CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
liit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
8*" JAARGANG
NUMMER 2181
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week I 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22'/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke rednctie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
V Zonderling en gevaarlijk.
Het is ten onzent herhaaldelijk ge
bleken dat de Vrijzinnig-Democraten
opmerkelijk ver de Sociaal-Democra
ten durven volgen op den weg naar
nationale ontwapening. Wanneer de
Sociaal-Democraten voorstellen om het
leger tot een minimum in te krimpen,
dan vinden zij doorgaans de Vrijzin
nig-Democraten naast zich.
Dat men zich vergaapt aan zonder
linge illusies moge blijken uit een en
trefilet in het jongste nummer van
„De Vrijzinnig-Democraat", betoogend,
dat voor de verzekering van een duur-
zamen vrede alleen afdoende is: natio
nale ontwapening; door zooveel mo
gelijk alle naties (Wat dus neerkomt
op zoo veel doenlijk volledige inter
nationale ontwapening):
„Want wat zal de enkele mogend
heid moeten doen met leger en vloot
die zij onderhoudt, als de anderen
geen gevechts-apparaat meer hebben?
Elke oorlogvoerende mogendheid
poogt met haar leger en vloot, leger
en vloot van de tegenpartij zoo spoedig
mogelijk te vernielen.
Een leger, dat geen leger tegenover
zich vindt, heeft geen taak.
Tegenover een complex van ontwa
pende volken is de sterkste bewape-
naar machteloos".
Men vraagt zich af, of dergelijke pa
cifistische droomfantasieën nu toch
werkelijk ernstig moeten worden ge
nomen.
Stel u voor, dat in onze steden alle
huizen niet afgesloten werden en de
dieven volle gelegenheid kregen om
weg te' nemen wat hun goed dacht.
Wij gelooven niet dat de „Vrijzinnig-
Democraat" bereid zal zijn daartoe het
advies te geven.
Maar is in den grond der zaak haar
bovenstaande advies niet van dezelfde
strekking?
7 Beleefdheidsbezoek.
„De Nederlander" schrijft het vol
gende, waar wij het geheel eens mede
zijn:
„Het is een oud internationaal ge
bruik, dat beleefdheidsbezoeken over
en weer door oorlogsschepen worden
afgelegd. Onlangs was dit te Rotter
dam geschied door een Franseh oor
logsschip en de meerderheid van het
College van Burgemeester en Wethou
ders had zich op het natuurlijke stand
punt geplaatst, dat de ontvangst der
Fransche marine een officieel karak
ter moest dragen.
Dit was niet in den geest der soci
aal-democraten en mejuffrouw Groe-
neweg maakte zich daarvan tot tolk
in de gemeenteraadsvergadering van
14 Juli j.l. Zij interpelleerde B. en VV.
en stelde de vraag of B. en W. bereid
en in staat waren, maatregelen te
treffen om herhaling van bezoeken op
deze wijze te voorkomen.
Toen de burgemeester daarop een
weigerend antwoord gaf, stelde zij een
motie voor^ waarin de wenschelijkheid
werd uitgesproken dat het vriend
schappelijk doel in de wijze van het
bezoek tot uiting kome. Gelukkig werd
die motie al was het op het kantje
met 20 tegen 18 stemmen verjvor-
pen.
Wij zeiden „gelukkig". Niet omdat
een bezoek Jn niet-militairen vorm
voor ons minder waarde zou hebben.
Integendeel zijn ook wij van oordeel,
dat er een andere en betere wijze van
kennismaking en wederzijdsche waar
deering bestaat dan in het vertoon van
militaire macht.
Maar wij hebben een andere reden
om het besluit van den Rotterdam-
schen gemeenteraad toe te juichen.
