NIEUWE LEIDSCHE COURANT VAN DINSDAG 17 MEI 1927
TWEEDE BLAD.
WAT BE BUDEH ZEGGEN.
Origineel en fijn diplomatiek.
Originaliteit, schrijft de Stan
daard, kan men den Amsterdam-
schen communisten evenmin ontzeg
gen als fijnen diplomatieken zin.
Originaliteit komt uit in .het voorstel
door den lieer Wijnkoop en de zijnen
ingediend bij den Amsterdamschen
Raad om aan de Regeering te verzoe
ken, Burgemeester De Vlugt zijn rood
paspoort te geven.
Een cynisch singulier novum is wel
de poging om een Amsterdamsch Bur
gemeester dergelijken smadelijken af
tocht te bereiden.
Zeer ernstige redenen moeten dan
ook aanwezig zijn om zulk een onge-
wonen stap te motiveeren.
Die redenen bestaan en de heer
Wijnkoop noemt ze in de schriftelijke
toelichting tot zijn voorstel.
Die redenen zijn: le. aanranding van
hoogheid van den Raad, door den
kaakslag dien de Burgemeeser aan het
interpellatierecht van den Raad gaf
door zijn verzoek tot interpelleer©n af
te wijzen; 2e. verkrachting van de
Grondwet, de basis van ons geordend
staatsleven; 3e. vertrapping van de
geestelijke vrijheid door de aantasting
van liet volksvermaak door censuur
op films en met name door het dans-
verbod op den vrijen Zondag.
Is 't niet origineel, den revolutionai
ren communist té zien strijden voor
't palladium der grondwet en het con
stitutioneel recht van den Gemeente
raad? Is het niet origineel den verkon
diger van de „Verelendungs-theorie"
te hooren jerimieerén over de belem
mering van het volk in zijn jolijt door
liet onderdrukken van den publieken
dans op Zondag, „den vrijen Zondag"?
Origineel is liet, maar iioe staat het
met den fijnen dipiooiiatiekeii zin?
Een grove aanval op Amsterdam's
Jïoogsten magistraat schijnt liet, maar
een meesterlijke diplomatieke terecht
wijzing van de Sovjet-autoriteien in
Moskou is het
Met de machthebbers in Moskou ligt
gelijk bekend is, de heer Wijnkoop
overhoop.
In Moskou weet men niet 'van een
grondwet, van constitutioneel© rechten
van burgerrechten, van geestelijke vrij
lieden dat alles wordt vertrapt en
vertreden.
Daartegen wil onze Amsterdamsche
heer Wijnkoop- zijn protest uitbrengen;
hij richt zich echter niet direct met
een felle aanklacht tot de Bolsjewisti
sche meesters; de Amsterdamsche
Burgemeester wordt als mikpunt ge
kozen. Ziet eens, zoo wordt den Sovjet
heeren te 'Moskou toegeroepen, om die
wisse-wasjes willen wij den Amster-
datmsahen magistraat reeds afzetten,
wat betaamt dan wel niet tegenover u,
die zooveel erger zondigt?
Is h'et niet fijn diplomatiek omwoeld
-dit protest via Amsterdam contra Ge-
nèvö.
Niet volleerd.
De Rotlei'da 111 m e r schrijft
'naar aanleiding van den aanval van
„De Banier" dor S.G.P. o»m. het vol
gende:
Voor het bitter-persoonlijk optre
den van „Do Banier", die op de groot
ste vijanden ziet, daar, waar men
denzelfden weg ten Leven wenscht
I te gaan is wel een dubbele verkla
ring te vinden»
Eerstens is de Staatkundig Gere-
formeerde Partij nog jong en haar
j orgaan „De Banier" insgelijks. De ge
I sckooldheid is dan nog niet zoo aan
wezig. De burgerlijke beleefdheid
gaat soms in het gedrang komen en
wat og escger is, de broederlijke
liefde versmelt zoo ras.
Hier kv,mt bij, dat de jeugd, ook de
politiek.© jeugd overwinnen wil tot
eiken yrijs. Tegenstand verbittert en
ontroctft de rust.
Maar vooral de stoot der beginse
len 'tegen de practijk van het leven
kan, de nieuwe partij als het ware
doeö opspringen, niet van vreugde,
vnnar van bitterheid. En dan is in de
o e gen der nieuwelingen in het leven
d'3 politiek het allerhoogste gewor
den en wijken al de andere stukken
van het leven naar achteren.
