CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN e»'« JAARGANG VRIJDAG 5 AUGUSTUS 1927 NUMMER 2197 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per week i 0.19 Franco per post per kwartaal 1 2.90 BUREAUHooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 22'/* cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage» lijks geplaatst ad 40 cent Cit nummer bestaat uil TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Wijziging Indische staats regeling. Nu eenmaal de wijziging van de In dische staatsregeling is ingediend, verdienen deze voorstellen, onafhan kelijk van het oordeel over de indie ning daarvan, de belangstelling. Wij scharen ons aan de zijde van hen, die meenen dat in dit stadium, nu de nieuwe staatsregeling, die In- dië groote vrijheid van beweging geeft en waarin de Nederlandsehe Volksver tegenwoordiging bij amendement een belangrijke wijziging heeft gebracht, met betrekking tot de Westersche meerderheid in den Volksraad, nog niet diende gewijzigd te worden. Niettemin kan over de twee belang rijkste punten, de uitbreiding van den Raad van Indië met twee Inlandsche leden en de verplaatsing van de Wes tersche naar de Oostersche meerder heid in den Volksraad, een bespreking nut hebben. Het beleid van den Gouverneur-Ge neraal heeft naar aanleiding van deze voorstellen reeds felle critiek ontmoet. Geen wonder, dat de vooraanstaande politici in Indië slechts schoorvoetend en zeer voorzichtig zich uiten. Het Persbureau Aneta heeft verschil lende Volksraadleden over deze kwes tie geïnterviewd. „Alle inlandsche leden verklaarden zich voor de nieuwe voorstellen, ter wijl de meeste Europeesche leden niet geneigd waren om hun oordeel erover uit te spreken. Het Volksraadslid B. Roep (P.E.B.) had tegen de uitbreiding van den Raad van Ned. Indië geen bezwaar mits er op werd gelet, dat de nieuwe leden voor die hooge functie geschikt waren Wat de nieuwe samenstelling van den Volksraad betreft, zoolang de Neder landsehe leiding en de Westersche ge dachte noodig zijn voor de ontwikke ling van deze landen en volken, en dus het Nederland9che volk in uiter ste instantie verantwoordelijk is voor den gang van zaken in Indië, is een Nederlandsehe meerderheid in den Volksraad welk college zoowel de belangen van Indië in het rijksver band als de staatkundige economische geestelijke waarden der belangen van alle onder de Nederlandsehe driekleur levende bevolkingsgroenen volgens de Westersche normen behartigt lo gisch. De heer Roep zegt verder dat voor een inlandsche meerderheid het mis schien pas tijd wordt wanneer volledig zelfbestuur met inbegrip van eene in Indië zetelende verantwoordelijke re geering zal zijn ingesteld. Persoonlijk inzicht over een zoogenaamde inland sche meerderheid moet verworpen worden. Het volksraadslid S. J. Aay (Ned.-T V.B.) verklaarde zich voor de wijzi gingsvoorstellen. De heer Mr. C. C. van Helsdingen (C. E. P.) juicht de voorgestelde uit breiding van den Raad van Ned. Indië toe. De heer Mr. R. A A Fruin (P; E. B.) trok de wettigheid van de wijze, waar op de wijziging van de samenstelling van den Volksraad werd ingediend, in twijfel, aangezien hij vernomen had, dat het voorstel nog niet in het sta dium van een wetsontwerp verkeer de. De uitbreiding van den Raad van Ned.