CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
8*'" JAARGANG
ZATERDAG 21 ME! 1927
NUMMER 2134
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weekf 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
BUREAUHooigracht 35
Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936
Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22'/a cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent
tlil nummer beslaat uil TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Gemeente-politiek.
Het is reeds zoo vaak geconstateerd,
dat het bijna misplaatst is er nog op te
wijzen, dat er nog steeds mensclien zijn
die niet aan de politiek doen. Zeer
trouwe Christenen, pilaren in Gods
huis, kan men soms niet bewegen tot
één enkelen stap. Zij stemmen wel en
keuren niet af wat anderen doen, maar
daadwerkelijke politiek, neen dat is
hun terrein niet. Wij hebben ze ook nu*
bij de vooi bereiding voor deze gemeen
teraadsverkiezing ontmoet.
Toch is hun stelling onjuist. Daar
zijn nu eenmaal dingen waar wij aan
mee doen moeten. Doen wij het niet
positief dan negatief.
De Christen die zich verre houdt
van den politieken strijd, doet toch
aan politiek, ook al meent hij van niet.
Zijn gaven welke hij van God ontving,
onthoudt hij aan de groep welke
recht heeft op zijn steun. Daardoor ver
armt die groep en steunt hij dus de te
genpartij. De politieke geheelonthou
der oefent door zijn wegblijven van ver
gaderingen, door zijn weigering om
mee aan huisbezoek te doen enz. een
neerdrukkenden invloed op zulk werk
Hij verlamt daardoor de actie en
steunt den tegenstander. Naar-mate
hij een hoogere plaats inneemt is zijn
koel voorbeeld een oorzaak van de ver
koeling hij anderen.
Gelukkig zijn er mensclien die dezen
neerdrukkenden invloed te boven ko
men. Bij die lijkt hft soms op een sta
len veer die hoe krachtiger neerge
drukt des te feller weer terugspringt.
Vooral is het noodig dat wij ons in
spannen, ons allen inspannen hij een
gemeenteraadsverkiezing. Immers ons
Antirevolutionair program zegt in art.
10: De Antirevolutionaire partij wil
dat dat de gewestelijke en gemeentelij
ke autonomie, voor zoover deze niet
strijdt met de eischen der Staaiseen-
keid en de rechten van de enkele per
sonen niet onbeschermd laat, door de
centralisatie worde hersteld.
Hier ligt een kostelijk beginsel in.
Er is een drang in het levep dat door
de zonde is ontwricht om alles cen
traal te regelen. Eén overheidswet
voor het gekeele land, één maatregel
voor alle Nederlanders. Daartegenover
is ons beginsel dat de regel is decentra
lisatie dat wil zeggen niet van het mid
delpunt naar den omtrek, maar omge
keerd van den omtrek moet naar het
middelpunt gewerkt worden. Krachti
ge levensactie van de deelen.
De Staat heeft te waken voor de een
"heid, de groote werkzaamheid moet
van de deelen uitgaan.
Daar gaat met name het Sociaal-de
mocratisch beginsel lijnrecht tegenin,
Wil de Antirevolutionair decentralisa
tie ,de Sociaal-Democraat wil centrali
satie. Wat wij als uitzondering willen,
wil hij als regel.
Op wetgevend gebied streeft de So
ciaal-Democraat naar centrale rege
ling. Acties als nu gezien worden om
in plaats van de rijkshuurwetten ge
meentelijke huurverordeningen uit te
vaardigen zijn uitzonderingen, die
slechts het principe bevestigen.
Wil de Sociaal-Democratie centrali
satie in de eigenlijke overheidstaak,
liet regel geven voor ons leven, nog
sterker openbaart zich die centralisa
tie, zij het dan binnen den kring van
de gemeente, in de maatschappelijke
taak van de gemeente.
Ons leven beeft zich de laatste tien
tallen jaren, niet het minst door den
oorlog en wat daaruit voort kwam, zoo
danig veranderd dat niet alleen van
boven af regelen in zeggen noodig
was, maar dat het doen dei Overheid
noodzakelijk werd. Wij kunnen daar
vrede mede hebben voor zoover het
uitzondering blijit, maar wij moeten
er tegen strijden waar men dit tot re
gel wil maken.