Met de jaren wordt dat wel beter.
Dan komt er een tijd, dat men er
naar streeft, op -een dusdanige wijze
van gedachten te wisselen, vooral
met geestverwante personen en bla
den, dat beider geestelijke wasdom
er door bevorderd wordt.
Noch een menseh, noch een blad,
kan tot eigen bevrediging leven uit
de bron van bitterheid. Zóó leert de
doodgewone ondervinding, en de
Spreukendichter vertelde het al vóór
KERK EN SCHOOL.
NED. HERV. KERK.
Beroepen: Te Reveskes-Oterdi^fr-i
•J. N. Drost. N.O.I. Predikant te 's-Gra-
venhage. Te Sommelsdijk, F. vanjAsch
te Den Ham. Te Vriezen veen (toez.), H.
W. J. C. Hanselaar te Zevenbergen. Te
De urne c. a. T. G. Meester te Helena
veen. Te Nieuw Vennep (toez.), A. Eij-
mans te Cham en a. d. iJsel.
Aangenomen: Naar Monster, G.
(Enkelaar te Ter Aar. Naar Opwierda, L.
J.. Wesseldijk te Wannieperve&n.
Bedankt: Voor Garmerwolde (toez.)
H. W. Bloemhoff te Warfhuizen.
GEREF. KERKEN.
Beroepen: Te Haamstede, G. C.
BerkouW'C-r, Cand. te Ben Haag. Te Warf
fum, G. de Jager te Doornspijk. Te Den
Ham, E. v. d. Laan, teAnjum. T© Baren
drecht, W. H. den Houting te Huizum.
Te Franeker, J. D. Wielenga te Hoofd
dorp. Te Tornaard, E. de Jong, Cand. ie
Rotterdam.
GEREF. GEMEENTEN.
B e r o e pen: T© Vlaardingen, H. Kie
viet Jr., te Veenendaal.
BEVESTIGING. INTREDE EN
AFSCHEID.
Zondag nam Ds. K. J. Kremer af
scheid van de Geref. Kerk te Gees met
een predikatie ever Hand. 8 :39. Na de
predikatie werd in 't bijzonder afscheid»
genomen van ouderlingen en diakeneQ
van Ds: G. Ubbink van Zweeloo van Ds.
F. Slop van Nieuwlande en van de cat©
chisanten.
Namens körkeraad en gemeente werd
het woord gWoerd door ouderling J.
Wolting, van ^winderen. Hij bracht Ds.
Kremer dank voor alles wat deze voor
de gemeente van Geef? heeft gedaan
en wenschte hem (rods besten zegen toe
voor persoon en arbeid. Voorts werd
den scheidenden leeraar een hartelijk
vaarwel t©geroepen door Ds. G. Ubbink
van Zweelco, namens d? classis Coevor-
flen en de Kerk van Zweeloo en door Ds.
F. Slomp van Nieuwlande, namens de
Kerk aldaar.
Op verzoek van ouderling Wolting
werd gezongen Psalm 121 4.
Zondag had1 de intrede plaats van
Ds. Winkelman in do Geref. Kerk te
Ede. I*> bevestiger, Ds. Schaafsma, uit
Lunteren, had tot tekst gekozen Joh
3 29 en' 30. Op zijn verzoek werd Ds.
Winkelman staand© toegezongen Ps.
134 vers 3.
In een overvolle kerk verbond zich Ds.
Winkelman in den avonddienst aanzijn
nieuwe gemeente met een predikatie
over 1 Corinth© 1:2.
Na de predikatie richtte J)s. Winkel
man een enkel woord tot Ds. Schaafsma,
den consulent, tot Ds. Drenth van Wolf-
hez©. tot het Gemeentebestuur, vertegen
woordigd door den Burgemeester Mr.
Dr. C. 0. Ph. Baron Creutz, ©n den Se
cretaris, den heer 0. R. Berger, tot d©n
kerkeraad, tot de gnancieele commi»
sie, tot de Fredikanten van naburige ge
meenten, tot de Hoofden van Chr. Scho
len en hun personeel, tot de gemeente,
de catechisanten en de ver&enigingen.
