CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
8s1e JAARGANG
DINSDAG 2 AUGUSTUS 1927
NUMMER 2194
unsan courant
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
üit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
De Koningin-Moeder.
Heden viert onze Koningin-Moeder
haar 69sten ver.iaardag.
Met onverflauwde liefde leeft ons
volk mede met de Koningin-weduwe
Adelheid, Emma, Wilhelmina. There-
sia, die ons den band aan Oranje tot
in drie geslachten doet genieten.
Een jaa^, niet rijk aan groote ge
beurtenissen voor ons Koninklijk ge
zin, ligt we^r achter Haar. Toch was
ook dit jaar wel een jaar dat door
kleine voorvallen tot een rijken zegen
werd. Immers Prinses Juliana werd
18 jaar en nam daardoor een meer
opmerkelijke plaats in ons staatsle
ven in. Eveneens deed Prinses Julia
na belijdenis van Haar geloof. Ook
zal de Prinses van nu af meer op den
voorgrond treden 'als de toekomstige
troonopvolgster.
Dat alles gaat niet om buiten onze
geliefde Koningin-Moeder. Zij is niet
olleen de grootmoeder, maar ook de
meelevende Hooge Vrouwe, die eer
maal als Koningin-Regentes Haar
naam onafscheidelijk aan ons volks
bestaan heeft verbonden. Die band
trekt nog. Dat mogvn wij nog steeds in
nieuwe feiten en in teedere belang
stelling voor het wel en wee van ons
volk zien.
Schenke de Heere der jarige een ge-
zegenden dag, een gezegend jaar en
in het komende jaar, in gelijke ge
zondheid als thans, den leeftijd der
sterken.
Oranje boven!
Leve Koningin Emma!
V Reeds voor 100 jaren.
Men stelt het van zekere zijde wel
eens voor alsof de samenwerking der
drie groote Christelijke partijen een
geforceerde eenheid is van -groepen die
krachtens beginsel en geschiedenis
niet bijeen behooren. Ja, alsof de Chris
telijke coalitie 'n bedenksel is van den
vroegeren leider der A.R. partij, met
geen ander doel in het leven geroepen
dan om gezamenlijk een macht in den
staat te vormen.
Een dergelijke voorstelling van den
gang van zaken berust evenwel meer
op phantasie dan dat zij van historisch
inzicht getuigt.
De feiten spreken anders.
Reeds meer dan 100 jaar geleden,
toen er van georganiseerde Christelij
ke politieke partijen nog geen sprake
was, voelden katholieke en protestant-
sche Christenen bij alle dogmatisch en
kerkelijk verschil hun diepere eenheid.
't Was in de dagen dat Koning Wil
lem I zich vergreep aan de vrijheid
van onderwijs, speciaal wat de oplei
ding der R.K. geestelijkheid betrof. In
Juni en Juli 1825 verschenen de ko
ninklijke besluiten tot oprichting van
het beruchte Collegium philosophicum
en verplichtstelling der studie aan dit
college voor a.s. geestelijken.
Deze besluiten veroorzaakten een
storm van verontwaardiging in het
land. En dat niet slechts bij de katho
lieken, doch ook bij de geloovige Pro
testanten. Met name Da Costa en Bil-
derdijk keerden zich met hartstochte
lijke heftigheid tegen deze besluiten,
waarvan 'zij de noodlottige uitwerking
maar al te wel voorzagen.
En 't was in deze dagen, dat de ge
heime regeeringsspion Wiselius van
Bilderdijk en diens aanhang schreef:
dat zij „wezenlijk (verkapte) Jesuiten
zijn, lijdt geen twijfel. In allen gevalle,
zoo dat volkje niet tot de Congregatie
behoort, werken zij toch de Jesuiten
krachtig in de hand."
Men ziet het: bijna woordelijk de
zelfde verwijten die in onze dagen Ds.
Lingbeek het geestelijk nakroost van
Bilderdijk doet, wanneer hij de A(ntil-
R(evolutionairen) karakteriseert als
A(ndere) R(oomschen)!
