Dii nummer iizslaa! uii IWEE BiaiSen. CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS Belangrijkste nieuws iu dit Hummer. MAANDAG 30 MEI 1927 NUMMER 2140 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaali 2.50 Per week i 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 EERSTE BLAD. Sirijakas-Geiiieenleraadsverkiezing. Saldo f230.75. Ontvangen van N.N. f5.—. Totaal f241.75. Met dank en aanbeveling, J KARSTENS. Bur Nieuwe Leidsche Courant BUREAUHooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 Gewone advertentiën per regel 22l/t cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent. V Niet op de hoogte, oi Ds. van G. G., de bekende Haagscke Ned. Herv. predikant, wijdt in de Haagse he Kerkbode in zijn rubriek „Gemeentebelangen" een beschouwing aan het 40-jarig jubileum van het Le ger des Heils. Het Heilslegér is bier in Nederlan:! schrijft hij met achterdocht ont vangen. Wat was Amsterdam in rep en roer toen de bekende phil&ntroop A. C. Wertheim een openbare vergade ring van het Leger des Heils kwam te presideeren in ien toenmaligen Park schouwburg! Ja, A. C. („Monsieur Assez") was van joodsche afkomst; naar ik meen ook altijd lid van de Israëlitische ge meente gebleven. Moest nu een chris telijke evangelisatiebeweging zichc la ten introduceeren door een Israëliet? Toen dan ook op die meeting de beer Wertheim nog maar een paar woorden gesproken had, werd er gefloten op de galerij. Maar A. C. liet zich niet uit het veld slaan, en zeide onmiddellijk: „die daar fluit, fluit valsch; maar de bedoe ling, die daar achter steekt, is nog veel Valscher". Professor Gunning heeft mij verteld hoe hij eens gestaan heeft onder een wachtende menigte, wach tend tot de deuren open gingen voor een samenkomst van het Heilsleger. Daar werd natuurlijk over deze nieu wigheid gesproken; en een die „er al les van wist verzekerde dat de drijf veer van het Leger ook maar eigen be lang was; t is maar weer om onze centen te doen!" De ridderlijke Gun ning zei daar het zijne van. „Mijn vriend, mij dunkt dat gij geen recht hebt om dit te zeggen". Hij zei het met zijn bekenden nadruk en ernst. Even ©en oogenblik stagnatie. Toen zegt de aangesprokene tot zijn buurman: „die is zeker een gepensionneerde vander- lui!" Het Heilsleger heeft natuurlijk zijn zwakk© zijden. „De leerkan onze so- liede gereformeerden niet behagen, hetgeen niet verhinderen kan dat meer dan een gereformeerde, in zijn eigen kerk doodgepreekt en der ver dorring nabij, onder bet frisch getuige nis der geloovige heilsoldaten tot vre de en blijdschap komen mocht". Dat een Gereformeerde onder Gere- lormeerde prediking doodgepreekt werd en der verdorring nabij kwam, daarvan hebben wij nog nimmer ge hoord. Wel hebben wij zooiets gehoord van de Moderne prediking in. de Kerk van Ds. G. G. Ook zelfs wel eens van de prediking van de z.g.n. links-ethi sche groep. Ds. moet dan ook niet op de hoogte zijn van de Gedeformeerde prediking of met een zekere bedoeling dit heb ben neergeschreven. V De verkiezingskwestie te Aardenburg, Te Aardenburg is een droevig©: ver kiezingskwestie ontsaaan. In de eerste -plaats was er ontstem ming aan Roomsche zijde dat een ge zamenlijke actie werd op touw gezet tegen de Roomsche raadsmeerderheid. Aan de Maasbode werd daarover als volgt geschreven: In anti-rev. bladen leest men van coalities, gesloten tusschen diverse linksche partijen, waarover dan fel le afkeuring wordt uitgesproken. Maar een politiek anti-papistisch monsterverbond als in