Daarna werd het woord gevoerd door
den heer Dcuwes, namens kerkeraad en
gemeente, door Ds. Van Schelven, na
mens de Classis en door Ds. Drenth na
mens de naburige kerken.
DE THEOL. SCHOOL TE KAMPEN.
Op Vrijdag 27 Mei zal in de auia van
de Theol. School ie Kampen de tweed©
Sociale Dag worden gehouden, 's Mos
gens hoopt op te treren Mr. D. P. li
Fabius van Den Haag cm te- refereerea
over: Staat en Maatschappij. In de mid
dagvergadering hoopt Lr. J. A. Neder
bragt van Den Haag, een referaat te
RECLAME.
Wit Overhemd, piqué borst 1,49
Tussor Overhemden, met boord,
incelle modekleuren 3,25
VRIJ ENTRÉE! VRIJ ENTRÉEJ
houden over: De sociale beteekenis van
de nieuwere arbridsmethoden.
EVAN GELÏSATIE ARBEID.
Men schrijft aan de Stand.:
Onder presidium van Ds. E. Prinsen,
van Enschedé, werd Zaterdagmiddag te
Almelo een vergadering gehouden van
het Comité voor Evangelisatie in Twen
te^ teneinde de uitbreiding van d?n ar
beid, zooals deze reeds op 3 Febr. 1.1.
met vertegenwoordigers dér Geref. Ker
ken in da classis Deventer is behandeld
nader te bespreken.
Het Comité voor Evangelisatie in Twen
te werd thans omgevormd tot een „Cen
traal Comité voor Evangelisatie in de
classis Deventer".
De daarvoor noodig© wijzigingen wer
den in het Regieent aangebracht.
De Pjorken, v/elke niet ver tegen wo or
digd waren, zullen alsnog tot aansulit'ng
worden, uitgenocdigd. Besloten werd om
te trachten in die plaatsen binnen het
ressort der classis, die geheel van dg
Gereformeerde prediking versteken zijn
door middel van colportage of Samen
komsten ingang te verkrijgen.
Krachtig werd ©r op aangedrongen,
den evangelisatie-arbeid in dit gewest
op de ev.. classis vergadering ter spr*
ke te brengen.
HET GEBOORTEHUIS VAN CALVIJN
In het Amsterd. „Kerkbeurtenblad"
schrijft Ds. Van Hoogenhuyze over het
oude geboortehuis van Calvijn 'e Noyon.
dat door het. nagedacht voor verniet!
ging is behoed. Alles is daar onveran
derd gebleven, zooais het in de 169
eeuw was, totdat de oorlog kwam.
Ook Calvijn's geboortehuis is door den-
oorlog getroffen.
Het deel van de stad waar dat huis
stond, de binnenplaats en de nauwe
poort, het is alles niet den grond gelijk
gemaakt, het is een 'steenmassa gewo?'
den. Eet huis is weg, schijnbaar verg
ten ligt liet da,ar nBes kaal en verloren.
De „Societé de l'His'oire du nrotostantte
me francais' heeft, naar men weet, hst
terrein met de ruïne in bezit gekregen
en gaat nu h?t huis herbouwen, juist
zooais het was. Mote wil zelfs nog verder
gaan, liet.herbouwde huis wil men tot
een museum vg.n Calvijn maken, en de
benedenzaal inrichten voor de Prote
stanten cm kerk te houden.
Op 10 Juli zal de eerste steen wordten
geleed van het nieuwe „geboortehuis van
Calvijn". Een intern, comité heeft gel
den voor de restauurafie bijeenge
bracht, eïf voorts betaalt de Franschs
Staat een deel.
De plechtigheid van de steenlegging:
zal cok door enkele Nederlanders woa
den bijgewoond, door Dr. Krop als ver
tegenwoordiger van de Nederl. Herv.
Kerk, door Ds. Groot© als vertegen
woordiger van d© Luthersche Kerk, door
schr. zelf als vertegenwoordiger van
„Frctestantsch Ne,.eiland" en van „de
Evangelische Maatschappij", en wel
licht nog door afgevaardigden van en
kei© andere Protest antsche Kerken.