-Indië achtte dit volksraadslid nuttig en noodig". Laten wij het oordeel van den heer Aay, die elke stap in democratische richting misschien zou goedkeuren, en de juridische legislatieve bezwaren van Mr. Fruin rusten, dan zijn op merkenswaard, het oordeel van Mr. Fruin, Mr. van Helsdingen en den heer Roep over de uitbreiding van den Raad van Indië. De heeren van Helsdingen en Fruin onvoorwaardelijk en de heer Roep on der zeker voorbehoud. Meer bijzonder interesseert ons het oordeel van den heer van Helsdingen. Het is misschien niet algemeen be kend, dat de heer van Helsdingen op dat punt reeds lang wat verder ging dan vele van zijn partijgenooten. In dertijd werd door de Chr. Eth. Partij een Commissie benoemd die speciaal ten aanzien van de beteekenis der In landsche vertegenwoordigers en de uit bouw der Inlandsche beweging een rapport zou uitbrengen. Met den heer Bergmeyer en Mr. de Riemer maakte de heer van Helsdingen toen deel uit van die Commissie. Uit een door laatst genoemde opgesteld advie9, waarme de de andere twee niet accoord kon den gaan, is toen reeds gebleken dat de tegenwoordige leider der C. E. P. een ver doorgevoerde invloed voor staat. Daarom is het geen wonder, dat hij thans de uitbreiding van den Raad van Indië met Inlandsche leden toe juicht. De redeneering is aldus. De In landsche leden in de vertegenwoordi gende colleges hebben getoond zeer wel geschikt te zijn voor die nieuwe regeertaak. Daarom kan men hen een toekomende plaats tot in het Hoogste College niet ontzeggen. Nu ze politieke rijpheid hebben getoond moet de gele genheid om die uit te leven ook gebo den worden. Vergissen we ons niet al te zeer, dan zullen zeer veel leden van de C. E P. eerder de voorzichtige voorwaarde van den heer Roep onderschrijven, dan de vooruitstrevende jubeltoon van den voorzitter. Men zal de personen die voor de betrekking van Edeleer in aanmerking komen dan toch zeker moeten zoeken onder de vooraanstaan de regenten en Volksraadsleden. On der die is er meer dan een die, hoo be kwaam ook op de plaats die hij in neemt toch de breede blik mist. noodig voor het lidmaatschap van den Raad van Indië. Inderdaad de voorzichtige voorwaarde van den heer Roep is zoo kwaad nog niet. Evenzoo staat het met de verlegging der meerderheid in den Volksraad van West naar Oost. Ook dat is wellicht een plek aan de overzijde, die met de tegenwoordige polsstok van den tijd niet bereikt kan worden. STADSNIEUWS. GEMEENTEVERSLAG. II (Slot). Kerkelijke zaken. Onder de opgaaf van de verschillen de kerkgenootschappen en Chr. ver- eenigingen komt een fout voor n.l. dat de Gereformeerde Kerk drie kerkge bouwen en twee predikanten zou hebben, terwijl al zeker 25 jaar de Ge- ref. Kerk drie predikanten heeft. Onder de vereenigingen op dit ter rein misten we Patrimonium. De opgaaf van een enkele Jonge- lings- en Jongedochtersvereeniging zou ten onrechte het vermoeden kun nen doen rijzen, dat op dit gebied te Leiden slechts eenzijdig gewerkt wordt, of dat het Gemeentebestuur slechts enkele organisaties kent. Onderwijs, Kunsten en Weten schappen. Het schoolgeld Lager Onderwijs aan de Openbare scholen bracht op de som van ƒ32.733.11 en aan de Bijzondere scholen ƒ32.789.01. Aan Rijksuitkeering voor het Lager Onderwijs werd ontvangen voor L. O 349.440, voor M.U.L.O. 50.270 en voor het buitengewoon L.O. ƒ26.108.93. De openbare bewaarscholen werden bezocht door 663 leerlingen, verdeeld over drie scholen. Aan deze 3 scholen waren werk zaam 7, 8 en 8 onderwijzeressen. De kosten bedroegen 66.755.28 Aan bij drage pensioenstorting werd hierop te rug ontvangen 1369.38^. Aan school geld werd ontvangen