Het bewijst, dat wij op den goeden
weg gebleven zijn. Want het groote
thema der wereldgeschiedenis is niet
het verschil tusschen Roomsch en Pro
testant, maar de worsteling tusschen
geloof en ongeloof.
STADSNIEUWS.
DB LEIDSCHE WETHOUDERS.
Het Vaderland komt met de volgen
de voorspelling inzake de Wethou
derszetels alhier:
„Wethouder J. F. X. Sanders
(R.-K.), die zich voor een herbenoe
ming als Gemeenteraadslid niet
meer herkiesbaar had gesteld, zal
worden vervangen door den heer
Th. Wilmer, die zich met het on
derwijs zal belasten. Wethouder
A. Mulder (A.-R.), die zich evenmin
herkiesbaar had gesteld, zal wor-
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
den opgevolgd door den heer T.
Goslinga, die Financiën voor zijn
rekening zal nemen. De heer Jo
Splinter (C.-H.), die wegens ziekte
van den heer Mulder tot tijdelijk
wethouder van Fabricage is be
noemd, zal in September tot wet
houder van Fabricage gekozen wor
den, terwijl de wethouder van den
Burgerlijken Stand, de heer Aug.
L. Reimeringer, als zoodanig zal
worden herkozen".
Wij zullen voorloopig het zwijgen
er maar toe doen.
Naast voorspellingen, die eenigen
schijn van kans op vervulling heb
ben bevat het bericht o.i. ook eenige
minder waarschijnlijke gevolgtrek
kingen.
CONFéDéRATION INTERNATIONALE
DES ETUDIANTS.
De Nederlandsche delegatie naar
het congres van de Confédération des
Etudiants, dat van 25 Augustus tot 5
September te Rome zal worden ge
houden, zal bestaan uit Mej. A. N.
Josephus Jitta en de heeren Mr. A. C.
W. Beerman en Mr. J. Zaayer, allen
alhier.
TOEZICHT OP VREEMDELINGEN.
De Commissaris van Politie alhier
brengt in .herinnering de Verorde
ning, regelende het toezicht op in
Leiden vertoevende Vreemdelingen
waabij is bepaald, dat een ieder, die
een Vreemdeling in zijn inrichting,
huis of woning opneemt, binnen 24
uur verplicht is daarvan kennis te
geven aan genoemden Commissaris
van Politie (bureau Vreemdelingen
dienst, Zonneveldstraat alhier, ge
opend van 912 uur, van 24 uur en
van 79 uur).
Door aangifte aan het bureau van
*de Bevolking en den Raad van Ar
beid, vervalt 'bovengenoemde ver
plichting niet. Verzuim is strafbaar
gesteld.
Deze bepaling geldt niet alleen
voor dienstpersoneel, doch ook voor
lógé's enz.
VERJAARDAG KONINGIN-MOEDER
Het bestuur der Chr. Oranjever-
eeniging verzond het volgende tele
gram aan H. M. de Koningin-Moeder:
Aan Hare Majesteit, de
Koningin-Moeder,
Soestdijk.
De Leidsche Christelijke Oranje-
vereenniging wenscht dankbaar
Hare Majesteit geluk met dezen
dag, die een dag is van heil voor
Uwe Majesteit, voor ons Vorsten
huis en Vaderland, en hoopt vurig,
dat de Heere God de onvergetelijke
Moeder onzer Vorstin, en Groot
moeder onzer Prinses, nog vele ja
ren van rijke zegen naar ziel en
lichaam en in alle opzichten des le
vens moge schenken.
De Voorzitter:
H. THOMAS.
De Secretaris:
L. BOEKKOOI.
CER. PADVINDERS.
De Patrimonium-Padvinders, die
Zaterdag j.l. naar Bussum vertrok
ken zijn, om daar een kamp te be
trekken, hopen Donderdag 9 Aug.
weer te Leiden aan te komen.