Nu zouden deze afgevaardigden gaar
ne naar Noyon wilden gaan, niet met
leege handen, maar met een gift van de
Neöerlandsche Calvinisten, om die aan
de Fransch© Pre e3 anten, die dat huis
gaan bouwsn, te overhandigen. Schr.
doet hiervoor een beroep op d© offer
vaardigheid van zijn lezers.
NIET BEGEERDE „SCHOONHEID".
In „Montessori-opvoeding" wordt bet
volgend© verteld: een onderwijzeres
wier leerlingen woonwagenkinderen wa?
ren, plachten met vuile handen ter
school te komen.
„Ik had als gewoonte aangenomen", te
morgens en '9 middags de handen na te
kijken, in de hoop, dat de kinderen op
den duur aan handenwasschen vóór 't
naar school gaan zouden wennen.
,,'t Was ten warme middag in den
zomer en ik ging weer rond. 't Resul
taat was dien dag bedroevend. Van mijn
zeventien woonwagenkinderen hadden
zestien vuile handen. Alleen Heintje zag
er schoon ein frisch uit.
„Ik begon te zeggen, hoe jammer 't
was, dat ze zoo vuil waren en dat ze met
zulke handen toch niet konden werken
in nette boeken. Daarna het ik ze één
voor één de handen wasschen. Tegen
Heintje zei ik, dat ik 't heerlijk vond,
dat zq zulke schoon© banden had en dat
't prettig voor haar was, dat zij direct
aan haar werk ken beginnen. Met deze
woorden, dacht ik, zou Heinrie zich ge
lukkig voelen en tevreden zijn.
„Maar neen hoor. toen alle kinderen
ge wasschen waren, stak zij haar vinger
op en vroeg:
„Mag ik nu mijn handen wasschen?"
„Ik keek haar verwonderd aan en zei
dat het immers niet noodig was, omdat
zij schoon was. Ze vroeg niet verder,
maar ik zag aan haar gezicht, dat ze te
leurgesteld was.
„Een voegenden keer zal zij mte^chien
met vuil© hanf1en karnen, om zeker te
zijn, dat ze haar banden wasschen mag"
EEN VRAAGGESPREK MET
DR. J H. GUNNING J.H.zn.
Uit een vraaggesprek van „Timofhe
•lis" biizonderen medewerker met Dr.
T. H. Gunning Hzn. kninnen we:
„Geboren 23 Januari 1858 te Hilver
sum. van school geen biizonders, in
Den .Haag op de Jongeheerenkost
school van ja. ik meen mijnheer
Eerdbeek, dan op het gymnasium van
Dr. Beynen, die eens -van me zei:
„.(Hij is vlug en vluchtig, en 't zal
hem geen moeite bosten meer of
minder ziin plicht te doen. maar en-
kel 7 n plicht, dat zal een drommel
sche toer voor hem wezen"
Vervo^ens werd ik" student te U -
frecht en dat sluit 'taan op Wilhel-
minndorp".
..Was Vfominé worden uw eerste ver
larwen J
..Neen. Ik voe'de eerst meer voor
iurist en iournalist. Het zal u niet
bekend^ z;in. dat dës*tf<fe Dr KuVPef
mii nog aan de Standaard he^ft wiMen
verbinden. Enfin, daar is niets van
gekomen".
„Uw vader heeft op de -richting!
van uw levenslijn
..Ik had een grenzeteoze vereering}
voor mijn vader en zeker heeft zijn
persoon en denken grooten invloed op
mii gehad.
Toch waren zijn denkbeerden niet
tgeheel de miine van nu. Ik ben -
ja. daar heb. je 't weer: een naam
meer rechts-orthodox dan hii was
.meer dan „men" meestal denkt. Jae
men heef wel vaak moeite met mij
„onder te brengen". „Waar kom iei
met hem terecht5" heet het dan. Nrt
dat zal ik u zeggen. Voor mij ;s altijd
een muurvast ideaa.1 geweest: de een
heid van Chrs'us' Kerk. Daarom laat
he:- heden met zh'n einde'oo^e verdeeld'
heid. mij altijd onbevredigd. Daarom
•ook de stem van mijn gastheer
wordt zachter, het snreektemno lang
Kamer, de oogen blijven geslopen
„ben ik in m;jn hart nooit echt domme
•ueweest. zona's men dat ambt onder 'n
benaald licht zien wil. Allereerst be-
Tiid ik met groote droefheid, dat ik
veel te onrustig ben geweest, en veel
meer had kunnen en behooren te doen
binnen de grenzen van mijn ambt, dan,
ik helaas gedaan had. Maar toch, ik!
paste niet in het kader.
