Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
8*<« JAARGANG
DONDERDAG 11 AUGUSTUS 1927
NUMMER 2202
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week I 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
V De twee aangezichten.
De Telegraaf had Dinsdagavond een
plaat,waarin Wethouder Wibaut staat
afgebeeld in twee houdingen. I-Iet eene
beeld stelt voor den Wethouder in
vroolijke stemming, met een ooiijk
gezicht, in de charleston danshou-
ding. Het andere geeft den heer Wi
baut in angsthouding, met gesloten,
hemelwaarts geheven, oogen, waaruit
dikke tranen rollen, terwijl een cham-
berlook, met afhangend geknoopt,
gordelkoord, zijn leden dekt.
Daaronder komt dan voor het vol
gende tweedeelig gedichtje:
De reek'ning viel weer mee hoor,
Voor één, twee, drie millioen.
Ik ga van louter vreugde
Een sjarrelstontje doen.
O hemel, de begrooting 1
Ons wacht weer zorg en leedl
Ik wandel al bij voorbaat
In 't somber boetekleed.
't Is ons niet te doen om het leuke
van het plaatje, evenmin om den per
soon van den Amsterdamschen wet
houder van Financiën.
Van veel meer beteekenis is, dat
hiermede gekarakteriseerd wordt de
houding van menig gemeentebestuur.
Zoodra de rekening verschijnt met
mooie overschotten, is men in ju
belstemming, Dan wordt voor den
Gemeenteraad en de burgerij al het
moois uitgestald, Gewezen wordt op
de gunstige resultaten, die het voor
zichtig beleid heeft opgeleverd.
Maar kort daarna komt de begroo
ting en de kritiek op het beleid, die
zich stevig vastklemt aan de cijfers
voor het komende jaar.
Nu is het de laatste jaren nog al
eens gezien, dat een gladde magi
straat zich dan hult in het boetekleed.
Hij vangt de klappen op, met een ge
zicht alsof hij zeggen wil: ja, ik kan
het ook wel niet helpen, maar och,
sla er maar op; er moet nu toch ie
mand zijn, om de klappen op te van
gen Ondertusschen is de begrooting
weer zoodanig opgezet, dat de vermoe
delijke uitkomst met werkelijkheids-
cijfers een overschot zou doen aanwij
zen, maar voorzichtige raming
van de ontvangsten heeft er een met
moeite sluitend budget van gemaakt.
Nu kan dan ook beslist niets gemist
worden; de eindjes zijn met zorg aan
een geknoopt.
Zoo wordt de al te spraakzame cri-
tiek in den Gemeenteraad de mond
gesnoerd en de man in het boetekleed
kan verzekerd zijn, dat volgend jaar
Juli hem een prettig oogenblik wacht.
't Is gewenscht, om dit kwaad, waar
het zich vertoont, op gevoelige wijze
neer te drukken.
De twee aangezichten in de finan-
cieele politiek zijn uit den booze.
STADSNIEUWS.
HET BEZOEK DER
AMERIKAANSCHE JOURNALISTEN
Hedenmiddag omstreeks 3 uur ar
riveerde het gezelschap Amerikaan-
sche journalisten, dat een bezoek aan
ons land brengt uit Den Haag hier
ter stede.
Zij werden te half vier door het
Gemeentebestuur ten stadhuize ont
vangen, waar de burgemeester, Mr.
A. van de Sande Bakhuysen in het
Engelsch de volgende toespraak hieldl
Dames en He eren, 1
Het is mij een groot genoegen als
burgemeester dezer stad, om u te ver
welkomen in dit oude stadhuis, en ur
te verzekeren, dat wij uw bezoek be
schouwen als een groote eer.
Het eenige gebrek dat wij vinden is,
dat de tijd om volledige gastvrijheid
te bieden eigenlijk te kort is, maar wij
zullen er van maken, wat er van te
•maken is.
Ik heb een program samengesteld:,
dat ik u wil mededeelen. In dit pro
gram heb ik eeiiige dingen gezet, van
welke ik hoop, dat ze u zullen interes
seeren, zoodat uw bezoek aan deze
stad in uw geheugen zal blijven en
u in staat zal stellen zich ons te her
inneren.
