CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN 8*'" JAARGANG ZATERDAG 21 ME! 1927 NUMMER 2134 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per weekf 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 BUREAUHooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936 Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 22'/a cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent tlil nummer beslaat uil TWEE Bladen. EERSTE BLAD. Gemeente-politiek. Het is reeds zoo vaak geconstateerd, dat het bijna misplaatst is er nog op te wijzen, dat er nog steeds mensclien zijn die niet aan de politiek doen. Zeer trouwe Christenen, pilaren in Gods huis, kan men soms niet bewegen tot één enkelen stap. Zij stemmen wel en keuren niet af wat anderen doen, maar daadwerkelijke politiek, neen dat is hun terrein niet. Wij hebben ze ook nu* bij de vooi bereiding voor deze gemeen teraadsverkiezing ontmoet. Toch is hun stelling onjuist. Daar zijn nu eenmaal dingen waar wij aan mee doen moeten. Doen wij het niet positief dan negatief. De Christen die zich verre houdt van den politieken strijd, doet toch aan politiek, ook al meent hij van niet. Zijn gaven welke hij van God ontving, onthoudt hij aan de groep welke recht heeft op zijn steun. Daardoor ver armt die groep en steunt hij dus de te genpartij. De politieke geheelonthou der oefent door zijn wegblijven van ver gaderingen, door zijn weigering om mee aan huisbezoek te doen enz. een neerdrukkenden invloed op zulk werk Hij verlamt daardoor de actie en steunt den tegenstander. Naar-mate hij een hoogere plaats inneemt is zijn koel voorbeeld een oorzaak van de ver koeling hij anderen. Gelukkig zijn er mensclien die dezen neerdrukkenden invloed te boven ko men. Bij die lijkt hft soms op een sta len veer die hoe krachtiger neerge drukt des te feller weer terugspringt. Vooral is het noodig dat wij ons in spannen, ons allen inspannen hij een gemeenteraadsverkiezing. Immers ons Antirevolutionair program zegt in art. 10: De Antirevolutionaire partij wil dat dat de gewestelijke en gemeentelij ke autonomie, voor zoover deze niet strijdt met de eischen der Staaiseen- keid en de rechten van de enkele per sonen niet onbeschermd laat, door de centralisatie worde hersteld. Hier ligt een kostelijk beginsel in. Er is een drang in het levep dat door de zonde is ontwricht om alles cen traal te regelen. Eén overheidswet voor het gekeele land, één maatregel voor alle Nederlanders. Daartegenover is ons beginsel dat de regel is decentra lisatie dat wil zeggen niet van het mid delpunt naar den omtrek, maar omge keerd van den omtrek moet naar het middelpunt gewerkt worden. Krachti ge levensactie van de deelen. De Staat heeft te waken voor de een "heid, de groote werkzaamheid moet van de deelen uitgaan. Daar gaat met name het Sociaal-de mocratisch beginsel lijnrecht tegenin, Wil de Antirevolutionair decentralisa tie ,de Sociaal-Democraat wil centrali satie. Wat wij als uitzondering willen, wil hij als regel. Op wetgevend gebied streeft de So ciaal-Democraat naar centrale rege ling. Acties als nu gezien worden om in plaats van de rijkshuurwetten ge meentelijke huurverordeningen uit te vaardigen zijn uitzonderingen, die slechts het principe bevestigen. Wil de Sociaal-Democratie centrali satie in de eigenlijke overheidstaak, liet regel geven voor ons leven, nog sterker openbaart zich die centralisa tie, zij het dan binnen den kring van de gemeente, in de maatschappelijke