Ware de motie-Groeneweg aangeno
men en had het college B. en W. daar
aan gevolg gegeven, dan zou het een
voudig gevolg geweest zijn, dat voort
aan dergelijke officieele bezoeken al
leen bij Nederland achterwege bleven
en ons land tegenover het geheele bui
tenland in een geïsoleerde positie zou
komen, die niet anders dan nadeelig
voor de waardeering van ons land en
volk zou kunnen zijn. Hetzelfde be
zwaar dat eenzijdige ontwapening
treft, geldt ook hier. Deze dingen moe
ten internationaal worden geregeld en
veranderd, of zoo dit niet geschiedt,
moet men zich, om niet als een een
ling in een hoek te worden gescho
ven, aan bestaande internationale vor
men houden. Ter wille van utopieën
verliezen de sociaal-democraten deze
werkelijkheid uit het oog, totdat
zooals in 1914 die vreeselijke wer
kelijkheid ook vóór hen treedt en
zij over stag gaan.
In dit opzicht zijn de buitenland-
sclie sociaal-democraten wijzer en
wij met hen.
Wij brengen hulde aan den burge
meester van Rotterdam, die in deze
een hoog, nationaal standpunt innam
en zijne houding, krachtig en met suc
ces verdedigd heeft".
Zonderling dat de sociaal-democra
ten, die er zich op beroepen in hun
actie internationaal te zijn, in deze ge
vallen zich niet verstaan met partij-
genooten in België en Frankrijk of an
dere landen.
Of verschilt de mentaliteit van de
partijgenoot en in de verschillende
landen?
STADSNIEUWS.
Vide INTERNATIONAAL CONGRES
VOOR DE GESCHIEDENIS DER
GENEESKUNDE.
Vanmiddag is in het groot audito
rium der Leidsche Universiteit, in te
genwoordigheid van Z.K.H. Prins Hen
drik, van den minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, mr. Was
zink, van den Commissaris der Konin
gin in Zuid-Holland, baron Sweerts de
Lapdas Wyborgh en van een groot
aantal geleerden uit Amerika, Enge
land, Egypte, Denemarken, Zweden,
Zwitserland, België, Frankrijk, Oos
tenrijk, Duitschland, Marokko, Tsjecho
Slowakije, Italië, Portugal en Neder
land het Vide Internationaal congres
voor de geschiedenis der geneeskunde
geopend, dat van 18 tot 20 Juli te Lel
den en van 21 tot 23 dezer te Amster-
dam wordt gehouden.
De voorzitter van het congres, dr.
J. G. de Lint, opende het congres met
een in het Franseh uitgesproken rede,
waarin hij allereerst Z.K.H. Prins Hen-
drig en den minister van onderwijs,
kunsten en wetenschappen, mr. Was
zink, welkom heette en hun dank zeg
de voor hunne tegenwoordigheid. Even
eens richtte hij een woord-van dank
tot de buitenlahdsehe regeeringen, dat
zij afgevaardigden naar het congres
hadden gezonden.
Na nog een woord van welkom tot
de talrijke aanwezigen te hebben ge
richt, zeide spr. de verzekering te kun
nen geven, dat alles is gedaan om het
congres te doen slagen, een congres,
dat voor het eerst de medisch-his.ori-
sche wereld geheel zal omvatten.
Het is nu, aldus spr., 2 jaar geleden
dat men besloot, dit congres in Neder
land te houden, en wij zijn er trotsch
op u te Leiden, met haar oude, be
roemde universiteit te kunnen ontvan
gen. Wij hebben gemeend goed te doen
ook een deel van het congres te Am
sterdam te houden, waar wij in de ge
legenheid zijn u een verzameling van
schilderijen, boeken en andere voor
werpen, op de geschiedenis der ge
neeskunde betrekking hebbend, te kun
nen toonen.
Wij zijn hier bijeengekomen om
hier gezamenlijk te bestudeeren de ge
schiedenis der geneeskunde in haar
uitgebreidsten omvang, waarna hij er
op wees, dat *de laatste jaren deze we
tenschap zeer veel van aanzien is
veranderd, vooral door de uitbreiding,
welke zij op verschillend gebied heeft
ondergaan.