Leiden is vol van interessante ge
bouwen, zoowel huizen als instellin
gen. Onze geschiedenis is vol van
gebeurtenissen, die waard zijn in her
innering gebracht te worden.
Maar onze voornaamste aanspraik
•om te zijn van historische beteekenis
is de schitterende en moedige vol
harding der burgers tijdens ae bele
gering der stad door de Spanjaar
den in den 80-jarigen oorlog, waarin
we vochten tegen Spanje in de lüde
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dobbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
en17de eeuw, een strijd om geloofs
vrijheid, een strijd om zelfbestuur.
Deze belegering, waaraan tenslotte
een einde is gemaakt door het water,
dat de regeering van Holland over d<*
landen deed stroomen, was de on
middellijke oorzaak van de stichting
der Universiteit door den beroemdere
Willem de Zwijger, Prins van Oranje,,
aan de stad geschonken als een be
looning voor de door haar betoonde»
volharding.
Natuurlijk begon deze Universiteit
met slechts één faculteit, de theologi
sche.
Theologische vraagstukken moch
ten zich immers, en ook thans nog,
in een overheerschende belangstel
ling onder ons verheugen. Ik "maak
er b.v. melding van, dat nauwelijks in
den 80-jarigen oorlog een wapenstil
stand van 12 jaar gesloten was, of
de menschen hier vonden, dat ze
va.n die rust geen beter gebruik kon
den maken, dan door zich in twee
heftig tegenover elkaar staande par
tijen te verdeelen naar aanleiding van
een geschil over een niet aJ te
belangrijk godsdienstig punt. en die
tijdelijke rust in den strijd tegen Span
je te vullen met een burgeroorlogie,
waarin onze stad een vrij belangrijke
rol speelde.
In elk geval, de Universiteit groei
de snel tot een van wereldhistorischen
roep. Zij vertegenwoordigt nu natuur
lijk alle takken van wetenschap.
Wij zullen u daarom het oorspron
kelijke gebouw toonen, waarin de U-
niversiteit, nu 353 jaar geleden, haar
werkzaamheden begon. Prof. Blok,
onze nationale, en 't verheugt mij, dat
ik er ook aan kan toevoegen plaat
selijke historicus, heeft er welwillend
in toegestemd, u te ontvangen in de
Universiteit en u daar toe te spreken.
En ten bewijze, dat we goeden voor
uitgang hebben gemaakt, zal u worden
getoond, een van de daaraan verbon
den laboratoria, waarvan u wel eens
zult gehoord hebben, omdat het wel
bekend is in de wetenschappelijke
kringen van uw land. Men heeft mij
verteld, dat gij Amerikanen erg veel
van den overtreffenden trap houdt.
Wii zijn daar ook niet afkeerig van,
en als wij er ons op beroemen hier
de koudste plek op aarde te bezitten,
moogt gij het op prijs stellen daar
heen gebracht te zijn.
De bekwame leider van het na
tuurkundig laboratorium Prof. Ka-
merlingh Onnes, slechts korten tijd
geleden ontvalien aan de wetenschap
pelijke wereld, was de eerste, die de
lucht vloeibaar maakte; dit is al eeni-
ge jaren geleden. Hij slaagde er niet
zoo lang geleden in, helium vloeibaar
te maken, en de laagst bereikbare tem
p era tuur te bereiken.
Zijn opvolger, Prof. Keesom, heelt
er welwillend in toegestemd, zijn va
cantia af te breken en u hier te ont
moeten om u iets te laten zien van de
merkwaardige proefnemingen mei de
lage temperatuur die hier bereikt is.
ik twijfel er met aan, of u zult da
vriendeiijK.neid op prijs stellen, waar
mee hij zich op mijn verzoek oereid
vernlaarde, u iets te vertellen van de
meest moderne ontwikkeling der we
tenschap.
