CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
8*'» JAARGANG
DINSDAG 19 JULI 1927
NUMMER 2182
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week I 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
Dit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
7 Beginselen en personen.
Onder dit hoofd schrijft Prof. Gros
heide) in Noord-Hollandsch Kerkblad
een stukje aan het adres van zijn Ge
reformeerde lezers, dat echter ook bui
ten dien beperkten kring volle aan
dacht verdient.
Wat wordt er veel schrijft hij
achter personen aangeloopen! Hoe
ziet men naar de mannen, die iet9
voorstaan, veel meer dan naar de zaak
die voorgestaan wordt. En dat allerlei
vereenigingen telkens vragen om aan
beveling van bekende personen en het
daarvan verwachten, is op zichzlf al
een teekenend feit.
Natuurlijk gaat het niet zonder op
personen te letten. Er is ook niets op
tegen, dat wie een bepaalde zaak be
hartigt, haar anderen op het hart
bindt. Men is verplicht te waarschu
wen tegen het kwade en te wijzen op
het goede.
Het verkeerde begint dan, als wel
op de personen wordt gezien, niet op
de beginselen. Als zonder critiek iets
wordt overgenomen of aanvaard. Wan
neer het: als die en die er voor is, kan
men het veilig steunen, hoogste wijs
heid wordt.
Vooreerst speelt men zoo met de
eigen verantwoordelijkheid. We ko
men ten slotte in het gericht Gods niet
klaar met een: die was er ook vóór.
Naar onze eigen daden zullen we ge
oordeeld worden.
In de twéede plaats lijdt de toei-
sing der beginselen schade. Ongemerkt
glijdt men in een niet begeerd spoor.
Men onderzoekt niet langer, neemt
slechts over. Er is niet een bepaalde
kracht, die het leven, het handelen be-
heerscht, men laat zich voeren door
de omstandigheden.
Ten derde dreigt hier gevaar voor
afgoderij. Niet de wet, het Woord Gods,
wordt hoogste maatstaf, maar het oor
deel van enkele personen. Die perso
nen moeten al hoog staan om het zon
der schade voor hun eigen geestelijk
leven te verdragen.
Kennis der beginselen is voor alle
dingen eisch.
En zeer zeker onder goede voorlich
ting maar toch met eigen oordeel dient
te worden nagegaan, wat in de ver
schillende omstandigheden eisch is
van het beginsel.
Zoo doet een krachtig volk, dat weet
wat het wil.
Zoo is het eisch van Gods getuige
nis.
De Weensche onlusten.
De droeve onlusten, die j.l. Vrijdag
in Weenen plaats grepen, en waarbij
vele dooden en gewonden vielen, en
ook groote materieele schade werd
aangericht, o.a. door den brand van
het^paleis van Justitie, hebben, zooals
vele dingen, slechts kleine oorzaken
gehad.
Op Zondag 30 Januari hadden in hét
kleine stadje Schattendorf, in het Bui-
genland, dicht bij de Hongaarsche
grens, ernstige ongeregeldheden plaats
in verband met een door de socialisten
daar te houden vergadering en betoo
ging. Troepen van den republikein-
schen „Schtutzbund" zouden er voor de
orde zorgen en de socialistische be
tooging beschermen tegen mogelijk
molest van de zijde der rechtsche te
genstanders, die zich in Oostenrijk in
den bond van de frontstrijders hadden
georganiseerd.
Het was niet in de laatste plaats om
te protesteeren tegen de manoeuvres
van deze rechtsche organisatie, die in
het Burgenland haar aanhang tracht
te te versterken en die men van socia
listisch -republikeinsche zijde ver
dacht van samenwerking met de Hon
gaarsche fascisten, die zich ten doel
stelden het door de geallieerden aan
Oostenrijk toegewezen Burgenland
voor Hongarije te heroveren, dat deze
socialistische betooging op touw was
gezet.