Aardenburg werd gevormd, is wel iets dat zelden wordt geconstateerd. Hier hebben de Vrijzinnige par tijen samengewerkt met de S.D.A.P. enmet de Anti-Revolutionairen. Deze laatste partij heeft zich laten paaien met een in uitzicht gestelden zetel en een listig spel van stem-men- verdeeling had bijna de Katholieke meerderheid in de minderheid ge bracht. De zaak was schijnbaar zui ver berekend maar hier bleek weer eens te meer, dat menschelijk© bere keningen dikwijls falen. Er waren vier lijsten ingediend voor de gemeenteraadsverkiezing: lijst 1 van de R.-K., lijst 2 der S. D. A. P., lijst 3 der A.-R. en lijst 4 der Vrijz. partij. De eerste lijst behaalde 531 stem men, lijst 2 114, lijst 3 104, en lijst 4 254 stemmen. Uit deze cijfers blijkt, dat lijst 3 (A.-R.) met 4 stemmen meer ook een raadszetel zou hebben bekomen. De A.-R. behaalden met de Prov. Staten verkiezing slechts 74 stemmen. Thans zijn verkozen verklaard door het hoofdstembureau 4 Kath., 1 S.D.A.P., en 2 Vrijz. Een groot aantal stemmen was blanco of van onwaarde uitgebracht, mogelijk als protest van vele kiezers, die op deze wijze wilden toonen, met een dergelijk politiek monsterver bond niet gediend te zijn. Daarna kwam het bericht dat bij de verkiezing onregelmatigheden zouden zijn gepleegd gevolgd door het bericht dat de Justitie reeds de verschillende verkiezingsstukken in beslag genomen heeft. Kort daarop kwam weer het bericht dat geen onregelmatigheden zouden zijn gepleegd, dat althans de Justitie geen termen tot ingrijpen had gevon den. Ook dit bericht Wordt thans weer tegengesproken. (Zie persrubriek van heden.) Wij moeten afwachten, wat als de waarheid blijken zal. Hoe het zij onvoorzichtig komt ons een dergelijke strijdwijze wel voor. On voorzichtig van beide zijden. STADSNIEUWS. BOVENTALLIGE LEERKRACHTEN. Het bestuur van de Geref. Schoolver- eeniging heeft bij den Gemeenteraad een bezwaarschrift ingediend tegen 't voorstel van B. en W. omtrent de ver goeding over het jaar 1925 van aan de bijzondere scholen verbonden boven tallige onderwijskrachten, waarbij de school aan de Hooglandsche Kerk- gracht maar een gedeeltelijke vergoe ding krijgt. Het bezwaarschrift bevat de volgen de drie punten: le. In het voorstel ontbreekt een be rekening op grond waaiwan B. en W. aan ons Bestuur het recht ontzeggen op een boventallige leerkracht over 1925 aan de school voor gew. lager on derwijs aan de Ho.ogl. Iverkgracht 20. Wel zijn de cijfers die ten grondslag liggen aan de meening van B. en W. ons officieus bekend maar ze worden bij onveranderde aanneming van het aanhangige voorstel niet officieel in een openbaar stuk vastgelegd. Van hoeveel belang dit is voor de besturen der bijzondere scholen is gebleken in een door ons bestuur tegen de gemeen te gevoerde procedure inzake de ver goeding van een boventallige onder wij zer aan een u.l.o.-school over het jaar 1924. Deze procedure liep over de uit legging van artikel 100., le lid der wet en werd door ons Bestuur verloren, niet omdat onze inzichten fout en die van de gemeente juist waren, integen deel, de uitleg van ons bestuur werd door de Kroon op de twee in geding zijnde kwesties volledig aanvaard. B. en W. hadden evenwel tijdens de pro cedure tot tweemaal toe wijziging gebracht in de c ij f e r s die aan U w besluit tot afwijzing van ons verzoek ten grondslag warén gelegd, waardoor het proces door ons verloren werd. Indien evenwel de cij/fers die bij d© toepassing van art. 100 zulk een groo- te rol spelen in een publiek