CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN WOENSDAG 29 JUNI 1927 NUMMER 2165 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaali 2.50 Per weeki 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 BUREAU: Hooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 22cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke redactie. Kleine advertentiën bij vooruitbetaling -* van ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent. Oil nummer bestaat uit TWEE Bladen. EERSTE BLAD. V Kleerekoper over de Vrije. Er is reeds veel geschreven over den gemeenen aanval van A.B.K. als „Op roerige Krabbelaar" in „Het Volk" op de Vrije Universiteit. De „Nieuwe Meerbode" vestigt nog op één punt in dien aanval de aan dacht, dien wij ook onzen lezers niet willen onthouden, temeer omdat daarin tegenover de haat van een So cialist, de liefde van den Calvinist uit komt. „Nu zullen we ditmaal eens niet wijzen schrijft het blad op de la ge, godslasterlijke taal, waarin deze „Oproerige Krabbels", zijn neergeschre ven. Wij willen ook niet praten over de haat van den schrijver tegenover alle Christendom, een haat, die in elk der bovenstaande regels doorstraalt. Ditmaal leggen wij den nadruk op de laatste zinsnede: „leg de pennin gen voor het subsidie maar vast ge reed!" Zulke vuile laster wordt neerge schreven door een Tweede Kamerlid, die kon weten, dat de V. U. op een ex-» ploitatie-rekening van ruim tweehon derd-duizend gulden een Rijksbijdrage krijgt van., zegge 4000 heele guldens. Maar dat mag de masse niet weten! Dat mag de goê-gemeente niet hoo ien, dat er jaarlijks door de vrienden der Vrije Universiteit uit eigen zak een paar ton geofferd wordt, gedron gen döor liefde tot deze inrichting, gedwongen door het „pnbevangen on derzoek" aan onze Rijksuniversiteiten. Neen, de proletarische schare moet er van doordrongen worden, dat de gcheele opzet van deze vierde facul teit niets meer en niets minder is dan een aanbidden van het gouden kalf, het zoeken van vuil gewin. De heer Kleerekoper schijnt zelfs niet voor valsche voorstellingen terug te deinzen, wanneer hij zijn partijge- nooten wil laten gruwen van het „gristeIijke volk". Deze volksvertegenwoordiger blijkt niet goed met cijfers te kunnen om- gaan. Anders zouden wij hem verzoe ken eens na te rekenen hoeveel de vrienden der V. U. het Rijk per jaar hesparen door de instandhouding van een eigen inrichting voor Hoog^r On derwijs. Misschien is het een beetje meer dan 4000." STADSNIEUWS. STORMRAMP-COMITé. Bij het Stormramp-Comité 1927, ten behoeve van de nooden der slachtof fers van den cycloon in het Oosten van 'ons land zijn de volgende giften inge komen: Mr. M. B. V. f 5, Fam, v. D. f 20, iMej. W. R. f 10, Dames C. f 20, N'. ,N. f 25, H. v. d. S,. f 1, Mevr. wed. F. H. A. R.-M f 10, N. N, f 10, C. en B. K. M. I. f 15, Tooneelvereert. D. V. V. f 35,50, Mr. P. A. P. TL f 100, opbrengst concertavond foyer Populaire Jaszband f 100,30. Giften worden nog gaarne ingewacht hij den Penningmeester, den Heer F. Muys van de Moer, Plantsoen 49 Lei den, postgiro No. 57471. x CHR. HIST. UNIE. Naar de „Ned." meldt, vergaderde Zaterdag 25 Juni j.l. de Kamerkring Leiden der Chr.