Bij den doortocht van den Schutz-
bund en van de socialistische betoo-
gers door het plaatsje kwam het tot
een botsing tusschen de socialisten
en hun rechtsche tegenstanders. En
daarbij werden toen zonder eenige
provocatie, zeggen de socialisten; ter
zelfverdediging, omdat men een aan
val vreesde, beweren de frontlciders
uit een herberg verschillende scho
ten gelost, waardoor een arbeider en
een achtjarig jongetje doodelijk wer
den getroffen.
^Van socialistische zijde werd met
dit geval sterk propaganda gemaakt.
Op demonstratieve wijze had de be
grafenis der slachtoffers plaats.
Tegen de lieden, die van de herberg
uit de noodlottige schoien hadden ge
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22'/* cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
lost werd een vervolging ingesteld en
in het tegen hen voor de rechtbank
gevoerde proces is Donderdag een uit
spraak gedaan.
Ondanks den eisch van het O. M.
dat de veroordeeling van de beklaag
den verlangde, sprak de jury deze vrij.
Naar aanleiding van dit vrijspre
kend vonnis is het nu te Weenen tot
zoo ernstige en bloedige onlusten ge
komen.
Welk einde dit alles zal hebben is
nog niet te zeggen al is ook de op
stand bedwongen.
Voor de sociaal democratische par
tijleiding zijn deze onlusten in de door
de socialisten bestuurde hoofdstad 'n
zware slag. Zij bewijzen, dat de socia
listische leiders hun volgelingen niet
meer in de hand hebben en dat de ar
beiders zich aan het parool om zich
van de „directe actie" te onthouden,
niet meer storen.
Onder de Weensche socialisten is
het radicale element zeer sterk ver
tegenwoordigd. De communisten mo
gen in Oostenrijk al weinig partijaan
hangers tellen, onder de arbeiders heb
ben zij niettemin, ook ten gevolge van
de ongunstige economische omstandig
heden, waaronder een groot deel der
arbeidersbevolking gebukt gaat, zich
grooten invloed verzekerd. En er is
nauwelijks aan te twijfelen, dat het de
propaganda van deze radicale drijvers
is geweest, die tot - de zoogenaamde
„spontane" uitbarsting van de volks
woede tegen de- „kWssejustitie" aan
leiding heeft gegeven.
Wij zien ook hier weer, dat de so
cialisten, als het er op aan komt, hun
menschen niet kunnen terug houden
en dat de theorie wordt toegepast, niet
op het moment dat de leiders het
willen, maar naar de willekeurige gril
van de massa.
Wie de revolutie predikt, wordt .door
de revolutie verrast!
STADSNIEUWS.
VI„e INTERNATIONAAL CÜNGx^ES
VOOR DE GESCHIEDEN IS DER
GENEESKUNDE.
(Vervolg).
Na de rede van prof. Tricot-Royer
heeft gisteren prof. Sudlioff uit Leip
zig gesproken als afgevaardigde van
de uuitsche regeering; prof. Welch uit
Baltimore namens de a.merikaansche
regtering; prol. Singer uit Londen na
mens de Engelsche iegeering; prof. A1-.
ca-d t uit Madrid némens de Spaan-
schy, prof. Jeanselme uit Parijs na
mens de Fransche; prof. Castiglioni
uit Padua namens de italiaansche;
dr. Bugiel uit Parijs namens de Pool-
sche en prof. Backman uit Upsala na
mens de Zweedsche ïegoering. Allen
uitten hun beste wenscben voor het
welslagen, van liet congres.
Hierna werd de openingsbijeen
komst gesloten en begaf het congres
zich naar de Pieterskerk, ter bezichti
ging van het grafmonument van
Boerhaave en om dezen grooten doo-
de een stille, eerbiedige hulde te bren
gen.
Vervolgens begaf men zich naar het
stadhuis waar het congres door het
gemeentebestuur officieel is ontvan
gen. Ook Z. K. H. Prins Hendrik en
de Minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen, woonden de ont
vangst ten stad^iuïze bij.
De burgemeester, mr. A. v. d. Sande
Balchuyzen sprak hier het congres toe.
Na de aanwezigen namens het ge
meentebestuur te Hebben verwelkomd,
zeide spr., dat dit het als als een groo
te eer voor de stad beschouwt dat Lei
den als plaats voor het congres is uit
gekozen.