stuk wor den genoemd, dan kunnen zij ook al leen publiek worden gewijzigd, het geen een groote mate van rechtszeker heid biedt aan de schoolbesturen, die immers dan niet meer op officieuse, mondeling verstrekte gegevens behoe ven af te gaan; 2e. Met groote verwondering is door ons Bestuur kennis genomen van den uitleg die B. en W. ten nadeele van onze Vereeniging thans meenen te moeten geven aan het* 2e lid van art. 100 der Lager Onderwijswet, dat door dezen uitleg goeddeels van zijn betee- kenis wordt beroofd. Bedoeld 2e lid is een waarborg- artikel, dat aan een schoolbestuur, dat eenmaal op grond van art. 100, le lid, recht heeft verkregen op vergoeding van een boventallige leerkracht dat recht, tot t w e e ja r e n d a a r n a ga randeert. Waar nu aan de school in kwestie over 1924 een boventallige leerkracht, n.l. de zevende leerkracht, door de ge meente is vergoed, daar blijft dit recht op vergoeding van d i e 7e 1 e e r- kracht volgens de duidelijke be woordingen der wet bestaan over de jaren 1925 en 1926. Welke onderwijzer of onderwijzeres, nu voor deze vergoeding aan de ge meente gedeclareerd wordt is vol maakt onverschillig en of er inmiddels al of niet mutatie is onder het perso neel eveneens. Steeds toch wordt er floor ons Bestuur op aangestuurd, in 't belang der gemeente, om de duurste leerkrachten voor rijksrekening te brengen en de goedkoopste voor die der gemeente; van dit streven zou ons Bestuur nu de dupe worden, daar ge heel de redeneering van B. W. vervalt indien door ons Pestuur over 't gehee- le jaar 1925 ware gedeclareerd een on derwijzer die er ook reeds was in 1924. Ging de redeneering van B. en W. op, dan zou de waarborg van 2 jaren in easu slechts 4 maanden gelden en do gevallen zijn denkbaar b.v. bij overlijden van een leerkracht in het begin van Januari dat die waarborg slechts tot enkele dagen zou worden beperkt. B. en W. kunnen voor hun redenee ring iri de letter der wet geen steun vinden en zoeken daarom steun in de geschiedenis der wet. Dit is, als de let ter der wet, zooals in casu, duidelijk is, in strijd met de historische wetsin terpretatie. Nauwkeurige kennisne ming van de g e h e e 1 e geschiedenis zal evenwel iedereen duidelijk maken, dat de waarborg van twee jaren in de wet gezet is zoowel in 't belang der on derwijzers als in die der scholen. In het onderhavige geval bracht het belang onzer school zonder eeni- g e n t w ij f e 1 mede, de óp 1 Méi 1925 opengevallen plaats te vervullen en dus van de garantie gebruik te blijven maken. Dit geschiedde, met het oog op den onzekeren toestand waarin ons be stuur destijds ten aanzien van art. 100 verkeerde, door aanstelling van een tij delijke leerkracht. De gemeente zou zelve niet anders gedaan hebben. Ons Bestuur thans het recht op vergoeding dier onderwijzeres te ontzeggen acht ons Bestuur een aantasting van een o.i. duidelijke in de wet neergelegde garantie, die naar wij hopen door Uwen Raad niet zal worden gesanc- tionneerd; 3e. Reeds in November van 1926* vernam ons Bestuur officieus, dat B. en W. voornemens waren, de op 1 Mei '25 aangestelde tijdelijke onder wijzeres niet te vergoeden. Waar alle stukken, op deze zaak betrekking hebi bende, toen reeds in het bezit van B en W. waren, is het zeker te betreuren, dat eerst nu, 6 maanden later, een voorstel dienaangaande uwen Raad be re!kt. Daardoor is aan ons Bestuur niet alleen zes maanden lang de wegj naar de beroepsinstanties versperd ge worden, maai" bovendien, ook de m- Toepine van