-Hist. Unie alhier. De voorzitter. Dr. N. G. Veldhoen, herinnerde in zijn openingswoord aan de afgeloopen verkiezingen èn voor Prov. Staten èn voop Gemeenteraden. Daarom jaarvergaderde men nu zoo laat. De secretaris, de heer W. v. d. Akker, wees er in zijn jaarverslag op, dat nog een twaalftal gemeenten in den Sta- tenkring Gouda op een kiesvereeni- ging wachten en hoopte, dat men toch aan de organisatie de hand zou blijven 9 houden. In tijden van verkiezingen doet een goede, stevige organisatie den slag winnen. Met nagenoeg algemeene stemmen werden de aftredende heeren W. v. d. Akker, H. Alkema en H. van Boeijen herkozen, terwijl in de plaats van den heer C. L. v. Willemswaard gekozen werd de heer v. d. Endt uit Gouda. Besloten werd aan den eerevoorzit ter, Mr. Schokking, een gelukwensch te zenden met zijn benoeming tot bur gemeester van Katwijk, en een schrij ven te richten aan den heerav. Wil lemswaard, om hem te danken voor al wat hij voor den Kamerkring Leiden deed. Ds. J. J. Kloots, uit Zwammerdam, sloot, op verzoek van den voorzitter, deze geanimeerde vergadering. GOEDKOOPS TREIN. Nu de zomer weer in 't land is (en tv ie zonsverduistering van heden zul len we maar op mooier weer hopen, dan we den laatsten tijd gehad neb ben) komen ook de goedkoope treinen weer, die ons voor weinig geld naar de mooie streken van Gelderland bren gen. Een reisje naar het buitenland moge in veel opzichten aantrekkingskracht bezitten, ook ons eigen land heeft veel schoons. Daarom vestigen we onder verwij zing naar de in dit no, voorkomende advertentie gaarne de aandacht on zer lezers op den goedkoopen trein 2e en 3de klasse, die op de Woensda gen 6, 13, 20 en 27 Juli, 3, 10, 17 en 24 Au£. '27 van Den Haag S.S., Voor burg, Zoetermeer Zegwaart, Zeven- huizen-Moercapeile, Leiden H. S. M., Zoeterwoude. Hazerswoude-Koudekerk Alphen aan den Rijn, Zwammerdam, .Bodegraven en Waarder naar Ede, Arnhem, Oosterbeek Laag en Nijme gen (en terug) zal vertrekken. De vertrektijd uit Leiden is 's mor gens 6.U6, /.oeterwoude 6.15, Hazers woude-Koudekerk 6.24, Alphen a. d. Rijn 6.34, Bodegraven 6.53. De terugreis wordt om 19.41 uit Nijmegen aanvaard, dan is men 21.50 weer in Bodegraven, 22.06 in Aiphen, 22.14 in Hazerswoude, 22.22 in Zoe terwoude en 22.31 in Leiden terug. De prijzen voor heen en terug zijn Van de stations Den Haag S. b., Voorburg, Zoetermeer-Zegwaart, Ze- vennuizen-Moercapede, Leiden, Zoe terwoude, Hazerswoude-Koudekerk en Alphen a. d. Rijn tweede klasse f 3,85, iderde kiasse f 2,75. Van de siauons Zwammerdam, Bo degraven, Waarder, tweede kiasse f 3, iderde kiasse f 2,15. De verkoop der plaats kaart en, tot 'n beperkt aantai, neeft telkens plaats des Donderdags tot en met Dinsdags voorafgaande aan den dag, waarop de trein loopt en wel tot des Dinsdagsi ten 15 uur ot vroeger, indien het vast gestelde aantal piaatskaarten is uit gegeven. Zij worden v ericocht door bovenge noemde stations en op de werkdagen idoor het reisbureau te Den Haag, Groenmarkt 22, en zijn op geen andere dan genoemde treinen geidig. HET JUBILEUM DER LEUVENSCHE UNIVERSITEIT. Gisteren heeft te Leuven de plech tige herdenking plaats gehad van het feit, dat de Leuvensche Universiteit vijf eeuwen geieden gesticht werd. Ook de Leidsche Universiteit was bii de viering van dit jubileum verte genwoordigd, en wei door den oud- hoogleeraar in de vaderiandsche ge schiedenis, Prof. P. J. Blok, die na mens de Leidsche Universiteit een oorkonde met gelukwensch overhan- Idigtde. De Leidsche Hoogleeraar W. B. Knstensen, die een Noor is van ge boorte, vertegenwoordigde de Univer siteit te Oslo. Mgr. J. C. E. H. Schrijnen, de pro rector der R. K. Keizer Karei-Univer siteit te Nijmegen, hield een rede, waarin hij wees op de talrijke en eeuwenoude banden, die Leuven met Nederland verbinden. Nauwelijks heeft de bezoeker enkele •schreden in de stad gezet, of daar ver rijst voor hem het standbeeld van den grooten Justus