taak van de gemeente. Ons leven beeft zich de laatste tien tallen jaren, niet het minst door den oorlog en wat daaruit voort kwam, zoo danig veranderd dat niet alleen van boven af regelen in zeggen noodig was, maar dat het doen dei Overheid noodzakelijk werd. Wij kunnen daar vrede mede hebben voor zoover het uitzondering blijit, maar wij moeten er tegen strijden waar men dit tot re gel wil maken. Dit is het groote, diepe, verschil dat telkens weer voor den dag komt tus- schen de linkerzijde en de rechterzij de. De Anti-revolutionair wil zijn steun geven aan het gemeentelijk beheer als b.v. reinigingsdienst, verkeersregeling, gehieentewerken, enz. als het noodig is; de Sociaal-Democraat staat er naar om onder die diensten 'zooveel moge lijk te betrekken. De Antirevolutionair wil steunen een -gemeentebedrijf dat in de handen van particulieren wanorde zou scheppen; Sociaal-Democraat wil schier elk be drijf in handen van de gemeentelijke Overheid brengen. De Antirevolutionair wil een bedrijf, dat nu eenimaal in Overheidshanden is zoovéél mogelijk het karakter van een particulier bedrijf doen behouden; de Sociaal-Democraat streeft er naar om door dat bedrijf allerlei sociale maat regelen en verzorgingen tot stand te brengen. In een woord waar de Antirevolutio nair het Overheidsbedrijf en de Over heidsbemoeiing slechts ziet als mid- d e 1 om een zeker doel te bereik ;n, waarbij het middel wegvalt als het doel bereikt is, daar stelt de Sociaal- Democraat 't juist als doel; door dat bedrijf het geheele leven te beheer- schen dat is zijn ideaal. Dit groote diepgaande beginselver- sehil dat door de zuiging naar links zich steeds sterker openbaart, is de kern van onzen strijd. Deze strijd lijkt slechts te gaan 0111 stoffelijke dingen, maar in wezen is het een stuk geeste lijke worsteling. Wordt aanstaande Dinsdag de rech terzijde geslagen Jan gaat het van dit jaar af in andere richting. Daarom is deze verkiezingsstrijd zoo ernstig. Daarom is het ook onjuist ge zien door die Christenen die zich afzij dig houden. Het werken voor de verkie zing is een stuk evangelisatie-arbeid. Mogen wij niet aannemen dat een groot deel van cle afval en de verwijde ling op Kerkelijk gebied, op het gebied vanonderwijs en op sociaal gebied, eeD gevolg is van bet niet aanvoelen van de groote politieke scheidingslijn? Men komt voor noodwendigheden door wet telijke maatregelèn geschapen en be schouwt die als de meest natuurlijke vormen van het leven, ttrwijl zij naai* hun wezen de grootste tegenstelling vormen met ons beginsel. Natuurlijk maakt ook omgekeerd het verzwakken van bet geloof, de slappe band aan de Kerk, het lauw zijn tegenover het Christelijk onder wijs en de Christelijk Sociale actie, vatbaar voor de keuze van het socia lisme. Daarom moet onze strijd zijn een bidden en werken. God heeft die twee bidden en werken aan elkander verbonden. Het is een schrikkelijke zonde wanneer wij bid den om ons dagelijksch brood en wij werken er niet voor.. Maar wanneer wij bidden voor de Overheid gelijk dit on ze belijdenis en onze Catechismus ons leert en ons onverschillig toonen in de politiek dan is dat in ,wezen hetzelfde. Daarom blijve in onzen kring het bidden voor de Overheid, maar ook een ernstig werken om tot de Regee ring van onze plaats af te vaardigen mannen die ons beginsel belijden en propageeren. Roomsche hulptroepen. Van onze zijde is is er meermalen op gewezen, dat het optreden der klei nere partijen