Maar alvorens naar het Universi
teitsgebouw te gaan, is het noodig,
dat u nog iets anders ziet en hoon,
iets zeer uiteiessants. Ik sprak daar
straks van de overstrooming van een
groot deel van Houand, teneinde de
oparijaai'üen te verdrijven, iie* water,
dat wij toen gebruikten om ons be
staan te verdedigen, is onze voortdu
rende vijand geweest, waarmee wij
steeds een narüiieKkigen strijd gestre
den iieboen. u zuit aiien wei weten,
dui het grootste deei van Holland be
neden den zeespiegel ligt en ook be
neden net pen der groote rivieren, die
door dit land stroömen.
Ik mag veronderstellen, dat u be
lang steit in dezen strijd dien we heb
ben te strijden tegen dezen machtigen
vijand, hei water, en ook in de organi
saties, en het geneele systeem van be
scherming te&en het water, waarop
het bestaan van Holland is gebaseerd.
Leiden is het centrum van de meest
betangrijké, zoo niet de oudste dezer
organisaties, genoemd het Hoogheem
raadschap van Rijnland, en ik zal
met u het huis daarvan bezoeken, in
dit schoone, typische en oude gebouw
zal de secretaris, de heer Siagter, u
een uiteenzetting betreffende dit on
derwerp geven.
in liet voorbijgaan zal een bezoek
worden gebracht aan een typisch Leid
sclie instelling, een hofje. Leiden was
eertijds ten gevolge van zijn welvaren
de industrie een rijke stad. Het spijt
mij, dat ik er aan moet toevoegen, het
is dit nu niet meer. Maar in die rijke
tijden waren er goed gesitueerde bur
gers, clie uit liefdadigheid of ter her
innering aan een verloren echtgenoot,
vrouw of kind een hof van kleine
huisjes lieten bouwen, goed ommuuru
en een fonds in het leven riepen om
aldus ouden van dagen .behoeftige le
den van tiuil familie enz. te onderhou
den. Er bestaan hier ongeveer een
veertigtal van die hofjes. Ik hoop er u
ten slotte een te laten zien en daar
een oogenblik met u te vertoeven.
Daar is er een, dat u eenvoudig moet
zien, omdat daarin leefde en stierf een
man, die in de geschiedenis van uw
groot land beroemd is, John Robinson,
de Pilgrimfather. We zullen u, de
plaats laten zien vanwaar hij met de
andere Pilgrims heenging op die altijd
gedenkwaardige reis, die eindigde bij
hun landing op Plymouth Rock. Niet
lang geleden heeft een van uw lands
lieden me eens verteld, dat men er in
de Ver, Staten nog kwestie over gehad
had, of het niet beter geweest was, dai
inplaats van de Pilgrims, landend bij
Plymouth Rock, de Plymouth Rock
was geland hij de Pilgrimfathers. Maar
ik kan dat moeilijk gelooven. De Pil
grimfathers zijn o.m. een waardevolle
schakel tusschen uw land en onze
stad, en ook daarom stellen wij het
bezoek van zoovelen uwer landslieden
op hoogen prijs.
Daar is nog een ander bezoek, dat
u noodzakelijk moet brengen. Ik wil u
uitnoodigen, hulde te brengen aan de
nagedachtenis van een onzer grootste
burgers, Jean Luzac. Hij was de pro
minente uitgever van de Leidsche Cou
rant, een blad. dat hij van beteekenis
maakte tot ver buiten de grenzen van
onze stad en van ons land. Zijn belang
rijke artikelen over burgerlijke vrij
heid en vooral over het recht op on
afhankelijkheid van de Ver. Staten,
hadden zooveel waarde om Washing
ton, Adams en Jefferson te helpen, dat
hij hun vriend werd en tal van bewij
zen van waardeering van hen ontving.
Zooals helaas niet ongewoon is, hij
leed ook voor zijn vooruitstrevende
ideeën en zag de uitgave van zijn blad
gesmakt. Hij vond den dood in de na-
hijheid van zijn huis bij de groote
ramp, die in 1807 onze stad trof doot
de ontploffing van een kruitschip.
U zult nog de open ruimte kunnen
zien waar de verwoesting heeft plaat»
gehad en waar nu een park is aan
gelegd. Op den honderdsten verjaar
dag van zijn dood is door de Pilgrim-
Society of Philadelphia een gedenk
steen aangebracht in den gevel van
het huis, waar hij woonde.