Lipsius, dien ook Lei den onder zijn roemruchte hoogleera ren telt. Hoe groot is ook niet het aantal: van dè Nederlanders, die te Leuven geheel of gedeeltelijkaldus spr. werden gevormd. Persoonlijk voel ik mi> gelukkig in deze plechtige stonde den tol van mijn dankbaarheid te kun nen betalen. En gelukkig acht ik mij ook, op uitdrukkelijk verzoek den dank te kun nen overbrengen van een verren af wezige voor de voortreffelijke wijs- geerige scholing, die hij te Leuven genoten heeft: van collega van Kan, ihoogleeraar te Leiden en thans direc teur van de Rechtshoogeschool te Ba tavia. Eenige eere-doctoraten werden bij gelegenheid van dit feest uitgereikt, o.a. aan onzen stadgenoot Prof. Dr. W. H. Keesom, hoogleeraar in de na tuurkunde. i DE ZONSVERDUISTERING. Wie hedenmorgen wat vroeg uit de veeren was en er aan dacht, dat aan onze dagvorstin iets bijzonders was te zien, heeft het bijzonder getroffen. Reeds bij den aanvang der verduis tering was het stralend n\ooi weer. En ae onbewolkte hemel bleef tot het einde toe. Om kwart over zes, tegen half zeven toen de zonneschijf een groote donke re plek vertoonde, hadden we dat eigenaardige, dat het landschap een wondervreemde tint ging vertoonen. Toch was dit slechts kort merkbaar, omdat de verduistering niet totaal was» en tamelijk snel verliep. Wij vreezen tenminste, dat het zien met net onbeschermde oog \anmor gen nog weer s achtoffers zal hebben gekost. DE NOODZAKELIJKE MIDDEN STAND. Men schrijft ons: Zaterdagavond hadden wij het ge noegen den voorzitter van het N.V.V., den heer R. Stenhuis, een radio-toe- spraak te hooren houden. Het was een propagandarede voor het socialisme en het trof ons, dat hij aan het einde van zijn betoog gekomen, de wensch uitsprak dat de middenstanders de gelederen der arbeiders zouden ko men versterken om gezamenlijk het gehate kapitalisme te overwinnen. Deze wensch is niet nieuw, reeds meerdere malen is het door socialisten uitgesproken, dat het wenschelijk en noodzakelijk is dat de Middenstand in strijd tegen het kapitalisme de zijde der arbeiders zal kiezen. Toch verwondert ons deze uitspraak telkens weer opnieuw, omdat de stand, die de socialist liefst zoo spoedig mo gelijk zou zien verdwijnen, erbij wordt uitgenoodigd zelf een handje daaraan te helpen. Ziet men den Middenstand voor zoo dom aan? Bovendien geeft deze uitlating blijk van weinig kijk op de idee der mid denstandsorganisatie. Wanneer wij de organisatie van den handel bezien, dan hebben wij er ons rekenschap van te geven dat het er om gaat dat producent en consument elkaar vinden. De omstandigheid, dat deze twee maar heel zelden persoon lijk met elkaar verkeeren, heeft den tusschenhandel doen ontstaan. Deze kan men, zooals veelal gebeurt, ver doelen in den concentreerenden han del, den tusschenhandel en den dis- tribueerenden handel. Nu komt het telkens voor, dat men poogt te centra- liseeren en te decentraliseeren, d.w.z. men tracht dan weer het aantal tus- schenpersonen te verkleinen, dan weer neemt men het tegenovergestelde waar. Bovendien kan deze poging tot ver mindering van het aantal tusschen- personen van twee kanten geschieden, n.l. van den kant van producent en van dien van consument. Soms heeft men het in deze pogin gen ver gebracht zoodat b.v. groote petroleum-maatschappijen de petro leum zelf bij kleine hoeveelheden bij de consumenten bezorgen, terwijl wij ook nog het bekende voorbeeld willen noemen van de Steeltrust, die het in het uitschakelen van den tusschen handel zoo ver bracht, dat zij op een dag aan 7000 handelsreizigers