Dit is het groote, diepe, verschil dat
telkens weer voor den dag komt tus-
schen de linkerzijde en de rechterzij
de.
De Anti-revolutionair wil zijn steun
geven aan het gemeentelijk beheer als
b.v. reinigingsdienst, verkeersregeling,
gehieentewerken, enz. als het noodig
is; de Sociaal-Democraat staat er naar
om onder die diensten 'zooveel moge
lijk te betrekken.
De Antirevolutionair wil steunen een
-gemeentebedrijf dat in de handen van
particulieren wanorde zou scheppen;
Sociaal-Democraat wil schier elk be
drijf in handen van de gemeentelijke
Overheid brengen.
De Antirevolutionair wil een bedrijf,
dat nu eenimaal in Overheidshanden is
zoovéél mogelijk het karakter van een
particulier bedrijf doen behouden; de
Sociaal-Democraat streeft er naar om
door dat bedrijf allerlei sociale maat
regelen en verzorgingen tot stand te
brengen.
In een woord waar de Antirevolutio
nair het Overheidsbedrijf en de Over
heidsbemoeiing slechts ziet als mid-
d e 1 om een zeker doel te bereik ;n,
waarbij het middel wegvalt als het
doel bereikt is, daar stelt de Sociaal-
Democraat 't juist als doel; door dat
bedrijf het geheele leven te beheer-
schen dat is zijn ideaal.
Dit groote diepgaande beginselver-
sehil dat door de zuiging naar links
zich steeds sterker openbaart, is de
kern van onzen strijd. Deze strijd lijkt
slechts te gaan 0111 stoffelijke dingen,
maar in wezen is het een stuk geeste
lijke worsteling.
Wordt aanstaande Dinsdag de rech
terzijde geslagen Jan gaat het van dit
jaar af in andere richting.
Daarom is deze verkiezingsstrijd zoo
ernstig. Daarom is het ook onjuist ge
zien door die Christenen die zich afzij
dig houden. Het werken voor de verkie
zing is een stuk evangelisatie-arbeid.
Mogen wij niet aannemen dat een
groot deel van cle afval en de verwijde
ling op Kerkelijk gebied, op het gebied
vanonderwijs en op sociaal gebied, eeD
gevolg is van bet niet aanvoelen van
de groote politieke scheidingslijn? Men
komt voor noodwendigheden door wet
telijke maatregelèn geschapen en be
schouwt die als de meest natuurlijke
vormen van het leven, ttrwijl zij naai*
hun wezen de grootste tegenstelling
vormen met ons beginsel.
Natuurlijk maakt ook omgekeerd
het verzwakken van bet geloof, de
slappe band aan de Kerk, het lauw
zijn tegenover het Christelijk onder
wijs en de Christelijk Sociale actie,
vatbaar voor de keuze van het socia
lisme.
Daarom moet onze strijd zijn een
bidden en werken.
God heeft die twee bidden en werken
aan elkander verbonden. Het is een
schrikkelijke zonde wanneer wij bid
den om ons dagelijksch brood en wij
werken er niet voor.. Maar wanneer wij
bidden voor de Overheid gelijk dit on
ze belijdenis en onze Catechismus ons
leert en ons onverschillig toonen in de
politiek dan is dat in ,wezen hetzelfde.
Daarom blijve in onzen kring het
bidden voor de Overheid, maar ook
een ernstig werken om tot de Regee
ring van onze plaats af te vaardigen
mannen die ons beginsel belijden en
propageeren.
Roomsche hulptroepen.
Van onze zijde is is er meermalen
op gewezen, dat het optreden der klei
nere partijen als cle Staatkundig-Gere
formeerden en de Hervormd (Geref.)
Staatspartij verzwakking van de Pro-
testantsch-Christelijke partijen en ver
sterking van den invloed van Rome
ten gevolge heeft.
