Dit nummer bestaat uil TWEE Bladen.
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dil Mummer.
8»'« JAARGANG
D/NSDAG 28 JUNI 1927
NUMMER 2164
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per weekI 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 227» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
EERSTE BLAD.
Den lsten Juli a.s. vangt het
nieuwe kwartaal aan.
Zij, die zich met ingang van het
nieuwe kwartaal op ons blad abon-
neeren, ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
Nog eens de film „Moeder".
Utrechts Burgemeester heeft op een
interpellatie van een van de Sociaal-
Democratische raadsleden een uitvoe
rig antwoord gegeven waarin hij niet
alleen zijn oordeel geeft omtrent de
film „Moeder" maar ook een leiddraad
aan de hand doet hoe door verant
woordelijke personen dergelijke z.g.n.
«kunstwerken" dienen beoordeeld te
worden.
Bij de beoordeeling maakt hij onder
scheid of we te doen hebben met
kunstwerken of praestaties van kun
stenaars of gezelschappen van hier of
elders. Zoo is dus in aanmerking ge
nomen. dat de film toegezonden werd
van elders en dat men de bedoeling
der film en de omstandigheden, waar
onder de filni werd vervaardigd niet
sent.
In de film zijn personen en zaken
voorgesteld in een tendenz, welke de
roman van Gorki niet kent. Men heeft
lich dus veroorloofd aan het werk van
-4en groot schrijver onrecht te doen en
dus is de beoordeelaar ook niet meer
gebonden aan den naam van den
ichrijver, uit wiens motieven de film
werd getrokken. Mede daarom en ook
jm een zachte waarschuwing te geven,
dat men maar niet moet blijven door
gaan zulke films naar ons land te zen
den, is Spr. tot een afkeuring en een
verbod gekomen.
Hier is naar onze meening meteen
de vinger gelegd op een nationale te
kortkoming. In alle bioscopen in ons
land worden nog voor het meerendeel
buitenlandsche films vertoond. Hier
mede haalt men het kwaad de deur
binnen.
Daarom is het o.i. juist Qok bij de be
oordeeling daarop te letten. Het bui-
tenlandschè vuil in de eerste plaats
de'deur gewezen.
Maar ook dient er ten onzent de aan
dacht op gevestigd, dat wij een opvoe
dende taak hebben. De filmindustrie
in eigen land kan veel 'kwaad keeren.
STADSNIEUWS.
ZUSTER FERDINANDA.
Gisteren herdacht Zuster Ferdinan-
da onder groote belangstelling haar
zilveren professiefeest. Zij is 22 jaar
hier ter stede werkzaam geweest als
wijkzuster, eerst 17 jaren in het wijk-
gebouw Middelstegracht en daarna 5
jaren in dat aan de Oostdwarsgracht.
Er had zich een uitvoerend comité
en pen eere-comité gevormd om haar
te huldigen.
Te half 11 had in de groote zaal van
het St. Elisabethsgesticht de huldiging
plaats Hier werd aL-^-cVst het woord
gevoerd door den voorzitter van het
uitvoerend comité, den heer L. C
Schrijvers, die den wensch uitsprak,
dat Zuster Ferdinanda nog langen tij i
haar taal als wijkzuster zal mogen
waarnemen en een zwart-zilveren hor
loge aanbood, dat haar de ziekenbe-
handeling zal vergemakkelijken.
Dr. J. A. Schreuder, die^vervolgens
aan het woord kwam, zeide in zijn
leven weinig menschen te hebben ont
moet, die met een dergelijke harte
lijkheid en liefde hun taak opvatten.
Voor ieder had zij een troostend en,
als het zijn moest, een vermanen
woord en steeds stond de wijzer van
haar barometer op goed humeur. Het
was spr. een genoegen met Zuster
Ferdinanda werkzaam te zijn. Zij om
ringde zich met een sfeer van tevre
denheid en prikkelde tot liefde voor
het werk.