Het weer is goéd en allen zijn in
goeden welstand.
KINDERZENDINGSFEEST.
Morgen, Woensdag 3 Augustus a.s.,
hoopt het desbetreffende Comité het
9e Kinderzendingsfeest te houden op
het landgoed „Oud-Poelgeest". Dat
het dit voor de 9e maal mag organi-
seeren is wel een bewijs dat het in
goede aarde valt en dat het zaad wat
daar wordt uitgestrooid óók in goede
aarde zal vallen,'al zal het niet dade
lijk de ^ewenschte vruchten voort
brengen. Het doel is toch: door dit
feest bij de jeugd belangstelling voor
de zending op te wekken, welke be
langstelling naarmate men meer met
het wuk bekend wordt zal verande
ren in zendingsliefde. Want daar
moet de zending het van hebben niet
van een liefhebberijtje maar van de
wetenschap dat het Gods werk is en
een taak door den Heer der Zending
aan de gemeente opgelegd. Dan zal
de jeugd van nu, die straks de ge
meente des Heeren zal zijn ook weten
te offeren, maar ook kunnen genieten
van den zegen welke het „zending-
drijven" in zich draagt.
Maar nu is het feest voor de kinde
ren. Het vorige jaar waren er met
de volwassenen mee meer dan 2000
personen. We vertrouwen dat de be
langstelling nu niet minder is.
Ouders, wier kinderen niet met een
Zondagsschool mee gaan, zijn na
tuurlijk, als van ouds welkom.
Voor bijzonderheden zie men de
advertentie.
KIND OVERREDEN.
Gisteravond te ongeveer kwart over
zeven is de 5-jarige D. C., wonende aan
de Heerengracht alhier, door een
vrachtauto aangereden.
De Eerste Hulpdienst constateerde
een ernstige schedelbreuk en achtte
opneming in het Academisch zieken
huis noodzakelijk.
Heden was omtrent den toestand
van het knaapje nog niets definitiefs
mee te deelen.
MENSCHENF.TERS?
Door zekeren B. is bij de politie aan
gifte gedaan, dat hij Zaterdag op een
verlovingspartij in de Wielmakers-
steeg door een anderen B., met wien
hij ongenoegen had gekregen, in zijn
neus gebeten was.
Het corpus delicti liet. toen het aan
de politie vertoond werd, nog de dui
delijke sporen der misdaad zien.
WATERPOLO.
Donderdagavond 8 uur precies zal
in de Zweminrichting „De Zijl" een
wedstrijd worden gehouden van de
volgende zeventallen: „De Zijl" I en
II—„Alphen" I; „De Zijl" II en III—
„Alphen" II.
RECTIFICATIE.
Het tegoed der 16.09 inleggers bij de
Lc'dsche Spaarbank bedroeg einde
Juli niet 6.352.89, doch: 6.352.481.89
Voor het examen Nuttige Hand
werken L. O. slaagde te Rotterdam
~j. Ai. Zwikker, alhier.
Tot directeur der Rijkskweek
school voor onderwijzers ie Utrecht is
benoemd de heer A. Wisse, leeraar aan
de gemeentelijke Kweekschool alhier.
Een woonwagenbewoner, die nog
28 boete moest betalen wegens diver
se overtredingen, heeft dit bedrag aan
de politie ter hand gesteld, liever dan
op staatskosten 28 dagen in een Rijks-
of gemeentelijk logement te vertoeven.
De 27-jarige R- raakte op het Ra
penburg ter hoogte van de Kloksteeg
door onbekende oorzaak zijn stuur
kwijt en reed tegen twee hardsteenen
palen op. De auto was zoodanig be
schadigd, dat zij niet op eigen kracht
verder kon rijden.
Gistermiddag had de 19-jarige T.
in de Nieuwstraat het ongeluk, dat
een plotseling schrikkend paard tegen
zijn rijwiel sprong, waardoor dit ern
stig werd beschadigd.