De middeleeuwen zijn langen tijd be
schouwd geworden als een donker tijd
perk voor de geneeskunde. Inderdaad
waren de middeleeuwen eeh tijdperk
van verval, ook voor de andere weten
schappen. Met voorbeelden toonde de
spr. hierna aan, dat het menschelijk
denken in dien tijd toch niet geheel
•verloren was.
Spr. zette vervolgens uiteen, dat nog
een groot terrein moet worden ver
kend. Ofschoon de nationale en uni
versiteitsbibliotheken ons een groote
hoeveelheid materiaal verschaft heb
ben, zijn ei* nog een groot aantal kloos
ter- en particuliere bibliotheken, die
dikwijls onverwachte vondsten doen
zien.
Na er op gewezen te hebhen, dat de
denkbeelden der oudste primitieve
volken niets van hun belang verloren
hebben, staat spr. stil bij den papyrus
van Ebers. Volgens spr. is deze papy
rus echter niet het officieele medische
boek, zooals Ebers geloofde. De eeni-
ge passages van den papyrus van
Smith, gepubliceerd door Breastod, be
wijzen ons dat een geneeskundig boek
van omstreeks denzelfden tijd als de
Ebers eenigermate gelijkt op onze he-
dendaagsche boeken, door een opsom
ming te geven van de ziekteverschijn
selen, het onderzoek van den zieke, de
diagnose, de. therapeusis en de prog
nose en dat alles in een orde van lo
gische opvolging. Eerst de ziekte van
den schedel, dan die van het gelaat,
vervolgens die van den hals en van
de schouders enz. Men kan niets van
dit alles vinden in den Eberspapyrus,
welke slechts een opsomming van
voorschriften bevat. Het is een boek,
geschreven in de taal van het volk. En
ziet hiervan nog een ander bewijs. De
Eberspapyrus krioelt van bezweringen
en het zijn juist de passages, door Joa
chim weggelaten, die nog tooverfor-
mules behelzen, welke ons het karak
ter van het boek van volksgeneeskun
de bewijzen.
Men kent verschillende magische
pdpyrus, o.a. die van Leiden, Londen,
Turijn eji Berlijn en de bestudeering
van deze papyri verklaart ons menige
passage van de medische papyri. Daar
de geneeskunde van de oudheid zich
niet kon losmaken van de magie, be
vatten de papyri bovendien tooverfor-,
mules en magische handelingen. De
ziekte berooft den mensch van zijn
werk en van zijn genoegens. De too-
verformules behoedden hem tegen ziek
ten en eenmaal ziek zijnde nam hij
zijn toevlucht tot een magische hande
ling, in de overtuiging dat hij gene
zing daarbij zou vinden.
Spr. staac vervolgens langdurig bij
den inhoud van dezen papyrus stil en
schetste daarbij, hoe men zich tegen
ziekte trachtte te vrijwaren. Men zocht
de oorzaak van de ziekten in de aan
wezigheid van een slechten demon, die
bezit van het zieke lichaam genomen
had en de magische formule had ten
doel dezen demon te verdrijven. Daar
om schreef men dikwijls middelen met
een walgelijken geur voor. In een for
mule, die den geest moest terugdrin
gen welke een kind zou besmetten
leest men: ,.Ik heb een magisch voor
behoedmiddel van walgelijke planten
samengesteld, vermengd met knoflook,
welke hem kwaad zal doen". In het de
monisch tooverformulierboek te Lei
den bevindt zich een formule, om het
vergif van het hart van den man te
verwijderen, aan wien men een lief
desdrank of een afstootenden drank
te drinken heeft gegeven en deze for
mule moet uitgesproken worden bij
een beker wijn, waarop men versch
stroo legt. Deze twee planten, knof
look en stroo, verheugen zich nog he
den ten dage in een druk gebruik in
de provincie Brabant, waar men ze
hangt in de wieg van een kind, dat
stuipen vertooiit. Het oorspronkelijke
doel om den demon te verjagen is er
niet meer, maar de planten met hun
afstootende lucht hebben niets van
hun reputatie verloren. Vele volksmid
deltjes vinden hun oorsprong in het
geloof aan de magische werking. Nog
in onz.e dagen gebruikt men het vet
van insectenetende vogels om zich te
gen muggenbeten te vrijwaren, een
voorbeeld dat nog makkelijk met vele
andere zou kunnen worden vermeer
derd, en welke bewijzen dat men de
magie thans nog even goed bezigt als
vroeger.