Spr. eindigde met den wensch uit te
spreken, dat de bezoekers een aange
name herinnering van hun bezoek te
Leiden zouden behouden.
Nadat een der Amerikaansche
journalisten de rede van den burge
meester had beantwoord en het stad
huis was bezichtigd, toog het gezel
schap naa.r het Gemeen landshuis van
het hoogheemraadschap Rijnland,
waar de secretaris van het hoogheem
raadschap, mr. J. Slagter, een kort
overzicht heeft gegeven van de ge
schiedenis der opkomst van de wa
terschappen en de dijkverzorging in
Nederland en van de polderbemaling.
Na in het kort te hebben aangege
ven hoe het tegenwoordige Nederland
ontstond uit de afzettingen der groo
te rivieren en de werking der naar
het noorden terugtrekkende glets-
chers en te hebben gewezen op vor
ming van de duinen, schetste spreker
het ontstaan van de waterkeeringen
der groote rivieren, waarvan zeer
veel in het duister ligt. Het is moge
lijk, dat de Romeinen, wier heerweg
arallel met den ±\ijn liep en die langs
do oevers van de Po in Italië mach
tige dijken hadden opgeworpen, hier
het voorbeeld van dijk-aanleg hebben
gegeven. Zij groeven in deze streken
ook kanalen" voor het transport hun
ner vloten en waren dus met water
bouwkundige werken vertrouwd. Uit
de eerste 10 eeuwen onzer jaartelling
is slechts weinig hekend omtrent de
bescherming der landen tegen het
overstroomingswater. Omstreeks 860
hebben, na een geweldige overstroo
ming door rivierwater, de inwoners
van een deel van Holland een dam
gemaakt in den Rijn bij Wijk bij
Duurstede en een kleine zijtak van
den Rijn, de Lek, aan weerszijden van
een dijk voorzien om het water te
dwingen langs dien loop zijn weg
naar zee te nemen. Reeds in de 12de
en 13de eeuw zijn verschillende dij
ken in ons land bekend en uit dezelf
de eeuwen bezitten wij de eerste tee
kenen van het ontstaan van admini
stratieve en technische organisaies
van bepaalde landstreken tot licha
men met de taak om waterstaatswer
ken te bouwen en te onderhouden.
Tegelijkertijd moest de vraag worden
opgelost, wie de kosten daarvan
moeten dragen. Het antwoord lag
voor de hand: de eigenaren der door
die werken beschermde landen. Er
werd dus een belasting gelegd op de
landen, welke een direct en gemeen
schappelijk belang bij een bepaald
waterstaatswerk hadden. Reeds spoe
dig kregen die lichamen een open
haar karakter en wel door het feit,
dat zij wettelijke sanctie ontvingen
door een charter van een wereldlijk
en somtijds van een geestelijk heer.
In zulk een charter word het bestaan
van het lichaam erkend, uitdrukke
lijk of stilzwijgend en werden vaak
bepaalde rechten verleend, b.v. tot
het maken of behouden van een dijk,
een sluis of een uitwatering, tot het
heffen van een belasting of tot het
houden v. toezicht (schouw) over be
paalde werken. De oudste bekende
charters in dien zin dateeren van de
13de eeuw; die van Rijnland is van
1255 en is gegeven door Graaf Willem
II, Roomsch Koning, en daarin con
stateert deze Graaf het bestaan van
een bestuur, bestaande uit „Heem
raden". Een voorbeeld van een char
ter van een geestelijk heer is dat van
den Bisschop van Utrecht, Jan van
Diest, in 1323, gegeven aan degenen,
die hadden te waken voor den dijk
langs d-e Lek (de Lekdijk Bovendams)
Bij de toeneming der bevolking
komt het vraagstuk aan de orde om
de landen te ontlasten van den neer
slag (regen, sneeuw, enz.) en wel in
het bijzonder in het westelijk allu
viaal deel van Nederland, dat voor
een groot gedeelte beneden den zee
stand is gelegen. Waarschijnlijk in
de 14e eeuw begon men kleine stuk
ken land te o-mkaden en het overtol
lig binnenwater uit te slaan ioor mo
lens, welke door de hand of door een
paard werden bewogen. Zulk een
stuk land noemde men een polder. In
ae 15e eeuw ontstonden de windmo
lens en de uitvinding daarvan was
de aanleiding tot het op groote schaal
droogmaken of inpolderen van lan
den of moerassen en plassen. Ook de
meeste polders kregen al spoedig een
openbaar karakter. In 1844 werd, niet
ver van Rotterdam (Nootdorpsche
Droogmakerij) voor het eerst een
stoomwerktuig voor bemaling ge
bruikt en sindsdien is de eene na de
andere molen gevallen om plaats te
maken voor een stoommachine, een
electrische installatie of een motor-
bemaling.
