CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
Dii nummer beslaat uil TWEE Bladen.
EERSTE BI \D.
STADSNIEUWS.
Belangrijkste nieuws io dit Nummer.
BUREAU: Hooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
Wij boeren.
Het is in het leven vaak zoo dat
de menschen van de stad den toon
aangeven. De bewoners van de dorpen,
en nog meer die van het platteland,
komen niet aan het vyeord. Men rekent
wel met hen, natuurlijk wel, maar
toch van een toonaangeven is door
gaans geen sprake.
Ook onder ons is dat zoo. Waar vin
den wij het dat 't platteland den weg
wijst? 't ls steeds de stad die de ideeën
brengt. De stad die de voorstellen uit
werkt. De stad die de organisatie leidt
Daar zit op zichzelf ook wat goeds*in.
In den landbouw is vaak geen tijd te
vinden voor theorie, de practijk vor
dert allen .tijd en alle krachten. Dan
imoet de theorie door anderen
beoefend en door proeven in toepas
sing gebracht worden. Wanneer
vooral in de zomermaanden, op het
veld de practijk de werkzaamheid van
elk hoofd en elke hand eischt, 'dan is
er geen tijd voor bespiegelende werk
zaamheid der theorie, den organisatie-
bouw.
Maar er steekt een gevaar in. Een.
gevaar voor den landbouwer zelf, een
gevaar voqr ons geheele volk. Toen
God aan de Aartsvaders Abraham, Izak
en Jacob Kanaan beloofde, sprak Hij
steeds van het land vloeiende van
melk en honig. Zal er melk vloeien
dan moet er overvloed van vee zijn
Vee dat plaats heeft en verzorgd wordt
door menschenhand. Dan moet er over
vloed van voedsel zijn. Evenzoo de ho
nig. Ook hier is noodig een overvloed
van bloemen om dien honig te verza
melen. Het zou dus een land zijn waar
van de vruchtbaarheid en de schoon
heid spreekwoordelijk was. Zoo was
het en zoo is het eeuwen geweest. Zoo
is het niet meer, omdat Palestina niet
meer bewoond en bewerkt wordt, zoo
als God dat met Abraham's nakroost
bedoelde.
Het is niet meer een land vloeiende
van melk en honig, omdat de land
bouw niet meer zoo intensief beoefend
wordt en vooral omdat niet meer god9
dienst en landbouw één geheel uitma
ken.
Maar niet alleen Palestina is ons
een voorbeeld. Ook ons eigen land is
ons een sprekend getuigenis.
Ook ten onzent hebben wij te spre
ken van ons landbouwland dat als zoo
danig door God gezegend is. Kwam in
dertijd niet de Hertog van Alva her
waarts met de verklaring dat hij het
volk van boter en kaas Wel even klein
zou maken.
Als landbouwvolk hebben wij een
wereldnaam. Als landbouwvolk heb
ben wij nog een naam.
Als zoodanig hebben wij tijden van
bloei en verval gekend. In de jaren
1850 tot 1875 b.v. was de landbouw
voor ons land een bron van rijken ze
gen. Wat al rijke sommen werden niet
verdiend met onzen uitvoer.
Maar ook wat een snelle inzinking
daarna. Het wereldverkeer deed de in
voer van graan sterk toenemen. De
Amerikaansche spoorwegen, met de
transatlantische stoomvaart hand aan
hand, konden liet Amerikaansche
graan voor minderen prijs te Rotter
dam brengen dan de Zeeuwen van uit
Zeeland. De Amerikaansche boer
steunde óp roofbouw. Zoo was het ook
met de producten uit Argentinië, Rus
land en Britsch-Indië.
Daarna hebben wij weer opleving ge
kregen in onzen tuinbouw in al zijn
velerlei schakeeringen van bloemen,
ooft en groenten. Wij hebben weer een
wereldnaam, welken men ons weer be
twist. Gelukkig dat ook nu weer de na
tionale aandacht daarop gevestigd is.
Niet alleen wordt hier dat onderwerp
besproken en behandeld maar ook in
ternationaal blijven wij niet achter.