Den laat9ten tijd heeft spr. zuster
Ferdinanda wel gemist, daar zij haar
werk niet kon verrichten wegens een
infectie aan de vingers. Spr. hoopte,
dat zij spoedig daarvan hersteld moge
zijn en weer met volle kracht haar
werk zal kunnen verrichten.
Daarna werd nog het woord gevoerd
door een lid van het eere-comité, do
heer Ph. P. Deurnar, die Zuster Fer
dinanda gelukwenschte met haar le
ven en haar arbeid, waaraan de zelf
verloochening en de liefde ten grond
slag liggen. Spr. uitte de lof voor het
werk door Zu9ter Ferdinanda in dienst
der lijdende menschheid verricht.
De Keer A. H. Tieleman, lid van het
eere-comité, dankte Zuster Ferdinan
da namens de firma Tieleman en
Dros. Door zorgvuldige behandeling
heeft zij velen van het personeel voor
grooter leed bewaard.
De voorzitter van het Comité, de heer
Schrijvers, dankte daarop allen, die tot
deze huldiging hun medewerking heb
ben verleend.
Gistermiddag werd. een re'ceptie ge
houden, die door vele ingezetenen
werd bezocht.
AFSCHEID Ds. S. CLER.
Zondagmiddag heeft Ds. S; Cler, na
een 40-jarigen diensttijd, waarvan 31
te Leiden, zijn afscheidspredikatie als
predikant der VVaalsch-Herv. Kerk al
hier gehouden met als tekst Romeinen
1 7b, Hij wees hierbij op de vele ban
den tusschen de Fransche Protestan
ten en Holland.
Na de- predikatie werd hij toege
sproken door ds. Bresson namens den
Kerkeraad, dr. Timmermans, namens
de Gemeente, ds. Berthault als presi
dent der Waalsche Commissie, ds.
Krafft uit Haarlem namens de Waal
sche Gemeente te Haarlem, waarvan
ds. Cler tweemaal consulent geweest
is, en ds. Michelin Moreau namens de
collega's. Een koor luisterde de plech
tigheid op.
Na den dienst hield ds. Cler in het
Kerkgebouw receptie, bij welke gele
genheid ds. Berthault van Den Haag
den scheidenden leeraar mededeelde,
dat H.M. de Koningin hem de ridder
orde van Oranje Nassau had verleend.
Gistermiddag werd ds. Cler in een
bijeenkomst in het gellouw van de
Waals'the Bibliotheek bij monde van
den thesaurier de heer C. Peltenburg
een enveloppe aangeboden, vergezeld
van een album met de namen der deel
nemers.
EEUWFEEST VAN HET GEREF.
MÏNNEHUIS.
De feestelijkheden ter gelegenheid
van de viering van hel honderdjarig
bestaan van het Geref. Minne- of Ar
me Oude-Mannen- en Vrouwenhuis
in de Kaarsenmakersstraat zijn gister
middag ingeluid met een rijtoer van
de verpleegden door de stad, welke te
danken was aan 'n vriendelijk aanbod
van de firma P. J. Kooreman aan de
Boommarkt.
Te omstreeks 3 uur werd afgereden
in een 9-tal landauers, voorafgegaan
door een auto met de eene heltt van
het bestuur, terwijl de rest in een an
dere auto den stoet sloot.
Een 45-tal oudjes nam, onder toe
zicht van den Vader en Moeder van
het huis, den heer en mevrouw Swe-
rus, aan den tocht deel. Alleen enkele
zieken moesten helaas achterblijven.
Onder enorme belangstelling ging
't vanuit de Kaarsenmakersstraat de
stad door, zoowel de nieuwe wijken
als de oude stad. Dat de oudjes geno
ten, was wel te zien aan de glundere
gezichten, terwijl zij op straat door ve
le bekenden werden toegewuifd.
Nadat men tegen 6 uur weer in het
Huis teruggekeerd was, werd door
de buren een geschenk aan het Huis
aangeboden, n.l. een ten-a cotta bloe-
menvaas met vaste planten voor den
tuin.