O, mijn vriend, voor wie het een le
vensprobleem is geworden: één
lichaam is het en één Geest, één Heer.
één geteof, één doop- (Efeze 4) is de
pluriformiteit der Kerk geen gewilde
toestand van God, maar een tijdelijke
openbaring van zwakheid, een mis
vorming, een zonde, waarmee we
nooit vrede mogen hebben.
AAN HET ZOEKLICHT.
Leiden, 17 Mei 1927.
Het werkloosheidsvraagstuk zoo
betoogde gisteravond Dr. Knuttel in
zijn debat met Mr. Van Eek -r- is het
groote vraagstuk van het kapitalisme.
En de „revolutionaire" eisch der com
munistische arbeiders is: uitkeering
van vol loon bij werkloosheid.
Nu zou men toch verwachten dat in
Rusland, waar het kapitalisme ten val
gebracht is, geen werkloosheid meer
bestaat. Doch het is bekend, dat er in
de Sovjetrepubliek veel meer dan een
millioen werkloozen zijn.
Maar deze werkloozen krijgen dan
toch zeker „uitkeering van vol loon"?
Gelooft de heer Knuttel dat, of zal hij
ook moeten erkennen, dat de „slacht
offers" van het Leidsche Burgerlijk
Armbestuur het nog heel wat beter
hebben dan de Russische werkloozen,
ja misschien wel dan he^l wat werken
de arbeiders in Rusland?
Waartoe dienen dan zulke „revolu
tionaire" leuzen, als ze toch door hen
die ze stellen niet verwezenlijkt wor
den?
.OBSERVATOR.
En zie. men heeft er niet alleen vre
de mee, maar splitst en splitst maan
voort.
In Amerika zijn er een 150 verschil)
lende kerkformaties, in Amsterdam!
zijn er „slechts" 30, en in Oostkapellei
vlak bij Serooskerke, had^je zoowaar;
al drie Gereformeerde Kerken, dia
alle malkaars zuiverheid, ja, bestaans
recht betwistten". 1
„En zoo trok uw hart al jneer van
de tijdelijke gestalte der Kerk naarf
haar ideëele openbaring?"
„Ja, inderdaad, zoo is het. Ik zie mi
alle kerken (met een kleine k) eent
gebrekkige openbaring van de éénet
heilige Kerk. Dat heb ik met toene
mende klaarheid in „Pniël" verdedigd
God heeft dat blaadje boven bidden
en denken \gezegend. Inzonderheid dei
zoekenden, de eenzamen, de onbe-
vredigden zijn het, die zich er dooi?
getrokken voelen en voor wie ik soms*
monde.ing of schriftelijk tot hulp magj
zijn. Als ik beginnen zou u daarvan
brieven voor tè lezen
Bii he: zoeken naar een paar briei
ven, welker inhoud uiteraard niet vooU
-publicatie vatbaar is, doch waaruit
rnii bleek, in welk een zee van levens
leed en duisternis Dr. Gunning den;
zegen heef: ontvangen, ten zegen te
mogen zijn uit liefde voor den Heiland,
bieek mij, dat mijn gastheer al zijn
boeken, en dat zijn er zoo'n paar
geschriften, brieven, knipsels, enz.
op kaartregisters en klappers heeft
gebracht.
,,'t Is zoo noodig en zoo gemakke
lijk. Kijk, iemand bij wien ik indeu
daad nog maar een sprinkhaan Den
ikwam eens bij mij met de vraag, of
ik geen recept voor mager-worden
had. Ik zei: we zullen eens z'en. Ild
zocht in mijn sleutel, waar .k ..medi
sche beginselen" onderdak had ge
bracht. en jawel, ik kon mijn dikken
bezoeker op een stuk of wat brochures*
wijzen, al voegde ik er bij: raadpleeg
in elk geval uw dokter er eerst ovefl
want er zijn meer kwakzalvers dan
verstandige lui".
„Ik las in de bladen, dat a eert
acute ontsteking had in...."