Na eenige bijzonderheden omtrent
de geschiedenis van Leiden te hebben
gememoreerd, uitte spr. de hoop, dat
het wetenschappelijk werk den con-
gitsleden voldoende tijd zal laten om
de merkwaardigheden van Leiden te
bezoeken. Hij herinnerde (laarbij aan
de groote mar en, welke Leiden in
den loop der eeuwen op het gebied van
kunst en weienschap onder haar bur
gers heeft gehad. In dit verband wees
spr op de Leidsche universiteit.
Indien er nog een andere factor is
welke u er toe heeft geleid naar Lei
den te komen, dan is het zeker wel
deze, dat het leven van Boerhaave
zich in deze stad heeft afgespeeld,
waarvan gij nog overal sporen zult
vinden. Bij uw aankomst in de stad
zijt gij nog zijn standbeeld voorbijge
komen en het pathológisch-anato-
misch laboratorium draagt zijn naam.
Ook zult gij wel een oogenblik hebben
stilgestaan voor het huis, waar hij
heeft gewoond en een blik hebben ge
worpen op zijn graftombe.
Spr. betreurde dat de kliniek, waar
hij zijn patiënten behandelde, niet
meer in den toestand verkeert welke
overeenkomt met haar historisch en
monumentaal belan?, maar dit is juist
daarom een reden te meer waarom uw
verblijf hier zoo nuttig is, omdat het
niet zal nalaten een gunstigen invloed
uit te oefenen: een daad van piëteit
welke de stad Leiden aan de nage
dachtenis van dezen man verschul
digd is.
Spr. besloot met den congresleden
een aangenaam verblijf toe te wen-
schen en met de hoop uit te spreken,
dat het contrres met sutjees zou wor
den bekroond.
Na deze met applaus beantwoorde
toespraak dankte de voorzitter van
het con°Tes. dr. J. G. de Lint. liet ge
meentebestuur voor-de hartelijke ont-
■van?st en den burgemeester voor de
woorden van welkom. Spr. dankte ver
der het gemeentebestuur voor zijn me
dewerking en besloot met een: Leve
Leiden en zijn burgemeester, welke
uitroep de ronore<=Ieden herhaalden
Hierna werden ververschingen
rondgediend.
GisterevonH is het cone-res voortge
zet in de Stadsgehoorzaal, waar Dr. C.
TL Ariëns Kappers, directeur van het
Centraal Instituut voor hersenonder
zoek te Amsterdam en voorzitter van
de Ned. Vereeniging voor het weten
schappelijk onderzoek der therapie
van zenuw- en zielsziekten, een voor
dracht heeft gehoudën over:
De geschiedenis der therapie van
zenuw- en zielsziekten in haar te-
genwoerdigan s'and.
Spr. vermeldde dat in de oudste ge
schriften mededeelingen voorkomen
omtrent geesteszieken (Saul, Nebukad
nezar) en pogingen deze te genezen,
die aanvankelijk meestal aan cle (im
mers goddelijk geïnspireerde) priesters
waien toevertrouwd, zooals in sommi
ge oostersche landen thans nog het ge
val is.
Reeds Hippocrates echter in de 5de
eeuw v. Chr. wees "er op dat men ze,
evenals andere zieken, volgens natuur
wetenschappelijke methoden moest
behandelen een standpunt ook inge
nomen in de eerste eeuw n. Chr. door
Aretaeus van Kappadocië (van wiens
werk Wiggan te Oxford, 1723, en Boer
haave te Leiden, 1731, nog een uitga
ve bezorgde), en ook door Galenus en
Coelius Aarolianus verdedigd.
Dit standpunt ondervond in de mid
deneeuwen een terugslag toen vele de
zer patiënten als bezetenen werden
beschouwd, die men soms door folter-
werktuig o.f brandstapel van hun de
mon trachtte te ontdoen, of als hun
gedrag geen aanstoot gaf aan de kerk
liet rondloopen, bloot gesteld aan het
weinig medelijdende publiek of in al-
gemeene gasthuizen opnam.