art. 56, 2de lid, waarheen B. en w. ons Bestuur thans verwijst, vrijwel onmogelijk gemaakt. Ons Bestuur rneent tenslotte Uwen Raad er op te mogen wijzen, dat door •onze vereeniging wordt verzorgd her onderwijs aan plm. 900 leerlingen, dat waar deze 2org door wet en grondwet wordt erkend naar het gevoelen van ons Bestuur de belangen en rechten •onzer vereeniging bij het gemeentebe stuur een gewillig oor behooren te vin den; redenen, waarom aan Uwen Raad! dringend wordt verzocht het voorste* van "B. en W. zoodanig te amendeeren dat ook vergoed wordt het salaris der tijde.ijke boventallige onderwijzeres, Mej. C. j. Schreuder, werkzaam vanaf 1 Mei 192531 December 1925 aan de school voor gewoon lag^n onder wijs aan de Hoogiandsche Kerkgracht. CHRISTELIJKE FRÖBELSCHOLEN. Aan het jaarverslag over 1926 van de vereeniging voor Christelijke Frö belscholen ontleenen wij het volgende: Het bestuur spreekt zijn erkentelijk heid uit over de ondervonden belang stelling van de zijde der ouders voor de school en het daarin gegeven onder- wijs, welke meermalen, al was het dan ook in ondergeschikte zaken, mocht blijken. Op de school was gedurende het jaar 1926 onafgebroken het maximum aan tal leerlingen geplaatst. Zooals zulks reeds gedurende al den tijd sedert de opening der school het geval is ge weest, overtroffen ook nu weder de aan vragen tot plaatsing verreweg het aan bod, zoodat het bestuur zich blijkbaar niet ongerust behoefde te maken over de geregelde en voldoende aanvulling met nieuwe leerlingen. Blijkens de rapporten van het Hoofd der school vallen over het getrouw schoolbezoek geen klachten te ver melden, terwijl op enkele uitzonderin gen na het betalen der schoolgelden zeer vlot geschiedt. Het onderwijzend personeel kon ge durende het geheele jaar zijn taak ver richten. In verband met hare benoe ming aan het Christelijk Instituut Schreuder te Amsterdam, werd aan Mej. G. H. Boshuizen op 1 October jl. ontslag verleend; met ingang van de zen datum werd in hare plaats be noemd Mej. H. J. van Wieringen te Utrecht. Op 1 September 1926 werd het aantal kweekelingen met 2 uitgebreid, te we ten de dames N. van Wijk en Fr. Luitjes. Begin November 1926 werd een goed geslaagde Ouderavond gehouden, wel ke door zeer velen werd bezocht. Wat de werkzaamheden van het be stuur betreft kan worden medegedeeld dat het meerdere malen vergaderde. Een uitbreiding van het Fröbelonder wijs kon het lot zijn leedwezen, met het oog op de financiën, nog niet tot stand brengen; niettemin blijft het be stuur steeds werkzaam in deze rich ting iets te kunnen doeh. Het is aan de leden wellicht bekend, dat het op 10 November 1925 aan den Raad der Gemeente Leiden gericht verzoek schrift nog steeds op afdoening wacht. In den loop van 1926 is een nieuwe verordening vastgesteld, houdende be palingen waaraan dé gesubsidieerde bewaarscholen moeten voldoen; deze verordening bevat verschillende arti kelen, die de bouwkosten beduidend hooger maken, zoodat het bouwen van nieuwe scholen weder zwaardere las ten medebrengt. Wat den finantieelen toestand be treft, kan worden medegedeeld, dat de exploitatierekening een voordeelig sal do heeft opgeleverd van f 136.50^, de interestrekening sluit met een na- deelig saldo van f 697,28. Als baten voor de vereeniging wor den vermeld de opbrengst van de ver eeniging „De Verjaardag", zijnde de som van f 85.90 en het aan de ver eeniging afgedragen bedrag door de vereeniging „Clara Dozy" a f750. Aan contributies en giften werd ont vangen f 108.05, terwijl de onkosten etc. f 117.30 beliepen, zoodat het voordee lig saldo der verlies- en winstrekening f 265.88 bedraagt. Op, de balans komen per 31 Decem ber de volgende posten voor; Bezittingen: Schoolbouw f 15000. Kas - 2155.67 Schulden: 5% Obligatieleening f G000. Hypothecaire leening - 8631.