Het is noodig om voortdurend daar
op de aandacht te vestigen.
De mogelijkheid van de verhooging
van de productiviteit van den arbeid
in den landbouw, waardoor het ver
schijnsel van de afnemende meer-op-
brengsten wordt teruggedrongen is een
studie van het grootste gewicht.
Zonder deze mogelijkheid zag het er
voor de wereld, maar vooral voor de
dichtbevolkte landen, ook voor ons
land, inderdaad buitengewoon somber
uit, te meer, nu de oppervlakte grond
van goede hoedanigheid, welke nog
oi der den ploeg genomen kan worden,
schaarscher wordt.
De productiviteit van den landar
beid is te verhoogen door toepassing
van een meer „rationeele" cultuur.
Wij kunnen thans op dit onderwerp
niet diep ingaan, maar moeten vol
staan met de opmerking, dat in dit op
zielft nog reusachtig veel kan worden
gedaan, ook in ons land.
Op het gebied van de grondbewer
king, polderbemaling, afwatering, be
mesting, -verpleging der gewassen,
veevoeding, gewassen- en vee-verede-
ling, ziektebestrijding enz. kan nog
zeer veel-nuttig werk verricht worden;
in sommige opzichten staat men zelfs
slechts aan het begin.
Deze rationaliseering van het bedrijf
is mogelijk geworden sedert de op
komst van de jonge landbouw-weten-
schap. Op deze rust een voor de mensch
heid uiterst gewichtige taak. In den
tijd van Ricardo en Malthus bestond er
nog geen landbouw-wetenschap, zoo
dat men de toekomst van het mensch-
dom toen, en op louter materialistisch
standpunt terecht, donker inzag.
Thans behoeven we gelukkig niet
meer zoo pessimistisch gestemd te zijn
De nu mogelijk geworden verhooging
van de productiviteit van den landar
beid leidt tot verhooging van het loon
peil in den landbouw en daarmede ook
van den mogelijken loonstandaard in
handel en industrie. Om die reden kan
men de beteekenis van de landbouw
wetenschap voor een dichtbevolkt klein
land als het onze niet gemakkelijk te
hoog aanslaan en de gelden aan de be
vordering van het landbouw-weten-
schappelijk onderzoek besteed, behpo-
ren daarom ook tot de productiefste
uitgaven.
Maar vooral ook is te wenschen dat
de arbeiders en allen die met hun stre
ven sympathiseeren, zullen gaan in
zien welke groote belangen zij hebben
bij de verhooging van de productiviteit
van den landarbeid. De natuur, de
grondslag van het geheele economi
sche leven, is alléén tot productie te
brengen door den arbeid van den
mensch, gesteund door wetenschap en
kapitaal.
De strijd om meer welvaart is niet
een worsteling tusschen maatschappe
lijke groepen, tusschen kapitaal en ar
beid, maar een worsteling van de
menschheid in de natuur!
Hebben wij een open oog en een
dankbaar hart voor den zegen dien
God ons geeft in de industrie, de
scheepvaart en den buitenlandschen
handel, wij willen toch ook dankbaar
vasthouden dat God onzen bodem rijk
maakt.
Dan letten wij niet alleen op ons
eigen land maar dan letten wij ook op
den rijken bodem van Indië.
Lang niet alle landbouwkundigen
kuhnen hier een plaats bekomen. In
lndië is nog een breed veld open. Ook
daarop wordt wetenschappelijk het oog
gevestigd meer dan eenige jaren gele
den. Onze emigratie gaat in goede rich
ting.
Daarom blijven wij vasthouden aan
den eere-naam „boeren", ook al heeft
dat wel eens een klank waarin meer
van het weinig verhevene dan van het
hoog vereerde uitkomt. Er ligt een
groote nationale zegen in als de aan
dacht voor den bodem in aller hart
leeft.
Dat is een weldaad van Gods hand,
een zegen waar wij Hem voor danken.
V De film „Moeder".
Te Rotterdam werd ook de Burge
meester in den Gemeenteraad geïnter
pelleerd over het verbod van het ver-
toonen van de film „Moeder".