De voorzitter van het college van
Diakenen, de heer G. J. Visser, dankte
hartelijk voor dit huldeblijk, waarna
hij namens de buren beantwoord werd
door den heer Montagne. Men bleef
nog eenigen tijd gezellig bijeen; daar
na werd de eenvoudige doch hartelij
ke plechtigheid besloten met het zin
gen van Ps. 846; „Want God, de
Heer, zoo goed zoo mild".
Na het avondeten werden de ver
pleegden nog door den heer Spruiten-
bürg op radiomuziek vergast. Zoo had
den zij een dag, waaraan zjj een pret
tige herinnering behouden zullen.
Hedenmiddag van 3 tot 4 uur hiel
den H. H. Regenten in de kerkzaal van
het gesti#it een druk bezochte recep
tie, terwijl, gelijk reeds aangekondigd,
hedenavond om half 8 een herden
kingsdienst zal gehouden- worden,
waar Dr. Riemens de feestrede zal uit
spreken.
VIERBAAGSCHE AFSTANDMARSCH
Aan bovengenoemde afstandmarsch
uitgeschreven door den Ned. Bond van
Lichamelijke Opvoeding op 5, 6, 7 en S
Juli a.s. te Nijmegen wordt deelgeno
men door de wachtmeesters J. van
Benten en O. G. v. Veen, beiden van
het 6e Reg. Y'cld-artillerie alhier.
Dit jaar loopen genoemde onderoffi
cieren mede in de categorie „Atlile-
tiek" zijnde 55 K.M .per dag (te reke
nen binnen den tijd van 11 uur).
EINDEXAMEN GYMNASIUM.
Gisteren werden in de eerste groep
geëxamineerd 11 candidaten voor A.
Geslaagd: J. de Boer, Anna Bruining,
H. A. Goethart, Marg. de Graaff, W.
Kern, Anna van Rijnbacil, Maria A.
Sobeis. A. H. F. van Weel deren, Corn.
M. de Wijs. Afgewezen 1, met 1 candi-
daat wordt het examen voortgezet.
Gisteravond is gearresteerd de
28-jarige J. A. R., wonende aan de
Oostdwarsgracht, verdacht van mis
handeling van het 2-jarig kind der
vrouw met wie hij samenwoont. Door
omwonende werd de politie gewaar
schuwd.
De recherche heeft den man gear
resteerd en na proces-verbaal te heb
ben opgemaakt weer heengezonden.
Het bleek bij onderzoek dat het kind
zeer vele bloeduitstortingen over het
geheele lichaam had, gevolg van mis
handeling.
Gistermiddag 5 uur is op den
Nieuwen Rijn een man onwel gewor
den, zekere E. v. D. Hij is naar het Ac.
Ziekenhuis gebracht voor onderzoek.
Bij de politie is aangifte gedaan
van diefstal van een deken uit een
schuit aan de Haven, en van een krui
wagen van het terrein van een land
bouwer.
Gisteravond zijn door de politie
die vanuit Alphen telefonisch gewaar
schuwd was, als verdacht van bedela
rij en het lastig vallen van vrouwen in
den trein, vanaf het station naar het
bureau geleid 2 kermisreizigers, W.
S. en W. N. Beiden zijn weer wegge
zonden nadat eerst door een hunner
2 boete die hij nog betalen moest aan
de politie was ter hand gesteld.
Gemeenteraad Leiden.
(Slot).
Avondvergadering.
Te 8.15 heropent de voorzitter de
vergadering.
De heer Schoneveld (A.R.) kan
zich met het prae-advies van B. en W.
niet vereenigen. Spr. acht de kwestie
der huren nog niet in een zoodanig
stadium gekomen, dat de gemeente
zich van dit terrein kan terugtrekken.
Spr. is niet van meening, dat alle
huiseigenaren dieven zijn, al is hij
voor een gemeentelijke huurverorde-
ning. Spr. betreurt het, dat deze^zaak
een politieke zaak geworden is.
De heer v. Stralen: Wilbrink
De heer Schoneveld is van mee
ning, dat dit een uitsluitend practi-
sche kwestie is; er zijn van alle rich
tingen voorstanders van een huurver-
ordening te noemen.