— Onbetaalde coupons - 5. Interest - 307.89 Zoodat het kapitaal der vereeniging thans f2211.78 bedraagt. Over het in het afgeloopen jaar be reikte resultaat kan de vereeniging tevreden zijn. Zij het een aanmoedi ging om onder Gods zegen op den in geslagen weg voort te gaan. DE ROETPLAAG. Omtrent de maatregelen, welke wor den genomen om aan de kolenversprei ding in de omgeving der Electrische Centrale te Den Haag een eind te ma ken, deelt het Coit. Bur. mede, dat de installatie, welke tot nu toe in bedrijf waj voor het bereiden der stofkool, de z.g. droog- en maalinrichting, geheel gewijzigd zal worden. Er zal een elek trische filter worden aangebracht, wel ke voorkomt, dat er bij het droogpro- ces meegenomen poederkooldeeltjes in de buitenlucht kunnen ontsnappen, terwijl door de installatie onder on derdruk te laten werken er tevens in voorzien zal worden, dat in de in stallatie zelf geen poederkool kan ont wijken uit toestellen en werktuigen. Ook voor de schoorsteenen der ke tels worden voorzieningen getroffen, welke ten doel hebben te voorkomen dat langs dien weg een hinderlijke hoe veelheid vliegasch zal ontwijken. Alles wordt in het werk gesteld, om de ze nieuwe installatie reeds het a.s. winterseizoen in bedrijf te kunnen stellen. Intusschen is de tegenwoordi ge inrichting vrijwel geheel stilgezet. Voor zoover dit in verband met de be- drijfsvaardigheid van de Centrale nood zakelijk is, wordt zij gebruikt. Dit be paalt zich echter ten hoogste tot enke le uren per week, terwijl daarbij voor de te verwerken kolen zoodanige soor ten worden gestookt, dat ook geduren de dien korten tijd practisch geen last kan worden ondervonden. Is dat ook niet iets voor Leiden? DE RECTORSBENOEMING AAN HET GYMNASIUM. In het „Haagsche Volk" van 24 de zer kwam een artikel „Vrijheids- bondsch Antisemitisme" voor, waarin wordt gezegd, dat Prof. B. D. Eerdinans als raadslid er toe zou hebben meege werkt, om No. 1 van de aanbeveling voor Rector van liet Gymnasium alhier niet te stemmen, daar hij een Jood is.. Prof. Eerdinans verdedigt zich thans in een ingezonden stuk in genoemd blad tegen deze aantijging, die voor hem zeer krenkend "is, juist omdat hij het anti-semitisme verkeerd vindt. Wat „men" u schrijft, aldus Prof. Eerdmans, is geheel onwaar en zonder eenigen grond. De redenen, waarom een meerderheid op No. 2 stemde, had den met anti-semitisme niets te ma ken. Uw partijgenooten in den Leid- schen Raad, die de geheime zitting, waarin de aanbeveling werd bespro ken, hebben bijgewoond, zullen, even min als ik, mogen publiek maken wat daar is besproken, maar zij zullen u toch wel kunnen verklaren, dat de tegen mij uitgebrachte beschuldiging volstrekt onjuist is. „Men" schrijft u hier over dingen, waarvan „men" niet op de hoogte is. Het xou mij aonge- Binnenland. H. M. de Koningin zal draadloos de beide Indiën toespreken. „l* De algemeene vergadering van den Chr. Metaalbewerkersbond. Buitenland. Minister Hoover over de overstroo- mingsramp in de Ver. Staten. Te Washington is een plan opgesteld voor de a.s. ontwapeningsconferentie. Morgen zullen de Rossen uit Londen vertrekken. naain zijn, indien „men" zich bekend wilde maken en met zijn naam zou