Nu wijst „De Leidsche Courant" er
op, dat in Delft de Katholieken één ze
tel hebben gewonnen. De zetel van den
Anti-Papistischen Dr. Mandersloot, die
steeds in den Raad met de Katholie
ken overhoop lag en die de Katholieke
bevolking meermalen griefde, is ver
loren gegaan en wordt door de Katho
lieken bezet/
Het komische van het geval is, dat
de professional anti-papist Ds. Zandt
door het stemmen-afsnoepen van de
Chr.-Historischen aan dpze partij dus
danig afbreuk -deed, dat zij een zetel
verloor, welke „Rome" ten goede
kwam.
Wij behoeven hieraan niet veel toe
te voegen. De feiten spreken voor zich
zelf. Wien het werkelijk te doen is om
in den Leidschen raad den invloed
van het geloovig Protestantisme te ver
sterken, steune een partij, die niet in
afbreken haar „kracht" zoekt, doch
die het te doen is om den opbouw op
den grondslag der Chr. beginselen.
Ieder die de oude, beproefde anti-re
volutionaire beginselen liefheeft, stem
me daarom op Lijst 2 no. 1 Dr. J. G.
van Es.
STADSNIEUWS.
VERKIEZINGSVERGADERING DER
C. H. UNIE.
Gisteravond is in de groote zaal der
Stadsgehoorzaal een openbare vergade
ring van de Christelijk-Historische
Unie gehouden, waarvoor slechts ge-
rlinge belangstelling was. Sprekers wa
ren Mr. J. Schokking over: „Een ver^-
antwoordelijke taak" en de heer J. M.
Krijger van 's-Gravenhage over „Ons
standpunt".
De voorzitter van de afd. Leiden der
C.-H. Unie, de heer J. B. Meynen, open
de de vergadering, ging voor in gebed
en gaf na een kort openingswoord het
woord aan den eersten spreker.
Mr. J. S c h o k k i n g wees er aller
eerst op, dat de welstand van het
volksleven niet alleen, zelfs niet in de
eersle plaats wordt bepaald door den
staatkundigen factor. Van meer belang
is hetgeen onder de individuen aan ze
delijke opvatting gevonden wordt, de
sfand van het familieleven, de wijze,
waarop de kerk haar taak vervult, wat
er in de maatschappij zelve gevonden
wordt, ook de stand der wetenschap.
Toch, al overschatte men de politiek
niet, men onderschatte haar evenmin.
Spr. schetste den stemplicht als een
noodzakelijke aanvulling van het alge
meen kiesrecht, opdat cle uitslag der
verkiezing zoo zuiver mogelijk weer
geeft wat er onder het volk leeft.
De Christelijk-Historische, die zijn
overtuiging verstaat en beleeft, zal
echter ook afgezien van de wettelijke
bepalingen zijn stemplicht vervullen.
Dit is een verantwoordelijkê taak, om
dat daarvan afhangt de samenstelling
der publieke colleges.
Bij het voorlichten der kiezers moet
op het beginsel de nadruk gelegd wor
den;'wat gebouwd wordt zonder dezen
vasten grondslag is revolutiebouw.
Wie dezen avond, aldus spr., komt om
te hooren wat hij persoonlijk of als
groep van ons te verwachten heeft za!
teleurgesteld worden; 't gaat om 't fun
dament waarop gebouwd zal worden.
Zoowel de verkiezing van een ver
tegenwoordigend college als de Twee
de Kamer, als die van een besturend
college als de gemeenteraad is een ver
antwoordelijke taak. De gemeenten
zijn een deel van het geheel; binnen de
grenzen van de wet genieten zij een#
zekere autonomie. Iedere, gemeente
heeft iets eigens, daarom zouden we
er niet op vooruitgaan indien de ge
meente het verordeningsrecht zou mis
sen.
Spr. wijst op het gevaar, dat er in de
gemeenteraden menschen gekozen wor
den, die een bepaalde groep of bepaal
de individuen vertegenwoordigen en
die niet verstaan dat zij lid zijn van
het bestuur der gemeente. Hét is een
ernstig verschijnsel, dat in de eerste
koopstad de,s lands geen wethouder
van financiën gekozen kan worden.
Als het zoo door gaat, zal vroeg of
laat het Centrale gezag of Gedeputeer
den in moeten grijpen.