Het meest rationeele lijkt spr. de
verordening te beperken tot de huur
prijzen beneden ƒ6, doch hij zal de
verdere besprekingen nog afwachten.
Bij aanvrage van een huurverhoo-
ging moet volgens spr. gelet- op de
inrichting, de grootte, de ligging en
de onderhoudskosten. Een viertal
groepen zou spr. willen uitschakelen
van de huurverordening: de dienst
woningen; de woningen gebouw'd vol
gens de woningwet; de woningen ge
bouwd met steun van de gemeente, en
de woningen gebouwd na 1919.
De heer van Hamel (V.B.) vindt
de thans aan de orde zijnde materie
zeer gevaarlijk; de mogelijkheid be
staat dat een verordening door de
hoogere colleges niet wordt goedge
keurd. Het juiste standpunt lijkt spr.
dat der regeering, dat, nu de crisistijd
voorbij is, de crisismaatregelen nu ook
moeten vervallen. Daarom gaat spr.
accoord met het prae-advies van B. en
W.
De heer Splinter (C.H.) wethou
der, zal niet op den door den heer van
Hamel aangevoerde jurtidischen kant
van de kwestie ingaan, doch laat dit
aan den voorzitter over.
Spr. zal een tweetal vragen behan
delen: Is een huurverordening voor
onze stad noodig, en is zij gewenscht?
Wat het eerste betreft, de crisistijd
is voorbij en er is geen woningnood
meer, daarom ligt het voor de hand,
dat een crisismaatregel als de huur-
cominissie moet worden ingetrokken.
Dat er geen woningnood is, blijkt uit
het rapport van de woningtelling. De
heer Heemskerk heeft dit trouwens
ook erkend.
De heer Heemskerk (R.K.)er
is geen gebrek aan woningen-tot-elken
prijs.
De heer Splinter zet zijn rede
voort en betoogt dat instelling eener
huurverordening in normalen tijd op
dezelfde lijn zou liggen als het vast
stellen van maximumprijzen in nor
malen tijd. Het vlot betrekken der wo
ningen in Tuinstadswijk is geen ver
schijnsel van woningnood, doch komt
omdat men de voorkeur geeft aan een
nieuwe woning boven een oude. De
ingeschrevenen bij de Woningstich-
tingvereenigingen hebben voor het
overgroote deel reeds een woning. Ook
zitten in de vereenigingswoningen vele
menschen met een hoog inkomen. Er
zijn menschen met ƒ45 en ƒ50 inkomen
die ƒ3.90 verwonen, die konden best
ƒ7.50 verwonen (1/6 van het inkomen);
spr.leest verschillende gegevens daar
omtrent voor.
Huuj'verhoogfng kan van allerlei
oorzaken het gevolg zijn, b.v. van het
op peil brengen van woningen die nos
op de oude huurwaarde waren en ook
van verbetering van de inrichting der
woning.
Wat de andere gemeenten betreft,
deelt spr. eenige gegevens mede betref
fende Utrecht, Delft, Zwolle, Schiedam
Leeuwarden, 's-Hertogenbosch, Dor
drecht; in al deze gemeenten acht
men een gemeentelijke huurverorde
ning niet noodig. Ook in onze stad is
geen aandrang tot #huurverhooging;
daarom is een gemeentelijke huurver
ordening niet noodig. Bovendien zijn
de huurders door het gemis aan de
huuropzeggingswet hun bescherming
kwijt en kan derhalve een huurveror
dening geen effect sorteeren zonder
dit noodzakelijk compliment.
Spr. leest een brief voor van een lid
der huurcommissie (die 10 jaar lang
lid daarvan is geweest) en die uit
drukkelijk verklaart, geen verhooging
der huren te vreezen van intrekking
der huurverordening.
Voorts is het een ongezonde toestand
als de huren der oude woningen kunst
matig laag worden gehouden omdat
daardoor de nieuwbouw wordt ge
drukt.