als cle Staatkundig-Gere formeerden en de Hervormd (Geref.) Staatspartij verzwakking van de Pro- testantsch-Christelijke partijen en ver sterking van den invloed van Rome ten gevolge heeft. Nu wijst „De Leidsche Courant" er op, dat in Delft de Katholieken één ze tel hebben gewonnen. De zetel van den Anti-Papistischen Dr. Mandersloot, die steeds in den Raad met de Katholie ken overhoop lag en die de Katholieke bevolking meermalen griefde, is ver loren gegaan en wordt door de Katho lieken bezet/ Het komische van het geval is, dat de professional anti-papist Ds. Zandt door het stemmen-afsnoepen van de Chr.-Historischen aan dpze partij dus danig afbreuk -deed, dat zij een zetel verloor, welke „Rome" ten goede kwam. Wij behoeven hieraan niet veel toe te voegen. De feiten spreken voor zich zelf. Wien het werkelijk te doen is om in den Leidschen raad den invloed van het geloovig Protestantisme te ver sterken, steune een partij, die niet in afbreken haar „kracht" zoekt, doch die het te doen is om den opbouw op den grondslag der Chr. beginselen. Ieder die de oude, beproefde anti-re volutionaire beginselen liefheeft, stem me daarom op Lijst 2 no. 1 Dr. J. G. van Es. STADSNIEUWS. VERKIEZINGSVERGADERING DER C. H. UNIE. Gisteravond is in de groote zaal der Stadsgehoorzaal een openbare vergade ring van de Christelijk-Historische Unie gehouden, waarvoor slechts ge- rlinge belangstelling was. Sprekers wa ren Mr. J. Schokking over: „Een ver^- antwoordelijke taak" en de heer J. M. Krijger van 's-Gravenhage over „Ons standpunt". De voorzitter van de afd. Leiden der C.-H. Unie, de heer J. B. Meynen, open de de vergadering, ging voor in gebed en gaf na een kort openingswoord het woord aan den eersten spreker. Mr. J. S c h o k k i n g wees er aller eerst op, dat de welstand van het volksleven niet alleen, zelfs niet in de eersle plaats wordt bepaald door den staatkundigen factor. Van meer belang is hetgeen onder de individuen aan ze delijke opvatting gevonden wordt, de sfand van het familieleven, de wijze, waarop de kerk haar taak vervult, wat er in de maatschappij zelve gevonden wordt, ook de stand der wetenschap. Toch, al overschatte men de politiek niet, men onderschatte haar evenmin. Spr. schetste den stemplicht als een noodzakelijke aanvulling van het alge meen kiesrecht, opdat cle uitslag der verkiezing zoo zuiver mogelijk weer geeft wat er onder het volk leeft. De Christelijk-Historische, die zijn overtuiging verstaat en beleeft, zal echter ook afgezien van de wettelijke bepalingen zijn stemplicht vervullen. Dit is een verantwoordelijkê taak, om dat daarvan afhangt de samenstelling der publieke colleges. Bij het voorlichten der kiezers moet op het beginsel de nadruk gelegd wor den;'wat gebouwd wordt zonder dezen vasten grondslag is revolutiebouw. Wie dezen avond, aldus spr., komt om te hooren wat hij persoonlijk of als groep van ons te verwachten heeft za! teleurgesteld worden; 't gaat om 't fun dament waarop gebouwd zal worden. Zoowel de verkiezing van een ver tegenwoordigend college als de Twee de Kamer, als die van een besturend college als de gemeenteraad is een ver antwoordelijke taak. De gemeenten zijn een deel van het geheel; binnen de grenzen van de wet genieten zij een# zekere autonomie. Iedere, gemeente heeft iets eigens, daarom zouden we er niet op vooruitgaan indien de ge meente het verordeningsrecht zou mis sen. Spr. wijst op het gevaar, dat er in de gemeenteraden menschen gekozen wor