, ter gelegenheid
van de Amerikaansche week te Lei
den, in 1924, uitgegeven.
Na de universiteit werd een bezoek
gebracht aan het Jean Persijnshofje.
op de plaats waar de Pilgrimvaders
hebben gewoond en waar John Robin
son gewoond heeft en gestorven is.
Na een korten tijd vertoefd te heb
ben voor het sterfhuis van Jean Lu
zac, waar de aan den gevel aange
brachte gedenkplaat werd bezichtigd,
begaf men zich naar het Natuurkun
dig Laboratorium.
Aan den ingang werd het gezel
schap verwelkomd door Dr. Tuvn, ter
wijl in de collegezaal Prof. Kees om
ter ontvangst aanwezig was.
Nadat allen hadden plaats geno
men, nam Prof. Keesom het
woord, die de gasten, mede namens
zijn mede-directeur van het Labora
torium, Prof. W. J. de Haas, die tot
zijn spijt verhinderd was, aanwezig
te zijn, welkom heette.
Spr. deelde vervolgens iets van de
geschiedenis van het laboratorium
mede en wees er op, dat de inrichting
van thans aan Prof. Kamerling Onnes
te danken is.
Spr. zette vervolgens uitvoerig uit
een, welke proeven door Kamerlingh
Onnes werden genomen en welke re
sultaten hij daarmee heeft behaald,
o.a. het vloeibaar maken van lucht,
het vloeibaar maken van helium, de
lage temperaturen, die hij wist te be
reiken, enz.
Vervolgens zette Spr. uiteen, welk
groot belang aan het bereiken van
deze lage temperaturen is verbonden,
waarbij hij o.m. wees op de superge
leidingen.
Als gevolg van een en ander, aldus
Spr., gelukte het een jaar geleden om
het helium in vasten toestand te krij
gen, en Spr. bracht in herinnering de
gelukkige coïncidentie, dat juist 14
dagen, nadat het hem gelukt was het
helium in vasten toestand te bren
gen, hij in de gelegenheid was dit
voor een aantal landgenooten van de
bezoekers te demonstreeren, die ter
gelegenheid van de Amerikaansche
week te Leiden waren.
Vervolgens besprak Spr. de resulta
ten der onderzoekingen van Prof. Zee
man en den grooten invloed die deze
voor de wetenschappen hebben gehad
Hierna wees hij op de verschillen
de verbouwingen, die op het oogen
blik aan het laboratorium worden
verricht. Deze waren o.m. noodig ge
worden door verbouwing van de cen-
traal-electrisclie machinekamer en
doordat een zaal juist was gereedge
komen waarin een groote electro-
magneet zal geplaatst worden, de
grootste waarschijnlijk der wereld,
die reeds in het gebouw aanwezig is,
doch nog niet in werking en welke
behoort tot de afdeeling van Prof. De
Haas.
Dank zij de fondsen, die de Neder
landsche regeering aan de directie
van het Natuurkundig Laboratorium
ter beschikking stelde, is een groote
uitbreiding mogelijk geweest.
In dit verband wilde Spr. niet nala
ten te wijzen op de zeer belangrijke
giften, die de laatste drie jaar zijn
ontvangen van de International Edu
cation Board, gesticht door John D.
Rockefeller Jr., tot aankoop van na
tuurkundige instrumenten.
Indien u meer tijd ter beschikking
stond, aldus Spr., dan zou ik u in on
ze werkplaatsen rondleiden en dan
zoudt u vele instrumenten zien ge
merkt I. E. B., alle instrumenten, aan
gekocht van de fondsen, die door de
I' ternational Education Board ter
beschikking zijn gesteld.
Vervolgens noodigde Spr. de gasten
uit zich in twee groepen te verdeelen.
Een groep begeleidde Prof. Keesom
vervolgens zelf naar het cryogeen la
boratorium, terwijl de andere groep
door Dr. Tuyn en Mr. Van Gulik wer
den begeleid naar de tentoonstelling
van oude natuurkundige instrumen
ten.