Spr. merkt verder op, in het bestuur
van den Verhuurdersbond het meeste
vertrouwen te hebben en er niet aan
te twijfelen of deze bond zal krachtig
optreden tegen de leden die de huren
na 19 Juli zouden verhoogen.
In Den Haag is de huurbeperkings-
verordening verworpen, mede door de
stemmen der vrijz.-dem. raadsleden.
Zijn de vrijz.-dem. hier ter stede an
ders dan in Den Haag?
De heer Sijtsma (V.D.): ze be
schouwen elke zaak op zichzelf. In
Den Haag zijn de toestanden wellicht
anders dan hier.
De heer Splinter wijst er ver
der, naar aanleiding van de betreffen
de adressen, op dat al zijn de loonen
sinds 1921 gedaald, de kosten van het
levensonderhoud ook belangrijk zijn
gedaald. De maatschappij is het meest
gebaat bij een krachtige opleving van
de woningproductie en hoopt, dat de
raad. den moed zal hebben, het advies
van B. enJW. aan te nemen, dat is in
het waarachtig belang van de ge
meente.
De heer v. Stralen (S.D.) repli
ceert en bestrijdt het betoog van den
wethouder.
Het aantal voor een woning in de
woningstichting bedraagt ruim 1700;
daaronder mogen een paar honderd
zijn- die reeds een woning hebben,
doch dan blijven er nog genoeg over.
Wie de practijk kent (de wethouder
is erg theoretisch geweest, hij heeft tal
van cijfers voorgelezen en steunt op
arbeid van anderen, niet van hem
zelf
De heer Wilbrink: Moet-ie dan
zelf de stad ingaan?
De heer v. Stralen merkt op, dat
wie de practijk kent, weet van den
aandrang die er is om een huis te krij
gen. De dagelijksche ervaring hier in
Leiden is niet, dat hier geen gebrek
aan woningen is, vraag dat maar eens
aan de besturen der woningbouwver-
eenigingen.
Spr. is het met den wethouder eens,
dat het niet goed is, dat de menschen
een woning huren die niet in over
eenstemming is met hun loon. Doch
de eenigste manier om dat te verhel
pen is waar de heeren zoo van
schrikken socialisatie van wonin
gen. Dan komt ieder op zijn plaats.
Doch behalve de enkelen die een te
lage huur verwonen zijn er de velen,
die een veel te hoogen huurprijs ver
wonen, zelfs 1/3 van hun loon.
Als de menschen in de noodzaak
verkeeren een woning te moeten heb
ben, betrekken ze woningen met hoo
gen huurprijs, betalen ze sleutelgeld,
ja bieden ze misschien wel sleutelgeld
aan.-
Het is noodig dat er een verordening
komt die de excessen in dezen be
strijdt, en die de bona fide huiseige
naren niet belemmert.
Er zijn onder de huiseigenaren wel
philanthropen, de heer Sijtsma heeft
b.v. ook een paar huisjes en die vraagt
niet de volle 50 pet.
De heer Huurman: zoo heb je 'm
zeker gelijmd om je amendement te
teekenen (gelach).
De heer v. Stralen zegt dat de
meerderheid der huiseigenaren echter
geen philanthropen zijn.
Spr. wijst er op, dat er ook heel wat
menschen van de rechterzijde zijn die,
b.v. in Amsterdam en Den Haag. voor
de instelling eener gemeentelijke huur
verordening gestemd hebben.
De voorzitter der huurcommissie
heeft in het betreffende rapport te veel
zijn eigen meening gegeven; twee le
den, de heer Creyghton en Spr. vree
zen van intrekking der huurwetten ex
cessen.
Spr. eindigt met aanneming der
huurverordening aan te bevelen, om
de preventieve werking dig zij zal
hebben.
De voorzitter merkt op, dat de
Binnenland.
De F VII nadert Indië.
De Leidsche raad neemt een motie
aan, waarin B. en W. worden nitge-
noodigd tot het opstellen eener gemeen
telijke huurverordening.
Buitenland.