Ook bij de Gemeenteraadsverkiezing
gaat het om het fundament, waarop 't
gezag wordt opgetrokken.
De heer J. M. K r ij g e r wees aller
eerst met een enkel woord op de scha
duwzijden van den politieken strijd,
vooral dat daarin belijders van den
Christus tegenover elkaar staan.
Doch er zijn ook voordeelen aan dien
stembusstrijd verbonden. Vooreerst,
dat daarbij moet overwogen worden
of er al dan niet aanleiding bestaat
den band tusschen kiezers en gekoze
nen te hernieuwen. Voorts, dat zij ons
dwingt, ons rekenschap te geven van
de roeping dei* Overheid en de taak
der burgerij en beider onderling ver
band.
Spr. behandelde achtereenvolgens
het wezen en de roeping en de taak
der Gemeentelijke overheid en in ver
band hiermede de beteekenis der Ge
meenteraadsverkiezing, dit alles ge
zien van Christelijk-Historisch stand
punt.
Het C.-H. gemeenteprogram spreekt
nergens van den gemeenteraad doch
steeds van de gemeentelijke overheid
In dit laatste woord is spi ake niet van
majesteit, doch wel van glans van ma
jesteit. Daarin ligt de belijdenis van
den goddelijken oorsprong van het ge
meentelijke gezag en wordt alzoo stel
ling genomen tegen de revolutionaire
gedachte van de volkssouvereiniteit.
Dit wordt niet te niet gedaan door het
feit, dat de burgerij zelve haar bestuur
kiest.
De gemeentelijk® overheid, die haar
gezag aan God ontleent, is aam Hem
in de eerste plaats verantwoording
schuldig, niet aan de kiezers, wier last
hebbers of lastdragers zij zou zijn
Het is niet gemakkelijk de grenzen
van de taak en roeping der gemeente
lijke overheid aan te geven. Haar taak
eindigt waar anderer taak (van de in
dividuen, van allerlei levenskringen)
aanvangt.
Op welke wijze de gemeentelijke
overheid haar taak moet vervullen?
Zij moet niet de dingen overhoop ha
len, dat- is revolutionair; ze ook niet
slechts op hun plaats laten staan, dat
is conservatief; zij moet de dingen zoo-
als ze in de bestaande werkelijkheid
groeien, leiding geven zooals de kwee-
ker de twijgen van den wingerd leidt.
Spr. liet vervolgens eenige artikelen
van het program der C.-H. Unie de
vue passeeren, er op wijzend, dat zij
ook in de praclische politiek een eigen
standpunt inneemt. Wij memoreeren
daaruit: de-erkenning van het karak
ter van den Zondag als den Dag des
Heeren, en dat de Gemeentelijke over
heid als .werkgeefster geen maatrege
len moet hemen, die andere werkge
vers niet kunnen nemen.
Spr. eindigde met op te roepen tot
den strijd voor de Christelijk-nationale
beginselen op Dinsdag a.s.
Van de gelegenheid tot het stellen
van vragen werd geen gebruik ge
maakt.
Op verzoek van den voorzitter, sloot
Mr. Schokking de vergadering met
dankzegging.
DE ROETPLAAG.
Gisteren vermeldden wij het ver
zoek van liet Comité van actie tegen
roetplaag, veroorzaakt door de Cen
trale van de Lichtfabrieken; aan de
Candidaten voor den Gemeenteraad.
Naar wij vernemen heelt onze Can-
didaat Dr. van Es reeds dadelijk van
deze aangelegenheid gebruik'gemaakt
om in deze voor een medicus-raadslid
zoo belangrijke zaan. van zijn gevoelen
te doen blijken.
Gisteren neelt bij den beer Vink ge
antwoord, dat hij met belangstelling,
van dit schrijven had kennis genomen.
Dat bij op zijn lochten door de stad in
den omtrek van de Centrale meerma
len aan den lijve deze roetplaag heeft
ondervonden en ook van de patiënten
die in den omtrek der Centrale wo
nen, veel klachten daarover had ver
nomen. Dat hij gaarne zal mede
werken als lid van den Raad om zoo
mogelijk hieraan een einde te maken.
Hij meent terecht dat juist zijn medi
sche stem hier belangrijk kan zijn.