Blijkbaar niet zonder genoegen,- dat
hij in staat was in het openbaar te
kunnen getuigen van het kwaad dat
hij in deze fihft ziet, zeide Mr. Wijtema
dat hij het boek van Maxim Gorki,
waarnaar deze film gemaakt is, niet
gelezen heeft, maar hij wijst er op, dat
men van het meest onschuldige boek
een film kan maken die niet zoo on
schuldig is. Het is niet voldoende, zoo
gaat hij voort, te.zeggen: dat is een
goed boek, dus de film moet ook goed
zijn. De raad weet, dat het Russische
gouvernement films van een bepaalde
strekking laat vervaardigen. De film
Potemkin heeft heel wat beroering ge
wekt. Spr. heeft haar beschouwd als
een stuk geschiedenis. Men heeft ook
films ontleend aan de Fransche revo
lutie e. d. Gansch anders is het met de
film Moeder, waarin vertooningen
worden gegeven, van opstanden, waar
mee het publiek druppelsgewijze het
gif der opruiing wordt toegediend.
Deze film maakt deel uit van een se
rie, in scène gezet vanwege het Rus
sische gouvernement. De volgende
film is „De bocht des doods". Spr.
heeft de film Moeder gezien in een
zeer rustige omgeving, zonder de mu
ziek, die opwindend kan zijn. Op den
duur zullen films als deze een
zeer slechten invloed op het publiek
uitoefenen.
Met zijn ambtgenooten van Amster
dam, Den Haag en Utrecht, heeft spr.
overleg gepleegd. De heer Lührs heeft
gewezen op het artistieke van deze
film. Het Handelsblad spreekt van:
„binnen het kader van het tenden
tieuze gegeven". Niet alle kunst is
direct toe te laten. In die meenin* is
spr. gesterkt door een artikel der
Nieuwe Rott. Courant over „De Zon
daar" van Alie Smeeding. De soms
mooie natuurtafereelen, de soms
prachtige regie der film Moeder hebben
spr. zich doen afvragen, of men daar
mee aan de film een artistieke saus
heeft willen geven. Die natuurtaferee
len zijn erbij gesleept. Een dergelijk
langzaam werkend vergif als van deze
film moet op den duur tot openbare
ordeverstoring aanleiding geven".
Zoo spreekt de Liberale Burgemees
ter van Rotterdam, die alleen redenen
van moreel belang, zonder hoog're in
spiratie, laat gelden. Wat moet hel dan
wel zijn als men voor zoo'n film de
maat van Gods V/oord gaat aanleggen?
STORMRAMP-COMITé.
Bij het Stormramp-Comité 1927, ten
behoeve van de nooden der slachtof
fers van den cycloon in het Oosten van
ons land zijn de volgende giften inge
komen:
Gecollecteerd op zilveren bruiloft
door G. H. te Ter Aar f 4.501; Mr. E. R.
f2; Prof. Dr. J. C. K. f5; J. P. W.
f25; J. A. en A. V. f2.50; J. H. v. L.
f25; Mr. P. E. B. en Mr. Dr. C. M. A.
R. v. R.f 10; Dr. J. B. f25; F. G. C. B.
f 12; Ir. J. J. V. f5; Ir. W. M. f5; Wed.
S. f 1; G. G. f 10; B. C. en H. v.h. J.
J. G. en Z. f25; uit collecte Oos'ter-
kerk Zondag 12 Juni f 0.50; Dr. H. J.
M B. f 10; Mr. E. d. V. f250; Mr. N. T.
f 10; Mevr. B. f 10; Dr. C. J. W. F. f60,
en P. S. A. f2.50.
Giften worden nog gaarne ingewacht
bij den Penningmeester, den Heer F.
Muys van de Moer, Plantsoen 49 Lei
den, postgiro No. 57471.
LEIDSCH FABRIKAAT VAN EEN
TRANSVAALSCH HULDEBLIJK.
De Transvaalsche mijndirecteuren
hebben aan den afgetreden minister
voor het mijnwezen in Transvaal, Sir
Evelin Waller, een huldeblijk willen
aanbieden.