De menschelijke gedachte beweegt
zich dwars door de menschelijke ge
neraties heen. En ziet daar nog een
uitgestrekt veld ter ontginning. De ver
klaring van de werking der genees
middelen, welke in de volksgeneeskun
de worden gebruikt en die met geluk
bestudeerd zijn door van Andel, Van
Heurclc en zooveel anderen.
Spr. besloot met er op te wijzen, dat
het gemakkelijk zou zijn deze enkele
voorbeelden met een hoop andere te
vermeerderen om de waarheid te be
wijzen, dat de menschelijke gedachte
nooit geheel verdwijnt. Spr. heeft
slechts eenige der talrijke wegen wil
len wijzen, welke de wetenschap der
geschiedenis van de geneeskunde te
volgen heeft om haar doel te bereiken.
De oorsprong en de ontwikkeling dei-
denkbeelden en doctrines die elkaar
in den loop van den tijd zijn opge
volgd. Het congres van thans zal zon
der twijfel onze kennis vermeerderen,
gezien de voortreffelijke geleerden die
zich voor het houden van voordrach
ten lieten inschrijven en het is met
het oog hierop, dat ik, aldus spr., het
congres open met gevoelens van er
kentelijkheid en dankbaarheid jegens
u allen, die hier tegenwoordig zijt. In
dien het congres u doet meenemen
een herinnering aan het werk en aan
de kameraadschap, zullen wij ons
ruim voor onze moeite beloond achten.
Hierna gaf spr. het woord aan Z.
K.H. Prins Hendrik der Nederlanden,
die met een korte redevoering het con
gres voor geopend verklaarde.
De congres-secretaris, dr. J. E. Kroon
deed hierna eenige mededeelingen:
Hieruit bleek, dat behalve de in dën
aanhef genoemde landen nog verte
genwoordigd waren Noorwegen, Rus
land, Finland, en Spanje, zoodat er 18
landen op het congres vertegenwoor
digd zijn.
De officieele afgevaardigden zijn:
Voor Duitschland prof. Sudhoff uit
Leipzig; voor Amerika prof Welch uit
Baltimore; voor Engeland prof. Sin
ger uit Londen; voor Oostenrijk prof.
Neuburger uit Weenen; voor België
prof. Tricot-Royer uit Antwerpen; voor
Denemarken Dr. Johnssen uit Kopen
hagen; voor Spanje dr. De Alcalde uit
Madrid; voor Frankrijk prof. Jeansel-
me uit Parijs; tevens namens de uni
versiteit aldaar; voor Italië prof. Cas-
tiglioni uit Padua, tevens als verte
genwoordiger van de Hoogeschool te
Padua; voor Noorwegen dr. Hansson
uit Oslo; voor Polen dr. Bugiel uit Pa
rijs; voor Zweden prof. Backman uit
Upsala; voor .Griekenland de Griek-
sche zaakgelastigde in Den Haag. En
voorts is prof. A Mieli uit Rome aan
wezig als vertegenwoordiger van het
tijdschrift: „Archivi di Storia de la
Scienza".
Dr. Kroon deelde verder mede, dat
zich 171 deelnemers aan het congres
hebben opgegeven, van wie 95 buiten
landers, alsmede, dat er 81 voordrach
ten zullen worden gehouden.
Vervolgens hield prof. dr. J. J. G.
TricQt-Royer uit Antwerpen, hooglee
raar aan de universiteit te Leuven,
voorzitter van de Société Internatio
nale de T Histoire de la Médecine en
eerevoorzitter van de Fédération Médi-
cale Beige, een rede.