Van de gelegenheid, vragen te stel
len over de inrichting en het werken
van het cryogeen laboratorium werd
druk gebruik gemaakt.
Nadat een der aanwezigen Prof.
Keesom namens allen hartelijk had
bedankt, werd op zeer hartelijke wij
ze afscheid genomen, ook van den
burgemeester, Mr. A. van de Sande
Bakhuyzen, die den geheelen tocht
had meegemaakt.
Per autocar vertrok het gezelschap
weer naar Den Haag.
Geen incidenten.
In verband met hetgeen was ge
schied tijdens het bezoek der Ameri
kaansche journalisten aan de hoofd
stad naar aanleiding van de agitatie
voor Sacco en Vanzetti had de Leid-
sche politie uitgebreide maatregelen
ter beveiliging van de bezoekers ge
nomen.
Met de leiding van de beveiliging
was heiast de inspecteur, chef der re
cherche, de heer \V. G. Weyers. De
regeling was zoodanig, dat het gezel
schap voortdurend door een cordon
politie-agenten in burger was om
ringd, terwijl ook tusschen de gasten
rechercheurs meeliepen.
Een en ander was dusdanig gere
geld, dat de bezoekers zelf van deze
voortreffelijke bewaking niets ge
merkt hebben.
Er heeft zich dan ook geen enkel
incident voorgedaan.
Nog kunnen wij vermelden, dat de
ontvangst op den Burcht door den
korten tijd, die voor het bezoek ter
beschikking stond, achterwege is ge
bleven.
EXPORT LEIDSCHE KAAS.
Zooals bekend zal zijn, worden er
pogingen in het werk gesteld om een
practischen weg te vinden om den ex
port van Leidsche kaas mogelijk te
maken.
Zoowel door het Gemeentebestuur
van Leiden als door een belanghebben
de zelf is aan de Kamer van Koop
handel verzocht deze zaak ter hand
te nemen.
Als resultaat van eenige door haar
gevoerde besprekingen zijn hedenmor
gen bij verschillende boeren monsters
Leidsche Kaas genomen, ten einde
vast te stellen hoe hoog het gemiddel
de vetgehalte is en welke verschillen
daarin bestaan.
Daartoe waren op het terrein van de
Leidsche Kaasmarkt aanwezig de
Rijks-Zuivelvisiteur, de heer Sybrandi
de secretaris van de Kamer van Koop
handel, de heer Mr. P. G. Knibbe en
het lid der Kamer, de heer Is. Leman,
De monsters worden thans aan het
Rijkszuivelstation alhier onderzocht.
Zoowel van boeren als van handela
ren werd een vlotte medewerking ver
kregen.
DE GODSZALM OF KONINGSVISCH
Dank zij de bemoeiingen van den
heer A. J. de Lorm, assistent aan het
Museum voor Onderwijs te Den Haag,
is het gelukt den Woensdagmorgen
aan het strand te Scheveningen aan-
gespoelden visch, die gebleken is een
Godszalm of Ivoningsvisch te zijn
(Lampris Luna Gin) voor het Museum
voor Natuurlijke Historie alhier aan
te koopen. Plet is voor dit museum
een aanwinst van beteekenis. Wel be
vindt er zich al een opgezet exem
plaar van dezen visch, doch dit was,
naar wij meenen te weten, het eenige
in ons land; een ander is n.l. indertijd
bij den brand in het museum te Gro
ningen verloren gegaan. Het Leidsche
exemplaar was uit het jaar 1840, Ver
der' zijn slechts een paar oude vond
sten hekend.
Door de vriendelijkheid van den di
recteur van het Haagsche abattoir is
het thans gevonden exemplaar prach
tig bewaard gebleven.
LEIDSCHE WINKELWEEK 1927.