ontslag kon aanzeggen. Van twee kanten tracht men dus den tusschenhandel uit te schakelen, d. w. z. onder anderen ook den handel- drijvenden en industrieelen midden stand het leven te benemen. Eenerzijds van den kant "tier producenten, anderz. van den kant der consumenten. En nu is het wel eigenaardig dat ook hier de uitersten elkaar raken en de meest kapitalistische organisatie hetzelfde wenscht als het communisme. Wan neer de producent alle tusschenhandel uitgeschakeld zal hebben en alle han del zich in één hand bevindt, dan kan gemakkelijk het kapitalisme in het communisme worden omgezet. Wij hebben er in onze artikelen al meerdere malen op gewezen, dat het bestaan van een sterken middenstand niet alleen een eigenbelang van dezen stand is, maar tevens een algemeen belang kan worden genoemd. Door het bovenstaande hebben wij nog eens na der uiteen gezet waarom wij deze meening zijn toegedaan. Het zal geen nieuws zijn, wal wij U ditmaal te lezen gaven, doch wij vesti gen er met nadruk Uw aandacht op. Niet genoeg kan worden herhaald, dat de middenstand niet ongestraft bestreden kan worden. Het legt aan al len die èn de meest kapitalistische or ganisatie en het communisme als on- gewenschte maatschappijvorming be schouwen, verplichtingen op. Aan de niet middenstanders om den middenstand te steunen in zijn strijd om het bestaan. Aan den Middenstand zelf, om door een sterke organisatie in kracht toe te nemen en door inspan ning aller krachten de menschheid tot nut te zijn. HONDERDJARIG BESTAAN GEREF. MINNEHUIS. De receptie. Gistermiddag hield het Bestuur van de diaconie in het Geref. Minnehuis in de Kaarsenmakersstraat een receptie ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van dit huis. Onder degenen, die kwamen geluk- wenschen merkten we op: de Burge meester van Leiden, Mr. A. v. d. Sande Bakhuyzen, de Wethouder Splinter; de secretaris der gemeente, de heer Van Strijen; Mr. Schokking; Mr. Briët, Ds. Boissevain, Dr. Riemens, Dr. Locher, Dr. Boonacker, de heer J. A. Prins, namens het Bestuur van het gem. Minnehuis aan de Heerengracht; Mevr. Fliehe-v. Griethuizen, directrice van het Kinderhuis Voordorp e.a. Op deze receptie werd door den Va der van het Huis, den heer Swerus, mede namens zijn Ecütgenoote en het personeel aan de Regenten aangebo den twee- met zilver beslagen aschbak- ken. De heer Swerus zei hierbij dat hij er zich in verheugde, nu 8 jaar het vertrouwen van de regenten te heb ben mogen genieten. Spr. hoopte nóg vele jaren zijn krachten aan de stich ting te kunnen wijden. Hij heeft in de 8 jaren die verstreken zijn al heel wat meegemaakt. Tn die jaren zijn reeds 128 overledenen uit dit huis uitgedra gen. Verder wijst spr. er op, dat de menschen in deze stichting hulp noo- dig hebben naar tijd en eeuwigheid en daarom heeft het huis zooveel boven een neutrale stichting. Spr. hoopt dan ook, dat God gebruik wil maken van een nietig mensch om nog vele men schen hier te kunnen wijzen op den Christus. Vervolgeus feliciteert spr. de regen ten en biedt haar het geschenk aan. De voorzitter van de Diaconie, de heer Visser, dankte den heer Swerus voor zijn woorden en voor het prach tige geschenk. Op deze receptie had tevens plaats de overhandiging van het geschenk door de verpleegden. Dat geschenk be stond uit een marmeren inktstel met zilver beslagen potten en een zilver plaatje waarin gegraveerd ter welker gelegenheid en door wie het geschenk werd aangeboden. Verpleegde v. d. Burg hield een kor te speech waarin hij de diaconie dank te voor al hun bemoeiingen met de ouden van