ƒ2390 78. Aan de bijzondere bewaarscholen werd aan subsidie uitbetaald een be drag van ƒ31.485.83. De uitgaven voor het Middelbaar on derwijs bedroegen voor de Jongens school 150.286.48 tegen 148.378.59 in 1925; voor de Meisjesschool 82.937.34 tegen ƒ78.159.97 in 1925. De Handelscursus van Kennis is Macht had op 1 Jan. 1926 359 leerlin gen, waarvan 108 vrouwelijke. Aan het eindexamen namen deel 147 leerlingen waarvan 93 slaagden voor verschillen de vakken. De opleiding voor instrumentmaker telde bij den aanvang van het jaar 42 leerlingen. Aan den vacantiecursus voor instru mentmaker werd door 13 personen en voor glasblazer door 43 personen deel genomen, waaronder 9 Engelschen. De uitgaven yoor het gymnasium be droegen 102.476.12 Y» tegen ƒ98.135.06 in 1925. De schoolgelden brachten op ƒ24.251.28 tegen 19.985 45 in 1925. Aan de Universiteit waren ingeschre ven voor de verschillende faculteiten 20C5 studenten, w.o. 449 vrouwelijke studenten. Het aantal promoties be droeg 43. Het ledental der Leeszaal „Reuvens" steeg van 2480 tot 2561. Het boekenbe zit met 776 deelen. In totaal waren aanwezig 18646 boeken en 3190 bro chures. Uitgeleend werden ,82718 boek- deelen. Armwezen. De uitgaven voor het Burg. Armbe stuur bedroegen 184.677.60H. De stedelijke werkinrichting vorder de aan uitgaven ƒ19.011.48. Ontvangen werd 17.932.Gedurende 1926 wer den opgenomen 11944 personen. Landbouw en veeteelt. De oppervlakte der gemeente be draagt 1254 H.A. Daarvan is ruim 593 H.A. wei- en hooiland, ruim 203 II.A. erven en gebouwen, ruim 155 sloo ten moeras enz. en de rest op andere wijze in gebruik. GEMEENTEZAKEN. Subsidie ziekenhulsverpleging. Naar aanleiding van een verzoek van de coöperatie Vooruit, ter beko ming van een bijdrage van 1 per ver- pleegdag voor die leden harer afdee- ling Ziekenhuisverpleging, wier ver- pleegkosten, zoo zij geen lid der afdee- ling waren, voor rekening van de ge meente zouden zijn gekomen, hebben B. en W. bij den raad een uitgebreid prae-advies ingediend. Deze afdeeling Ziekenhuisverple ging, opgericht 1 Juli 1925, beoogt het zelfde doel als de Onderlinge Vereeni ging voor ziekenhuisverpleging, aan wie reeds bij besluit van 26 November 1923 een bijdrage als bovenbedoeld toe gekend werd. Ten slotte had ook het Algemeen Zie kemonds voor Leiden een desbetref fend adres tot den raad gericht. B. en W. geven den raad in verband met een en ander in overweging; hun college te machtigen aan de Onderlinge Vereeniging voor zieken- huisverpieging mede ie deelen, dat, gelet op de nu reeds door haar ge maakte reserves, ae bijdrage in de kos ten voor zlekennuisverpleging, alsnog gedurende het jaar 1921 zal 'worden verleend, doch dat in het volgend jaar zal worden overwogen oi verdere sub- sidieering nog noodig of wenschelijü is; aan de afdeeling Ziekenhuisverple ging van de coöperatie Vooruit over het jaar 1927 een bijdrage van 1 per patiënt en per verpleegdag ,.oe te ken nen en alsnog een som van J 1285 toe te kennen wegens het derven van ge noemde bijdrage over het jaar liteti en ten siotie op het verzoek van net Alge meen Ziekenfonds alhier, zooals het is liggende, aiwijzend te beschikken, doen aan het hescuur mede te deelen, dat een hernieuwd verzoek in nadere overweging zal worden genomen, bij aldien net zich bereid verklaart,' de geheele batige saldi van haar afdee ling zlekennuisverpleging in een re servefonds te storten en ook overi gens aanvaardt de voorwaarden, zoo als die