Speciale gestichten voor krankzin
nigen ontstonden eer. t in het eind der
middeneeuwen en in het begin van
i en nieuweren tijd, zoo in Holland in
1442 het gesticht „Reynier van Arckel"
te 's Hertogenbosch en de „Willem
Arntszhoeve" te Utrecht in 1461, voorts
een groot gesticht in Florence in 1(345,
in Avignon in 1681 enz.
De opname en behandeling der
patiënten beoogde aanvankelijk meer
de samenleving tegen hunne excessen
te beschermen dan hen te genezen en
hen te beschermen tegen de toenmaals
zeer ruwe maatschappij. Alhoewel wij
in het archief van het gesticht Reynier
van Arckel reeds voorschriften vinden
van het jaar 1748, waarbij den oppas
sers op het hart gedrukt wordt de
grootste zachtmoedigheid te gebruiken
jegens deze patiënten en zulke voor
schriften zeker elders ook wel voor
kwamen, iè het toch verrassend hoe
lang er ketenen gebruikt zijn om de on-
runstigen onder hen aan banden te leg
gen. Zoo vermeldt Conoly dat in 1820
in een Engelsch gesticht nog 17 pet.
der patiënten geketend waren en als
uitzondering kwam het bij ons nog in
1842 voor, zooals bleek uit een onder
zoek door de toenmaals in ons land
voor het eerst benoemde staatsinspec-
teurs. Ook bestond destijds in de mees
te landen het euvel de patiënten voor
een kleine bijdrage aan de gestichts-
kas het publiek te laten zien. De be
kende plaat vail Hogarth heeft dit
vereeuwigd.
Toch gingen er in het eind der 18de
eeuw en in de eerste helft der 19de
eeuw reeds in vele landen stemmen
op om deze toestanden te verbeteren.
Op den 24en Mei 1798 verloste de ge
neesheer Pinel persoonlijk 49 krank
zinnigen van hunne ketenen in de Bi-
rètre te Parijs. In hetzelfde land werd
ook door Esquirol, in Italië door Chia-
rugi, in Duitschland door Hayner, in
Engeland door Conolly, in Nederland
door Schroeder van der Kolk) ten
gunste eener grondige reorganisatie
gepleit. Dit had verbeteringen en bo
vendien in vele landen een staatstoe
zicht op de gestichten tengevolge.
Toch meende men het zonder dwang
middelen niet te kunnen stellen en zoo
ontstond de dwangbuis met gesloten
mouwen, de dwangstoel. waaraan de
patiënt in rustende houding gebonden
ko: worden en dergelijke apparatuur
waarvan voorbeelden voorkomen in
Let medisch historisch' museum te
Amsterdam. Daarnevens was men er
echter meer en meer op uit door me
dicamenteuze, chemische en physische
middelen den toestand dezer zieken
te verbeteren en werd bovendien de
arbeid in en ofn de gestichten (reeds
vroegtijdig n Saragossa in Spanje in
gevoerd) ook in Noordelijke landen
meer algemeen toegepast.
Onder de chemische middelen van
dien tijd speelden de purgantia en vo-
mitantia een groote rol, naast de vrij
gebrekkige narcotica van dien tijd,
onder de pshysische de aderlating, de
koude douche en het „bain de surpri
se", waarbij de patiënten onverwachts
in het water vielen. Men hoopte hier
door hun ziekelijke gedachtengang te
onderbreken, wat inderdaad in uit
zonderingsgevallen wel eens gelukte
evenals men nog wel eens leest dat
een lamme door plotselingen schrik
zijn gang, een stomme zijn spraak te
rugkrijgt.
Beschrijvingen hiervan vindtmen
in de werken van J. van Deventer en
van Kraepelin.
Naast de koude baden deden warme
hun intrede, soms reeds als permanen
te baden van 68 uur (Cox, Mitivié).