,.Oc.h weineen. Ze schrijven maar
wat. Ik heb belroos gehad en nu moei
ik me nog wat ontzien. Mijn gezond
heid is nooit bijzonder goed geweest.
Eenige malen ben ik overspannen gc
weest, zenuwzwak wees eens 4£
jaar dominé en heb dan geen tast var.
zenuwen.
Dan heb ik aderverkalking, al ja
ren lang; m'n hart is ook niet te bes'
gelukkig ben ik van aanleg nog a
sterk. Maar ik heb toch wei den ii.
druk, dat het bergaf gaat nu, he
einde
„Maar dominé, u, nog zoo vitaa'
in heel uw optreden"'.
„Ja, mijn vriend, maar ik bén toe!
minder dan ik lijk. Maar, Gode i
dank, het werk is mij nog lief en n;
ben den ganschen dag bezig, het gaa
echter niet meer zoo gemakkelijk ai
vroeger".
FEUILLETON.
DORPSTOONEELEN.
137), —o—
Juist toen het waardige echtpaar
idoor de poort naar de woning ging,
'Weerklonken van uit het huis luide
'hamerslagen. De timmerman spijker
de de doodkist toe. Dat gaf vrouw Mo-
wel de gelegenheid luid beginnen te
huilen. Terwijl echter anders bij sterf
gevallen het koor der vrouwen met
een gemeenschappelijk zuchten of min
stens door een gegons van medelijden
placht te antwoorden, bleef thans al
les stil. Vrouw Mowel voelde dat zwij
gen als een zwaar strafgericht en hield
yanaf dat oogenblik den fees tel ijken
wiegepas voor een voldoende uitdruk
king harer zielesmart over het verlies
van haar broeder.
De do-odkist werd door zes mannen,
'die roz-öïnarijntakjes in den mond hiel
'den, naar buiten gedragen. Diep ge
schokt ontblootten allen het hoofd.
Als eerste achter de doodkist ging
Iierm.an. Met ontstelde oogen zag hij
rondom zich. Daar viel zijn blik op
den stomp van den oumn noteboom,
en voor zijn geest rees wederom het
bee'id, op van dien avond, toen bij het
wo eden der elementen de doode en hij
strijdend tegenover elkaar gestaan
'ha.dden. Luide barstte hij uit in na-
anelooze smart. Toen verhief zich een
algemeen weenen en zuchten.
Langzaam trok de stoet voort. Bier
en daar stonden een paar schoolkin
deren langs de straat en staarden met
bange oogen naar de doodkist. Anders
gingen zij voor het lijk uit en bege
leidden den doode met gezang, anders
luidden de klokken; thans geen zang
en geen klokgelui, slechts de eentonige
stappen der menigte.
De doodkist zonk langzaam in de
diepte. De dragers zagen elkander aan
zouden zij de schop nemen, om het
graf te vullen? Het was alles verschil
lend van anders. Een onbehagelijk ge
voel lag op aller gelaat, als wacht
ten zij nog op iets wat komen moest,
op eenig goed woord, dat over het graf
van den ongelukkige moest gesproken
worden.
Een plolselingen, innerlijken aan
drang volgend, trad de onderwijzer
aan het graf. Allen staarden hem aan,
velen meenden, dat hij een toespraak
wilde houden. Hij echter boog het
hoofd, vouwde de handen en sprak op
droeven toon: „Laat ons bidden." En
toen bad hij zachtjes en toch bij de
ademlooze stilte duidelijk verstaan
baar. Toen bij echter vroeg om verge
ving van schuld ook voor wie hem die
ten grave gelegd was verdriet hadden
aangedaan, brak eensklaps George Es-
ser, die tot nu toe zijn smart moedig
beheerscht had, in luid weenen los.
Als een schok voer het door de menig
te. Er verhief zich een steunen en
zuchten, hartverscheurend om aan te
hooren. Het klonk als de rouwvolle
klaagtonen eener schaar boetelingen.