aan de beide andere vereeni gingen zijn gesteld. Benoeming Stadsgeneesheer. B. en W. hevelen den raad aan, den heer F. j. M. Niemer, med. doets. en arts, te benoemen tot stadsgeneesheer in de vacature, ontstaan wegens het verleend eervol ontslag aan dr. W. Th. M. Weebers. In verband met het spoedig te ver wachten voorstel in zake invoering van de vrije artsenkeuze, geven B. en VV. in overweging, de benoeming voor- loopig slechts te doen gelden voor het tijdvak van den dag van in functie tre ding tot 1 Januari 1928. Inrichting waschhuis Endegeest en Rhijngeest, B. en W. geven den Raad in over weging de commissie van beheer over de gestichten Endegeest, Voorgeest en Rhijngeest, te machtigen, het voor de aanschaffing van nieuwe waschmachi nes en voor de verdere inrichting van het waschhuis alsnog benoodigd be drag van ƒ22.000 voor zoover als mo gelijk zal blijken, te betalen uit de bij raadsbesluit van 22 November 1926 voor de uitbreiding van het wasch huis en van de paviljoens E en E1 reeds toegestane gelden en, voor het meerdere, uit de middelen van het af- schrijvings- en vernieuwingsfonds der gestichten. PROF. VAN VOLLENHOVEN. Prof. mr. C. van Vollenhoven, die ge lijk bekend, geruimen tijd in Amerika heeft vertoefd in verband met de rege ling van Amerikaansch-Mexicaansche geschillen, waarvoor hij arbiter is, wordt 9 dezer met het s.9. „Nieuw-Am- sterdam" hier te lande terug verwacht Wij vernemen, dat de arbitrale taak van Prof. van Vollenhoven beëindigd is. DE ZEE IS WISPELTURIG. Wenken voor zwemmers en baders. De Leidsche Reddingsbrigade, on- derafd. van de Leidsche Zwemclub, verzoekt ons het onderstaande te plaat sen; Met de warmte komt bij velen ook de lust om te gaan baden, te zwem- mij in de heerlijke zee, die vooral op een mooien zomerdag, er zoo aanlok kend uitziet. Velen zijn zich niet be wust van de gevaren die het baden of zwemmen in de zee kan medebrengen en stellen zich meestal onbewust aan zeer groote gevaren bloot. Hoewel reeds menigmaal voor die gevaren, die heusch niet denkbeeldig zijn, werd gewaarschuwd, achten wij het toch onzen plicht met dit zomer weer den adspirant-bader of -zwem mer de gevaren der zee nog eens on der het oog le brengen en met nadruk op het navolgende te wijzen; 1. Kunt gij niet zwemmen, ga dan niet te ver in zeemaar al kunt ge zwemmen, dan moet gij dat ook niet doen. Men moet de zee zeer goed kennen om ver van de kust te gaan. Gaat gij te ver, dan brengt gij u zei ven en anderen in gevaar. 2. Maakt gij gebruik van de bad koetsen, volgt dan steeds de aanwij zingen van het badpersoneel op. Deze menschen kennen de zee door en door en vergeet niet dat zij die aanwijzin gen geven in uw belang en uw veilig heid. Wanneer gij u aan hun raadge vingen houdt, dan kunt gij er zeker van zijn, dat gij veilig zijt. 3. Maakt gij geen gebruik van de badkoetsen, doch gaat gij baden of zwemmen aan het stille strand, dan moeten wij er op wijzen, dat het voor een ter plaatse onbekende bader tot zelfs kort onder den wal gevaarlijk zijn kan door gaten (oneffenheden in den bodem) waardoor men plotseling het evenwicht kan verliezen, van de been geraken en door de gevaarlijke muien (trekgaten) kan worden mede- gesleept. 4. Ga nooit in zee op die plaatsen, waar de bekende waarschuwingsbor den staan. 5. Wilt gij zwemmen en kent gij de zee niet, vraag dan aan vertrouwde strandmenschen of de zee al of niet trekt. 