den, die een bepaalde groep of bepaal de individuen vertegenwoordigen en die niet verstaan dat zij lid zijn van het bestuur der gemeente. Hét is een ernstig verschijnsel, dat in de eerste koopstad de,s lands geen wethouder van financiën gekozen kan worden. Als het zoo door gaat, zal vroeg of laat het Centrale gezag of Gedeputeer den in moeten grijpen. Ook bij de Gemeenteraadsverkiezing gaat het om het fundament, waarop 't gezag wordt opgetrokken. De heer J. M. K r ij g e r wees aller eerst met een enkel woord op de scha duwzijden van den politieken strijd, vooral dat daarin belijders van den Christus tegenover elkaar staan. Doch er zijn ook voordeelen aan dien stembusstrijd verbonden. Vooreerst, dat daarbij moet overwogen worden of er al dan niet aanleiding bestaat den band tusschen kiezers en gekoze nen te hernieuwen. Voorts, dat zij ons dwingt, ons rekenschap te geven van de roeping dei* Overheid en de taak der burgerij en beider onderling ver band. Spr. behandelde achtereenvolgens het wezen en de roeping en de taak der Gemeentelijke overheid en in ver band hiermede de beteekenis der Ge meenteraadsverkiezing, dit alles ge zien van Christelijk-Historisch stand punt. Het C.-H. gemeenteprogram spreekt nergens van den gemeenteraad doch steeds van de gemeentelijke overheid In dit laatste woord is spi ake niet van majesteit, doch wel van glans van ma jesteit. Daarin ligt de belijdenis van den goddelijken oorsprong van het ge meentelijke gezag en wordt alzoo stel ling genomen tegen de revolutionaire gedachte van de volkssouvereiniteit. Dit wordt niet te niet gedaan door het feit, dat de burgerij zelve haar bestuur kiest. De gemeentelijk® overheid, die haar gezag aan God ontleent, is aam Hem in de eerste plaats verantwoording schuldig, niet aan de kiezers, wier last hebbers of lastdragers zij zou zijn Het is niet gemakkelijk de grenzen van de taak en roeping der gemeente lijke overheid aan te geven. Haar taak eindigt waar anderer taak (van de in dividuen, van allerlei levenskringen) aanvangt. Op welke wijze de gemeentelijke overheid haar taak moet vervullen? Zij moet niet de dingen overhoop ha len, dat- is revolutionair; ze ook niet slechts op hun plaats laten staan, dat is conservatief; zij moet de dingen zoo- als ze in de bestaande werkelijkheid groeien, leiding geven zooals de kwee- ker de twijgen van den wingerd leidt. Spr. liet vervolgens eenige artikelen van het program der C.-H. Unie de vue passeeren, er op wijzend, dat zij ook in de praclische politiek een eigen standpunt inneemt. Wij memoreeren daaruit: de-erkenning van het karak ter van den Zondag als den Dag des Heeren, en dat de Gemeentelijke over heid als .werkgeefster geen maatrege len moet hemen, die andere werkge vers niet kunnen nemen. Spr. eindigde met op te roepen tot den strijd voor de Christelijk-nationale beginselen op Dinsdag a.s. Van de gelegenheid tot het stellen van vragen werd geen gebruik ge maakt. Op verzoek van den voorzitter, sloot Mr. Schokking de vergadering met dankzegging. DE ROETPLAAG. Gisteren vermeldden wij het ver zoek van liet Comité van actie tegen roetplaag, veroorzaakt door de Cen trale van de Lichtfabrieken; aan de Candidaten voor den Gemeenteraad. Naar wij vernemen heelt onze Can- didaat Dr. van Es reeds dadelijk van deze aangelegenheid gebruik'gemaakt om in deze voor een medicus-raadslid zoo belangrijke zaan. van zijn gevoelen te doen blijken. Gisteren neelt bij den beer Vink ge antwoord, dat