Spr. begon met zijn dank uit te spre
ken aan Prins Hendrik, dat hij het be
schermheerschap van het congres aan
vaard heeft. Het congres heeft thans
een tijdperk van 7 jaren achter den
rug, waarop met trots kan worden te
ruggezien en de verwachting is gewet
tigd, dat er een goede toekomst aan
breekt. Wij bevinden ons thans temid
den van een natie, welke bekend staat
om haar edelmoedige gastvrijheid, een
natie, waar een der beminnelijkste
vorstinnen regeert, H.M. Koningin Wil
helmina, aan Wiè het congres van
deze plaats zijn eerbiedige hulde wil
brengen.
Wijzende op het in 1925 te Genève
gehouden congres, bracht spr. in her
innering de woorden, door den presi
dent van de Société Médicale aldaar
bij de opening gesproken. Wij verheu
gen er ons over de door hem gespro
ken woorden te kunnen onderstreepen
namelijk dat de menschen van studie
zich te lang weinig gelegen hebben la
ten liggen aan de geschiedenis van de
geneeskunde, waarvan het belang, ge
zien van uit een maatschappelijk en
wetenschappelijk standpunt, maar al
te zeer in het oog springt om niet het
recht te hebben op al onze aandacht.
Spr. ging vervolgens de beteekenis
der reeds gehouden internationale con
gressen van de geschiedenis der ge
neeskunde na, waarbij hij het groote
belang uiteenzette, dat de kennis van
de geschiedenis der geneeskunde voor
de beoefening hiervan heeft.
Na er op gewezen te hebben, dat in
1923 de Société Internationale d' His
toire de la Médecine werd opgenomen
in den kring van de Internationale
Congressen voor historische weten
schappen, van wier belangstelling wij
nog dagelijks de bewijzen mogen ont
vangen.
Reeds dadelijk bleek, dat onze groep
de belangrijkste was, zoowel uit een
oogpunt van het aantal der verschafte
mededeelingen als wegens de verschei
denheid van de door haar vertegen
woordigde naties.
Na nog eenige woorden gewijd te
hebben aan het eerstvolgend congres,
dat in 1928 te Oslo zal worden gehou
den, bracht spr. den dank der verga
dering over aan den voorzitter van het
congres, dr. J. G. de Lint, die van het
eerste congres af tot aan dit congres
een zeer belangrijk aandeel in de werk
zaamheden heeft gehad. Dank zij hem
mogen wij thans ook tot onze mede
werkers rekenen de heeren dr. Van
Gils, dr. Kroon en dr. van Andel, me
dewerkers, die door ons op hoogen
prijs worden gesteld.
Spr. zeide hierna dat de Belgische
regeering hem heeft afgevaardigd om
verslag uit te brengen van haar werk
zaamheden en haar beste wenschen
over te brengen voor het welslagen
van het congres. Van nu af onder
scheidt het zich van de andere, aldu9
besloot spr., doordat Gij, Koninklijke
Hoogheid, door Uw verhéven tegen
woordigheid de tak van den laurier
aan de kap van den ouden tempel van
Hippocrates hebt bevestigd.
PRINS HENDRIK.
Vanavond zal Prins Hendrik aanzit
ten aan een maaltijd, welke de presi
dent-curator der Leidsche Universiteit
jhr. De Gijselaar, aan eenige vooraan
staande leden van het congres te zij
nen huize aanbiedt.
PROF. VAN EYSINGA.
Prof. jhr. Mr. Dr W. J. M. v. Evsin-
ga. hoogleeraar in het volkenrecht,
heeft in het Diamnessenhuis een ope
ratie ondergaan. Na een verblijf van
tien dagen aldaar heeft hij heden deze
Binnenland.
Het Internationaal Congres van do
geschiedenis der Geneeskunde te Lei
den geopend.
Afscheid van Ds. I. Voorsteegh van
de Ned. Herv. Gem. te Katwijk aan Zee
Staatscommissie voor onderzoek
naar de wenschelijkheid van een op
leidingsboerderij voor emigranten.