6. En in 't algemeen: onderschat de gevaren van de zee nooit; hoe kalmer de zee, hoe gevaarlijker zij soms is. Begeef u vooral bij Oostenwind (landwind) niet te ver in zee. Immers dan is de zee het gevaarlijkst. Wij hopen, dat de waarschuwing door de belanghebbenden ter harte zal worden genomen en dat wij hiermede een klein stukje zullen hebben bijge dragen voor de algemeene veilighëid bij het baden en zwemmen in zee. BEZOEK VAN AMP.RT*AANSCHE JOURNAT ISTEN. Het gezelschap Amerikaansche jour nalisten. dat de volgende week ons land bezoekt, zal zijn verblijf vestigen in Den Haas: en van daaruit Amster dam, Rotterdam en onze stad bezoe ken. Maandae om 10 uur voorm. wordt het gezelschap in het, Vredespaleis ont vangen door dr. Loder voorzitter van de commissie van on+vangst. Om half elf houdt de heer Crommelin, eerste secretaris van het internationale bu reau van het Permanente Hof van Ar bitrage een lezing, waarna een bezoek gebracht wordt aan de bibliotheek van het Vredespaleis. Om half één biedt het gemeentebestuur aan de be zoekers een lunch aan in de Twee Ste den. waarna een autorit wordt ge maakt door de stad gevolgd door een thee in het Palace hotel te Schevc- ninsren om half vijf, eveneens aange boden door de gemeente. Des avonds om 9 uur bieden de Nederlandsehe journalisten hun Amerikaanschen col- Tega's een thee aan. Den volgenden morgen om 9 uur 3 min. vertrekken de bezoekers naar Amsterdam. Na een bezoek aan het Rijksmuseum aldaar wordt in het Ko loniaal Instituut geluncht. Daarna wor den de verzamelingen van het Insti tuut bezichtigd. Om 6 uur begeeft men zich naar de Industrieele Club en om 7 uur vereenigt men zich aan een di ner in Maison Couturier, aangeboden door het gemeentebestuur van Amster dam. Om 10.37 keert men naar Den Haag terug. Woensdagmorgen om 9.18 reist het gezelschap naar Rotterdam, waar het in het gemeentehuis wordt ontvangen door den burgemeester, mr. J. Wyts- ma. Om kwart voor elf wordt een be zoek gebracht aan de havens en om 1 uur maken de bezoekers dan als gas ten van den Amerikaanschen gezaiV een tochtje per stoomboot op de ri vier, tijdens welke excursie aan boord het noenmaal wordt gebruikt. Om 6 uur keert men in Rotterdam terug en om 7 uur per trein naar Den Haag. Donderdag om half tien voormiddag worden de gasten ontvangen in de za len van de Academie voor Internatio naal Recht in het Vredespaleis, waar dr. James Brown Scott, lid van bet curatorium der academie, een voor dracht houdt. Vervolgens wonen de gasten een college en een tweetal voor drachten bij. Om 1 uur wordt de lunch gebruikt in de eetzaal van het Vredes paleis, waar het gezelschap de gast is van het bestuur der Carnegiestich- ting te 's-Gravenhage. Des namiddags om kwart voor drie rijdt men per auto naar Leiden, waar de bezoekers ontvangen worden in het gemeentehuis door den burgemeester. Na de ontvangst bezichtigt men het oude hoofdgebouw der universiteit, waarna men naar Den Haag terug keert. Om 8 uur der avonds biedt de Ne derlandsehe regeering in het Kurhaus te Scheveningen een diner aan. dat ge presideerd wordt door den Minister van Koloniën, dr Koningsberger. Vrijdagmorgen om 7.29 reizen de gasten door naar Berlijn. Belangrijkste nieuws in dil Nummer. Binnenland. De Koninklijke familie te Hamburg en Oslo. De tocht van de „Prins Hendrik' naar Friesland. Buitenland. De drle-mogendheden-conferentie is voor onbepaalden tijd verdaagd. Een gemeenschappelijke verklaring der drie delegaties. Baldwin heeft in Canada zijn 60- sten verjaardag gevierd. Léon Daudet bevindt zich in de om geving van Brussel. 