Door de vaak afzichtelijke gebou
wen, welke in plaats der molens kwa
men, is de schoonheid van het land
geschaad; spreker wees hierbij op het
streven der Vereen'ging de Holland
sche Molen, welke naar verbetering
van den windmolen en aldus tot be"
houd daarvan streeft, waar dit eco
nomisch mogelijk is.
Daarna maakte spreker aan de
Amerikaansche gasten duidelijk, hoe
het water uit de diepe polders wordt
verwijderd en verder wordt getrans
porteerd, al of niet door middel van
een gemeenen boezem, naar de zee.
In de laatste jaren is een nieuw
vraagstuk opgekomen, dat van de
kwaliteit van het water, b.v. in die
streken, waaronder ook een deel van
Rijnland, waar het water min of
meer verzout is, hetgeen vooral scha-
lelijk kan zijn voor de cultures van
bloeiende heesters (Aalsmeer).
In het kort gaf spreker daarna aan,
welke de juridische positie der water
schappen in ons staatsverband is en
welke buitengewone bevoegdheden
de waterschapsbesturen, vooral in tij
den van nood, bezitten.
Spreker besloot met te wijzen op de
grootste- en moeilijkste droogmaking,
welke ooit ter wereld is ondernomen,
die van de Zuiderzee, tot welke vreed
zame annexatie Nederland wel moet
overgaan tengevolge van zijn overbe
volking en gebrek aan cultuurland.
Hier zullen onder moeilijke techni
sche omstandigheden en met alle mo
derne hulpmiddelen 4 polders met een
gezamenlijke oppervlakte van 232(100
H.A. worden geschapen. Ook in dit op
zicht zijn wij niet meer het volk in
fancy-costumes en op klompen, dat
alleen in de verbeelding van somma-
ge buitenlanders bestaat.
Daarna werd een bezoek gebracht
aan de Universiteit, waar het gezel-
Blok, die een korte toespraak hield,
schap werd ontvangen dooi' Prof.
PROF. VAN VOLLENHOVEN.
Prof. Mr. C. van Vollenhoven, die,
zooals gemeld, zijn taak als arbiter
voor Amerikaansche-Mexicaansche ge
schillen heeft beëindigd, is heden uix
Amerika hier te lande teruggekeerd.
PROF. EINTHOVEN.
De toestand van prof. Einthoven
blijft bij voortduring vooruitgaande.
De aard van de ondergane operatie zal
echter, naar wij vernemen, een lang
durige na-behandeling nood zo! "dijk
maken.
Binnenland.
Het bezoek van de Amerikaansche
journalisten aan Leiden.
Relletjes te Amsterdam en Rotter
dam. Het Tweede Kamerlid L. de Vis
ser door een sabelhouw cswond.
Ongeluk bij den onbewaakten ov:r-
weg te Kloetingo.
Buitenland
De executie van Sacco en VanzeUi
is twaalf dagen uitgesteld.
Rumoerige betcoging te Chicago.
Trotzki c.s. geven liun oppositie in
Rusland op.
De Fransche Ministerraad, he-ft tot
een vermindering der bezetting van
Rijnland besloten.
Léon Dandet maakt zijn adres be
kend.
Tevens wordt bekend gemaakt, dat
door het Comité 1928 officieel een af-
deeling, voor wat de huisvesting tij
dens de Olympiade betreft, is inge
steld, welke Is gevestigd VVeesperzijde
no. 32 te Amsterdam.
In de Koppenhinksteeg is door
een onbekend gebleven auto een muur
lantaarn afgereden.