hij met belangstelling, van dit schrijven had kennis genomen. Dat bij op zijn lochten door de stad in den omtrek van de Centrale meerma len aan den lijve deze roetplaag heeft ondervonden en ook van de patiënten die in den omtrek der Centrale wo nen, veel klachten daarover had ver nomen. Dat hij gaarne zal mede werken als lid van den Raad om zoo mogelijk hieraan een einde te maken. Hij meent terecht dat juist zijn medi sche stem hier belangrijk kan zijn. LEIDSCHE ZIEKENKAS. De heer J. Lagerberg, Secretaris-Pen ningmeesier der Leidsche Ziekenkas, zond ons het jaarverslag dezer ka> over 192ü. 10 bestuursvergaderingen werden ge houden, en zijn door de uitstekende verstandhouding onder het bestuur in bet belang der vereeniging goed ge slaagd. Door een zeer langdurige ziek te kon de bestuurder J. Krassen- burg de vergaderingen niet bijwonen. 2 ledenvergaderingen werden gehou den, welke tot tevredenheid van het bestuur, door de leden werden bijge woond. Uit belangstelling werden de ze vergaderingen bijgewoond door het Provinciaal bestuurvan Zuid-Hol land van het V.V.Z. Een verloting werd gehouden ten bate van het Sanatoriumfonds, even eens werd f 25 voor dit fonds uitge trokken. Als afgevaardigde ter Bondsvergade ring werden benoemd: J. J. Houps en W. J. Wittenaar, plaatsvervanger Job. v. d. Berg. Als kasnazieners werden benoemd: J. P. Hansen, M. Galjaard en .J. v. d. Kaai. Door den kasnaziener W. J. Witte naar werd een loffelijke uiting gege ven aan het adres der penningmees ters voor het trouwe beheer der gel den. Dit jaar deden zidi 220 ziekte-geval len voor, 4968 ziektedagen werden uit gekeerd, en aan ziekengeld werd uit gekeerd f87C5.75. 53 nieuwe leden werden ingeschre ven. Voorts worden de leden er op attent gemaakt, dat zij zich vooral niet hoo ger mogen verzekeren ais hun gemid deld loon. Thans volgt het financieel verslag: Ziekenkas: Ontvangsten f9526.87 vorig saldo f 1566.92, samen f 11093.79 uitgaven f 10226, 53, saldo in kas op 31-12-'26 f 867.26. Overlijdingskas: Ontvangsten f 672,06, vorig saldo f 1168, te samen f 1840.06, uitgaven f 608.06, saldo in kas op 31-12-'26 f 1232. Reservekas: Ontvangsten f947.84 vorig saldo f 1192.60, samen f 1840.00, uitgaven f203.45, saldo in kas op 31- 12-'26 f 1936.99. Steunkas: Ontvangsten f 262.62, vorig saldo f 181.20, te samen f 443.82, uitgaven f 63.76 saldo in kas f 380.06 op 31 -ÏZW. Uit dit verslag blijkt wel, hoe hoogst nuttig de Leidsche Ziekenkas werkt. Het eindigt met een oproep door het aanwerven van nieiiwe leden de Zie kenkas te versterken, opdat zij, wan neer de ziektewet £n werking zal tre den en worden uitgevoerd, de Regee ring het juiste getal kan overleggen. CHR. ZANGVER. „ZINGT DEN HEER" Dinsdag 24 Mei a.s. houdt de Chr. Zangvereeniging „Zingt den Heer" een propaganda-avond, 's avonds 8 uur in het Wijkgebouw Levendaal. De avond zal opgeluisterd worden door koor- en solozang en vioolmuziek VERKIEZINGSACTIE. Van onze A.R. partij gaat dit jaar een prachtüg georganiseerde actie uit. Op allerlei manieren tracht men de kiezers te overtuigen van het feit, dat ze goed doen te stemmen op No. 1 van lijst 2, op onzdn populairen Dr. van Es. Allereerst natuurlijk door het huis- Belangrijkste nieuws in dit Nummer. Binnenland. Moord in Leidschendam. Drie kinderen door em zandinstor- tlng te Roermond gedood. Ongeval in de Electr. Centrale te 's- Gravenhage. Buitenland De Franscke Kamer heeft het ont werp tot ratificatie van de conventie