BINNENLAND.
DE KONINGIN NAAR NOORWEGEN.
De Koningin zal bij haar verblijf in
Noorwegen gebruik maken van haar
eigen auto's, waarvan er twee dezer
dagen per schip naar Noorwegen zijn
vervoerd.
HET SLACHTHUIS TE HAARLEM.
B.' en W. van Haarlem stellen den
raad voor, vooc uitbreiding v. h. open
baar slachthuis en voor de installatie
d£r machinekamer dier inrichting te
hunner beschikking te stellen een be
drag van 350.000, waarvan 100.000
kan worden bestreden uit het bouw
fonds van het openbaar slachthuis.
LUIT. KOPPEN NEEMT POST MEE
NAAR INDIë.
Korten tijd nadat v. d. Hoop en de
zijnen de eerste luchtvel-binding met
Indië tot stand hadden gebracht, vat
te luitenant Koppen het plan op naar
Indië te vliegen. Aanvankelijk zou hij
in het voorjaar van 1927 starten, maar
hij stelde de afvaart uit tot het na
jaar. Intusschen bezetten Geysendorf-
fer en Scholte de tweede plaats. Toch
schijnt luitenant Koppen aan zijn plan
vast te houden. Naar het Hoofdbe
stuur der posterijen meldt, zal luite
nant Koppen wederom post meene
men. Koppen was er nog niet in ge
slaagd voldoende kapitaal bijeen te
brengen, toen hij zich tot het Hoofdbe
stuur der Posterijen wendde. In over
leg met den minister van Waterstaat
heeft het Hoofdbestuur hem toen de
toezegging gedaan, dat zijn vliegtuig
post aan boord zou krijgen, waarvoor
ƒ12.500 werd toegezegd, benevens de
helft van de opbrengst. Het luchtrecht
zal bedragen ƒ2.50 per briefkaart en
10 per 20 gram voor brieven.
GRIEVEN TEGEN JUTPHAAS.
Het A.R. lid van Prov. Staten van
Utrecht, de heer M. J. P. Vermooten
heeft naar wij in de Standaard lezen,
de volgende vragen gericht tot Gede
puteerde Staten dier provincie.
Hebben Ged. Staten kennis genomen
van het feit, dat het gemeentebestuur
van Jutphaas het houden van een
kermis op den rand van de gemeente
Utrecht bevordert, hoewel de gemeen
teraad van Utrecht in den loop van
dit jaar in overeenstemming met het
r>rae-advies van bot rn'lppp vou R en
W. met algemeene stemmen besloot,
niet in te gaan op een verzoek om we
derinvoering der kermis?
2. Hebben Ged. Staten kenni9 gekre
gen van de stellige berichten, als zou
het gemeentëbestuur van Jutphaas me
dewerking verleenen aan de stichting
van een concurreerende groenten- en
vruchtenveiling, dicht in de nabijheid
van de nieuwe veilingsterreinen, die
het gemeentebestuur van Utrecht be
zig is voor de sinds jaren in die ge
meente bestaande groenten, en vruch
tenveiling aan te leggen?
3. Indien Ged. Staten van dit feit,
resp. van deze berichten, kennis na
men, kunnen zij dan mededeelen of zij
een dergelijk optreden van een ge
meentebestuur in overeenstemming
achten met de eischen van goede na
buurschap en bevorderlijk aan de rust
en den richtigen gang van zaken in
de provincie?
4. Als Ged. Staten het laatste ge
deelte der voorgaande vraag niet in
bevestigenden, doch in ontkennenden
zin beantwoorden, meenen zij dan, dat
de mogelijkheid bestaat, dat maatre
gelen genomen worden om het voort
gaan van het gemeentebestuur van
Jutphaas in deze richting te voorko
men?
EEN GYMNASIUM TE ALMELO.
B. en W. der gemeente Almelo heb
ben den raad het rapport overgelegd
der,op 28 Juni 1926 ingestelde commis
sie van onderzoek omtrent de wen-
schelijkbeid en de bestaansmogelijk
heid van een gemeentelijk gymna
sium.