Het ontwerp van dit huldeblijk is
van den beeldhouwer A. van Wouw te
Johannesburg en stelt voor een Kaf
fer, die met een electrische drilboor
een gat in een goudmijn-rots boort,
die met dynamiet wordt gevuld om
haar uit elkaar te doen springen.
Het huldeblijk is in brons gegoten
door de kunstgieterij der firma Pro-
wazeck en Stöxen alhier.
PROF. BYVANCK.
Prof. dr. A. W. Byvanck, hooglee
raar in de archaeologie en de oude
geschiedenis, die geruimen tijd in
Italië heeft vertoefd tot het geven van
colleges over archaeologische onder
werpen aan het Ned. Historisch Insti
tuut te Rome en tot het doen van we
tenschappelijke onderzoekingen, is in
onze stad teruggekeerd.
ACADEMISCHE SENAAT.
In de plaats van Prof. dr. A. J.
Wensinck, die met ingang van den
nieuwen acadeniischen cursus prof.
mr. E. M. Meyers zal opvolgen als rec
tor magnificus, zal prof. mr. dr. Jhr.
W. J. M. van Eysinga in den nieuwen
academischen cursus als secretaris
van den academischen senaat der Leid
sche universiteit optreden.
STEDELIJKE WERKINRICHTING.
Naar wij vernemen heeft het be
stuur der Stedelijke Werkinrichting
alhier eenige wijzigingen gebracht in
het week-menu voor de voeding der
verpleegden, waardoor tegemoet geko
men wordt aan een reeds meermalen
geuiten wensch van de verpleegden.
De rijstmaaltijden zullen worden ver
minderd, terwijl er een maal vaker
aardappelen zullen worden verstrekt.
Voorts zal voortaan het voedsel niet
meer in een bus maar óp een geëmail
leerd bord opgediend worden en het
vet, een half ons per persoon, afzon
derlijk er over gedaan worden.
De 3 OCTOBERMARKT.
Door de Federatie van Marktkoop-
liedenvereenigingen in Nederland i3
aan. den Raad der Gemeente het vol
gend request verzonden:
„Edelachtbare Heeren!
Ondergeteekende H. Zoutendijk, se
cretaris van bovengenoemde organisa
tie, kennis genomen hebbende van het
voorstel van B. en W. aan den Raad
inzake het houden van een 3 October-
markt, deelt U mede, dat bovenge
noemde organisatie zeer vele bezwa
ren heeft tegen genoemd voorstel en
aangezien de belanghebbenden voor
een fait accompli geplaatst worden en
dus geen gelegenheid hebben U, Edel
achtbare Heeren, volkomen op de
hoogte te brengen van hunne bezwa
ren,
verzoeken wij U, Edelachtbaren, be
leefd doch dringend punt 10 der agen
da één maand on te schorten."
TOEGANG KAAGWEEK 1927.
Men schrijft ons:
Op de laatste ledenvergadering van
de Kon. Z.R. en M.Ver. de Kaag is
overwogen, op welke wijze de toegang
tot de Kaagweek in het vervolg gere
geld moet worden.
Tot dusver was de toegang geheel
vrij. De finantieele lasten, welke de
Kaagweek voor de Vereeniging mee
brengt, zijn echter zoo zwaar, dat ern
stig getracht moet worden daartegen
over eenige inkomsten te stellen. .In
dien alle geregelde bezoekers van dit
feest lid van de Kaag waren, zou dit
vraagstuk minder brandend zijn. Nu
er echter nog steeds zeer velen zijn,
die er niet toe over willen gaan de
geringe contributie van tien gulden
voor buitenleden te betalen, of die zoo
dra zij lid zijn geworden het volgend
jaar alweer bedanken, zal op een an
dere wijze in de kosten moeten wor
den bijgedragen.
Elk lid van de Vereeniging de Kaag
zal 4 toegangsbewijzen (2 voor volwas
senen en 2 voor kinderen) gratis kun
nen verkrijgen. Vóór een nader te be
palen datum (te vermelden in de uit-
noodiging tot deelneming aan de wed
strijden) zullen deze vrije toegangsbe
wijzen aangevraagd moeten worden.