dagen. Spr. zei dat alle ver pleegden spontaan hadden medege werkt aan het geschenk. De namen van de verpleegden werd bij het ge- geschenk aangeboden, mooi geteekend en voorzien van een lijst. Het inktstel was in etui dat zelf vervaardigd was door een der verpleegden, de heer Jardijn. De heer Visser dankte de oudjes in hartelijke bewoordingen. Na de receptie was er gelegenheid het Huis te bezichtigen. De herdenkingssamenkomst. Gisteravond werd in de heel mooi versierde tuin van het Geref. Minne huis der Ned. Herv. Kerk het 100-jarig bestaan van'dat huis feestelijk her dacht. Nadat de muziekvereeniging „Atha- lia" een paar opwekkende marschen had gespeeld, opende de Voorzitter van het feestcomité, de heer van Leeuwen, de samenkomst, liet zingen Ps. 1461 en ging voor in gebed. Daarna sprak hij een kort openingswoord, waarin hij alle aanwezigen hartelijk welkom heette, waarbij hij van de gelegenheid gebruik maakte om den heer Smits te bedanken voor de versiering, die hij hier heeft doen aanbrengen. Spr. wijst vervolgens op de zegen die het Minne huis reeds heeft gebracht in de 100 jaar dat het nu bestaat. Daarom wenscht spr. de verpleegden en alle andere aanwezigen hartelijk geluk met dit jubileum. En het mooiste van dit alles is dat in dit tehuis, dat niet blijvend is, gewezen wordt op het Te huis dat niet vergaat. Spr. richt verder speciaal het woord tot den heer Swerus en zijn echtgenoo- te, die hij dankt voor alles wat zij voor het Minnehuis gedaan hebben en nog doen. Tevens dankte spr. den gods dienstonderwijzer, den heer Kok, en den oud-godsdienstonderwijzer, den heer Riphagen, voor hun voorbeeldig werk. Vervolgens speelde de muziek weer een stukje, waarna de heer Barnard een Historisch overzicht van de Stich ting gaf. Deze rede nemen we hier be langrijk verkort op: Dames en Heeren Genoodigden, Bewoners van dit huis. Reeds in 1426 lezen wij van de be- stuurderen van het Huiszittenhuis en wel dat hen door dè regeering dezer stad als door Philips van Bourgondië vrijheid werd verleend tot het aankoo- pen van huizen en erven zooveel als zij nutig en dienstig zouden oordeelen ten behoeve van de aan hun zorgen toevertrouwde armen. In 1583 werden de Huiszittenmeesteren met Diakenen vereenigd en kwamen alzoo de goede ren waarmede het Huiszittenhuis toen rijkelijk was voorzien benevens de col lecten in de Kerken aan dat vereenigd bestuur. ij Sedert 1716 toen het beheer van de inkomsten en goederen van dit ver eenigd College nader was geregeld, werd het ook zijn taak om de ouden van dagen en maatschappelijk weinig bevoorrechten huisvesting te bezorgen. Deze menschen werden toen als „ter Minne" „uit Liefde" bij deze en gene uitbesteed waartoe de Vergadering van Huiszittenmeesteren en Diakenen beslisten bij wie die besteding zou plaats hebben. De toenemende armoede binnen deze stad, leidde er toe stappen te doen om de hier bedoelde personen gezamenlijk in één huis op te nemen. Inderdaad is zulk een huis tot stand gekomen, het welk de' naam kreeg van „Minnehuis". De vondst van dien naam is nu niet moeilijk te raden; de menschen wer- Belangrijkste nieuws in dit Hummer. Binnenland. De herdenking van het 100-jhrig be staan van het Geref. Minnehuis te Leiden. De nieuwe kaasmarkt te Leiden zal 15 Juli geopend worden. Buitenland. Bevredigende vorderingen van de technische commissie der drie-mo- gendhedenconferentie. De Fransche Kamer heeft de nieuwe legerwet aangenomen. Een verzoek aan den Volkenbond om zelfbestemmingsrecht voor den Elzas. Noodweer boven Sofia. den ,ter Minne" uitbesteed bij particu