Uit dat rapport blijkt, dat slechts
'weinig aldaar wonende ouders voor
hun kinderen gymnasiaal onderwijs
verlangen, zoodat de commissie tot de
conclusie is gekomen, dat de wensche-
lijkheid om in die gemeente een gym
nasium op te richten, vooralsnog niet
kan worden uitgesproken.
Indien de raad zich met deze con
clusie vereenigt, geven B. en W. den
raad in overweging'om de Kroon op
nieuw ontheffing te vragen van de ver
plichting tot oprichting van een gym
nasium.
NEDERLANDSCH FABRIKAAT.
Het Eerste Kamerlid Polak heeft
den minister van arbeid, handel en nij
verheid de volgende vragen gesteld:
I. Is het Zijne Excellentie bekend,
dat in De Telegraaf van 21 Juni 1927
een bericht voorkwam, aangaande vra
gen, gesteld aan den burgemeester van
Axel, door het raadslid A. T. 't Gilde,
waarin deze zinsnede:
„Ook wordt de aandacht gevestigd
op een buizenlevering, waarvan ver
scheidene leden van den raad van toe
zicht niet op de hoogte waren gesteld;
daarbij zou zelfs uitdrukkelijk aan Ne
derlandsche firma's, die voordeelige
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cenl
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tariei
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
De besprekingen tusschen Neder
land en België zullen in October a.s.
hervat worden.
De Minister van Arbeid beant
woordt de vragen inzake de ziektege
vallen na Inenting.
Buitenland
Waarschijnlijk zal Donderdag do
laatste ziting der v'cotconferentie te
Genève plaats hebben.
Mussolini verklaart zich "egen
tenrijks aansluiting bij Duitschland
of bij een Donaufederatie,
Sovjet-Rusland zal aan de Int. Ver-
keersconferentie te Genève deelne
men.
Stappen van de Fransche, Engel-
sche gezanten te Weenen in verband
met de oprichting van een nieuwe
Weensche gemeentepolitie.
VERPACHTING VAN STAATS-
GRONDEN.
Op de vragen van het Tweede Ka
merlid, den heer Van den Heuvel, be
treffende de voorwaarden in zake de
verpachting van Staatsgronden, in ver
band met de Jachtwet heeft de Minis
ter van Financiën geantwoord, dat de
voorwaarden van de verpachting in
den Nieuwen polder in 't Hellegat en
van die van perceelen dijk van de
Van Lynden- en Willem III-polders
niet met de Jachtwet in strijd zijn.
Overigens zal behoudens uitzon
deringsgevallen steeds slechts in
overleg met den grondgebruiker de
vergunning enz. tot jagen worden ver
leend.
DE ZUIDERZEEWERKEN.
De Standaard bereikt een klacht,
dat bij de uitvoering der Zuiderzee
werken het vloeken zoo algemeen -is,
dat de Christelijke arbeiders er terecht
aanstoot aan nemen. Niet alleen dat
men vloekt, maar men maakt hen
zelfs het bidden moeilijk. Het opzicht
houdend personeel is in dezen op
een enkele uitzondering na niet
veël beter. Is zoo vraagt men
hier niets aan te doen?
Wij brengen deze vraag gaarne ver
der zegt de Stand, en wij met haar.
NIEUWE ONDERHANDELINGEN
IN OCTOBER A.S.
Naar verluidt zullen in October a.s.
de onderhandelingen hervat worden
tusschen Nederland en België, met be
trekking tot de kwesties, welke nog
hangende zijn tusschen beide landen,
ten gevolge van de verwerping van het
Nederlandsch-Belgisch verdrag door
de Eerste Kamer.