Na dien datum worden zij niet meer
verstrekt.
De eigenaars van deelnemende jach
ten, voorzoover zij geen lid zijn, ont
vangen gratis een toegangsbewijs voor
een volwassene.
Alle andere bezoekers zullen slechts
toegang verkrijgen tegen betaling van:
volw. kind. on
der 18 j.
voor een gewone dag 1.— 0.50
voor den Zondag 2— 1.—
voor de geheele Kaagw. 3.50 2.
Alle toegangsbewijzen zijn zichtbaar
te dragen en gelden vdor terrein, en
Societéitsgebouw. Voor het laatste ech
ter niet des avonds.
De toegangsbewijzen voor leden zul
len kenbaar verschillen van die voor
niet-leden.
Zij, die zich tijdig opgeven als lid
van de Vereeniging kunnen reeds dit
jaar vrije toegang verkrijgen als boven
omschreven.
De leden en candidaat-leden van de
Sociëteit de Kaag zullen als zoodanig
geen vrije toegang hebben gedurende
de Kaagweek.
Het Sociëteitsgebouw zal des avonds
worden opengesteld voor hen, die rus
tig willen zitten. Daar wordt alsdan
geen muziek gemaakt en niet gedanst,
terwijl het Bestuur zich de vrijheid
voorbehoudt om toegang te weigeren.
Van de omschreven maatregelen
wordt verder verwacht een verbete
ring van den toestand in de tent, wan
neer deze voornamelijk door water
sportliefhebbers zal worden bezocht.
Mocht dit doel onvoldoende bereikt
worden, zoo zal het Bestuur een vol
gend jaar verdergaande maatregelen
nemen.
VOORSTEL VAN DEN HEER SIJTSMA
Het V.D. raadslid de heer Sijtsma,
heeft het volgende voorstel bij den Ge
meenteraad ingediend:
De Raad van oordeel, dat er, zooals
in het adres te dier zake door den heer
J. ten Haken en 156 ouders wordt be
toogd, inderdaad behoefte bestaat aan
een openbare bewaarschool in het
Kooipark, besluit tot oprichting dezer
school en noodigt B. en W. uit zoo
spoedig mogelijk een uitgewerkt voor
stel tot den bouw dier school bij den
Raad aanhangig te maken, om daar
na te overwegen in welke deelen der
stad ongeveer dezelfde behoefte be
staat, teneinde ook voor die wijken
voorstellen tot stichting eener bewaar
school bij Uw College in te dienen.
EEN RECORDDAG IN HET NATUUR
KUNDIG LABORATORIUM TE
LEIDEN.
Zaterdag 11 Juni is ten behoeve van
onderzoekingen van Prof. Wolfke uit
Warschau met prof. Keesom en van
prof. Bercquerel uit Parijs met prof.
'VV. J. de Haas in het Natuurkundig
Laboratorium bereid en verbruikt 99
L. vloeibare helium. Voor de bereiding
hiervan, een hoeveelheid dubbel zoo
groot als ooit van dit gas op één dag
wa9 vloeibaar gemaakt, waren noodig
60 L. vloeibare waterstof en 150 L.
vloeibare lucht. De proeven ermede
werden tot 2 uur in den nacht voortge
zet.
GEMEENTEL. HUURVERORDENING.
Naar aanleiding van eenige vragen
van het raadslid van Stralen of er met
het oog op de afschaffing van de huur
wetten geen onredelijke huurprijsver-
hooging is te duchten en of B. en W.
geen termen aanwezig achten om een
gemeentelijke huurverordening tegen
het opdrijven van huurprijzen in het
leven te roepen, hebben B. en W. in
hun antwoord medegedeeld dat er te
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/* cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Binnenland.
Het noodweer van gisteren; ernstig
ongeluk te Amsterdam.
De F. VII vertrekt vandaag van Kon-
stantinopel naar Aleppo.
Minister Vandervelde had gisteren
een onderhond met minister Beelaerts
van Blokland.
Het regeeringsontwerp inzake het
zevende leerjaar is door de Tweede
Kamer aangenomen; het voorstel-Al-
barda is verworpen.