Gisteravond werd in de Graanbeurs
een vergadering gehouden ter bespre
king van de plannen voor de in Sep
tember a.s. te houden Winkelweek,
waartoe alle Leidsche winkeliers wa
ren uitgenoodigd. De opkomst was
niet groot, maar toch wel groot genoeg
om een vruchtbare besprekii# te kun
nen voeren.
De vergadering stond onder leiding
van den heer H. Simonis, die allen
een hartelijk welkom toeriep en de
geringe opkomst betreurde.
Spr. zette het doel van deze bijeen
komst uiteen en sprak den wensch uit,
dat de vergadering mocht slagen. Een
speciaal woord van welkom richtte
spr. tot de vertegenwoordigers van de
Chr. en Neutrale Middenstandsvereen.
en tot de pers. Spr. gaf daarna het
woord aan den heer Joh. Geijtenbeek,
ter voorlezing van het voorloopige
plan, dat samengesteld is door de com
missie béstaande uit de drie Leidsche
Middenstandsvereenigingen en de ver
eeniging de „L.A.W.E.T."
Het plan voor de te houden winkel
week is niet grootsch opgezet. De
wensch van de meeste winkeliers is
dat het met zoo weinig mogelijk kos
ten gepaard zal gaan. Daarom heeft
de commissie gemeend de winkelweek
zoo eenvoudig mogelijk te moeten in
richten. Na alles overwogen te heb
ben leek het de commissie het beste,
de datum vast te stellen op 22 Sept.
1 Oct. Op Donderdag 22 Sept. zal de
opening plaats hebben in de Foyer der
Stadsgehoorzaal. De burgemeester zal
aangezocht worden de winkelweek of
ficieel te openen.
Als prikkel acht de commissie een
jury beslist noodzakelijk en ze zou
daartoe willen aanzoeken de Midden
standscentrale Haarlem en Omstre
ken. De prijzen zullen bestaan uit me
dailles, beschikbaar gesteld door ver
schillende corporaties en personen. De
uitreiking daarvan zal op denzelfden
dag plaats hebben, opdat de winnaars
gedurende de geheele week de prijzen
aan het publiek kunnen toonen. De
hoofdzaak echter is. dat er veel pu
bliek op de been gebracht wordt en
dat dit publiek interesse krijgt voor de
zaak. Ook is een prikkel noodig en de
commissie acht hiervoor een goede
methode het z.g. foutenstelsel. In iede^
re etalage moet opzetelijk een fout pe-
maakt worden en wie het grootste aan
tal fouten zullen hebben opgespoord,
zullen een prijs krijgen, bestaande uit
een kunstvoorwerp, beschikbaar te
stellen door de winkeliers. De commis
sie meent hiermede te bereiken dat 't
publiek alle etalages van de grootste
tot de kleinste zal bezichtigen. De
sluiting van de winkelweek zal dan
plaats hebben op Vrijdag 30 Sept.,
waar dan tevens de prijzen aan het pu
bliek zullen worden uitgereikt.
Beiüiigrijksle nieuws in dit Hummer
Binnenland.
L«5*«nant Koppen begint 1 October
zijn vliegtocht naar Nzd.-Indië.
BnltonUrd
Een aanslap cti ex-koning George
van Griekenland.
De zaa>-Sacco em ra* a.s.
TMnsdan v™r b<*ï. Hof van den staat
Massachusetts komen.
Regeeringscrisis in Ierland af
staande.
De Britsche Minister van Oorleg
over de vlootconferentie van Genève.
De kosten van deelname zullen be
dragen voor één etalageraam ƒ2.50 en
voor elk volgend ƒ1.50. De drie Lei
sche Dagbladen zullen aan deelnemers
van de winkelweek 10 pet. reductie op
advertenties geven. De commissie re
kent op een deelname van 300 firma's
of personen, tegen een gemiddeld be
drag van 4 per persoon, waardoor
de onkosten ruimschoots kunnen ge
dekt worden. Kostbare plannen heeft
de commissie gemeend achterwege te
moeten laten.