van Washington In zake den 8-nren dag aangenomen. De heer Colijn in de slotzitling der handelscommissie te Genève gehul digd. Lindbergh's vlucht van New York naar Parijs. bezoek. Dit is het voornaamste werk het stevige geraamte, de wortel, het hart. Door de ,,k oerier v a 11 I ij s t 2" wordt den bezochte kiezers meerdere vastheid gegeven en komen de weife laars tot zekerheid wie ze stemmen zullen. De biljetten aan muren en voor ramen niet bun duidelijk sprekende kleur, toonen aan ieder die bet zien wil wie ze stemmen moeten en maken een schitterende indruk tusschen de andere reclame. Dan is er de R a d i o-o m roe p. Hallo! Hier is de draadlooze omroep Dr. van Es, No. 1 van lijst 2. Mooi versierd rijdt <lc auto met de enorme pompeuse loudspeaker door Leidens straten en door de lucht ko- m'en de geluidgolven 'die opgevangen worden door de an emie en nergens anders betrekking op hebben dan op de a.s. verkiezingen. Geen concert, dan af en toe een va'derlandsch liedje. Geen spreker met lange redevoeringen, dan alleen de roep: Stemt Dr. van Es. Daar van is de lucht vol en bet is moeilijk andere geluiden- te hooren*dan dit al les overtreffende. Het is een origineel? reclame van de A.R. Propagandaclub. Ze maakt een feestelijke indruk de wagen niet oran je en groen en bloemen versierd, niet als middelpunt de pompeuse oranjekleurige luidspreker. De toepasselijke opschriften Vaten aan duidelijkheid niets te wenschen over. Nemen we daar nu nog bij de fiets tocht van hedenmiddag, dan zal het aan ieder duidelijk zijn, dat de A.R. Prop.club alles in het werk gesteld heeft om een goeden indruk te maken en dat heeft ze lian ook bereikt. De'organisators verdienen alle lof! EEN „DEMOCRATISCHE" STELTENLOOPER. Een hooge heer uit Am; r lam, loopt vandaag met groote stappen dior onze stall, gekleed in een. Pi?rrot-pakje, om aan ae Leidsche burgery te zeggen, dat men on de' Democra.ische Partij moet «- emmen. Er zit wel symbo'iek in (ex? wijze van optreden, b.v' de Democratische Partij wil grooter zijn dan zo is. ze wil met groote stappen naar den Il&d loopen. Toch schijnt die niet de i edoeling te zijn, want (naar. we van bevoegde zijde vernamen) wil. deze D .ni - ra'.ischestcd» tenlooper door zijn eigen voorbeeld de- monstreeren hoe in de Democratische Partij de boel op s e ten staat. HET NIEUWE POLITIEBUREAU. Maandagmiddag a.s. zal met eenige of- ficialiteit t.Jet nieuwe politiebureau wor den geopend, waarbij ook B. en W. zul len tegenwoordig zijn. Woensdag 25 Mei a.s., 's namiddags 2 uur zal plaats hebben de aanbieding van een geschenk aan het'J, idsche Po litiecorps in hot nieuwe Hoofdbureau, ter gelegenheid van de opening van dit bureau. ZANGCONCOURS. Onder verwijzing naar de in dit no. voorkomende advertentie berinneren we onze lezers er aan dat op Hemel vaartsdag a.s. in het Benvenutopark te Voorschoten het zangconcours van den Ring Leiden en Omstreken van Chr. Zangvereenigingen wordt gehou den. Des morgens te 9.45 heeft de ont vangst ten Raadshuize plaats, daar na om 10.15 het vertrek met ontplooi de vaandels naar het terrein. De voorzitter van het Uitvoerend Co mité zal de openingsrede uitspreken. Zooals nader elders in dit no. uit eengezet, zal de optocht eerst te half twaalf plaata hebben. Gisteren had een aanrijding plaata tusschen de wielrjjdster A. K. uit Zoeter- woude en een auto. De auto was ver plicht plotseling te atoppo*, eö moest

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1