In de latere jaren der vorige eeuw
is er een aanzienlijke verbetering ge
komen in den bouw der gestichten, die
van de groote steden naar mooie en
gezonde landstreken werden verlegd
en ook door verdeeling der patiënten
over meerere gehouwen hun rust be
vorderden. Bovendien is naast en in-
plaats van de bedrust (als behande
ling) de arbeidstherapie weer opnieuw
op den voorgrond gekomen. Deze had
in ons land met name in het gesticht
„de Brinkgreve' (Dr. Ie Rütte) te De
venter en Het gesticht te Santpoort
reeds een groote hoogte bereikt, doch
ondervond het laatste jaar een schit
terende verbetering door het in toe
passing brengen van eep aantal paeda-
gogische regelen welke Dr. Simon uit
Gütersloh het eerst in zijn gesticht
stelselmatig wist door te voeren; en
die tot resultaat hebben dat de „onrust"
uit het krankzinnigengesticht ver
dwijnt.
In ons land werd Dr. Simon het
eeist nagevolgd door Dr. W. M. van
der Scheer, die in het Provinciaal Zie
kenhuis te Santpoort met succes de
nieuwe verpleegwijze invoerde.
Ook Dr. Schuurmans Stekhoven,
inspecteur van het staatstoezicht,
heeft zich met sympathie uitgelaten
ever deze methode, die een sterk pae-
riagogisch karakter draagt waarvan
één der beginselen is dat de patiënt
zoo min mogelijk ledig zit, waardoor
zijn geest in den vicieusen gedachten-
cirkel zou kunnen terugvallen, en
leeit zichzelf met behulp van den ar
beid en andere afleiding tegen de ver
schijnselen van zijn ziekte te bescher
men. Naast deze indirecte psychische
beïnvloeding, draagt ook de directe
psychotherapie (Charcot, Janet, Lie-
bault, Fréud en Jung) in handen van
consciëntieuze phyehiaters het hare
daartoe bij het inzicht en de genezing
van zielsafwijkingen gunstig te beïn
vloeden.
Spreker vermeldt dan in het kort
de gezinsverpleging in landkolonies,
sinds eeuwen in België (Gheel) inge
voerd en ook in Frankrijk, Duitsch
land en Nederland (Beilen) en elders
in toepassing gebracht.
Terwijl de toegang tot en het verla
ten der gestichten en landkolonies ge
regeld is onder judiciair toezicht heb
ben wij tegenwoordig bovendien in de
open sanatoria (services ouverts) in
Frankrijk o.a. ingevoerd door Dr. Tou-
louse? in ons land door Dr. Schuur
mans Stekhoven, een nuttig hulpmid
del voor de behandeling van minder
ernstige of beginnende gevallen zon
der dat hiervoor officieele stukken
ter opname noodig zijn.
Uitvoeriger staat spreker stil bij de
moderne medicamenteuze behande
ling der patiënten, de verbetering der
sedeerende middelen en narcotica
(vooral barbituurzure verbindingen)
waaronder men in het somnifeen een
middel heeft gevonden om door een
onder dagelijksch me lisch toezicht
blijvegide permanente slaap (Klasi)
van vele dagen zéér onrustige patiën
ten tot genezing te brengen. De
gunstige resultaten dezer behandeling
hij acute en subacute maniën en me
lancholia agita in Santpoort verkre
gen (Stuurman, Dozy en Gans) zijn op
vallend. Voorts is er de groote verbe
tering naast het broom door het lu
minal of gardenal (Hörlein) gebracht
in de behandeling der epilepsie
(Hauptmann) en hare equivalenten,
waarover in ons land Schim van der
Loeff en Barnhoorn uitvoerig bericht
ten en het resultaat der tryparsamide
(Brown en Pearce), vooral echter der
malaria behandeling bij progressive
paralyse door Wagner von Jauregg,
waardoor een groot aantal van de7e
patiënten, vroeger als hopeloos be
schouwd, weder hun arbeid kunnen
opnemen, en een evengroot aantal al
thans aanzienlijk verbeterd worden.
Bstangrijksle nieuws In dit Hummer.
Binnenland.
H"t zesde congres van de geschiede
nis der peneealfiiod'ï.
Dr. A. Wen«"fack tot reetrr-*o-"»n!-
ficus der Leidsche Universiteit be
noemd.
Do commnnlstlfrlio in *ndi?; de
leider Samcedro gearresteerd.
Buitenland
De resultaten der bespr-Wgen te
Genève zijn volgens een oMLcieel com
muniqué „bemoedigend'.