willen opkomen voor zijn krenkende verdachtmaking. Ds. S. CLER. Ds: S. Cler, predikant bij de Waal- sche gemeente alhier, zal na een diensttijd van 41 jaar, waarvan meer dan 30 jaar in ons land, binnenkort zijn ambt nederleggen. N. V. FORD MOTOR COMPANY. Henry Ford maakte dezer dagen be kend, dat hij besloten heeft een nieu we automobiel te fabriceeren. De wa gen is van superieure constructie en geeft buitengewone prestaties op den weg. De fabricatiekosten zijn hooger, maar de wagen is zeer economisch in gebruik. Constructie-details en verde re bijzonderheden kunnen nu nog niet worden verstrekt, doch Henry Ford zegt: „Wij kunnen thans alleen dit zeg gen, de nieuwe wagen heeft buitenge wone kracht, snelheid, style, soepel heid en' is buitengewoon gemakkelijk te bedienen in druk verkeer en is on geëvenaard in kwaliteit en prijs." De tegenwoordige Ford-wagen, het beroemde model T, welke na 20 jaren te zijn gefabriceerd nog steeds zijn lei dende plaats in de industrie inneemt, zal een voorname factor blijven in de Ford-productie. Gelijk men weet, is de N.V. „Het Motorhuis", Morschsingel la, de verte genwoordigster der Ford Motor Cy. hier ter stede. DE „EENHEIDSINRICHTING" EEN GEVAAR VOOR DEN MIDDENSTAND Men schrijft ons: Het warenhuisvraagstuk is een reeds jaren - bestaand, dat den Middenstand veel zorgen heeft gege ven. De concurrentie, welke de waren huizen den winkelier aandoen, is zeer zeker van ingrijpenden aard, al wordt ons inziens wel eens over het hoofd ge zien, dat de winkelier door specialisee- ren een belangrijke kracht daartegen over kan zetten. Het is een voldongen feit, dat men gaarne koopt in een zaak, welke zich speciaal op een bepaald artikel toelegt, zoodat hier de winke lier een streepje voor heeft bij het war renhuis. Toegegeven moet echter wor den dat de concurrentie van de waren huizen den Middenstand veel schade doet. Hiernaast is in de laatste jaren een ander soort inrichting gekomen, waar men voor een bepaalde prijs van 0.25 en 0.50 alle in de zaak aanwezige ar tikelen kan koopen. Dit is de „eenheids inichting" een vinding van „Wool- worth" in Amerika door „Hema" in Amsterdam met twee zaken en nu sinds kort ook te Rotterdam nage volgd. En volgens de berichten zal het bierbij niet blijven. Voor de opening van een dergelijke zaak in Groningen bestaan reeds plannen en meerdere steden zullen stellig volgen. De verkoch te artikelen zijn van zeer uiteenloo penden aard. Door de massa-inkoop kan „Hema" zeer zeker concurreerend werken, hoewel het toch ook weer niet zoo erg is, als men veelal denkt. Ook „Hema" kan niet voor minder verkoo- pen dan de inkoopprijzen vermeerderd met de onkosten bedragen,, en moet het dus naast massa-inkoop verder op de kwaliteiten en door middel van an dere dingen vinden. Ten minste als men in deze zaken meer algemeen als regel volgt hetgeen wij kort geleden hoorden, dan zal „Hema" daar zeker zelf de nadeelen van ondervinden. In de nieuw© zaak in Rotterdam zijn alle artikel© tne koop voor 0.25 of 0.50. Zoo stonden ook geëtaleerd een paar overschoenen voor 0.50. Een Rotter damse he dame, die met haar man aan 't winkelen was, stapte naar binnen en vroeg de uitgestalde overschoenen. De winkeljuffrouw "pakte de schoenen in en vroeg.... een gulden. Wat bleek? Eén schoen kostte 0.50. Wilde men in twee schoenen loopen, welnu dan be- tale men ook tweemaal de eenheids prijs. Naar wij vernemen zal Hema zoo mogelijk nog vóór de Pinksterdagen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1