De voorzitter der drie-mogendheden-
conferentie verklaart tevreden te zijn
over den gang van zaken.
Japan en Amerika hebben te Genève
besloten geen verandering te brengen
in de conventie van Washington.
Minister Vandervelde zal waar
schijnlijk een studiereis naar de Kon
go ondernemen.
Het Joego-SlavischAlbaneesch con
flict is opgelost.
De voorzitter der militaire recht
bank te Moskon is bij een aanslag ge
wond.
Groote petroleumbrand in Californië
raad zich moet losmaken van de sug
gestie dat er een gevaar dreigt. Men
staart zich blind op één punt. Zoo
gaat 't bet volk. De raad bestaat ech
ter uit vroede mannen, uit uitverko-,
renen, hij moet 'n breeder blik hebben
dan het volk. Hij moet nagaan, of het
verlangen van het publiek gemoti
veerd is en of het verwerkelijkt kan
worden. De wenschen van het publiek
berusten grootendeels op belang of
vermeend belang; de raad moet zich
daarboven verheffen.
De hoofdzaak moet zijn, er naar te
streven dat er voor ieder een wonin?
zij. De voorgestelde maatregel betreft
een onbillijkheid tegenover een deel
van de bevolking. Men wil hun belem
meren om over hun eigendom naar
eigen gedachten te beschikken. Die
eigendomsbeperking wordt op enkele
huiseigenaren toegepast, en dat zon
der dat een algemeen belang dit dras
tisch ingrijpen rechtvaardigt. Men is
in gebreke gebleven dit laatste aan te
toonen.
Waarom moet men wel met een ver
hooging van schoenen, suiker, spoor
wegkaartjes, porti enz. genoegen ne
men, en niet met een verhooging van
huren? We denken er toch niet aan de
belangen der 7 millioen Nederlanders
te beschermen tegen de stoomvaart
maatschappijen als die hun tarieven
wellicht te hoog maken? Waarom dan
wel tegen de huiseigenaren opgetre
den?
De prijzen der oude en nieuwe wo
ningen moeten dichter bij elkaar ko
men. Doch de duurte der laatste komt
van de prijsverbooging der materia
len en van de loonsverhooging der
bouwvakarbeiders. Daar kan een ge
meentelijke huurverordening geen ver
betering in brengen.
Spr. gelooft voorts, dat de Minister
een gemeentelijke huurverordening
niet zal goedkeuren, omdat hij van
meening is, dat den menschen zoo
spoedig mogelijk de vrijheid moet
worden hergeven. Ook op tal van an
dere klippen kan de huurbeperkings-
verordening stranden. Spr. wijst op de
misstanden als sleutelgeld die er nu
reeds bestaan, waardoor de wet ont
doken zal worden.
Spr. wijst op de moeilijkheid, dat de
raad de hoogste macht zou hebben in
zake de huurverhooging. Hoe kan een
partijdig college de rechtspraak in de-
zon uitoefenen? Want de r.aad neemt
toch keer op keer partijdige beslissin
gen. Daargelaten of dit de bedoeling
van den heer Thorbecke is geweest,
het feit ligt er toe dat tal van raads
leden de belangen van bepaalde par
tijen of klassen behartigen, er is in
vele partijen een strenge partijdisci
pline
De heer Sijtsma: bij on9 niet!
De voorzitter acht angst een
slechten raadgever, vooral als die
angst in het geheel niet gemotiveerd
is.
De heer Schoneveld (A.R.) wijst
er op, dat de wethouder de zaak een
zijdig heeft voorgesteld. Er is van ge
meentewege geen onderzoek ingesteld
bij particuliere eigenaren naar de ver
houding van loonen en huren.
De voorzitter brengt de motie-
Heemskerk in stemming, die met 16
tegen 15 stemmen wordt aangenomen.
De heer van Stralen trekt zijn motie
in.
De heer Groeneveld (S.D.A.P.)
houdt een interpellatie over het aan
brengen van trottoirs in de Janvossen-
steeg na de demping der Volmolen
gracht en de vernieuwing der Janvos-