Onderhandelingen f&ssshen de Ocs-
tenrijksche regeering en do oppositie.
De verkeersstaking in Oostenrijk is
geëindigd.
In Italië worden geen Oostenrijkers
toegelaten.
Het „bakvisschenkiesrecht" in En
geland schijnt van de baan te zijn.
Ook deze therapie wordt thans in bij
na alle landen in het bijzonder ook in
Nederland toegepast.
Ook de behandeling der organische
zenuwziekten, waar de geestelijke
symptomen minder op den voorgrond
treden dan de lichamelijke, is in de
laatste decennia zeer veel hoopvoller
geworden, zooals bijv. de toepassing
der serumbehandeling van Vaillard en
Roux bij tetanus, de behandeling der
Afrikaansche slaapziekte e.a.
Na nog gewezen te hebben op het
meerdere inzicht dat men tegenwoor
dig heeft in den invloed der endocrine-
klieren op de reguleering der normale
functie van het zenuwstelsel en de
groote vooruitgang der neurologische
chirurgie, vooral in Amerika (Cushing,
Dandy) en Frankrijk (Le Riche), welke
grootendeels te danken is aan de
meerdere kennis der hersen-anatomie
en physiologie en de verbetering in de
topographisch diagnostische hulpmid
delen, wijdde spreker nog uitvoerig
uit over de beteekenis van het dieët
voor het zenuwstelsel, zooals voorna
melijk gebleken is uit de onderzoe
kingen v. Eykman, Vorderman, Grijns
e.a. over het ontstaan van perifere ver
lammingen (bij beri-beri) tengevolge
van een vitaminarm of vitaminloos
voedsel. In verband met "t dagelijksch
dieet noemde hij ook de bestrijding
van het alcoholisme en nicotinisme.
Terwijl dus de verpleging der pa
tiënten er tegenwoordig in slaagt hun
dagelijksch bestaan zoo aanzienlijk te
verbeteren en ook de kansen eener
volledige genezing bij een zeer groot
aantal vormen van zenuw- en ziels
ziekten zeer veel beter zijn geworden,
toch is het te wenschen dat de belang
stelling van particulieren en bovenal
ook van den Staat dit streven steeds
meer steune.
Spreker acht het dan ook een geluk
kig verschijnsel dat in zoovele landen
tegenwoordig vereenigingen zijn op
gericht die een geestelijke hygiëne be
vorderen of die, zooals de Nederland-
sche vereeniging voor het wetenschap
pelijk onderzoek der therapie van ze
nuw- en zielsziekten waarvan ieder
lid kan worden (penningmeester prof.
L. Bouman, Utrecht) het onderzoek
naar en de toepassing van de beste
geneesmethode in de hand werken,.
Ieder die dit streven steunt doet een
werk dat de ongelukkigsten in de sa
menleving tot hulp strekt.
De receptie.
Na de lezing van Dr. Ariëns Kappers
had een receptie plaats. De groote zaal
van cle Stadsgehoorzaal was geheel
met bloemen en planten versierd.
Voorts waren de vlaggen der deelne
mende landen er in aangebracht. Te
10 uur verschenen Prins Hendrik en
zijn adjudant, luit. ter zee le kl. Ter-
mijtelen, in gezelschap van den Minis
ter van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen, mr. M. A. Waszink, den pre
sident-curator van de Leidsche Hooge-
school jhr. mr. dr. N. C. de Gijselaar,
den burgemeester van Leiden, mr. A.
van de Sande Bakhuyzen; en prof.
Barge, namens de medische faculteit
der Leidsche Universiteit.
Verscheidene leden van het congres
werden aan den Prins voorgesteld.
Ruim halfelf ging Prins Hendrik
per auto terug naar Den Haag. De
congresleden bleven nog langen tijd
gezellig bijeen.
Be dag van heden.
Nadat gisteravond in de stadsgehoor
zaal het congresbestuur receptie had
gehouden en de leden een tentoonstel
ling van affiches, betrekking hebben
de op de geneeskunde, waaronder en
kele zeer zeldzame en merkwaardige,