45-JARIG JUBILEUM. Maandag 8 Augustus a.s. hoopt onze stadgenoot de beer P. Corba, den dag te herdenken, dat hij 45 jaar werk zaam is als chef-bakker bij de Stoom- broodfabriek „De Vereeniging", v.h. Koole Nicola en Co. Voorwaar een zeldzaam jubileum. K.L.M. FOTO's VAN LEIDEN. Wij ontvingen van den Fototechni- scben dienst van de K.L.M. een serie prachtige foto's van onze stad. Ver schillende gedeelten van Leiden zijn op deze foto's genomen en men vindt er alle bekende gebouwen enz. öp te rug. Het zijn prachtig heldere over zichtsfoto's, die een zeer juiste indruk geven van onze goede stad. Bovendien is de prijs zeer gering, één gulden per serie van tien stuks. We kunnen ieder Leidenaar dan ook sterk aanraden een serie te koopen. BODEMCULTUUR MET STADSVUIL. Woensdag brachten de heeren D. ten Cate Brouwer, P. Boot Sr. uit Al phen aan den Rijn. G. J. M. J. Molken- boer, Mr. P. G. Knibbe uit Leiden, resp. voorzitter, onder-voorzitters en secre taris van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Rijnland te Leiden, met nog 5 leden van het bestuur per motorboot een bezoek aan den Polder Nieuwkoop en Noorden in verband met de plannen tot ophooging van de laaggelegen gronden met stadsvuil. Burgemeester van der Weijden met den Polderopzichter Fr. Pieterse wa ren bij den ingang van den Polder te Zwammerdam aanwezig om het gezel schap te verwelkomen en aldaar de noodige toelichting te verschaffen. Te Nieuwkoop werd in Hotel Het Vliegende Paard een lunch gebruikt, waarna in gezelschap van den secre taris, opzichter en rietlanddeskundige J. Bodegraven per boot een bezoek ge bracht werd aan de kweekerij van den heer van der Weijden. De terugreis werd gemaakt langs de Kromme Mijdrecht, de Amstel en het Aarkanaal. BRAND. Gistermiddag omstreeks 4 uur is in het perceel Hansenstraat 31, waarvan de hoofdbewoner, N. Opdam, trambe stuurder bij de N.Z.H.T.M., het bene dengedeelte bewoont, brand uitgebro ken. Boven woont de 61-jarige Mej. G. v. Dissel, die ziek te bed lag. De brand brak uit in het achtergedeelte van de bovenverdieping, dat bij O. in gebruik is. Toen de brand uitbrak, was O. in dienst en waren zijn vrouw en kinde ren naar Katwijk. Zoodra juffrouw v. D. den brand bemerkte, verliet zij da delijk het bed, kwam langs de trap beneden en waarschuwde de buren, die zich onmiddellijk in het huis bega ven om de 64-jarige wed. GroesPeper die bij O. inwoont, eenigszins verlamd is en thüis was gebleven, te redden. De beide dames werden voorloopig bij buren ondergebracht. De brand weer, die vrij spoedig ter plaatse was, was binnen het uur den brand mees ter. De benedenverdieping is grooten- deels uitgebrand. Overigens is er nog al waterschade, hoewel de buren een groot deel van den inboedel hebben weten te redden. Het huls. en ook de inboedel van O., waren verzekerd, mej. van D. echter niet. De oorzaak van den brand is onbekend. Naar we verder vernemen, schijnt de brand onder verdachte omstandighe den te hebben plaats gehad. Heden morgen arriveerde het parket uit Den Haag om de zaak nader te onderzoe ken. Op den Rijnsburgerweg had giste ren een aanrijding plaats tusschen de sleeperswagen bestuurd door J. L., en een tramwagen der N.Z.H.T.M., be stuurder J. C. K. De sleeperswagen werd beschadigd. Mej. E. W. A. van Egmond, al hier, slaagde te Utrecht voor het exa men Engelach L.O.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1