Buitenland.
In Noord-China is een militaire dic
tatuur ingesteld.
De zitting van den Volkenbondsraad
is geëindigd.
Litwinof verlangt van de Poolsche
regeering een antwoord op de jongste
Russische nota.
Leiden geen zware huuropdrijving is
te duchten en dat afgezien van de be
zwaren B. en W. het in het leven roe
pen van een gemeentelijke huurveror
dening niet aanraden zullen.
ERNSTIG ONGELUK.
Eenige dagen geleden is er een de
fect ontstaan in het Eelectrisch hoog-
stroomhuisje in de Steenstraat. Ten
einde de oorzaak op te sporen is toen
een electrische kabel welke naar het
schakelkastje bij de Blauwpoortsbrug
leidt, stroomloos gemaakt. Dat blijkt
echter niet goed te zijn geschied, al
thans toen hedenmorgen de monteur
J. v. D. met de kabel in aanraking
kwam, kreeg hij een stroom van 1200
volt door het lichaam. Met vrij ern
stige brandwonden aan hand en ar
men is hij door den E. H. D. naar het
Acad. Ziekenhuis gebracht, vanwaar
hij na verbonden te zijn huiswaarts
kon keeren.
ZONDAGSSCHOOL VESTESTRAAT.
Naar men ons meldt, hoopt de Zon
dagsschool „Zaai uw zaad in den mor
genstond" (Vestestraat) alhier, in de
volgende maand haar 60-jarig be
staan te herdenken.
Het plan is, op 20 Juli a.s. een Her
denkingssamenkomst te houden, voor
ieder toegankelijk, in de Geref. Kerk
Heerengracht, waarin Ds. J. Douma,
predikant te 's-Gravenhage als spre
ker hoopt op te treden en verder met
muziek en zang den avond op te luis
teren.
Verder zal met de leerlingen op 11
Augustus een boottocht gehouden wor
den naar de buitenplaats „Meer en
Berg" te Heemstede.
PASPOORTEN.
Naar wij ujt zeer betrouwbare
bron vernemen zal de verlaging van
de prijzen der paspoorten op zijn
vroegst 15 Juli in werking treden. De
mogelijkheid bestaat zelfs, dat dit
eerst 1 Augustus het geval zal zijn.
Gistermiddag te half vijf onge
veer is op de Hooigracht ter hoogte
van de Nieuwstraat een kinderwagen
aangereden door een vrachtauto. De
wagen werd ernstig beschadigd even
als de mantel van mej. C., die de wa
gen duwde. Het ongeluk was te wijten
aan het feit, dat de auto niet genoeg
naar links uitweek.
Door de politie is aangehouden
de koopman G. B., die in het Alg. Po
litieblad stond gesignaleerd voor f 4.—'
boete of 4 dagen hechtenis. Eveneens
is aangehouden J. J. v. G., ale in een
woonwagen vertoeft en nog f 3.of 3
dagen tegoed had.
in de Stedelijke Werkinrichting
zijn de afgeloopen week opgenomen:
212 Volwassen personen en 6 kinderen,
totaal 218 personen.
Gisteravond kwart over elf heeft
zich bij de politiepost aan de Haven
de 12-jarige J. B. aangemeld, die op
de Scheluwbrug uitgegleden en geval
len was en een bloedende hoofdwond
bekomen had. Na verbonden te zijn is
hij huiswaarts gebracht.
Gistermiddag kreeg de winkelier
B. in de Keizerstraat bezoek van een
persoon, die voorgaf reclamereiziger te
zijn voor Forsters nierpillen. Hij wist
den winkelier een achttal poeders a
f2.40 te verkoopeii en zou als tegen
prestatie volgende week een reclame-
kast komen plaatsen voor de fa. For-
ster. Hij zeide, dat hij ook aan een
drogist hier ter stede poeders had ver
kocht. Toen echter B. later hij dezen
drogist informeerde bleek dat een leu
gen tq zijn geweest. Het 9taat dan ook
bijna vast. dat B. opgelicht 1* gewor-