Voordat de besprekingen heropend
zullen worden, zal minister Beelaerts
van Blokland in het begin van Septem
ber te Genève een onderhoud hebben
met minister Vandervelde. De minis
ters zullen elkaar ontmoeten ter gele
genheid van de Volkenbondsvergade
ring. Zij zullen de voorwaarden onder
de oogen zien, waarop de onderhande
lingen tusschen Nederland en België
hervat kunnen worden.
aanbieding deden, geweigerd zijn oU
ferte te maken."?
II. Zoo ja, kan Zijne Excellentie dan
mededeelen, of inderdaad eene Neder
landsche firma, of eene buitenland-
sche, die in Nederland een fabriek
wilde vestigen, geweigerd is, offerte te
maken, of dat zulk eene in het maken
van offerte bemoeilijkt is geworden?
III. Indien zulks het geval mocht
wezen, is Zijne Excellentie dan alsnog
bereid, te bevorderen, dat de levering
van de buizen, noodig voor de aan te
leggen waterleiding in Zeeuwsch-
Vlaanderen, worde opgedragen aan
een Nederlandsche firma, althans aan
eene. die deze buizen in Nederland en
door Nederlandsche arbeiders wil la
ten vervaardigen?
IV. Indien vraag III ontkennend be
antwoord wordt, wil Zijne Excellentie
dan mededeelen, welke redenen er be
staan, om de levering van de buizen
te gunnen aan eene buitenlandsche en
in het buitenland fabriceerende firma?
DE PROEFPOLDER BIJ ANDIJK.
Naar wordt vernomen, zal reeds
zeer binnenkort, n.l. onmiddellijk na
dat het zeewater zal zijn afgemalen,
in den Andijkschen proefpolder der
Zuiderzeewerken een begin worden ge
maakt met het nemen van talrijke
grondmonsters, zulks »onder feiding
van dr. HissJnk, directeur van het Bo-
demkundig Instituut te Groningen.
Deze monsters zullen onderzocht
worden op mechanische samenstelling
en tevens op plantenvoedende stoffen,
zooals prof. van Bemmelen indertijd
heeft gedaan voor de gronden der IJ-
polders.
Bovendien zal 'n baeteriologsich on
derzoek worden verricht, echter niet
slechts van de monsters uit den proef
polder, doch in vergelijking rhet (be
groeide) kwelders en schorren, (niet-
begroeide) ingedijkte slikken en ten
slotte zal een vergelijking worden ge
maakt met verschillende in cultuur
zijnde gronden.
Op grond van de resultaten dezer
onderzoekingen zal dan een geologi
sche kaart worden opgemaakt, waarna
indeeling van het 40 bunder gropte
terrein in strooken zal volgen.
Voorts wordt gemeld, dat men hoopt
nog dezen herfst met de verkaveling
van den polder gereed te komen.
In landbouwkundige kringen is men
de verwachting toegedaan, dat de er
varing in den proefpolder zal leiden
tot de conclusie, dat diepe, open be-
greppeling op de Zuiderzeegronden als
een noodzakelijk kwaad moet worden
beschouwd". Natuurlijk zal men om ve
lerlei redenen, o.a. machinale bewer
king, trachten het zonder deze te stel
len, doch de verwachtingen omtrent
die mogelijkheid zijn niet hoog ge
spannen.
Verder heerscht in sommige kringen
de verwachting, dat groenmaken met
gras en klaver een waardevol middel
zal zijn tot in cultuurbrenging; de
grond krijgt dan rust. terwijl de on
kruidvorming en structuurbederf wor
den voorkomen.
Vóór alles zal rekening gehouden
moeten worden met de conclusie, wel
ke uit vroegere gronden kan worden
getrokken, n.l. onvoldoende ontwate
ring en te vroeg begonnen.
Als leider der landbouwkundige on
derzoekingen in den proefpolder zal
fungeeren ir. W. A. Bosma.
Ten slotte vernemen wij, dat waar
schijnlijk ook in den proefpolder zei'
een laboratorium voor grondonderzoek
zal worden gevestigd, zoodat niet alle
monsters naar Groningen gezonden
behoeven te worden.