lieren, voor de hand lag het dus de ge legenheid tot onderdak van allen te samen „Minnehuis" te noemen. Een Commissie belast met het be heer en de verzorging van de bewoners heeft met allen ernst haar taak opge vat. Reeds dadelijk kwamen zij tot de overtuiging dat het huis, waarin de ouden waren ondergebracht het welk stond in de'Zwarte Handspoort op de Middelstegracht in zulk een betreurenswaardige toestand verkeerde dat herstelling absoluut omnogelijk was. Om U een beeld te geven van dien toestand moge ik hier vermelden dat in één klein vertrek, laag van ver dieping, zonder venster en gelegen heid tot luchttoetreding, een en twintig menschen waren gehuisvest, terwijl een zieke was geplaatst in een hok, juist zoo groot als zijn krib. Wilde men niet in het donker zitten en eenig licht hebben, dan moest steeds, onge acht de weersgesteldheid, de buiten deur open staan. Haast onnoodig daar bij te vermelden dat het gebouw niet alleen deze menschen als levenden huisvestte, een ongelooflijke hoeveel heid ongedierte had het mede tot wo ning gekozen. Hulde aan de mannen die dadelijk begrepen dat het stichten van een nieuw gebouw de eenig goede oplos sing was! Den 2üsten Juni 1327 werd de eerste steen gelegd van dit huis door de hee ren F. Booy Sr., president van het College Regenten en P. 'J. Burgersdijk, die tot 1847 Regent van dit gesticht is geweest. Nu ik tot hier gekomen ben met het overzicht zult U wellicht een eigenaar digheid ontdekt hebben en wel deze, dat de datum 27 Juni eigenlijk niet aangenomen mag worden als het tijd stip waarop het 100-jarig bestaan van dit huis kan worden herdacht. Het is (le datum waarop de, eerste steen werd gelegd. Het aannemen van dien datum meen ik te kunnen verklaren uit het feit, dat de eerste steenlegging heeft plaats gehad met eenige plechtigheid terwijl het in gebruik nemen op 21 April 1828 voor zoover het gebouw toen reeds bewoonbaar was, zonder eenig uiterlijk vertoon heeft plaats gehad. De bouw heeft een vlot verloop ge had; ik zeide reeds dat 21 April 1828 de bewoners van het oude huis, t.w. 116 vrouwen en 52 mannen, na eerst een geduchte reiniging te hebben ondergaan en geheel in nieuwe klee- deren te zijn gestoken, naar hier zijn overgebracht. In het begin van Novem ber 1828 werd de laatste of onder houdstermijn der aannemingssom uit betaald. Reed9 den 30step A'pril werd in de kerkzaal de eerste Godsdienstoefening gehouden, geleid door den" intusschen benoemden Godsdienstonderwijzer A. van Leeuwen. In verschillende geschriften vond ik vermeld dat het gedrag van de ver pleegden, geallimenteerden, zooals het in de oude stukken steeds heet, vaak veel te wenschen overliet. Vooral dronkenschap kwam veelvuldig voor en ongetwijfeld is de kwade naam die het Minnehuis toen had en helaas nog niet geheel heeft kunnen overwinnen, daaraan niet vreemd. Den 9en Mei na het in gebruik nemen 9taat in de no tulen opgeteekend, dat een der bewo ners voor dronkenschap moest worden gestraft. Wel eigenaardig lijkt het mij U te vermelden dat zulk een straf veelal bestond in het aandoen van. een blok. De nog zwaardere straf was het opsluiten in de prison, de cel die zich nog vlak bij den ingang bevindt. Ter geruststelling kan ik U dadelijk mede deelen, dat de cel thans slechts ge bruikt wordt voor het bergen van ma terialen en het beruchte blok niet meer te vinden is. De straf voor dronken schap, gelukkig niet vaak meer voor komende, bestaat nu in het gedurende zekeren tijd intrekken van het verlof om uit te gaan.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1