Het was onmiddellijk na deze ge
denkwaardige begrafenis. In 't school
lokaal zaten ongeveer twintig mannen
en luisterden met ernstige gelaatstrek
ken naar de ernstige woorden van
Volker, die ongeveer als volgt sprak:
„Mijne lieve vrienden! Vier maanden
geleden wachtten hier in deze zaal
vier mannen. Wij hadden .alle huisva
ders uitgenoodigd om een werk tot
stand te brengen, dat den ongelukkige,
van wiens graf wij juist zijn terugge
keerd, hulp zou gebracht hebben. Wij
wachtten toenmaals vergeefs. Op arg
listige wijze was tegen onze goede be
doeling gewerkt door degenen, die hun
voordeel zochten in den ondergang van
den armen Lotz. Men heeft zich niet
ontzien zijn toevlucht te nemen tot
leugens en bedrog, om u af te schrik
ken. Het werk ging niet door, en onze
broeder, die geen redding meer zag,
is van verdriet gestorven.
Een gevaarlijk iets waart rond in
de dorpen, en grijpt vernietigend nu
eens naar deze dan naar gene. Dat i9
de woeker! Is er redding mogelijk uit
de klauwen van dit monster? De
man, dien wij zoo juist naar zijn laat
ste rustplaats brachten, was vlijtig,
matig en spaarzaam, kloek, eerlijk en
trouw, en toch is hij ten onder gegaan
Waarom?
Wij zijn heden in een geheel ande
ren tijd als die waarin uwe grootva
ders leefden. Toenmaals had men bij
na geen geld noodig. Alle belastingen
de loonen der dienstboden, bei onder-
boud van kerk en school werden in
opbrengsten van den grond voldaan.
L eden 'ten dage echter is geld de eer
ste behoefte voor eiken stand in de
wereld, ook voor den boerenstand. De
boer behoeft geld voor belastingen en
loonen, geld voor kerk en school, geld
voor nieuwe meststoffen, voedermid
delen en de machines, die noodzake
lijk geworden zijn door de concurren
tie van buitenlandsche landbouwers.
Geld en altijd geld! Geld echter heeft
de boer maar eenmaal in het jaar, als
hij zijn oogst verkocht heeft. De stad-
sche geldbanken zijn ver weg en ver
oorzaken veel geloop en overlast! En
als nu een boer in geldgebrek ver
keert, dan komt de een of andere
vriendelijke helper en biedt geld aan,
en zie, het geld wordt in diens han
den de 9trop, om den boer te verwor
gen. Gelooft niet, dat dit alleen hier
zoo gesteld is. De geschiedenis van
den woeker vult boekdeelen, en elke
streek heeft daartoe haar hoofdstuk
bijgedragen. Deze geschiedenis ver
haalt van vergeefschen vlijt en zweet,
van smartvolle zorgen, van families,
die de ellende ten prooi vielen, van
vrouwen en meisjes, die zich der
schande moesten prijs geven, van
mannen, die de hand aan zichzelf sloe
gen, om aan allen jammer te ontko
men.
Is hier dan in 't geheel geen hulp?
De hulp is reeds lang aanwezig. God
verwekte het Duit9che volk een hel
per in Frederik Willem Raiffeisen. Ge
zegend zij deze man in de Duitsche
dorpen tot in de verste tijden! Raif
feisen zag in, dat de eenling alleen
staand hulpeloos en niet bij machte is
zich in den maalstroom der maat
schappelijke verhoudingen staande te
houden, dat hij daarom moedeloos
en onbekwaam worden moet. Raiffei
se£ vond en wees aan als middel tei
redding den weg der vereeniging, de
eigen hulp door gemeenschappelijk be
zit, door samenvatting van alle afzon
derlijke krachten tot ééne kracht.
Het twijgje, dat eens in het arme
Westerwold geplant is, is een boom
geworden, die alle Duitsche gouwen
beschut met zijn schaduw; onder zijn
schaduw willen ook wij ons begeven.
Ik wil u thans de statuten voorle
zen en bij elke paragraaf de noodige
verklaring geven."
Volker sprak nu van de onbeperkte
aansprakelijkheid, van het stichtings
fonds, van de voordeelen van gezamen
lijken inkoop, van de groote organisa
tie, waarbij zij zich zouden aansluiten.
Met gespannen aandacht luisterden
de mannen toe. Zij hingen den onder
wijzer aan de lippen.
Aan het einde zijner toespraak ver-'
zocht Volker allen die toetreden wil
den, van hunne plaats op te staan.
Als één man richtte zich met de
grootste vastberadenheid de geheele
vergadering op.
(Wordt vervolgd}