De heer Geijtenbeek besloot met te
zeggen, dat het een mode geworden is
winkelweken te houden. De dorpen
om Leiden beginnen er ook reeds aan
met het doel bij hun inwoners de over
tuiging te wekken, dat men in eigen
dorp even goed en goedkoop kan koo
pen als in Leiden. Leiden op zijn beurt
moet aan zijn inwoners toonen, dat
men in eigen stad minstens even zoo
goed en goedkoop koopen kan als in
Den Haag.
Over dit plan wordt een breedvoe
rige discussie gehouden. Hierbij komt
allereerst ter sprake of het niet beter
was de 3-Octoberdag in de Winkel
week te doen vallen omdat dan vele
vreemdelingen in Leiden vertoeven.
De heer Geijtenbeek meent evenwel,
dat het bezoek van vreemdelingen op
dien dag niet zoo groot is. Bovendien
is het de gewoonte van vele winkels
op dien dag te sluiten, terwijl ook de
drukte van het feest een rustige eta
lagebezichtiging niet mogelijk maakt.
Tevens wordt het plan geopperd om
de jury geheel uit etaleurs te doen be
staan, wat echter even spoedig weer
wordt verworpen, omdat de kosten e.d.
te hoog zijn. Wel zullen eenige eta
leurs aan de jury worden toegevoegd.
De heer J. J. M. Meyers (Haarlem
merstraat) was er voor om het publiek
te laten oordeelen Dat is het toch,
waarmede de winkelier rekening moet
houden. De aandacht van de menschen
moet extra op de winkels worden ge
vestigd en het publiek moet beoordee-
len wat de mooiste etalageis. Men
weet dan waarmede men de menschen
trekt en dat is toch de bedoeling. Spr.
wilde de prijzen aan het publiek geven
inplaats van aan den winkelier, omdat
anders wellicht vele menschen onbe
vredigd zullen zijn en het voor het pu
bliek een prikkel te meer is om de eta
lages nauwkeurig te bezichtigen.
De heer Brouwer zou gaarne zien.
dat de indeeling thans niet meer zou
plaats hebben in vakgroepen, maar in
wijkgroepen. Spr. hechtte ook zeer
veel waarde aan het oordeel van het
publiek en vroeg of het geen aanbe
voling verdiende het publiek te prik
kelen door in de etalage b.v. een kunst
voorwerp te plaatsen waarvan de prijs
moest worden geraden. Spr. meende,
dat dat ook opvoedend zou werken.
De heer Meyers (Nieuwe Rijn) gaf in
overweging om naast een gewone jurv
ook het publiek de etalages te doen
beoordeelen en prijzen toe te kennen
aan degenen wier oordeel het mees
met dat der jury overeenkomt.
De heer Korenhoff zou het fouten
stelsel willen laten varen en was hei
overigens met den heer Meyers eens
om de beoordeeling over te laten aan
het nu' bek en daarvoor de prijzen be
schikbaar te stellen.
Van de zijde der commissie wer i
daartegenover het oorspronkelijk plan
verdedigd en daarbij vooral bewezen
dat de winkeliers ook door hun eta
lages de taak hebben het publiek op tc
voeden.
Aan het einde der vergadering zei
de voorzitter de opmerkingen van de
heeren met belangstelling gehoord t>
hebben. Natuurlijk kunnen nooit all'
deelnemers geheel tevreden gestel-'
worden. Spr, wees er op, dat het niet
de bedoeling van de deelnemers map
zijn om zooveel mogelijk prijzen t-
krijgen. Het gaat er om dat ieder zoo
veel mogelijk propaganda maakt voor
de Leidsche Winkelstand en om zoo
veel mogelijk menschen op straat te
krijgen. Spr zeide gaarne rekening te
zullen houden met alle wenken. Be
paalde beloften kunnen natuurlijk nu
nog niet gedaan worden. Spr. wekt al-