LEIDSCHE ZIEKENKAS.
De heer J. Lagerberg, Secretaris-Pen
ningmeesier der Leidsche Ziekenkas,
zond ons het jaarverslag dezer ka>
over 192ü.
10 bestuursvergaderingen werden ge
houden, en zijn door de uitstekende
verstandhouding onder het bestuur in
bet belang der vereeniging goed ge
slaagd. Door een zeer langdurige ziek
te kon de bestuurder J. Krassen-
burg de vergaderingen niet bijwonen.
2 ledenvergaderingen werden gehou
den, welke tot tevredenheid van het
bestuur, door de leden werden bijge
woond. Uit belangstelling werden de
ze vergaderingen bijgewoond door het
Provinciaal bestuurvan Zuid-Hol
land van het V.V.Z.
Een verloting werd gehouden ten
bate van het Sanatoriumfonds, even
eens werd f 25 voor dit fonds uitge
trokken.
Als afgevaardigde ter Bondsvergade
ring werden benoemd: J. J. Houps en
W. J. Wittenaar, plaatsvervanger Job.
v. d. Berg.
Als kasnazieners werden benoemd:
J. P. Hansen, M. Galjaard en .J. v. d.
Kaai.
Door den kasnaziener W. J. Witte
naar werd een loffelijke uiting gege
ven aan het adres der penningmees
ters voor het trouwe beheer der gel
den.
Dit jaar deden zidi 220 ziekte-geval
len voor, 4968 ziektedagen werden uit
gekeerd, en aan ziekengeld werd uit
gekeerd f87C5.75.
53 nieuwe leden werden ingeschre
ven.
Voorts worden de leden er op attent
gemaakt, dat zij zich vooral niet hoo
ger mogen verzekeren ais hun gemid
deld loon.
Thans volgt het financieel verslag:
Ziekenkas: Ontvangsten f9526.87
vorig saldo f 1566.92, samen f 11093.79
uitgaven f 10226, 53, saldo in kas op
31-12-'26 f 867.26.
Overlijdingskas: Ontvangsten
f 672,06, vorig saldo f 1168, te samen
f 1840.06, uitgaven f 608.06, saldo in
kas op 31-12-'26 f 1232.
Reservekas: Ontvangsten f947.84
vorig saldo f 1192.60, samen f 1840.00,
uitgaven f203.45, saldo in kas op 31-
12-'26 f 1936.99.
Steunkas: Ontvangsten f 262.62,
vorig saldo f 181.20, te samen f 443.82,
uitgaven f 63.76 saldo in kas f 380.06
op 31 -ÏZW.
Uit dit verslag blijkt wel, hoe hoogst
nuttig de Leidsche Ziekenkas werkt.
Het eindigt met een oproep door het
aanwerven van nieiiwe leden de Zie
kenkas te versterken, opdat zij, wan
neer de ziektewet £n werking zal tre
den en worden uitgevoerd, de Regee
ring het juiste getal kan overleggen.
CHR. ZANGVER. „ZINGT DEN HEER"
Dinsdag 24 Mei a.s. houdt de Chr.
Zangvereeniging „Zingt den Heer" een
propaganda-avond, 's avonds 8 uur in
het Wijkgebouw Levendaal.
De avond zal opgeluisterd worden
door koor- en solozang en vioolmuziek
VERKIEZINGSACTIE.
Van onze A.R. partij gaat dit jaar
een prachtüg georganiseerde actie uit.
Op allerlei manieren tracht men de
kiezers te overtuigen van het feit, dat
ze goed doen te stemmen op No. 1 van
lijst 2, op onzdn populairen Dr. van Es.
Allereerst natuurlijk door het huis-
Belangrijkste nieuws in dit Nummer.
Binnenland.
Moord in Leidschendam.
Drie kinderen door em zandinstor-
tlng te Roermond gedood.
Ongeval in de Electr. Centrale te 's-
Gravenhage.
Buitenland
De Franscke Kamer heeft het ont
werp tot ratificatie van de conventie
van Washington In zake den 8-nren
dag aangenomen.
De heer Colijn in de slotzitling der
handelscommissie te Genève gehul
digd.