Bij den Indischen Volksraad is in
gediend een voorstel betreffende sa
menstelling van den Raad van Indië
en den Volksraad.
Nieuwe communistische onlusten
in Indië.
Buitenland
Het oproer te Weenen is geëindigd.
De dag van gisteren is rustig verloo-
pen.
Het aantal dooden bij de straatge
vechten bedraagt tot dusver 70.
De Weensche sociaal-democraten
werpen de schuld van het oproer op de
communisten.
Tsjang Kai-Sjek zon zich in een
wanhopige positie bevinden.
Optimistische geruchten ter vloot-
conferentie te Genève.
inrichting geheel hersteld, kunnen ver
laten.
KORFBAL.
Zaterdag jl'. heeft „Fiks" w
«en overwinning weten te behalen op
het Leidsche ,;S. D. O." dat met eenige
dames van „Fiks" werd aangevuld.
Voor de rust, die met gelijken stand
22 inging, neemt „S. D'. O." tot twee
maal tce de leiding, maar moet deze
na de rust aan „fiks" afstaan.' Door
slecht plaatsen v. d. „Fiks" aanval, weet
men daar van de geboden kansen geen
öebruik te maken, en ziet „S. D. O.'
haar werken dan ook met een keurig
schot beloond, zelfs weet ze even later
den stand tot 3—4 op te voeren. Dan
komt er echter leven in de aanvallen
van „Fiks" en met 3 keurige schoten
is de siïtnd na 3 minuten 64 in het
voordeel van „Fiks". „S. D. O. weet nog
ieven voor het einde den achterstand
tot 65 te verkleinen, waarmede het
einde komt.
A.s. Zaterdag 4 uur wordt gespeeld
tusschen „Fiks" 1, en ,Pernix 2* op*
het „Fiks' terrein aan den van .Wjjtten-
bachweg.
WATERPOLO.
L.Z.C. I Dolfijn I 2—3.
Zaterdagavond had bovengenoemde
ontmoeting plaats in de Zweminrich
ting aan den Hoogen Rijndijk.
De Leidenaars hebben dezen wed
strijd geenszins cadeau gegeven en in
dien Elzinga op volle capaciteit ha t
gespeeld, zou Dolfijn zich met een ge
lijk spel meer dan tevreden hebben
moeten stellen.
Te circa half negen stellen de ploe
gen zich op onder leiding van scheids
rechter Van Olst.
Het begin is een weinig sensatio
neel. Toen Elzinga biet voldoende ai
tiviteit aan den dag legde om z'n te
genstander te houden, wist deze on
houdbaar te doelpunten.
Het spel gaat nu vrijwel gelijk op.
Alleen liet Dolfijn een mooier en tac-
tischer spel zien dan L.Z.C.
Plotseling een fout van L.Z.C. in hot
beruchte 2 M.-gebied. Een strafscho'
wordt toegewezen en Dolfijn leidt met
£—0. Even daarna wordt van ver het
derde doelpunt gemaakt met welke
stand de rust in ging.
Na de rust een opleving in de L.Z.C
gelederen. De bal wordt door Groen
keurig voorgegeven en Buys scoort on
houdbaar het eerste Leidsche doelpunt
Daardoor aangevuurd, volgen de aan
vallen elkaar snel op. Thans is he:
Dolfijn, die binnen de 2 M.-lijn een fout
maakt. Een der spelers moet het wa
ter verlaten.
Voor L.Z.C. was het nu geen moei'e
om het tweede doelpunt door de lc
Court te scoren.
Na nog eenige malen beproefd te
hebben het Dolfijn-doel onder vuur te
nemen, komt het einde van dezen,
vooral na de rust, spannenden wed
strijd.
VAKSCHOOL VOOR MEISJES,
RAPENBURG 23.
De akte N.a. (voor Leerares in het
lingerie- en eenvoudig costuumnaaien)
werd verkregen door Mejuffrouw E. v.
d. Baan, te Leiden, en Mejuffrouw R
Bouwknegt, te Noordwijk aan Zee.