P. heeft bij de politie aangifte
gedaan dat door zekere B., die hij met
een ijscowagen op straat had gezon
den, de kar leeg is teruggebracht,
maar het geld niét afgedragen. De po
litie heeft de zaak in onderzoek.
Bij de politie zijn inlichtingen te
verkrijgen omtrent een groote koffer
die zij in bewaring heeft.
In de Groenesteeg op de hoek van
de Waardgracht heeft gistermorgen 'n
aanrijding plaats gehad tusschen een
auto, bestuurd door J. v. d. I-I. en een
wagentje bestuurd door B. Een 3-jarig
kind, dat in het wagentje zat, liep een
blauw oog en eenige lichte verwondin
gen op. Het wagentje werd vernield
Zekere B. heeft zich bij de politie
beklaagd, dat zijn kostganger D. in ge
breke bleef zijn kostgeld te betalen en
eenig ondergoed dat hij geleend had
van B., weigerde terug te geven.
K., die zijn vrouw verlaten had,
keerde gisteravond terug naar zijn
huis aan de Oranjegracht, wellicht om
zich berouwvol met haar te verzoenen.
Daar aangekomen bemerkte hij echter,
dat al zijn meubels door vrouwlief
waren weggehaald en verkocht. Aan
gezien er echter goederen van een an
der bij zijn, zal de vrouw wel moeten
zeggen, waar een en ander gebleven is
Bij dén Commissaris van Politie
alhier zijn inlichtingen te bekomen be
treffende een klein wit hondje, soort
„leeuwtje", hetwelk is komen aan-
loopen.
BURGERLIJKE STAND.
Gehuwd: R. Hilbrands, jm. en J.
M. Verhoog, jd. C. D. Ligtvoet, jm.
en J. Horree, jd. D. Mieremet, wedr.
en J. G. M. Remond, gesch. J. G. H.
Nyenhuis, jm. en M. J. F. Taverne, jd.
J. Boon, jm. en J. G. Aalbersberg,
jd. F. H. Moorhoff, jm. en M. C.
Onvlee, jd. H. v. d. Tuyn, jm. en J.
Beurze, jd. M. Zijtregtop, jm. en C.
Oostveen, jd. F. Briër, jm. en M. C.
Vêrhave, jd. F. A. Schilthuizen,
jm. en C. M. Segijn, jd.
BINNENLAND.
WAARSCHUWING.
De Commissaris van Politie te Hil
versum waarschuwt tegen de hande
lingen van het zich noemende Admi
nistratiebureau tot bevordering van
het Vreemdelingenverkeer voor de
stad Amsterdam en gevestigd Keizers
gracht no. 578. Gecolporteerd wordt
om zich te laten inschrijven tot hei
opnemen van pensiongasten bij gele
genheid van de Olympiade 1923 en
waarvoor aan administratiekosten 1
"•oef worden botaald.
DE KONINGIN EN DE PRINSES IN
NOORWEGEN.
Uit Fefor wordt door het Noorsch
Tel. Bui', gemeld, dat Koningin Wil-
helmina en Prinses Juliana wandelin
gen en autotochten maken in het dis
trict. De koningin gaf uiting aan haar
groote voldoening over het bezoek.
Het weer is al den tijd van het ver
blijf schitterend geweest, behalve gis
teren.
Verwacht wordt, dat de koningin en
de Prinses Fefor tegen het einde der
week zullen verlaten, om zich te be
geven naar het groote berg-district, ge
naamd Jotunheimen.
VERONTREINIGING DER WEGEN.
De dagelijksche besturen van den
A.N.W.B. en de K.N.A.C. hebben eeni
gen tijd geleden in. een gezamenlijk
adres aan de Staten der verschillende
provinciën verzocht om in verban'!
met de veiligheid van het verkeer en
de instandhouding va het wegdek te,
willen bevorderen:
Ie, dat, teneinde de verontreiniging
der wegen tot een minimum te kun
nen beperken, de provinciale veror
deningen, voor zoover deze daarin
niet voorzien, met de noodige bepa
lingen worden aangevuld en
2e. dat aan dé behoorlijke naleving