Lindbergh's vlucht van New York
naar Parijs.
bezoek. Dit is het voornaamste werk
het stevige geraamte, de wortel, het
hart.
Door de ,,k oerier v a 11 I ij s t 2"
wordt den bezochte kiezers meerdere
vastheid gegeven en komen de weife
laars tot zekerheid wie ze stemmen
zullen.
De biljetten aan muren en voor
ramen niet bun duidelijk sprekende
kleur, toonen aan ieder die bet zien
wil wie ze stemmen moeten en maken
een schitterende indruk tusschen de
andere reclame.
Dan is er de R a d i o-o m roe p.
Hallo! Hier is de draadlooze omroep
Dr. van Es, No. 1 van lijst 2.
Mooi versierd rijdt <lc auto met de
enorme pompeuse loudspeaker door
Leidens straten en door de lucht ko-
m'en de geluidgolven 'die opgevangen
worden door de an emie en nergens
anders betrekking op hebben dan op de
a.s. verkiezingen. Geen concert, dan af
en toe een va'derlandsch liedje. Geen
spreker met lange redevoeringen, dan
alleen de roep: Stemt Dr. van Es. Daar
van is de lucht vol en bet is moeilijk
andere geluiden- te hooren*dan dit al
les overtreffende.
Het is een origineel? reclame van de
A.R. Propagandaclub. Ze maakt een
feestelijke indruk de wagen niet oran
je en groen en bloemen versierd,
niet als middelpunt de pompeuse
oranjekleurige luidspreker.
De toepasselijke opschriften Vaten aan
duidelijkheid niets te wenschen over.
Nemen we daar nu nog bij de fiets
tocht van hedenmiddag, dan zal het
aan ieder duidelijk zijn, dat de A.R.
Prop.club alles in het werk gesteld
heeft om een goeden indruk te maken
en dat heeft ze lian ook bereikt.
De'organisators verdienen alle lof!
EEN „DEMOCRATISCHE"
STELTENLOOPER.
Een hooge heer uit Am; r lam, loopt
vandaag met groote stappen dior onze
stall, gekleed in een. Pi?rrot-pakje, om
aan ae Leidsche burgery te zeggen,
dat men on de' Democra.ische Partij
moet «- emmen.
Er zit wel symbo'iek in (ex? wijze van
optreden, b.v' de Democratische Partij
wil grooter zijn dan zo is. ze wil met
groote stappen naar den Il&d loopen.
Toch schijnt die niet de i edoeling te
zijn, want (naar. we van bevoegde zijde
vernamen) wil. deze D .ni - ra'.ischestcd»
tenlooper door zijn eigen voorbeeld de-
monstreeren hoe in de Democratische
Partij de boel op s e ten staat.
HET NIEUWE POLITIEBUREAU.
Maandagmiddag a.s. zal met eenige of-
ficialiteit t.Jet nieuwe politiebureau wor
den geopend, waarbij ook B. en W. zul
len tegenwoordig zijn.
Woensdag 25 Mei a.s., 's namiddags
2 uur zal plaats hebben de aanbieding
van een geschenk aan het'J, idsche Po
litiecorps in hot nieuwe Hoofdbureau,
ter gelegenheid van de opening van dit
bureau.
ZANGCONCOURS.
Onder verwijzing naar de in dit no.
voorkomende advertentie berinneren
we onze lezers er aan dat op Hemel
vaartsdag a.s. in het Benvenutopark
te Voorschoten het zangconcours van
den Ring Leiden en Omstreken van
Chr. Zangvereenigingen wordt gehou
den.
Des morgens te 9.45 heeft de ont
vangst ten Raadshuize plaats, daar
na om 10.15 het vertrek met ontplooi
de vaandels naar het terrein.
De voorzitter van het Uitvoerend Co
mité zal de openingsrede uitspreken.
Zooals nader elders in dit no. uit
eengezet, zal de optocht eerst te half
twaalf plaata hebben.
Gisteren had een aanrijding plaata
tusschen de wielrjjdster A. K. uit Zoeter-
woude en een auto. De auto was ver
plicht plotseling te atoppo*, eö moest